2. Texnologik jarayonning tavsifi
Yüklə 1,68 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Foydalanilgan adabiyotlar
- Foydalanilgan adabiyotlar
- Avtomatik rostlashni modellashtirish
- Prinsipial elektr sxemalarning tavsiflari
Foydalanilgan
adabiyotlar
Лист 2 Diplom loyihasi Bajardi.
O’rinboyev J Rahbar Sobirov U
Kafedra mudiri Sobirov U Pnevmo manba ta‘minoyi tizimini avtomatik boshqarish.
Foydalanilgan adabiyotlar 1:1 Foydalanilgan adabiyotlar:
1. I.A.Karimov ―Yuksak manaviyat yengilmas kuch‖ Toshkent Ma‘naviyat 2008. 2.
Yusupbеkov N.R., Muxamеdov B.I., Gulyamov Sh.M. Tеxnologik jarayonlarni nazorat kilish va avtomatlashtirish. - Toshkеnt: O`qituvchi, 2011. 3.
Yusupbеkov N.R. va boshqalar, Tеxnologik jarayonlarni boshkarish sistеmalari.-Toshkеnt: O`qituvchi, 1997. 4.
A.S. i dr. Proektirovanie sistem
avtomatizatsii texnologicheskix protsessov; 2-e izdanie. -M.: Energoatomizdat, 1990. 5.
Klyuev A.S. i dr. Texnika chteniya sxem avtomaticheskogo upravleniya i texnologicheskogo kontrolya. 3-e izdanie. -M.: Energoatomizdat, 1990. 6.
Klyuev A. S. Naladka avtomaticheskix sistem i ustroystv upravleniya texnologicheskimi protsessami.-M.: Energoatomizdat, 1990.
Лист Foydalanilgan adabiyotlar Pnevmo manba ta’monotini avtomatik rostlashni modellashtirish, uning hisoblari, sifat ko’rsatkichlarining tavsiflari
Hisoblashni kompyuterda MATLAB dasturi asosida 3 sig‘imli ob‘ekt modelini borligini inobatga olib, biz ham haroratni me‘yorlovchi qurilmadagi boshqaruv jarayonini 3 sig‘imli deb, qabul kilamiz. Bunga qaraganda K= K 1 *K 2 *K 3 bu yerda- K 1,
K 2,
K 3
har bir sig‘imning kuchaytirish koeffitsienti. Demak, K= K 1 *K 2 *K 3 =1.25.
K 1, K 2, K 3
larning
qiymatini tanlab, ob‘ektga mos keluvchi qiymati olinadi. Kompyuterda MATLAB dasturi asosida quyidagi boshqarish tizimi ko‘rsatkichlari olindi: K 1
, K 2 = 1;
K 3 =1.
T 3 =65; T
2 =80; T
1 =30;
Ob‘ektni optimal boshqarish uchun unga to‘g‘ri keladigan rostlagich tanlanadi rostlash qonuniga binoan. Quyida keltirilgan blok sxemaga asosan rostlash optimal ko‘rinishi tanlandi, rostlagichni qiymatini aniqlashda datchik va ijrochi qurilmani kuchaytiruvchi bo‘linma deb qarab 3 sig‘imli ob‘ekt PI roslagich uchun hisoblandi:
1 * 1 2 ) ( 1 p T K p W
1 * 2 1 ) ( 1 p T K p W
1 * 3 1 ) ( 1 p T K p W
DY T DY Kp m * 1 1 *
Лист 2 Diplom loyihasi Bajardi O’rinboyev J Rahbar
Sobirov U Kafedra mudiri Sobirov U Pnevmo manba ta‘minoyi tizimini avtomatik boshqarish.
Pnevmo manba ta‘monotining avtomatik rostlashni modellashtirish, uning hisoblari, sifat ko‘rsatkichlarining tavsiflari.
Boshkaruv tizimining kompyuter modeli ―MATLAB‖ dasturi asosidagi blok sxemasi kuyda keltirilgan:
Optimal boshkarish tizimini sintez kilish tartibi, rostlagichni tanlash, rostlagichning sozlash parametrlarining optimal kiymatlari kuyida keltirilgan kompyuter modeli natijalari asosida aniklanadi:
Rostlagich ko‘rsatkichlari ma‘lum bo‘lgandan so‘ng, GOST 21.404.85. foydalanib, texnologik jarayoni avtomatlashtirishning funksional sxemasini ya‘ni, ob‘ektning optimal boshqarish chizmasini chizdim.
Лист Avtomatik rostlashni modellashtirish Prinsipial elektr sxemalarning tavsiflari Лист 2 Diplom loyihasi Bajardi O’rinboyev J Rahbar Sobirov U Kafedra mudiri Sobirov U Pnevmo manba ta‘minoyi tizimini avtomatik boshqarish.
