: پدر، نيا، نياكان. آبا-اژداد (aba-əjdad) : آبا، اجداد، پدر و نياكان

بوين يوْهايا وئرمير. (گردن به زير يوغ خم نمي‌كند.) 2- اژدها. 3- مجازاً به معني پُرخور.

يوْهْم	yohm	: خل، پريشان احوال. (شش)
يوْل	yol	(1) : 1- راه، طريق. 2- راه و روش، مرام، رفتار، فرهنگ و بينش. 3- چاره و تدبير. 4- مرتبه، دفعه. يوْل آچماق (yol açmaq) : 1- راه را باز كردن، راه دادن. 2- زمينه چيني كردن. يوْل آرّيتماق (yol arrıtmaq) : 1- راه پاك كردن. 2- زمينه چيني كردن. يوْل آلماق (yol almaq) : 1- راه گشايي، زمينه چيني براي كسب جواب صحيح. 2- عازم شدن، عزيمت كردن. يوْلا (yola) : بار، دفعه، مرتبه. هر يوْلا بير لمَّر دانيشير. (هر بار بگونه‌اي سخن مي‌گويد.) يوْلا دوشمك (yola düşmək) : 1- به راه افتادن، حركت كردن. 2- رو به راه شدن، بهتر شدن. 3- تأسيس شدن، ايجاد شدن. يوْلا سالماق (yola salmaq) : 1- به راه انداختن، درست كردن، تأسيس كردن. 2- فرستادن، ارسال كردن. يوْلاق (yolaq) : 1- كوره راه، راه باريك، جاده. 2- راه، روش، مرام. يوْلا گلمك (yola gəlmək) : 1- به راه درست قدم نهادن. 2- راضي شدن، توافق كردن. يوْلا مينمك (yola minmək) : حركت كردن، راه افتادن، عزم سفر كردن. يوْل اوستـو (yol üstü) : سر راه، هنگام حركت. يوْل اوشاغى (yol uşağı) : سر راهي، بچّة سر راهي. يوْل بوْينو (yol boynu) : خارج از راه، بيراهه. يوْل بوْينوچا (yol boynuça) : از بالاي راه، از بيراهه. يوْل بيلمك (yol bılmək) : راه بلد بودن، علم و اطّلاع داشتن. يوْلچو (yolçu) : 1- راهدار، مسئول راه. 2- مسافر، راهرو. 3- سفير، قاصد. 4- گدا، سائل. يوْلچولوق (yolçuluq) : راهداري. يوْلداش (yoldaş) : همراه، رفيق، دوست. يوْلداشليق (yoldaşlıq) : همراهي، دوستي، رفاقت. يوْل سايماق (yol saymaq) : 1- دقّت، ريزه كاري و تحقيق كردن. 2- انتقاد كردن. يوْلسوز (yolsuz) : 1- بيراهه. 2- گمراه. يوْل قوْوماق (yol qovmaq) : پيگيري كردن، دقّت و تفحّص كردن. يوْل گؤرسَتمك (yol görsətmək) : راه نشان دادن، راهنمايي كردن. يوْل گؤزله‌مك (yol gözləmək) : چشم به راه بودن، انتظار كشيدن. يوْللاماق (yollamaq) : به راه انداختن، فرستادن، ارسال كردن. يوْللانماق (yollanmaq) : فرستاده شدن، ارسال شدن. يوْلو (yolu) : مرتبه، بار، دفعه. يوْلوق (yoluq) : در راه مانده، آواره و سرگردان. يوْلوقماق (yoluqmaq) = يوْلوخماق (yoluxmaq) : 1- در راه به كسي برخورد كردن، ملاقات كردن. 2- خسته شدن، از راه ماندن. يوْل وورماق (yol vurmaq) : 1- راه زدن، دزدي كردن. 2- مانع انجام كاري شدن. يوْل وئرمك (yol vermək) : راه دادن، اجازه دادن. يوْل هاي يوْل (yol hay yol) : كوچ و بار، هنگام كوچ و بار، حركت در ايل راهها. يوْل-و-يوْلاجاق (yol-o-yolacaq) = يوْل-و-يوْلاق (yol-o-yolaq) : راه و روش، مرام، رفتار. يوْل-و-يوْوا (yol-o-yova) : راه و روش، راه چاره و علاج.
