23 Milli Gəlirlərin Ölçülməsi Dr. Elşən bağirzadə Milli Gəlirlərin Ölçülməsi

ÜMUMİ DAXİLİ MƏHSULUN ÖLÇÜLMƏSİ

• ÜDM verilmiş zaman müddətində ölkə daxilində istehsal olunan bütün son əmtəə və xidmətlərin bazar dəyəridir.

ÜMUMİ DAXİLİ MƏHSULUN ÖLÇÜLMƏSİ

• “ÜDM verilmiş zaman müddətində . . .”
• ÜDM, xüsusi zaman intervalı müddətində baş verən istehsalın dəyərini ölçür. Adətən bu interval il və ya rüblərdir (üç ay).
• “. . . bütün . . .”
• ÜDM hərtərəfli olmağa çalışır. O, ölkədə istehsal edilmiş və bazarda qanuni olaraq satılmış bütün əmtəə və xidmətləri əhatə edir.
• “. . . son . . . “
• Təkcə son məhsulların dəyəri ÜDM-yə daxildir.

ÜMUMİ DAXİLİ MƏHSULUN ÖLÇÜLMƏSİ

• “. . . Əmtəə və Xidmətlərin . . .”
• ÜDM-yə həm maddi (qida, geyim, avtomobillər), həm də qeyri-maddi (saç kəsimi, evin təmizlənməsi xidməti, həkim xidməti) əmtəələr daxildir.
• “ . . . istehsal edilmiş . . .”
• ÜDM-yə cari dövrdə istehsal olunmuş əmtəə və xidmətlər daxildir. Keçmişdə istehsal edilmiş məhsullara aid sövdələşmələr ÜDM-yə daxil edilmir.

ÜMUMİ DAXİLİ MƏHSULUN ÖLÇÜLMƏSİ

• “. . . ölkə daxilində”
• ÜDM istehsalın həcmini ölkənin coğrafi hüdudları daxilində ölçür.
• “. . . bazar dəyəridir.”
• ÜDM çoxlu müxtəlif növ əmtəə və xidmətlərin ümumi dəyərinin vahid ölçüsüdür. Bunu etmək üçün bazar qiymətlərindən istifadə edilir.

ÜDM-NİN TƏRKİB HİSSƏLƏRİ

• ÜDM-ə iqtisadiyyatda istehsal olunan və bazarlarda qanuni olaraq satılan bütün növ əmtəə və xidmətlərin dəyəri daxildir.

ÜDM-NİN TƏRKİB HİSSƏLƏRİ

• Nə ÜDM-in tərkib hissəsi deyil?
• Evdə istehsal və istehlak olunan və heç zaman bazara daxil olmayan əmtəə və xidmətlərin dəyəri ÜDM-ə daxil deyil.
• Qeyri-qanuni yollarla istehsal edilmiş və satılmış əmtəələr, məsələn narkotiklərin dəyəri ÜDM-ə daxil deyil.

ÜDM-NİN TƏRKİB HİSSƏLƏRİ

• ÜDM (Y) aşağıdakıların cəminə bərabərdir:
• İstehlak (C)
• İnvestisiya (I)
• Dövlət Xərcləri (G)
• Xalis İxracat (NX)
• Y = C + I + G + NX