Prinspial elektr sxemalarning tavsifi
PRINSIPIAL ELEKTRIK SXEMALAR Prinsipial elektrik sxemalar (PES). Bu sxemalar avtomatlashtirish tizimibo‗g‗inlariga kiruvchi elementlar tarkibini belgilaydi, ular orasidagi bog‗lanishlarni, asboblar va avtomatlashtirish vositalarining elektr ta‘minot usullarini aks ettiradi. PES ni ishlab chiqish uchun dastlabki material texnologik jarayonlarni avtomatlashtirish sxemasi (TJAS) hisoblanadi. PES o‗z navbatida birikmalarning sxemalarini (montaj sxemalarini) shchitlar oldi chizmalarini va boshqa texnik hujjatlarni ishlab chiqish uchun asos bo‗ladi. PESlar Davlat standartlari talablariga muvofiq bajarilib, ular sxemalarni bajarish qoidalarini, sxema elementlarining grafik va harfiy belgilashlarini, elektr zanjirlar qismlari markirovkasini belgilab beradi. PES quyidagi tartibda ishlanadi: AS asosida PESga talablar ifodalanadi va uning elementlari ketmaketligi o‗rnatiladi, ifodalangan talablarning har biri elementar zanjirlar ko‗rinishida tasvirlanadi; elementar zanjirlar umumiy sxemaga birlashtiriladi; apparatura tanlanadi va ayrim elementlarning elektrik parametrlari hisob qilinadi (qarshiliklar, rele chulg‗amlari, kontaktlar yuklanishlari va h. k.); PESni ishlab chiqishda quyidagi mulohazalarga va talablarga amal qilinadi: 1) soddalik va yaqqollik uchun sxemalarda yoyilma prinsipidan foydalaniladi, u shundan iboratki, turli zanjirlarda amal qilayotgay apparat va asboblarning elementlari sxemaning ishlashi mantiqiga muvofiq ularning konstruktiv bog‗lanishidan tashqari joylashtiriladi; 2) elektr zanjirlarini tasvirlash ketma – ketligi nazorat, signalizasiya, boshqarish va rostlashning ayrim bo‗g‗inlarining eyilish tartibiga mos kelishi kerak;
Лист Prinspial elektr sxemalarning tavsifi 3) kontaktlar, shuningdek boshqa ulab uziluvchi qurilmalar normal holatda ko‗rsatiladi, ya‘ni zanjirda tok bo‗lmaganda yoki tashqi mexanik ta‘sir bo‗lmaganda ko‗rsatiladi; 4) har bir boshqarish zanjiri qarshisiga o‗ng tomondan qisqa tushuntiruvchi yozuvlar beriladi. Har bir zanjir yozuvi qo‗shni yozuvlardan, bu zanjirlar bo‗linish joylarida chiziqlar bilan ajratiladi. 5) PES da foydalaniladigan har bir apparatga shartli harfiy belgi berilib, u sxemada tasvirlangan uning hamma elementlariga taalluqli bo‗ladi. Sxemada bir necha bir xil turdagi elementlardan foydalanilganda harfiy belgiga arabcha raqamlar ko‗rinishidagi raqam qo‗shiladi. Masalan, sxemada uchta oraliq rele bo‗lganda ular K1, K2, KZ tarzida belgilanadi. 6) PES ni o‗qish qulay bo‗lishi uchun, shuningdek ular bo‗yicha loyihaning boshqa hujjatlarini tuzish mumkin bo‗lgani sababli ularda zanjirlar markirovkalanadi. O‗zgaruvchan tokning kuch zanjirlari fazalarni belgilovchi harflar bilan va ketma – ket raqamlar bilan markalanadi (A, V, S,N,A1 va hokazolar); boshqarish, signalizasiya, himoya, blokirovka va o‗lchash zanjirlari ketma – ket sonlar bilan markalanadi. Apparatlar kontaktlari, releg‗altaklari, turli kommutasiyalovchi qurilmalar, signalizasiya apparaturasi va hokazolar bilan ajratilgan zanjir qismlari har xil markalanadi. Bitta PES bo‗g‗inida birlashuvchi, shuningdek, ajraluvchi kontakt birikmalar orqali o‗tuvchi qismlar bir xil markalanadi. PESning mazmuni ishlab chiqarish jarayonining o‗ziga xos xususiyati bilan belgilanadi, bu jarayon uchun avtomatlashtirish tizimi ishlab chiqariladi. PES ga quyidagilar albatta kirishi kerak: bosh (kuch) zanjirlari sxemasi, boshqarishning, signallashning, elektr ta‘minotning tegishli izohlovchi yozuvlari bilan birga element sxemalari, kontakt kalitlari va programma