يوْل	yol	(2) : فعل امر از مصدر «يوْلماق» (تراشيدن) كه تلفّظي از «يوْنماق» است. (← يوْن، يوْنماق) يوْلما (yolma) : پشم وازده و نامرغوب، پشم گوسفند لاغر يا مرده كه با دست كنده شود. يوْلماق (yolmaq) : كندن پشم گوسفند يا علف زمين. يوْلمالاماق (yolmalamaq) : كندن پشم يا مو. يوْلما-يوسوق (yolma-yosuq) = يوْلما-يوْلوق (yolma-yoluq) : پشم گوسفند و هر آنچه را كه با دست بكنند، پشم كم بها. يوْلوق (yoluq) : پر كنده، مو كنده، لخت و عريان. يوْلوق-يوْسوق (yoluq-yosuq) : لخت و عريان، فقير و بيچاره.
يوْن	yon	: فعل امر از مصدر «يوْنماق» (تراشيدن) يوْناق (yonaq) : 1- تراشيده شده. 2- تراشه، براده. يوْناقچى (yonaqçı) : نجّار، درودگر. يوْنجا (yonca) : ينجه، گياهي كه بيش از همة گياهان براي مصرف بريده مي‌شود. يوْنجاليق (yoncalıq) : ينجه زار، مزرعة ينجه. يوْنجوقلاماق (yoncuqlamaq) : بريدن، خرد كردن. يوْندورما (yondurma) : 1- عمل تراشيدن. 2- تراشه، براده. يوْندورماق (yondurmaq) : عمل تراشيدن را به وسيلة ديگري انجام دادن. يوْنقار (yonqar) = يوْنگار (yongar) : تراشه، برادة چوب و امثال آن. يوْنگارلاماق (yongarlamaq) : تراشيدن. يوْنما (yonma) : 1- عمل تراشيدن. 2- متراش. 3- تراشه، براده. يوْنماق (yonmaq) : تراشيدن و صاف كردن چوب و امثال آن. يوْنوتماق (yonutmaq) : به وسيلة ديگري تراشيدن. يوْنوق (yonuq) : 1- تراشيده شده. 2- تراشه، براده. يوْنولتو (yonultu) : تراشه، براده. يوْنولماق (yonulmaq) : تراشيده شدن. يوْنولمالى (yonulmalı) : قابل تراشيدن. يوْنولو (yonulu) : تراشيده شده. يوْنول-يوْغورولو (yonul-yoğurulu) : ورزيده و خوش قامت.
يوْق	yoq	: نيست، وجود ندارد. (شش) (← يوْخ) يوْقسوز (yoqsuz) = يوْقسول (yoqsul) : ندار، بيچاره، فقير. يوْقسوزلوق (yoqsuzluq) = يوْقسوللوق (yoqsulluq) = يوْقلوق (yoqluq) : فقر، نداري.
