1. Devleti dağılmaktan kurtarmak. Milliyetçilik isyanlarına ve azınlıkların bağımsızlık çabalarına engel olmak

NOT: Meşrutiyetin ilanından dolayı yaşanan karışıklıklar nedeniyle;

*Bulgaristan 5 Ekim 1908’de bağımsızlığını ilan etmiş.

*Avusturya –Macaristan imparatorluğu 6 Ekim 1908’de Bosna-Hersek’i topraklarına kattığını ilan etmiş.

*Girit 6 Ekim 1908’de Yunanistan’a katıldığını ilan etmiştir.

NOT: Osmanlı Devleti I.Dünya Savaşına girmesinin hemen öncesinde Meclis-i Mebusan tatil edilmiştir. Aslında böylece II. Meşrutiyet dönemi fiilen bitmiş sayılır. Bundan dolayı savaş kararını Heye-i Vükela almıştır. Yine aynı sebepten dolayı savaşın sonunda imzalanan Sevr Antlaşmasını meclis yerine saltanat şurası imzalamıştır.

II. Meşrutiyet’in ilanı dolaysıyla 1908’de Kanuni Esasi’de Yapılan Değişiklikler

1.Yasama:

• 
  Kanun tekliflerinde padişah izni kaldırılmıştır.
  
• 
  Padişahın kanunları veto etme hakkı ise bir defaya mahsus olacak şekilde sınırlandırılmıştır.
  
• 
  Savaşa ve barışa meclis karar verir.
  
• 
  Antlaşmaları meclis onaylar.
  

NOT: Padişahın olağanüstü durumlarda meclisi kapatma yetkisi kaldırılmadı, fakat daha da sınırlandırıldı. Buna göre padişah Ayan meclisinin onayını alarak üç ay sonra seçime gidilmesi şartıyla meclisi kapatabilir.

2.Yürütme:

• 
  Yürütme yetkisi hükümete aittir.
  
• 
  Hükümet üyelerini sadrazam seçer.
  
• 
  Hükümet meclise karşı sorumludur.
  

3.Yargı:

• 
  Padişahın mahkeme kararı olmadan kişileri sürgün etme yetkisi kaldırılmıştır. Bunun yanı sıra Padişahın yurt dışına sürgün etme yetkisi de kaldırılmıştır.
  

NOT: Padişahın yargı konusundaki diğer yetkilerinde ve dini alandaki yetkilerinde bir değişiklik olmamıştır.

4.Temel hak ve özgürlükler:

1908’de anayasada yapılan değişikliklerle siyasi haklara ve kadın haklarına geniş yer verilmiştir.

Sonuç ve Değerlendirme

• 
  Yapılan değişikliklerle padişahın yetkileri kısıtlanmış, padişah normal parlamenter sistemlerdeki devlet başkanı konumuna gerilemiştir.
  
• 
  Türk parlamento tarihinde ilk kez meclis üstünlüğü sistemi getirilmiştir.
  
• 
  İlk defa çok partili siteme geçilmiş; İttihat ve Terakki Partisi, Hürriyet ve İtilaf Partisi, Ahrar(hürler) Partisi, Ahali Fırkası, Mutedil Hürriyet Perveran Fırkası, Osmanlı Demokrat Fırkası, İttihad-ı Muhammediye Partisi, Osmanlı Sosyalist Fırkası gibi birçok siyasi parti kurulmuş ve oluşum ortaya çıkmıştır. Böylece tarihimizde demokratik parlamenter sistemin ilk denemeleri yapılmıştır.
  
• 
  İstibdat dönemi sona ermiş, sansür kaldırılmıştır.
  
• 
  İlk kadın ve işçi hareketleri ortaya çıkmıştır.
  
• 
  Aile hukuku kararnamesi çıkartıldı. Böylece medeni kanun hazırlanması doğrultusunda önemli bir adım atılmış oldu.
  
• 
  Kızlar ilk kez yüksek öğrenime alınmaya başlanmıştır.
  
• 
  Osmanlıcılık ve İslamcılık gibi akımlar etkilerini yitirirken Türkçülük akımı bu dönemde giderek güç kazanmaya başlamıştır.
  
• 
  Eğitime önem verildi. II. Meşrutiyet dönemi eğitimle ilgili tartışmaların arttığı bir dönem oldu. Bu dönemde birçok öğretmen dernekleri kuruldu.
  