Лист Prinspial elektr sxemalarning tavsifi qurilmalarining ishlash (ulanish) diagrammalari, PESga kiruvchi elementlar ro‗yhati. PESning tuzilishini aniq misollar asosida mufassalroq qarab chiqamiz . Asinxron elektr dvigatel SV2 tugmachani bosib ishga tushiriladi. Bunda magnit yuritkich KM chulg‗amining ta‘minot (manba) zanjiri ulanadi. Yurgazib yuborgich ishlaganda uning kuch zanjiridagi kontaktlari elektr dvigatelni ulaydi, boshqarish zanjirida esa SV2 tugmachani blokirovkalaydi (to‗sadi). SV1 tugmacha bosilib elektr dvigatel uziladi, bu tugmacha yurgizib yuborgich chulg‗ami manba zanjirini uzadi. Elektr dvigatelni ortiqcha yuklanishlardan himoya qilish uchun KK1 va KK2 issiqlik relelaridan foydalaniladi, ularning isitish elementlari kuch zanjirining ikkita fazasiga ulangan, kontaktlar esa yurgizib yuborgich chulg‗ami manba zanjiriga ulangan. Elektr dvigatel va boshqarish zanjirlari qisqa tutashuvdan FU saqlagichlar yordamida himoya qilinadi. SA rubilnik manba (va boshqarish zanjirlari)ni kuzatish hamda ta‘minlash vaqtida uzib quyish uchun mo‗ljallangan. Neytrali erga ulangan uch fazali zanjirlarda boshqarish zanjirlari 220V li faza kuchlari bilan ta‘minlanadi. Reversiv asinxron elektr dvigatel uchta tugmacha orqali boshqariladi: SV1 («To‗xta»), SV2 («Olg‗a»), SVZ («Orqaga»). SV2 tugmacha bosilganda KM magnitli yurgizib yuborgich ulanib, u elektr dvigatelga kuchlanish uzatadi. Elektr dvigatelning aylanish yo‗nalishni o‗zgartirish uchun SV1 tugmachani bosish, keyin esa KM2 magnitli yurgizib yuborgichni ulovchi SVZ tugmachani bosish lozim. Natijada kuch zanjiri fazalari ulanadi va elektr dvigatel teskari yo‗nalishda aylana boshlaydi. Uzuvchi KM1 va KM2 blok – kontaktlarning foydalanishi reversiv magnitli yurgizib yuborgichning ikkala chulg‗amini bir vaqtda ulanish imkoniyatini yo‗qotadi. Elektr dvigatelni tarmoq manbaidan uzish uchun avtomatik QG‗ uzgich qurilmasi ko‗zda
Лист Prinspial elektr sxemalarning tavsifi tutilgan bo‗lib, u elektr dvigatelni ortiqcha yuklanishlardan va qisqa tutashuvdan himoya qiladi. Boshqarish zanjirida fazalararo kuchlanish foydalanilgan. Avtomatlashtirishda elektr yuritkichli to‗sqich va rostlovchi qurilmalar (shiberlar, klapanlar, ventillar va boshqalar) dan foydalaniladi, ular uchun PES lar ishlab chiqariladi. Ishlab chiqarish sharoitlarida qo‗lda boshqarish ishlab chiqarish xonasidan ham (mahalliy), dispetcher punktidan ham (masofadan turib boshqarish) nazarda tutilishi kerak. Rasmda rostlovchi organning elektr yuritmasini ikki joydan boshqarish sxemasi tasvirlangan. Boshqarish rejimi SA ni tanlash kalitining vaziyatini mahalliy (M) va masofadan turib (D) boshqarish variantlari belgilaydi. Kalitning neytral holati N harfi bilan belgilangan. Boshqarish rejimini tanlash boshqarish punktidan amalga oshiriladi. Elektr yuritkichni ishga tushirishda ulash mahalliy rejimda SVZ tugmacha bilan, masofadan turib boshqarish rejimida SV4 tugmacha bilan amalga oshiriladi. KMT magnitli yurgizib yuborgich ulovchi kontaktlari bilan ishga tushirish tugmachalarini to‗sadi va elektr dvigatelni ulaydi, uzuvchi kontakt bilan esa KM2 yurgizib yuborgich zanjirini uzadi. To‗sqich «ochiq» holatiga etganda KM1 yurgizib yuborgich SQ1 chetki viklyuchatelning uzib – ulovchi kontakti bilan uzilib, shu bilan bir vaqtda u NL1 signal lampasiga kuchlanish beradi – «ochiq». Xato buyruqni o‗zgartirish yoki to‗sqichni oraliq holatda to‗xtatish uchun SV1 va SV2 tugmachalar ko‗zda tutilgan, ulardan biri ishlab chiqarish xonasida, ikkinchisi boshqarish punktida o‗rnatilgan. Rostlovchi organni yopish uchun SV5 yoki SV6 tugmachalar bosiladi, ular KM2 yurgizib yuborgichni ishga tushiradi. Rostlovchi organ yopilayotganda sxema tavsiflangandek ishlaydi.