يوْر	yor	(2) : فعل امر از مصدر «يوْرماق» (خسته كردن) يوْرار (yorar) = يوْران (yoran) : خسته كننده. يوْرغا (yorğa) : 1- تندرو، آنكه تند تند راه رود. 2- تند و سريع راه رفتن. يوْرغالاماق (yorğalamaq) : تند تند راه رفتن. يوْرغان (yorğan) : لحاف، وسيلة خواب و رفع خستگي. يوْرغولو (yorğulu) : چابك، زرنگ. يوْرغون (yorğun) = يوْرناق (yornaq) = يوْرنوق (yornuq) : خسته، خسته شده. يوْرماق (yormaq) : خسته كردن. يوْرناق-آرناق (yornaq-arnaq) : خسته و كوفته. يوْرناق آلماق (yornaq almaq) : رفع خستگي كردن. يوْرناقليق (yornaqlıq) : خستگي. يوْرنوق-آرنيق (yornuq-arnıq) : خسته و كوفته. يوْرو (yoru) = يوْری (yorı) : تيز رونده، تيز دو، پر جهش، پر جست و خيز. يوْرو ترلان (yoru tərlan) : ترلان (نوعي باز شكاري) پر جست و خيز، جوجه ترلان. يوْروش (yoruş) : يورش، حمله، حمله‌اي كه سريع و پر جست و خيز باشد. يوْرولغان (yorulğan) : خسته كننده. يوْرولماق (yorulmaq) : خسته شدن.
يوْر	yor	(2) فعل امر از مصدر «يوْرماق» (تعبير و تفسير كردن.) ديش يوْرماق (diş yormaq) : خواب را تعبير و تفسير كردن.
يوْرغولو	yorğu	: آنكه داراي همراه و اطرافيان زياد باشد. ( ← يار1، يارغيلي)
يوْس	yos	: فعل امر از مصدر «يوْسماق» (كندن) يوْسار (yosar) : 1- حيواني كه پشم يا مويش كنده شده باشد. 2- لخت و عور، فقير و بيچاره. يوْسان (yosan) : 1- آنكه پشم، مو، علف و… را بكند. 2- اخّاذي كننده. يوْسماق (yosmaq) : كندن، بريدن، كندن پشم گوسفند يا موي بز، كندن و بريدن گياه سبز از زمين. 2- تراشيدن. 3- كندن، اخّاذي كردن. يوْسو (yosu) : نوعي كنة حيواني كه معمولاً از بدن بُز خون مي‌مكد. يوسوشدورماق (yosuşdurmaq) : كندن مو، پشم، علف و … يوْسوق (yosuq) : 1- حيواني كه پشم يا مويش كنده شده باشد، لاغر، موي و پر ريخته. 2- لخت و عور، بيچاره، فقير. يوْسوقلانماق (yosuqlanmaq) : 1- ريخته شدن پشم يا موي بدن. 2- بيچاره و فقير شدن. 3- سبكي كردن، حركت نا موقّر داشتن. يوسولماق (yosulmaq) : كنده شدن. يوْسولو (yosulu) : كنده شده، حيواني كه پشم، پر يا مويش كنده شده باشد. يوْسونتو (yosuntu) : پشم يا موي كنده شده. يوْسونماق (yosunmaq) : كنده شدن مو يا پشم.
يوْسالماق	yosalmaq	= يوْسانماق (yosanmaq) : بيزار شدن، خسته شدن. (← هاس و اوْسانماق) يوْسانديرماق (yosandırmaq) : خسته كردن، به ستوه آوردن. يوْسالانماق (yosalanmaq) : خسته شدن.
يوْو	yov	: نه، خير، جواب منفي. (← ياو) يوْوا (yova) : 1- آدم ياوه، منفي باف، سبك و نا موقّر. 2- سخن بيهوده، ياوه. يوْواش (yovaş) : آرام، آهسته. يوْواشجا (yovaşca) : به آرامي، به آهستگي. يوْواشليغينان (yovaşlığınan) : به آرامي، به نرمي و آرامي. يوْواشليق (yovaşlıq) : آهستگي، آرامي و نرمي. يوْواش-يوْواش (yovaş-yovaş) : آرام آرام، به تدريج. يوْوان (yovan) : 1- ناخوشايند، بي نمك، كم نمك. 2- نا موقّر، سبك. يوْوانليق (yovanlıq) : 1- بي نمكي، كم نمكي. 2- سبكي، نا‌ موقّري. يوْوانماق (yovanmaq) : 1- يواش يواش كار كردن. 2- حركات نا موقّرانه از خود نشان دادن. 3- كم نمك شدن غذا. يوْولاق (yovlaq) : منفي باف، ياوه، هرزه، سبك سر و ولگرد.
