1. O'simlar dunyosi Tabiatshunoslik ekskursiya

---

11-bilet
1.O'simlar dunyosi 
2.Tabiatshunoslik ekskursiya 
Javoblar 
1.
O’simliklariing
yorug’likka,
issiqlikka, namga, oziklantiruvchi tuprokka ehtiyojlari
haqidagi tasavvurni shakllantirish. Bolalarni yerug’likni sevuvchi va salqinga chidamli, suvni
sevuvchi va suvsizlikka bardosh beruvchi o’simliklarning tashqi tuzilishiga qarab farqlashga
o’rgatish.
Sabzavotlarning (8-9 xili), meva (5 xili)larning va sitrus o’simlik (3-4 xili)larning shakli,
rangi, hajmi, ta’mi, ozik-
ovkat sifatida qo’llanilishi, belgilarg’a qarab qiyoslash va xarakterlay
olish ko’nikmasini shakllantirish, umumlashtirilgan (sabzavotlar, mevalar, gullar) so’zlarni
ko’llashga o’rgatish
Bolalarda tabiatdagi go’zallikdan zavq olishni tarbiyalashni davom ettirish. Ular ongiga
tabiatga zarar yetkazmaslik, ekologiyani zararlamaslik (tevarak-atrofni iflos qilmaslik, o’t- 
o’lanlarni bosmaslik, daraxt shoxlarini sindirmaslik, hayvon va kushlarga ozor bermaslik.
uyalarini buzmaslik, gullarni yulmaslik, bu ning oqibatida gullar, kapalaklar yo’q bo’lib ketishi,
chumolilarning inini buzmaslik va h.k.)ni bolalar ongig a singdirish.
Bolalarning hovlidag’i barcha o’simliklar va xonaki(kishda vaktincha utkazilgan)
o’simliklarning yorug’likka, issiqlikka, suvga, (ozuqa) tuproqqa oo’lgan ehtiyejlari hak,idagi
tasavvurlarini aniqlash. O’simliklarning o’sish va usmasligi shart-sharoitlarining’ mavjudligi va
ularning turlicha talablarga bog’liqligini belgilashga o’rgatish.
Usimliklarning’ o’sishi uchun havo, suv, quyosh, ozuqali tuproq zarurligini amaliy1iy
ishlar orkali tanishtirish.
Bolalarning o’simliklarni turli yo’l bilan ko’paytirish haqidagi bilimlarini kengaytirish.
O’simliklar qalamchasidan, piyozidan, butasini ajratib ekishdan . nishi mumkinligini xonaki

---

o’simliklar misolida ko’rsatish. O’simlikning
U
ishi uchun yorug’lik, suv, issiqlik, ozuqali
tuproq zarur ekanligi to’g’risidagi
vd 
imlarini tajriba, amaliy mashg’ulotlar orqali
takomillashtirish. Bahor Uldari haqidagi tasavvurlarini aniqlash, bolalarni ularning rangi, shakli.
gullari, yaproqlariniig xajmi. belgilarigaqarab kiyoslash asosidaxarakterlashga o’rgatish.
Erta gullaydigan o’teimon, butasimon o’simliklar va daraxtlar bilan I
tanishtirishni davom ettirish. Ba’zi daraxtlar(o’rik, bodom) avval gullab, so’ng barg
chikarishi, ba’zilari esa barg chiqarib(olma, behi) so’ng gullashini tushuntirish.
Bolalar bilan birgaliqda maktabgacha ta’lim muassasasi hovlisida daraxt ] va gul
ko’chatlarini ekish, tagini yumshatish va sug’orishga o’rgatish. Qurigan shox-shabbalarni
qirqish, ko’milgan gul, tok va anor ko’chatlarini ochish va ularii parvarish qilish ko’nikmasini
hosil qilish.
Bog’, poliz va gulxonada sabzavot va gul ekinlari yetishtirish xaqidagi bolalar
tasavvurlarini boyitish. O’simliklarning ayrim turlari misolida bolalar ularning urugdan ko’karib,
to urug bergunigacha bo’lgan o’sish va rivojlanish davrining izchilligini. unib chiqishi uchun
zarur bo’lgan shart-sharoitlarni, I ularni parvarishlash usullarini bolalar ongiga singdirish,
amalda kuzatish I ishlarini olib borish.
Yovvoyi o’simliklar urug’ini to’kib ko’payishi va madaniy o’simliklarni inson tomonidan
yetishtirilishi, madaniy va yovvoyi o’simliklarning inson hayotidagi | ahamiyati, barcha
o’simliklarni extiyet qilish va ularni qo’riqlash asosida madaniy va yovvoyi o’simliklar xaqida
umumiy tasavvurni shakllantirish. Usimliklar qanday belgilari asosida (xonaki, dala. poliz
ekinlari)madaniy o’simliklar] (o’rmon, o’tloq ekinlarini), yovvoyi o’simliklarga bo’linishi

