8-ma’ruza: Agrosanoat majmui xo‘jalik faoliyatida yer-suv resurslaridan foydalanish samaradorligining tahlili. Reja

Kadastr maydon xar bir ekinning fizik maydoni o’lchamini (FM) kadastr maydonga aylantirish koeffisentiga (KMAK) ko’paytirib, natijalarini jamlash orqali aniqlanadi.
(FM x KMAK)
Kadastr maydonga aylantirish koeffisenti har bir ekin turi bo’yicha 1gektar maydon hisobiga olingan yalpi mahsulot hajmini (BGM) shular orasida eng yuqori darajaga ega bo’lgan ko’rsatkich hajmiga (BGYuM) bo’lish orqali aniqlanadi:
KMAK=
1 gektar maydon hisobiga olingan yalpi mahsulot hajmi ko’rsatkichlari orasida eng yuqori darajaga ega bo’lgani 1 koeffisentga (yoki 100 ballga) teng deb olinadi, qolganlarini kadastr maydonga aylantirish koeffisenti har doim birdan kam bo’ladi.
Yer mahsuldorligi darajasining umumiy o’zgarishi:

Ushbu o’zgarish ikki omilning ta’siri ostida yuzaga kelgan:

1. 
   Qishloq xo’jaligiga mo’ljallangan yer maydonining o’zgarish hisobiga (kadastr maydonining o’zgarishi hisobiga);
   
2. 
   Yalpi mahsulot hajmining o’zgarishi hisobiga;
   

Ushbu omillarning ta’sirini «Zanjirli bog’lanish» usulidan foydalanib, aniqlaymiz. Omillar ta’sirini aniqlashga o’tishdan oldin «Shartli yer mahsuldorligi» ko’rsatkichini aniqlab olish zarur. «Shartli yer mahsuldorligi» ko’rsatkichini aniqlash uchun bazis yilidagi yalpi mahsulot hajmini (YaM₀) hisobot yilidagi yer maydoniga (M₁) bo’lish kerak:
YeRM_Sh=
1-omil «yer maydoni hajmi o’zgarishi»ning ta’siri:

2-omil «yalpi mahsulot hajmi o’zgarishi»ning ta’siri:

Ushbu ikki omil ta’sirlarining yigindisi yer mahsuldorligi darjasining umumiy o’zgarishiga teng kelishi kerak:

1-jadval
Yer mahsuldorligini hisoblash uchun zarur bo’lgan ma’lumotlar