يوْوا	yova	: آشيانه، لانة پرندگان. يوْوا باشى (yova başı) : نام گياهي از پيازيان كه پرندگان در ساختن لانة خود از آن استفاده مي‌كنند. يوْواجيك (yovacik) : آشيانة كوچك. يوْواسيز (yovasız) : بدون لانه و آشيانه. يوْواق (yovaq) : حفره، چاله، خانة كوچك. يوْوالاماق (yovalamaq) : آشيانه كردن، لانه ساختن. يوْوالى (yovalı) : داراي آشيانه و مسكن. يوْواناق (yovanaq) : خانة محقّر و كوچك.
يوْواكّى	yovakkı	: 1- حيوان پيدا شده، حيواني كه بر اثر مجاورت از گله‌اي به گلة ديگر رفته باشد. 2- مال دزدي. يوْواكّى ائدمك (yovakkı edmək) : دزديدن، ربودن غير عمد.
يوْواشاق	yovaşaq	: تخم شپش.
يوْورو	yovru	= يوْورى (yovrı) : 1- چابك، تيزرو. (← يوْر، يوْرو) 2- لخت و برهنه. 3- جوجة پرندگان. يوْورولْماق (yovrulmaq) : خود را كوچك كردن، التماس كردن.
يوْوسو	yovsu	: نوعي كنة حيواني در بدن بز. (← يوْس، يوْسو)
يوْوشان	yovşan	: درمنه، نام بوته‌اي با ساقه‌هاي باريك و نرم. (اصولاً در مناطق قشقايي نشين 3 نوع درمنه وجود دارد : 1- يايلاق يوْوشاني. 2- قيشلاق يوْوشاني. 3- يالينقيز يوْوشان.)
يوْوشاق	yovşaq	: شپش كوچك و ريز.
يوْوونْجْماق	yovuncmaq	: التماس كردن، تضرّع و خواهش كردن. (كش) (ريشة كلمه «ياخ» است كه با كلمات «يوْووق» (نزديك)، «يوْووتماق» (اجازة ورود دادن)، «ياخين» (نزديك) و … همريشه است.)
يوْووق	yovuq	: نزديك. (ريشة كلمه در تركي قديم «ياغوق» است.) (← ياخ) يوْووقلاتماق (yovuqlatmaq) : نزديك‌تر كردن، مجاور نمودن. يوْووقلاشماق (yovuqlaşmaq) : نزديك‌تر شدن. يوْووقلانماق (yovuqlanmaq) : نزديك‌تر شدن. يوْووقلوق (yovuqluq) : 1- مجاورت، نزديكي، همسايگي. 2- عمل مجامعت.
يوْووتماق	yovutmaq	: راه دادن، اجازة نزديك شدن و ورود دادن. (ريشة كلمه در تركي قديم «ياغوت» (به نزد خود بخوان) است. (← ياخ و ياووت)
يوْخ	yox	: نيست، وجود ندارد. يوْخدان يئي (yoxdan yey) : آنكه وجودش بهتر از نيستي‌اش باشد، آدم نالايق. يوْخسوز (yoxsuz) = يوْخسول (yoxsul) : بيچاره، فقير. يوْخسوزلوق (yoxsuzluq) = يوْخسوللوق (yosulluq) : فقر، بيچارگي. يوْخسوللاشماق (yoxsullaşmaq) : فقير و بيچاره شدن. يوْخلوق (yoxluq) : 1- نيستي، فنا. 2- فقر، بيچارگي.