KONUNUN ÖZETİ

I.Meşrutiyet Dönemi İstibdat Dönemi II. Meşrutiyet Dönemi

İlan edilme nedenleri: Ulusal isyanları önlemek Avrupalı devletlerin Osmanlı iç işlerine karışmalarını engellemek Tersane konferansının dağılmasını sağlamak Getirdiği Haklar Yargı ve yargıç bağımsızlığı Eğitim ve öğretim özgürlüğü Din özgürlüğü Dilekçe hakkı Mülkiyet hakkı Konut dokunulmazlığı Vergi eşitliği Kanuni vergi İşkence ve eziyet yasağı Eksik Yönleri Siyasi düşünce hakkı yok. Siyasi özgürlükler yok. Kadın hakları yok. Bu dönemin önemli toprak kayıpları: Sırbistan Romanya Karadağ

Bu dönemde her türlü hak ve özgürlükler kısıtlanmıştır. Baskıcı bir yönetim şekli sergilenmiştir. Bu dönemde görülen önemli gelişmeler: Berlin Konferansı toplanmıştır. Muharrem Kararnamesi ile Duyu-u Umumiye kurulmuştur. Sanay-i Nefise Mektebi kurulmuştur. Baytar Mektebi açılmıştır.1895 Halkalı Ziraat Mektebi açılmıştır.1891 Reji idaresi kurulmuştur. Mecelle uygulanmaya başlanmıştır. Ziraat Bankası kurulmuştur.1888 Dar’ül Fünun resmen açılmıştır. Yıldız sarayı yapıldı. Hafiyelik teşkilatı kuruldu. Ticaret, hukuk ve mühendis mektepleri açılmıştır. Bu dönemin önemli toprak kayıpları: Kıbrıs Tunus Mısır

İlan edilme nedenleri: Devletin dağılmasını engellemek İngiltere ile Rusya arasındaki Reval görüşmelerinin etkisi Getirdiği Haklar Padişahın yasama ve yürütme yetkileri sınırlandırıldı. Meclisin yetkileri artırıldı. Siyasi haklara ve kadın haklarına geniş yer verildi. Türk parlamento tarihinde ilk kez meclis üstünlüğü anlayışı getirildi. Tarihimizde ilk defa çok partili yaşama geçildi. İlk kadın ve işçi hareketleri ortaya çıktı. Aile hukuku kararnamesi çıkartıldı. Kızlar ilk kez yüksek öğrenime alınmaya başlandı. Basına uygulanan sansür kaldırıldı. Türkçülük akımı giderek güç kazandı. Bu dönemin önemli toprak kayıpları: Bosna Hersek Bulgaristan Girit

OTUZ BİR MART VAKASI (31 Mart 1325)

Miladi:13 Nisan 1909

Meşrutiyet karşıtlarının ve gerici çevrelerin Meşrutiyet’e son vererek şeriatı dayalı eski mutlakıyetçi yapıya dönmek için İstanbul’da çıkardıkları isyandır. Bu isyanın çıkmasında etkili olan diğer gelişmeleri ise şöyle sıralayabiliriz:

• 
  Dış politikada yaşanan başarısızlıkların ve toprak kayıplarının artmasının meşruti yönetime karşı muhalefeti artırması
  
• 
  İttihat ve Terakki Partisinin perde arkasında hükümeti yönetmeye çalışması ve tam olarak iktidara yerleşememesinin saray-hükümet-cemiyet kutuplaşmasına ve siyasi çatışmalara neden olması.
  
• 
  Daha önce askerlik yapmayan İstanbullu medrese öğrencilerine sınav şartının getirilmesi ve sınavda başarısız olan öğrencilerin askere alınmaya başlanması.
  
• 
  İttihat ve Terakki Partisinin Türkleştirme siyasetine karşı çıkan Arnavutların muhalefete ve isyana destek vermeleri.
  
• 
  Basında yazarların, camilerde hocaların, kışlalarda alaylı subayların dinsel kışkırtmalarda bulunmaları(isyanın başlıca nedenidir)
  

İsyanın Gelişimi

Yukarıda sayılan durumları fırsat bilen Ahrar Partisinin ve Volkan Gazetesinin başyazarı Derviş Vahdet’in yaptığı kışkırtmalar İstanbul’da güvenlik ve asayişi bozmuştur. 31 Mart isyanı Ahrar Fırkası,4. Avcı Taburu ve Volkan Gazetesi tarafından desteklenmiştir.

6 Nisan 1909 gecesi Serbesti Gazetesi başyazarı olan ve sert muhalefeti ile tanınan Hasan Fehmi Galata köprüsünde suikasta uğramış ve öldürülmüştür. Saldırganlar ise yakalanamamıştır. Saldırganın sırtında bir subay pelerini bulunduğu söylentileri ve bir türlü yakalanmaması cinayetin muhalefet tarafından İttihat ve Terakki Partisine mal edilmesine neden oldu.

