1, 2-laboratoriya ishi shuntlash metodi bilan galvanometrning qarshiligini aniqlash

3-Savolga javob: Linzaning optik kuchi. Endi ikkiyoqlama qavariq linzaga parallel nurlar dastasi tushayotgan holni ko‘raylik . Linzadan o‘tib singan nurlarning barchasi F nuqtada kesishishadi va bu nuqta linzaning fofcusi deyiladi. Linzaning fokusi uning har ikkala tomonida, bir xil masofada joylashgan bo‘ladi. Linzaning optik markazidan fokusigacha bo‘lgan masofa (f = OF) linzaning fokus masofasi deyiladi. Fokus masofasiga teskari
D=1/f
kattalik linzaning optik kuchi deyiladi. Uning birligi — dioptriya (dptr). 1 dioptriya — fokus masofasi 1 m ga teng bo‘lgan linzaning optik kuchi: (1 dptr = 1/m).
4-Savolga javob:

Bu usulda fokus oralig’ini linzaning qanchalik siljiganligiga qarab aniqlanadi. Agar buyum va tasvir orasidagi masofa 4F dan ortiqroq bo’lsa, unda hamma vaqt linzaning shunday ikki vaziyatini topish mumkinki, linza birinchi vaziyatda turganda buyumning ekrandagi tasviri yaqqol, ammo aslidan kichik, ikkinchi vaziyatda turganda ham tasvir yaqqol, ammo aslidan katta bo’ladi. (3) formuladanfoydalanib, linzaning I vaziyati uchun

(4)
II vaziyati uchun
(5)
tenglamalarni yozish mumkin.
Bu tenglamalarni o’ng tomonlarini tenglashtirib, ni qiymatini (5) ga qo’ysak, quyidagini topamiz.
(6)
Bu formuladan foydalanib lin-zaning bosh fokus masofasi hisoblanadi.


LABORATORIYA ISHI № 12,13
YORUG’LIKNING DIFRAKSIYASI VA INTERFERENSIYASINI O’RGANISH(VIRTUALLABORATORIYA)
Kerakli asboblar: difrakcion panjara, optik taglik, yorug’lik manbai.
1. QURILMANING TAVSIFI

Optik taglikka o’rnatilgan qurilmaning sxemasi 14-rasmda keltirilgan. Bunda S - yorug’lik manbai, F - yorug’lik filtri, M - milli-metrli qog’oz yopishtirilgan ingichka tirqish, D - difrakcion panjara.

Difrakcion panjara orqa-li tirqishga qaralsa tirqish-ning o’ng va chap tomonida qator yorug’ bosh difrakcion maksim-umlar ko’rinadi, bu maksimumlar quyidagi formula bilan topiladi:

(1)
d - difrakcion panjara davri; k - 0; 1; 2 .....difrakcion maksimumlar tartibi.

Difrakciya burchagi rasmda (15-rasm) ko’rsatilgan.
Bu erda - difrakcion panjaradan tirqishgacha bo’lgan masofa, MA₁= MA₂ = X - tirqishdan bir xil tartibdagi bosh maksimumlargacha bo’lgan masofa.
Demak, - juda kichik bo’lganligi uchun
Bu qiymatlarni (1) formulaga qo’yib, to’lqin uzunligi ni hisoblash uchun ishchi formulani topamiz:

(2)
15-rasm

2. ISh BAJARISh TARTIBI
1. Yorug’lik manbai yoqiladi.

2. Ekranni (tirqishni) difrakcion panjaradan shunday masofaga qo’yamizki, ekranda birinchi va ikkinchi tartibli spektrlar yaqqol ko’rinsin.

3. va ning qiymatlari yozib olinadi.
4. Difrakcion panjara davri d ni bilgan holda (2) formuladagi to’lqin uzunligi ni hisoblaymiz.
5. oraliqni o’zgartirib birinchi tartibli maksimumlar uchun ni 3 - 5 marta hisoblanadi.
6. Har bir spektr uchun ni o’rtacha qiymati topiladi.
7. Topilgan natijalar quyidagi jadvalga yoziladi:
J a d v a l

cpektr rangi	№	x1 (m)	1 (m)	1 (A^0)	x2 (m)	2 (m)	2 (A^0)	x3 (m)	3 (m)	3 (A^0)	o’rt (A^0)
qizil	1 2 3
zangori	1 2 3
binafsha	1 2 3