يوْخو	yoxu	: عالم نيستي، خواب. (ريشة كلمه از «اوخ» يا «يوخ» كه صداي خروپف است گرفته شده.) (← اوخ و يوخ)
يوْز	yoz	: 1- آرام، آهسته، نرم و ملايم. 2- چابك و سريع. يوْزالاماق (yozalamaq) : 1- خراميدن كبك، با ناز و ملايمت راه رفتن. 2- تند تند راه رفتن، جهيدن، دويدن. يوْزانماق (yozanmaq) : 1- آرام و آهسته راه رفتن. 2- به ملايمت و نرمش رفتار كردن، خواهش و التماس كردن. يوْز پلنگ (yoz pələng) : يوز پلنگ، پلنگ جهنده و سريع. يوْزوملوق (yozumluq) : آهستگي، نرمي و ملاطفت. يوْزوملوغونان (yozumluğunan) : به نرمي و ملاطفت. يوْزوم-يوْزوم (yozum-yozum) : آرام و آهسته، نرم و ملايم.
يؤل	yöl	: فعل امر از مصدر «يؤلمك» (تلفّظي از مصدر «اؤلمك» = مردن) يؤلو (yölü) : مرده.
يؤن	yön	: 1- جهت، سو، سمت. 2- مقابل چهره، چهره، صورت. (شش ← اؤن) يؤن آلماق (yön almaq) : به سويي رو كردن، جهت گرفتن. يؤنـو اوْ يانا (yönü o yana) : رو به آن طرف. يؤنـو بري (yönü bəri) : رو به اين طرف.
يؤروک	yörük	: به هم بسته شده. (← هؤر، هؤروک) (شش)
يو	yu	: فعل امر از مصدر «يوماق» (شستن) يوماق (yumaq) : شستن، با آب تميز كردن. يومالى (yumalı) : قابل شستشو. يوووشدورماق (yuvuşdurmaq) = يويوشدورماق (yuyuşdurmaq) : شستشو دادن، شستن. يووولماق (yuvulmaq) = يويولماق (yuyulmaq) : شسته شدن. يووولو (yuvulu) = يويلو (yuylu) = يويولو (yuyulu) : شسته شده. يوووم (yuvum) = يويوم (yuyum) : نحوة شستشو. يووونماق (yuvunmaq) = يويونماق (yuyunmaq) : خود را شستن، استحمام كردن.
يوبا	yuba‌	: آشيانه، لانه. (← يوْوا)
يود	yud	: فعل امر از «يودماق» (در قمار بردن) (شش) (← يوت) يوداماق (yudamaq) : 1- در قمار از همه كس بردن، همة پول قمار را بردن. 2- ريشه كن كردن، برانداختن، نابود كردن.
يوغور	yuğur	: 1- زرنگ و چاق، آدم برجسته و ممتاز. (← يوق) 2- فعل امر از مصدر «يوغورماق» (خمير كردن) (← يوْغور)
يولاب	yulab	: گندم سياه، نام گياهي شبيه گندم.
يولّوز	yulluz	: ستاره. (شش. ← اول، اولدوز) يولّوز پوْقو (yulluz poqu) : كرم شب‌تاب.