---

to’g’risidagi z tushunchalarini shakllantirish, guruxdagi gullar nomini bilish. 
2. Ekskursiya bolalarni tabiat bilan tanishgiruvchi ish shakllaridan biridir Ekskursiya
davomida bolalar usimlik va hayvon hamda jonsiz tabiat bilan yaqindan tanishadilar. 
Ekskursiya jarayonida bolalar tabiatning go’zalligini ko’rib katta taassurot olib
hissiyotlari rivojlanadi. Shu asosda jonajon O'zbekiston ona tabitiga muhabbat, unga
ehtiyotkorona munosabatda bo’lish tarbiyalanadi. Ekskursiyadan mashgulot turi
sifatida o’rta, katta, tayyorlov guruhlarida foydalaniladi. Har bir ekskursiya uchun
barcha bolalar egallashlari shart bo’lgan dastur mazmuni belgilanadi. 
Ekskursiya uning turlari 
Tabiatshunoslik qishloq, xo’jaligi 
Bog’, o’rmon,
daryo, o’tloq 
Dala, parrandachilik
fabrikasi, ekinzor. 
Ekskursiya mashgulotlarining afzalligi shundaki, unda bolalar o’simlik va
hayvonlarni ular yashaydigan muhitda ko’rish imkoniyatiga ega bulgan o’zaro aloqdlar
haqida dastlabki dunyoqarash tasavvurlarini, olamny ilmiy tushunishni shakllantirish
imkonini yaratadi. Urmon, dala, daryo, ko’l qirg’oqlariga uyushtirilgan ekskursiya
bolalarning dikkatini jalb kiladi. tarbiyachi rahbarligi ostida guruh hamda tabiat
burchagida olib boriladigan keyingi kuzatishlar turli-tuman materiallar to’plashga
sharoit yaratadi. Ekskursiyalar tufayli bolalarda kuzatuvchanlik, tabiatni urganishga
qizik, ish usadi. Ular predmetni sinchiklab kuzatish va uning x.tskshterli xususiyatlarini
qayd qilishga odatlanadi. 
Tabiatning go’zalligi bolalarda chuqur hissiyotlar uyg’otadi, o’chmas taasurotlar

---

koldiradi. Estetik hissiyotlarning o’sishiga yordam beradi. Shu asosda ona tabiatga
muhabbat, unga ehtiyotkorona munosabatda bo’lish Vatanga muhabbat
shakllantiriladi. Ekskursiyalar mazmuniga ko’ra: tabiatshunoslik ekskursiyasi; qishloq
xo’jalik ob`ektlariga ekskursiya turlari va bo’linadi. Tabiatshunoslik ekskursiyaga kirish
suhbati, jamoa bo’lib kuzatish, bolalarning yakka mustakil kuzatishlari va tabiatga oid
materiallar tuplash bolalarning e`tiborini tabiatning umumiy ko’rinishiga jalb etadi. Ekskursiya 
qismlarining mikdori va ularni utkazish izchnlligi ekskursiyaning maqsadi,
ob-havoga qarab o’zgartiriladi. Bolalar ekskursiyalarda predmetlarning xarakterli
xususiyatlariga oid bilimlarni mustahkamlaydilar, ularning belgisini so’z bilan
ifodalaydilar, o’simlik, hayvonlarning qismlari nomlarini yodda tutadilar. Ekskursiya
insonning tabiatga qanday ta`sir etishini, usimliklarni qanday o’stirishi va
hayvonlarni qanday parvarish qilishni ko’rgazmali ko’rsatip. imkonini beradi Bu erda
bolalar asosiy mehnat qismlarini bi; qanchasi bilan tanishadilar. Bu ekskursiyaning
uziga xoslip shundaki. bola inson faoliyatyni ham, u ta`sir etayotgan tabiatni ham
kuzatish i mumkin. Qishloq xo’jalik ekskursiyalarini katta mehnatining ayrim turlari
bilan tanishtirish maqsadida utkaziladi. Ekskursiyani uyushtirif guruxdagi mashg’ulotni
uyushtirishdan murakkabroq. Shuning uchun uning muvaffaqiyatlp bo’lishi tarbiyachi
va bolalarning unga puxta tayyorlannshlariga bog’liqdir