Лист Prinspial elektr sxemalarning tavsifi Texnologik jarayonlarning avtomatlashtirish tizimlariniyaratishda bir – biridan tarkibi va ularning ayrim qismlarini tuzish usullari bo‗yicha farq qiluvchi turli signalizasiya chizmalari o‗rin olmoqda. Signalizasiya chizmasining eng rasional tuzilgan variantini tanlashda uning konkret sharoitda ishlashi, shuningdek, yorug‗lik – signal apparaturasi va signalizasiya datchiklariga qo‗yilgan texnikaviy talablarni e‘tiborga olish kerak. Ba‘zi signalizasiya chizmalarini ko‗rib chiqaylik. Rasmda elektr dvigatel holatining signalizasiya chizmasi berilgan. Birinchi holda elektr dvigatelning ishga tushish signalizasiyasi kontaktor (magnitli yuritgich) K chulg‗amiga parallel ulangan bitta chiroq HL1 orqali amalga oshiriladi ayrim hollarda chiroq HL1 qo‗shimcha qarshilik bilan ketma – ket ulanadi. Bunday chizmada qo‗shimcha blok – kontaktlar talab qilinmaydi, biroq chiroqning kuyish ehtimoli ko‗p bo‗ladi. Ikkinchi holda (Rasm, kontaktor K chulg‗amiga parallel ulangan NL1 lampadan tashqari kontaktorning uzuvchi blok – kontakti bilan ulangan va elektr dvigatelning uzilganini signalizasiyalovchi NL2 lampa bor. Bunda istalgan lampaning kuyishi noto‗g‗ri signal berishga olib kelmaydi. Rasm, keltirilgan NL1 va NL2 signalizasiya lampalarining ulash chizmasi kontaktor K bitta ulanuvchi va bitta uzuvchi blok kontaktlaridan iborat. Agar blok – kontaktlar etmasa, u holda signalizasiya lampalarini ulash uchun kontaktorning blok – kontaktlarini ko‗paytiruvchi oraliq relening kontaktlaridan foydalanish mumkin. Signalizasiya lampasi NL1 ni kontaktor chulg‗amiga parallel ulashga qaraganda ulanuvchi blok – kontakt bilan ulash afzalroqdir, chunki bunda boshqarish va signalizasiya zanjirlarini ajratishga imkon yaratiladi hamda kontaktor ishiga NL1 lampa zanjiridagi buzilishlarning ta‘siri bo‗lmaydi. TJlarni avtomatlashtirishda TBOning holati haqida xizmatchi xodimlarni
Лист Prinspial elektr sxemalarning tavsifi
xabardor qilib turuvchi signallash qurilmalariga muhim ahamiyat beriladi. Misol tariqasida masofadan turib yoki avtomatik boshqarishda foydalaniladigan yorug‗likli va tovushli texnologik signallar sxemasini qarab chiqamiz. Masalan, temperatura chegara qiymatiga etganda ishlab ketadigan texnologik kontaktlarning istagani (R1, R2 yoki RZ) ulanganda tegishli rele ulanadi. Rele o‗znning uzib – ulovchi kontaktlari bilan signal lampasini lampalarni sinab ko‗rish shinasidan (1) uzadi va uni ta‘minot shinasiga ulaydi. Istalgan relening (K1, K2 yoki KZ) ulovchi kontakti tovush signali NA ni ulaydi. Tovush signalini o‗chirish uchun xizmatchi xodimlar K4 releni ulovchi SB1 tugmachani bosadi, rele o‗z – o‗zini blokirovka qiladi va tovush signali zanjirini uzadi. Yorug‗lik signali texnologik parametr nominal qiymatiga qaytguncha saqlanib turadi. SV2 tugmacha signal berish qurilmalarining sozligini tekshirish uchun xizmat qiladi. TJlarni avtomatlashtirishda ommaviy (seriyalab) ishlab chiqariladigan asboblar va avtomatlashtirish vositalaridan foydalanishga asoslangan ham diskret, ham uzluksiz ishlaydigan rostlashning elektr tizimlari keng tarqalgan. Masofadan turib nazorat qilish yoki avtomatik boshqarish tizimlarida standart asboblar qo‗llanilgan hollarda ularni ulashning umumiy (tipaviy) sxemalaridan foydalaniladi. Bunda o‗lchovchi va rostlovchi qurilmalar soddalashtirib (to‗g‗ri to‗rtburchaklar ko‗rinishida) zavod markirovkasi bilan, kirish va chiqish qismlari (klemmalari) tasviri bilan belgilanadi
Лист Prinspial elektr sxemalarning tavsifi Yüklə 1,68 Mb. Dostları ilə paylaş:
|