يوم	yum	: فعل امر از مصدر «يومماق» (بستن، مشت كردن) يومّارا (yummara) : گرد و ضخيم، چاق و خپلو. يومّارا-يوْغون (yummara-yoğun) : چاق و تنومند، كلفت. يومارلاماق (yumarlamaq) : گلوله كردن، دسته بندي و لوله كردن پشم و امثال آن. يوماق (yumaq) : 1- هر چيز گلوله مانند و گرد شده، كلاف روي هم جمع شده، گلولة نخ، گلولة بند و ريسمان. 2- انبوه و در هم فشرده. يومجوق (yumcuq) : 1- مشت شده، مشت كوچك. 2- در هم فرو رفته، در هم قلپيده. يومجوقدورماق (yumcuqdurmaq) : مشت كردن دست. يومجوقماك (yumcuqmak) : در هم فرو رفتن و قلپيدن. يومدورماق (yumdurmaq) : 1- وادار كردن به بستن مشت يا پلك چشم. 2- ويران كردن، خراب كردن. يومماق (yummaq) : بستن چشم يا مشت كردن دست. يومور (yumur) : 1- فعل امر از مصدر « يومورماق» (ويران كردن) 2- گرد، جمع و جور، آدم تنومند و كوتاه قد. يومورتا (yumurta) : تخم مرغ، تخم پرندگان و خزندگان كه معمولاً گرد و كروي شكل است. يومورتا ساريسى (yumurta sarısı) : زردة تخم مرغ. يومورتالاماق (yumurtalamaq) : تخم گذاشتن پرندگان و خزندگان. يومورلاماق (yumurlamaq) : 1- حمله كردن. 2- شكست دادن. 3- آوار كردن، ويران كردن. يومورلانماق (yumurlanmaq) : 1- ويران شدن. 2- غلتيدن، غلت خوردن و جلو رفتن. يومورماق (yumurmaq) : ويران كردن، به صورت تل در آوردن، آوار كردن. يوموروق (yumuruq) : مشت، مشت بسته و گره كرده. يوموروقلاماك (yumuruqlamak) : با مشت ضربه زدن. يوموروقلانماق (yumuruqlanmaq) : 1- مشت شدن، بسته شدن. 2- مشت خوردن، مورد ضرب و شتم مشت قرار گرفتن. يومّوروك (yummuruk) : 1- جمع و جور، گرد شده. 2- آوار شده، ويران گشته. يومورولماق (yumurulmaq) : 1- گرد و كروي شكل شدن. 2- آوار شدن، ويران شدن. يومورولموش (yumurulmuş) : ويران شده، خرابه. يومورولو (yumurulu) : 1- جمع و جور و گرد شده. 2- در هم ريخته، ويران شده، آوار گشته. يومّوز (yummuz) : تپّه، تل گرد. يوموق (yumuq) = يومّوق (yummuq) : 1- بسته شده، مشت شده. 2- روي هم گذاشته شده. آغزى آچيق دير گؤزو يوموق. (دهانش باز است و چشمهايش بسته.) يوموق كه‌وه‌ن (yumuq kəvən) = يوموق گه‌وه‌ن (yumuq gəvən) : نوعي بوتة خاردار به شكل نيمكره. (← ديمچيك) يومولماق (yumulmaq) : 1- بسته شدن، مشت شدن يا به هم آمدن پلكها. 2- پوشيده و محدود شدن. 3- خود را جمع و جور كردن و براي حمله آماده شدن. 4- در ازدحام مردم وارد شدن. يومولو (yumulu) = يومّولو (yummulu) : 1- بسته شده، مشت شده. 2- پنهان، آنچه پوشيده و مستتر باشد.
يوق	yuq	: زمين برجسته و برآمده، ضخيم و كلفت. (تركي قديم) يوقاری (yuqarı) : بالا، بلندي.
يوقّو	yuqqu	: خواب، رؤيا. (شش ← يوخ، يوخو) يوقّوسوز (yuqqusuz) : بي خواب، كم خواب. يوقّوسوزلوق (yuqqusuzluq) : بي خوابي، كم خوابي. يوقّولاماك (yuqqulamak) : خوابيدن، چرت زدن.
يورت	yurt	= يورد (yurd) : محل اتراق كردن، جايگاه. يورتلاق (yurtlaq) : مكان و جايگاه يورت، محل اقامت. يورتلاماق (yurtlamaq) : مسكن گزيدن، مقيم شدن. يورتلوق (yurtluq) : محلّي كه براي اتراق انتخاب كنند. يورد داشى (yurd daşı) : 1- سنگ چين مرتّبي كه براي مصون ماندن اسباب خانه از رطوبت، در زير بار منزل قرار مي‌گيرد. 2- جايگاه، وطن، زادگاه. يوردچو (yurdçu) : آنكه اتراقگاه مناسب پيدا كند. يورد-و-يوْوا (yurd-o-yova) : 1- جايگاه، وطن، محلّ اتراق. 2- مجازاً به معني وارث.