İttihatçılar İstanbul’da asayişi sağlamak için Makedonya’da bulunana 4.Avcı taburunu İstanbul’a getirmişseler de durum değişmemiştir.4.Avcı taburunun bazı erleri Hamdi Çavuş adındaki kişinin komutasında isyan edip bazı komutanlarını tutukladıktan sonra şeriat isteriz diye ayaklandılar. Sonra meclisin önüne gelerek bazı subay ve gazetecileri öldürdüler. II. Abdülhamit’in ayaklanmayı bastıracak önlemler almadığı gibi askerleri affettiğini bildirmesi ve Yıldız sarayının balkonundan kendisi lehine gösteri yapan askerleri çıkıp selamlamasının isyanın daha da büyümesine neden olduğu söylenir. İsyancılar iki gün içerisinde çoğu mektepli olmak üzere yirmiden fazla kişiyi öldürmüşlerdir. Kıbrıslı Nakşibendî tarikatına mensup Derviş Vahdeti’nin sahibi olduğu Volkan Gazetesinin de isyanda büyük rol aldığı bilinmektedir. Ancak isyanın düzenli bir isyan hareketi yerine kanlı, disiplinsiz, bir eşkıya hareketi şeklinde düzen ve disiplinden yoksun bir şekilde gelişmesinden dolayı umudunu kesen muhalefet isyanı sahiplenmedi.

İttihat ve Terakki Partisi tarafından Selanik’te hazırlanan Hareket Ordusu İstanbul’a gelerek isyanı bastırdı. Bu ordunun komutanı Mahmut Şevket Paşa, kurmay subayları ise Mustafa Kemal, Enver Bey ve Kazım Karabekir’di.

II. Abdülhamit’in direnilmemesi için askere emir vermesine rağmen yer yer çatışmalar yaşandı. Derviş Vahdeti ise yakalanarak idam edilmiştir.

Sonuç ve Önemi

1. 
   II. Abdülhamit ayaklanmada rolü olduğu gerekçesiyle şeyhülislamın fetvası ve meclis kararıyla tahttan indirilmiştir, yerine V.Mehmet Reşat getirilmiştir. Meclis kararıyla tahttan indirilen ilk Osmanlı padişahı II. Abdülhamit olmuştur. Meclis kararıyla tahtan indirilen ikinci padişah ise 1 Kasım 1922’de saltanatın kaldırılmasıyla VI. Mehmet Vahdettin olmuştur.
   
2. 
   İttihat Terakki Partisi bu işten karlı çıkmıştır. Ülkedeki etkinliği artmıştır. Fakat bir süre sonra baskı yoluna sapmıştır.
   
3. 
   Bu olay ordunun rejimi ve yenilikleri koruduğunu gösterir.
   
4. 
   1909’da Kanun-i Esasi’nin bazı maddeleri değiştirilmiş, padişahın birçok yetkisine sınırlamalar getirilmiştir.
   
5. 
   31 Mart isyanı Osmanlı tarihinde rejime karşı çıkan ilk isyan hareketidir. Geriye dönük bir hareket olduğu için irticai nitelik taşır. Din elden gidiyor propagandası ile başlaması bu görüşü desteklemektedir; fakat isyan bastırılmış rejimin devamı sağlanmıştır.
   

31 Mart olayı ile cumhuriyet tarihinde görülen Şeyh Sait isyanı ve Menemen Olayı arasında ortak noktalar vardır. Bu noktaların neler olduğunu bulunuz.

6. 
   31 Mart isyanı Mustafa Kemal’in tarih sahnesine çıktığı ilk olaydır. Bu gelişmeler Mustafa Kemal’de vatanı kurtarma azminin doğmasında ve ulusal bilincin oluşmasında etkili olmuştur.
   
7. 
   Ülkede yaşanan bu karışıklıklardan faydalanan Ermeniler Adana’da ayaklanmışlarda da başarılı olamamışlardır.
   

