5-лек. Namuna olish usullari. Dastlabki tajriba natijalariga ishlov berish tartibi

5-ma’ruza. Namuna olish usullari. Dastlabki tajriba. Dastlabki tajriba natijalariga ishlov berish tartibi.

Namuna tanlash usullari

Bir pog‘onali; Ikki pog‘onali. Ko‘p pog‘onali bo’ladi

1. Tasodifiy.
2. Mexanikaviy
100 ta toydan 10 tasi namuna sifatida olinishi mumkin. H‘amma toylarni raqamlab chiqiladi.
Bosh yig’indi
namuna
namuna
namuna
namuna

Ko‘p pog‘onali namuna olish usuli

To‘qimachilik sanoatida ko‘p hollarda ikki va ko‘p pog‘onali usul ko‘proq qo‘llaniladi.

Keskin farq qiluvchi qiymat tahlili

1) Amaliy mashg’ulotda o’rganilganidek tajriba o‘tkazilgan sharoit rejadagidan keskin farq qilsa, tajribada olingan natijani keskin farq qiluvchi qiymatlar deb qabul qilinadi va keyingi hisoblardan oldin olib tashlanadi.

2) Matematik statistika usuli (Smirnov - Grabs) ni qo’llab, farq qiluvchi sonlar baholanadi. Bunda sinovda olingan tasodifiy raqamlarning o’rtacha arifmetik qimati va uning o’rtacha kvadratik og’ishi aniqlanib, Smirnov – Grabs mezonining hisobiy qiymati topilib, jadvaliy qiymat bilan solishtiriladi.

Ikki variant o‘rtacha qiymatlari taxlili  

Ikki variantda tajriba o‘tkazilib, quyidagi natijalar olindi:

Variant A  A1, A2, A3 ... An.

Variant B  B1, B2, B3 ... Bn.

Har bir variant bo‘yicha statistik tavsiflar aniqlanadi, ya’ni A da X, GA, CA, HA ; B da X, GB, CB, HB.

Topilgan har bir tavsif bo‘yicha ikki variant orasidagi farq, ya’ni:

[XA-XB]; [GA-GB]; [CA-CB]; [HA-HB] ishonchliligini aniqlash kerak.

Biribchi usul

• Mezonning hisobiy qiymati quyidagi formudan topiladi:
• Agar n30 bo‘lsa:

Ikkinchi usul

Agar n<30 bo‘lsa, mezon har bir ko‘rsatkich bo‘yicha quyidagicha topiladi:

S2À va S2B lar quyidagicha topiladi:

Bunda this ni K ning qiymatiga ko‘ra quyidagicha topiladi: K=2(n-1)

Misol

Matoning pishiqligi tekshirilganda 2ta variantdan quyidagi natijalar olinadi:
Variant A ; A1=42 kgk, A2=38 kgk, A3=46 kgk.
Variant B ; B1=39 kgk, B2=41 kgk, B3=43 kgk.
XA=42 kgk, XB=41 kgk, n=3.
Topish kerak: qaysi variantda olingan mato pishiqroq?

Hisoblash

K=2(3-1)=4. K=4 uchun tjad=2,78. 0,38<2,78
Hisobiy mezon jadvaldagidan kam bo‘lganligi uchun 2ta variantdan olingan natijalar bir xil, ya’ni birorta variantdagi mato pishiqlik bo‘yicha bir-biridan farq qilmaydi.

Ma’ruza tugadi

Ma’ruza tugadi

E’tiboringiz uchun raxmat