يوسُف-خُسرو	yusof-xosrov	: يوسف فرزند خسرو كه از شاعران مشهور ايل قشقايي در زمان قاجار به شمار مي‌رود، اشعاري بسيار لطيف دارد؛ از او آهنگي به همين نام (يوسف-خسرو) باقي مانده است.
يوت	yut	: فعل امر از مصدر «يوتماق» (بلعيدن) (شش ← اوت) يوتغونماق (yutğunmaq) : 1- آب دهان را قورت دادن. 2- به لكنت افتادن. يوتماق (yutmaq) : 1- بلعيدن، قورت دادن. 2- در قمار بردن. يوتولماق (yutulmaq) : 1- بلعيده شدن، قورت داده شدن. 2- باخته شدن، در قمار باختن. يوتولمالى (yutulmalı): بلعيدني، قابل بلعيدن.
يووا	yuva	: 1- آشيانه، لانه. 2- خانه و كاشانه. يووالاماق (yuvalamaq) : آشيان ساختن، لانه كردن.
يوخ	yux	: صداي خروپف. (← اوخ و يوْخو) يوخو (yuxu) : خواب. يوخو آپارماق (yuxu aparmaq) = يوخو باسماق (yuxu basmaq) : چرت زدن، خوابيدن. يوخوسوز (yuxusuz) : بي خواب، كم خواب. يوخوسوزلوق (yuxusuzluq) : بي خوابي، كم خوابي. يوخولاماق (yuxulamaq) : خوابيدن، چرت زدن. يوخولو (yuxulu) : خواب آلود. يوخونتو (yuxuntu) : آنچه در ته ظرف مي‌خوابد، رسوبات غذا در ظرف، ته نشست. يوخويا گئدمك (yuxuya gedmək) : به خواب رفتن.
يوخاری	yuxarı	: 1- بالا، بالاي سر. 2- بلند، بلندي. 3- برتر، ممتاز. (ريشة كلمه از «يوق» (زمين برجسته، تر. قد) + آر + ی)
يـوج	yüc	: نوك، ابتدا يا انتهاي هر چيز بلند و طويل. (شش ← اوج) يـوجَلمك (yücəlmək) : بلند شدن، اوج گرفتن. يـوجه (yücə) : 1- بلند، طويل. 2- بلندي، تپّه، تل. يـوجه‌لنمك (yücələnmək) : بالا رفتن، اوج گرفتن. يـوجه‌ليك (yücəlik) : بلندي.
يـودوروگ	yüdürüg	: بسرعت، دوان دوان. (شش. ← اودوروک)
يـوگن	yügən	: دهنه، افسار. (شش. ريشة كلمه از اؤگ (عقل) و اصل كلمه «اؤگَن» (عاقل كننده و رام كننده) است. ← اؤگ، اؤگن) يـوگنسيز (yügənsiz) : بدون دهنه، بدون افسار. يـوگنله‌مك (yügənləmək) : افسار زدن، دهنة اسب را بستن. يـوگنلي (yügənli) : دهنه دار، افسار بسته، لگام زده.
يـوگوروگ	yügürüg	: بسرعت، سريع و تند. (شش)
يـوك	yük	: بار، بار منزل. (شش) يـوكسـوز (yüksüz) : بي بار، بدون بار و بنه. يـوكلَتمك (yüklətmək) : زير بار بردن، بار كردن به وسيلة ديگري. يـوكلَنمك (yüklənmək) : بارشدن. يـوكله‌مك (yükləmək) : بار كردن. يـوكله‌نن (yüklənən) : بار شونده، حيوان يا وسيلة باري. يـوكله‌نيلمك (yüklənilmək) : 1- بار شدن. 2- تحميل شدن. يـوكله‌يه‌ن (yükləyən) : 1- بار كننده، حمل كننده. 2- تحميل كننده. يـوكلـو (yüklü) : باردار، حيوان زير بار.