OSMANLI DAĞILMA DÖNEMİ ISLAHATLARI VE YENİLEŞME HAREKETLERİ (ÖZET)

IV. MUSTAFA DÖNEMİ 1807-1808 I.Abdülhamit’in Ayşe Sineperver hatundan 1779’da doğan oğludur.28 yaşında tahta çıktı, dar görüşlü biriydi; fakat hırslıydı mevkisini korumak için yapmayacağı fenalık yoktu. Padişah olunca Nizam-ı Cedit ocağını kapatıp yenilik taraftarlarının birçoğunu öldürttü, bir kısmını da sürgüne göndermiştir. III. Selim’i öldürttü. Tahtını güvenceye almak için II. Mahmut’u da öldürmek istedi; fakat başarılı olamadı. II. Mahmut padişah olunca IV. Mustafa’yı öldürtmüştür. Sultan IV. Mustafa ıslahat taraftarı olmadığı için bu dönemde her hangi bir önemli ıslahat yapılmamıştır.

II. MAHMUT DÖNEMİ 1808-1839 *Sekban-ı cedit ocağı kuruldu 1809.Bu ocak Kandıralı isyanı ile kapatıldı. *Eşkinci ocağı kuruldu. *Vakay-ı Hayriye olayı ile yeniçeri ocağı kapatıldı.1826 *Asakir-i Mansurey-i Muhammediye ordusu kuruldu. *Tımarlı sipahiler kaldırıldı yerine Redif birlikleri ve suvari taburu kuruldu. *Divan teşkilatı kaldırıldı yerine nazırlıklar kuruldu. *Müsadere sistemi uygulamadan kaldırıldı. *Ayanlarla Sened-i ittifak imzalandı. Daha sonra ayanlar tasfiye edildi. *Köy ve mahalle muhtarlıkları kuruldu. *Tımar sistemi kaldırıldı. *Eyaletler vilayetlere dönüştürüldü. *Müşirlikler kuruldu. Müşirliklere bağlı olarak feriklikler kuruldu. *Memurlara maaş bağlandı. Rütbe ve nişan verilmeye başlandı. *Vergileri toplamak için muhassıllıklar kuruldu. *Pasaport ve Mürur tezkeresi uygulaması başlatıldı. *Meclis-i Vala kuruldu. *Dar-ı Şurayı Bab-ı Ali kuruldu. *Dar-ı Şuray-ı Askeri kuruldu. *Posta teşkilatı kuruldu. *İlk nüfus sayımı yapıldı.1831 *Rumi takvim uygulanmaya başlandı. *Padişah ilk kez yurt içi gezilere çıktı. *Mektebi Tıbbiye ve Mektebi Harbiye açıldı.1827 *İlk remi gazete olan Takvim-i Vekayi basıldı. 1831 *Dolma bahçe sarayına taşınıldı.1815 *İlk resmi marş olan mahmudiye marşı bestelendi. *Karantina örgütü kuruldu. *İlköğretim zorunlu hale getirildi. *İlk rüştiyeler açıldı. *Tercüman mektebi açıldı. *Avrupa’ya ilk kez remi öğrenci gönderildi. *Okullarda yabancı dilde eğitim başladı. *Devlet memuru yetiştirmek için Mekteb-i Maarifi Adliye açıldı. *Mızıkay-ı Hümayun yani bando okulu açıldı. *Avrupa tarzında müzik serbest bırakıldı. *Evkaf vekâleti kuruldu. *Feshane ve bez hane gibi fabrikalar açıldı. *Yerli kumaş kullanma zorunluluğu getirildi. *Yol yapımına önem verildi. *Kıyafet nizamnamesi çıkartıldı. *Din farkının gözetilmeyeceğine dair ferman çıkartıldı. *Askeri ıslahatların masraflarını karşılamak için Rüsumat-ı Cihadiye vergisi getirildi.

ABDÜLMECİT DÖNEMİ 1839-1861 Tanzimat ve ıslahat fermanları ilan edildi. İlk demiryolları döşendi İlk telgraf hatları döşendi ve telgraf okulu açıldı. İlk dış borç alındı. Karma mahkemeler kuruldu. Dar’ül Muallim denen erkek öğretmen okulu açıldı.1848 Türkçe okullarda temel ders olarak okutulmaya başlandı. İlk kız rüştiyesi açıldı.1858 Mülkiye Mektebi açıldı.1859 İlk kâğıt para olan Kaime basıldı.1840 Devlet bonosu çıkartıldı. Bank-ı Dersaadet kuruldu. Ebe Mektebi açıldı.1842 Encümeni Daniş kuruldu.1851 Meclisi Ali-i Tanzimat kuruldu.1854 Seraskerlik yani kara kuvvetleri komutanlığı kuruldu. Maarif Umumiye Nezareti yani Milli Eğitim Bakanlığı kuruldu. Dar’ül Fünun’un temelleri atıldı.1851 Askeri Baytar mektebi açıldı.1845 Posta Nezareti kuruldu.1840 Jandarma teşkilatı kuruldu.1854 Kuleli, Maltepe, ışıklar gibi askeri liseler açıldı. Yabancılara kabotaj hakkı verildi. Dolmabahçe sarayı ve ıhlamur kasrı yapıldı.

