2-amaliy mashg‘ulot. Matnli va sonli axborotlarni kodlash

Mavzu bo‘yicha vazifalar bajarish
12–vazifa. 13 sonini ikkilik sanoq tizimidagi 8 razryadlik ikkilik son ko’rinishida ifodalash talab qilinsin.
1)O’nlik sanoq tizimidagi 13 sonini ikkilik sanoq tizimiga o’tkazamiz:
13 (10) = 1100 (2);
2)Bu axborot 4 bit o’lchamga ega. Bu axborot 8 bit yoki 1 bayt bo’lishi uchun ikkilik soni 0 lar bilan to’ldiriladi: 13 (10) = 00001100 (2);
Kompyuterda ayrim belgilar 2 va undan yuqori 3 va 4 baytlar bilan kodlanishi mumkin. Bunday kodlash tizimlaridan biri Unicode (Yunikod) standartidir. Bu kodlash tizimi bilan 0 dan 65536 (216 = 65536) gacha bo’lgan belgilarni kodlash mumkin bo’ladi. Bu kodlash tizimida bir belgi 2 bayt yoki 16 bit o’lchamga ega bo’ladi.
13–vazifa. Bizdan 1607 sonini ikkilik sanoq tizimida kodlash talab qilinsin.
1) Berilgan sonni ikkilik sanoq tizimiga o’tkazamiz:
160710 = 110010001112.
2) Bu axborot 11 bit o’lchamga ega. Kompyuter xotirasidagi razryalar o’lchami 2k dan iborat bo’ladi: 21 =2; 22 =4; 23 = 8; 24 = 16; 25 =32; 26 = 64; …
Bu axborot uchun kompyuterda 2 bayt xotira kerak bo’ladi. Bu yerda berilgan ikkilik son 16 bit yoki 2 bayt bo’lishi uchun, u o’ng tomonidan beshta 0 lar bilan to’ldiriladi:
1607(10) = 110 0100 0111 (2) =0000 0110 0100 0111(2)
Bu berilgan 1607 sonini kompyuter yacheykasidagi taqdim qilinishini ifodalaydi.
Bu kodlash o’n oltilik sanoq tizimiga tegishlidir. 16 sanoq tizimini ko’rinishi: 0,1,2,3,4,5,6,7,8,9,A,B,C,D,E,F
Manfiy N sonini, k-razryadli mashina so’zida kompyuterning ichki xotirasida taqdim qilish uchun:
Musbat N soni ikkilik sanoq tizimida ifodalanadi;
Bu sonni teskari kodi topiladi, buning uchun 0 soni 1 bilan, 1 soni 0 bilan almashtiriladi;
Hosil bo’lgan songa 1 qo’shiladi.
14–vazifa. Bizdan -1607 sonini ikkilik sanoq tizimida kodlash talab qilinsin.
Berilgan sonni ikkilik sanoq tizimiga o’tkazamiz:
1607(10) = 11001000111 (2) =0000 0110 0100 0111(2)
1607(10) = 0000 0110 0100 0111(2)
Bu sonni teskari kodini topamiz, buning uchun 0 soni 1 bilan, 1 soni 0 bilan almashtiramiz.
1111 100 1 1011 1000
hosil bo’lgan songa 1 ni qo’shamiz
1111 100 1 1011 1000+1 = 1111 100 1 1011 1001
Javob: -1607(10) = 1111 100 1 1011 1001.
15–vazifa. -1 va -2 sonlarini 8 razryadlik ikkilik sanoq tizimida ifodalang.
1)Berilgan sonlarni ikkilik sanoq tizimiga o’tkazamiz:
1(10) = 00000001(2) ; 2(10) = 00000010(2)
2) Bu sonlarni teskari kodini topamiz, buning uchun 0 sonini 1 bilan, 1 soni 0 bilan almashtiramiz.
11111110; 11111101
3)hosil bo’lgan sonlarga 1 ni qo’shamiz
11111110+1 =11111111 , 11111101+1=11111110
Javob: -1(10) =11111111 (2); -2(10)= 11111110 (2)
Demak, 8 razryadli ishorali butun sonlarni saqlash uchun ularni o’zarish dipazoni -128 dan 127 gacha, agar 16 razryadlar qo’llanilsa -32768 dan 32767 gacha, 32 razryad uchun – 2 147 483 648 dan 2 147 483 647 gacha bo’ladi.