5-tema: Annotaciya teksti, onıǹ dúzilisi. Tezis hám ilimiy maqala. Sın pikir teksti, onıǹ dúzilisi hám ózgeshelikleri

3.Tezis hám ilimiy maqala tusinigi
Sózlik táriyplerine kóre, tezis tastıyıqlanǵan gáp yáki bayanat mánislerin bildiredi. Esabat, maqala yáki basqa kólemli(ádette tekstli) materiallardıń tezisleri- bir-biri menen logikalıq baylanıs bolǵan ayrıqsha qaǵıydalar toplamı. Bunnan tısqarı, kóbinshe olardıń dálili tiykarǵı baspa teksti de payda boladı, degen pikir bar. Tezis (grek.thesis – qaǵıyda, dálil ) – 1) keń mániste – qandayda bir teoriyanı bayan etiwde aytılǵan pikir; 2) tar mániste – tiykarǵı pikir, princip; 3) logikada dálillewdi talap etiwshi pikir, oy-pikir; 4) lekciya, maǵlıwmat, xabardıń tiykarǵı mazmunın qısqasha sáwlelendiriw mánislerin ańlatadı.
Hár qanday tezisti jazıwdan tiykarǵı maqset bar materiallardı ulıwmalastırıw, qısqasha formulalarda mánisin beriw, salıstırmalı úlken baspa yáki esabat mazmunın ashıp beriw, máseleni tolıq túsiniw, onı analizlew hám pikirlerińizdi basqalardıń pikirleri menen salıstırıw yáki ekinshisin toltırıw imkaniyatın jaratıw.
Tezis oqıp shıǵılǵan (yáki awızeki bayan etilgen) tekstti tákirarlaydı, qısqa ańlatadı hám juwmaqlaydı; hár dayım dálillerge iye boladı; mazmun-mánisin anıqlaydı; materialdı ulıwmalastırıwǵa imkan beredi; maqala, lekciya, dissertaciya hám sol sıyaqlılardı analiz etiw ushın bahalı bolıp esaplanadı.
Tezisler bul kishi, biraq óz-ózinen dúzilgen maqala. Ol siziń ilimiy izleniwlerińizdiń tiykarǵı pikirlerin óz ishine aladı, sonıń menen birge ol ápiwayı hám túsinikli tilde jazılǵan hám barlıq úlken jumıslardıń qısqasha qısqarıwı bolıp esaplanadı. Maqala, konferenciya, dissertaciya qorǵaw ushın tezislerdi qanday jazıw boyınsha belgili talaplar bar, biraq principial ráwishte usı shıǵarmanıń mánisi birdey: oqıwshıǵa shıǵarmanıń ne ekenligi, onıń jańalıǵı hám ózgesheligi, qaysı izleniwler tárepdarı hám siziń dálillerińiz nege tiykarlanǵanın túsindiriw. Bunnan tısqarı, jumısta tereń pikirlewińiz jónelisi anıq gúzetiliwi kerek.
Joqarıda aytıp ótkenimizdey, bul 2-3 betten ibarat tekst. Usı qısqa maqala anıq dúziliske iye bolıwı kerek.
Tezislerdiń jazılıwında 2 kóz qaras bar. Birinshisi, aldın olar ashpaqshı bolǵan tema tańlap alınadı hám keyin onnan ajıralmastan qısqa maqala jaratadı. Ekinshi usıl- bul at penen baylanıslı tezislerdi jazıw.
Tezisler hám basqa ilimiy testler ortasındaǵı tiykarǵı parqı kishi kólemde (1-2 baspa bet) bolıp, onda esabattıń (maqalanıń) barlıq tiykarǵı ideyaların bayan etiw zárúr. Tezislerdiń sapası menen oqıwshılar pútkil jumıstı bahalaydı hám material menen tolıq tanısıw zárúrligi haqqındaǵı qarar qabıl etedi. Áwmetsiz jazılǵan tezisler oqıwshını qızıqlı ilimiy jumıslardan uzaqlastırıwı múmkin. Kerisinshe, áwmetli tayarlanǵan tezisli tekst hám ilimiy materialǵa hám bayanatshıǵa itibardı tartadı. Álbette, tezislerdiń sapası kóp tárepten jumıstıń haqıqıy ilimiy mazmunı menen belgilenedi, biraq onı buzıw yáki paydalı bayan etiw múmkin. Házirgi kúnde xalıqaralıq konferenciyanıń shólkemlestirilgen komiteti tek ǵana tiyisli konferenciyanı konferenciya dástúrine kiritiwge qarar qılǵanda, bálkim onıń lekciyasınıń joqarı áhmiyetliligi sebepli kóbinshe avtorǵa onda (tolıq yáki derlik) qatnasıwdı támiyinleydi.