10-Mavzu:
Innovasion jarayonlarni nazorat kilish va tartibga solish
Reja:
1.
Refleksiv – innovatsion texnologiyalar
2.
Oliy maktabdagi innovatsion jarayonlar
Tayanchtushunchalar:
refleksiv
innovatsion
amaliyot,
innovatsion
jarayonlar,
dialogic yondashuv.
1.Refleksiv
-
innovatsiontexnologiyalar Yangig`oyalarizlashbosqichi
«innovatsionpedagogika»
asoslarikursibo’yichaaxborotinnovatsionsharoityuzagakeltirishmaktabmuammovat
alablarinidolzarblashtirish,
maqsad,
yangilikyaratishg`oyalariniifodaetishbo’yichadastlabkiishlar,
bo’lajakmaktabsharoitinitasavvuretishdaniborat.
Yangilikkiritishnishakllantirishbosqichiyangilikkiritishishlarinifaolravishdaloyihal
ashtirish,
tanlanganyangiliklarnisinabko’rish,
maktabdayangiliklarnikiritishbo’yichaqarorqabulqilishdaniborat.
Yangiliklarnikiritishbosqichiniamalgaoshirishmaktabdatajribao’tkazishuchunsharoi
tlaryaratish,
tajribajarayoninitahlilqilibborish,
yangilikkiritishvamazmuninituzatibborishdaniboratbo’ladi.
Yangilikkiritishnimustahkamlashbosqichimaktabningyangidanshakllantirilganobra
zinio
‟
qituvchilarongidamustahkamlash,
o’qituvchininginnovatsionharakatlarinimukammalashtirishbo’yichapsixokorreksio
nmetodikishlardantashkiltopadi.
Refleksivinnovatsionamaliyot o’qituvchiijodiyimkoniyatlarinirivojlantirishgaqara
tilib, bundapedagogikfandafaqatginayangilikyaratishqobiliyatiginaemas, balkio’z-
o’ziga,
o’zmehnatiga,
bolalarga,
harqandaymuammolivaziyatnihaletishgavaumumanhayotgao’zigaxosijodiymunosa
batdabo’lishtushuniladi.
Bularo’qituvchiuchunmuhimahamiyatgaega,
chunkizamonaviyvaziyatlarmurakkabligidinatizmiundanodatiymutaxassilikko’nik
malardanholibo’lish,
erkinliknitalabqiladi.
Shu
bilanbirga,
o’qituvchiinnovatsionfaoliyatiniko’rsatuvchixususiyatlaribuyuzagakelganvaziyatda
maksimalravishdaerkinbo’lishvamaktabdayangiliknijoriyqilinishio’zibelgilayolishq
obiliyatihisoblanadi. Asosiymasalalardanbiriqulayinnovatsionmuhityaratishbo’ldi.
Refleksivinnovatsionamaliyotishtirokchilarihaqiqiypedagogiksharoitdabo’lishlarisa
babli,
qisqavaqtichidailgarigistereotiplarnibartarafqilaoldilar.
Refleksivinnovatsionamaliyotilgarigitajribanidolzarblashtirishuniqaytaanglashbo’l
ajakmaktabningyangimuammovamunosabatlarinianiqlashuchunimkonberadi.
Asosiymasalalardanbirio’z-
o’zinivao’zfaoliyatiniqaytaanglashjarayoniniyangiliklaryaratishsohasigayo’naltiris
hdir.
Qaytaanglashgatalabmuammonizolivaziyatgaduchkelgandapaydobo’ladi,
undailgarigitajribatubdano’zgargansharoitlardamutaxassisliksohasidakeraklinatijal
arnita’minlashgaqodirbo’lmayqoladi.
Ushbuvaziyatniijodiyinqirozsifatidaifodaetishmumkin.
Buniijobiytomonishundaniboratkiinqirozholatiyangilikizlashgayordamberadi,
ammo
bungaerishaolinmasaundavaziyatningkeyingirivojlanishio’zibarbodbo’lishigaolibk
eladi.
Alohidaijodiymuhityaratishnatijasidaushbumuammobo’yichama’lumotvatajribaal
mashishsodirbo’libginaqolmay,
undantashqarialohidabirgaijodqilishmuhitiniyaratishhisobiga,
yangifikrlargabeg`arazlikkaerishiladi,
u
keyinchalikinnovatsionfaoliyatasosibo’libxizmatqiladi.
Pedagogikaga oid adabiy otlarda innovatsion jarayon kechishining 4
ta asosiy
qonuniyati farqlanadi: Pedagogik innovatsiyaning davriy takrorlanishi va qaytishi
qonunining
mohiyati shundaki, unda yangilik yangi sharoitlarda qayta tiklanadi.
Pedagogik innovatsiya tadqiqotchilari innovatsiya jarayonining ikki tipini
farqlaydilar: Innovatsiyaning birinchi tipi stixiyali o’tadi, ya’ni innovatsion
jarayonda unga bo’lgan ehtiyoj hisobga olinmaydi, uni amalga oshirishning barcha
shart-sharoitlari tizimi, usullari va yo’llariga ongli munosabat bo’lmaydi.
Innovatsiyaning ikkinchi tipi ongli,
maqsadga muvofiq, ilmiy asoslangan faoliyat
mahsulidir.
2.Oliy maktabdagiinnovatsionjarayonlar V.A.
Slastenin, M.M. Levina, M.Ya.
Vilenskiyvaboshqalartomonidantadqiqqilingan.
Oliymaktabinnovatsionjarayonlarinegizidaquyidagiyondashuvlarnibelgilashmumki
n: madaniyatshunoslikjihatidan (insonnibilishningustuvorrivojlanishi) yondashuv;
shaxsiyfaoliyatjihatidan (ta’limdagiyangitexnologiyalar) yondashuv;
ko’psub’ektli (dialogik) yondashuv, kasbiytayyorgarlikniinsonparvarlashtirish;
individual - ijodiy (o’qituvchivatalabalarningo’zaromunosabatlari) yondashuv.
Oliymaktabdainnovatsionfaoliyatningsub’ektio’qituvchi,
uningshaxsiyimkoniyatihisoblanadi. Bundao’qituvchishaxsiningijtimoiy-madaniy,
intellektualvaaxloqiyimkoniyatlariyuksakahamiyatgamolikbo’ladi.
S.M.
Godninningishlaridatalabaningshaxsiyxislatlaripedagogikjarayonningsub’ektisifati
dayoritiladi.
Ungaquyidagilarnikiritadi:
o’qitishninghozirgivakelgusibosqichlariuchunqabulqilingano’quv-
tarbiyajarayoniningmaqsadi,
vazifasivako’rsatmalarinianglaybilish;
intellektualmehnatningyangitadbirlariniegallash;
maqsadgamuvofiqkasbiyo’z-
o’zinitarbiyalashvamustaqiltahsilolish,
qiyinchiliklarnia’lodarajadayengabilish,
o’sishvamustahkamo’rinegallashningkengayayotganintellektualvakasbiyimkoniyatl
ari,
istiqbollaribilanqoniqish,
o’ziningsotsialroli,
funksiyasinibajarishidafaolmunosabatdabo’lishvahokazo.
Innovatsionpedagogikjarayonningmuhimunsurlarishaxsningo’z-
o’ziniboshqarishivao’zini-
o’zisafarbarqilaolishihisoblanadi.