ABDÜLAZİZ DÖNEMİ 1861-1876 Avrupa’ya seyahat eden ilk padişah sultan Abdülaziz’dir. Mecelle hazırlanmaya başlandı.1868 Süveyş kanalı açıldı.1869 Danıştay kuruldu.1868 Nizamiye mahkemeleri kuruldu.1864 Galatasaray sultanisi açıldı.1868 Robert koleji kuruldu.1863 Darüşafaka lisesi açıldı.1872 Dar’ül Muallimat denen kız öğretmen okulu açıldı.1870 Donanma güçlendirildi. İlk askeri rüştiye açıldı. Memleket sandıkları kuruldu.1863 İlk kanun mecmuası olan düstur basıldı.1862 Genç Osmanlılar cemiyeti kuruldu.1865 Genç Osmanlılar Cemiyeti muhbir gazetesini çıkarmaya başladılar.1866

V.MURAT DÖNEMİ 1876-1876 93 günlük bir saltanatı olmuştur. Abdülmecit’in şevkefza kadından doğan oğludur.36 yaşında padişah oldu. Şehzadeliğinde Fransızcayı ve piyano çalmayı öğrendi. Kendisi yabancı dil bilen ikinci, Piyano çalabilen ilk Osmanlı padişahıdır. Sultan Abdülaziz’le yani amcasıyla Avrupa seyahatine çıktı. Avrupa’ya seyahat eden ikinci Osmanlı padişahıdır. Islahat yapmaya meyilli bir padişahtı. Okumaya, nota yazmaya düşkündü. Abdülaziz’in ölümü asabını ve akli dengesini bozdu. Tahta çıktıktan 93 gün sonra tahtan indirildi. Çırağan sarayına kapatıldı.1904 yılında burada 64 yaşında öldü.

II. ADÜLHAMİT DÖNEMİ 1876-1909 Birinci ve ikinci meşrutiyet ilan edildi. Mecelle tamamlandı.1878 Dar’ül Fünun resmen açıldı.1909 93 harbi çıktı. Duyunu umumiye kuruldu.1881 Tütün tekeli olan Regie kuruldu.1883 Bursa’da iplikçilik endüstrisi kuruldu.1888 Panislamizm politikası izlenmeye başlandı. Sanay-i Nefise Mektebi kuruldu.1883 Hendesey-i Mülkiye Mektebi açıldı. İttihat ve Terakki Partisi kuruldu.1889 M.Kemal Vatan ve Hürriyet Cemiyetini kurdu.1905 Ziraat bankası kuruldu. II. Abdülhamit meclis kararıyla tahtan indirilen ilk Osmanlı padişahıdır.

V.MEHMET REŞAT DÖNEMİ 1909-1918 Abdülmecit’in Gül cemal kadından doğan oğludur.65 yaşında padişah oldu. Sakin bir hayat sürmüştür. Sessiz, sakin, yumuşak, merhametli ve kibar bir kişiliği vardı.74 yaşında vefat etmiştir. Bu dönemde önemli bir ıslahat olmamıştır. Bu dönemin en önemli gelişmesi Osmanlı Devletinin Birinci Dünya Savaşına katılmasıdır.

VI. MEHMET VAHDETTİN 1918-1922 Abdülmecit’in Gülustu kadından doğan oğludur. V.Murat, V.Mehmet Reşat, VI. Mehmet Vahdettin kardeşlerdir. Vahdettin 57 yaşında padişah oldu. Zeki biri olmakla beraber pek cesur biri değildi. Mondros Ateşkes Antlaşması ve Sevr Barış Antlaşması onun saltanatı döneminde yaşanan en önemli olaylardır.1922’de saltanatın kaldırılmasıyla İngilizlere başvurarak malaya adlı bir İngiliz zırhlısı ile Malta’ya gitmiştir. Oradan Mekke’ye gitmiş ise de Araplardan beklediği ilgiyi ve desteği görmemiştir. Bu yüzden İtalya’ya gidip orada San Remo’ya yerleşmiştir. Burada kalp hastalığından 1926 yılında 65 yaşında iken vefat etmiştir. Ölüsü Şam’a götürülüp Sultan Selim Camisinin avlusuna gömülmüştür. Vahdettin yurt dışında yatan tek Osmanlı padişahıdır. Aynı zamanda meclis kararıyla tahtan indirilen ikinci padişahtır.