1-mavzu: Psixologiya haqida tushuncha. Reja

Temperament tiplarining psixologik tasnifi

I.P. Pavlov nerv sistemasining to‘rtta tipi borligini belgilab chiqdi. Avvalo u kuchli va kuchsiz tiplarni farqlagan. Kuchli tiplar orasida muvozanatsiz tiplar va muvozanatli tiplar bo‘lishi mumkin. Muvozanatli tiplar harakatchan va sust (inert) tiplar- ga bo‘linadi. Shu tariqa uchta kuchli tip hosil bo‘ladi, to‘rtinchi tipga esa olim barcha kuchsiz tiplarni kiritgan. Faoliyat jara­yonida nerv sistemasining tipi o‘zgarmasdan qolmaydi. Tem­perament shaxsning psixik xususiyatlaridan biridir, lekin har bir temperamentdagi kishilar ham juda xilma-xil bo‘ladi. Har bir kishi takrorlanmas shaxs hisoblanadi, shuning uchun ham uni yuqorida aytib o‘tilgan temperament tiplaridan biriga kiri- tish hamisha ham mumkin bo‘lavermaydi. Ko‘pgina kishilar­ning shaxsi faqat birgina tipga xos belgiga ega bo‘lib qolmasdan, balki ikki va undan ham ko‘proq tipning belgilariga ega bo‘ladi. Kishida xolerik tipdagi xususiyatlar bilan bir qatorda, masalan, sangvinik tipdagi kishining belgilari ham bo‘lishi mumkin; melanxolik tipdagi kishida esa flegmatik tip xususiyatlari uchraydi va hokazo. Bu tiplar sof holda hayotda ancha kam uchraydi. Ya­na ko‘pgina o‘tkinchi oraliq yoki aralash tiplar bor.

Temperament tiplarining psixologik tavsifi quyidagi muhim xususiyatlar yordamida aniqlanishi mumkin:

1.