يولوگ	yülüg	: مغز استخوان. (شش ← ايل، ايليگ)
يـون	yün	: طرف، جهت. (← اون، يؤن، اؤن) (شش) يـون ائدمك (yün edmək) : به سويي رو كردن. يـونـو اوْ يانا (yünü o yana) : رو به آن طرف. يـونـو بري (yünü bəri) : رو به اين طرف.
يـونگ	yüng	: پشم. (شش) يـونگ اه‌ييره‌ن (yüng əyirən) : پشم ريس، ريسنده. يـونگلو (yünglü) : پشم آلو، داراي پشم. يـونگول (yüngül) : 1- كم وزن، سبك، پشم مانند. 2- سبك، نا موقّر. 3- چابك و فرز. يـونگول ال وورماق (yüngül əl vurmaq) : دست كم گرفتن، بي احترامي كردن، حرمت نگذاشتن. يـونگوللَشديرمك (yüngülləşdirmək) : سبكتر كردن. يـونگوللَشمك (yüngülləşmək) : سبكتر شدن، كم وزن تر شدن. يـونگوللوک (yüngüllük) : 1- سبكي، كم وزني. 2- سبكي، نا موقّري.
يوره‌ك	yürək	: 1- قلب، دل. 2- جرأت، شهامت. 3- احساسات قلبي، آرزوي دل. (شش ← اوره‌ك) يوره‌كْلَنمك (yürəklənmək) : 1- جرأت يافتن. 2- بر انگيخته شدن احساسات، گريه كردن. يوره‌كْلي (yürəkli) : با جرأت، شجاع.
يورك	yürk	: فعل امر از مصدر «يوركمك» (رميدن) (شش. ← اورك.) يوركْمك (yürkmək) : رميدن، ترسيدن و فرار كردن. يورکو (yürkü) : رم، ترس، وحشت.
يوس	yüs	= يوسْت (yüst) : رو، رويه، بالايِ. (شش) (← اوز و يـوز2)
يـوت	yüt	(1) : فعل امر از مصدر «يـوتمك» (بلعيدن) (شش ← اوت1) يـوتمك (yütmək) : 1- قورت دادن، بلعيدن. 2- در قمار بردن. يـوتمه‌لي (yütməli) : بلعيدني، قورت دادني. يـوتـولمك (yütülmək) : 1- قورت داده شدن. 2- در قمار باخته ‌شدن پول، از بين رفتن سرمايه به وسيلة قمار.
يـوت	yüt	(2) : فعل امر از مصدر «يـوتمك» (كرز دادن) (شش ← اوت2) يـوتمك (yütmək) : كرز دادن، سوزاندن چوب تر بگونه‌اي كه نسوزد؛ امّا بعد از داغ شدن پوست آن به راحتي جدا شود.
يـوز	yüz	(1) : صد، عدد 100 (شش) يـوز يينگه بوْيو (yüz yingə boyu) : نوعي مسابقة پرش كه در آن از مسافتي به طول تقريبي 4 متر (به اندازة طول يك صد سوزن خيّاطي) مي‌پرند. يـوز باشى (yüz başı) : فرماندة يك صد نفر.
يـوز	yüz	(2) : 1- روي، رويه، سطح. 2- چهره، صورت. 3- فعل امر از مصدر «يـوزمك» (در روي آب حركت كردن، شنا كردن) (← اوز2) (شش) يـوزدن گلمك (yüzdən gəlmək) : روي خود گذاشتن، خجالت نكشيدن. يوزدن گئدمك (yüzdən gedmək) : از رو رفتن، شرمنده شدن. يـوزدورمك (yüzdürmək) : شنا دادن، به شنا واداشتن. يـوز دوتماق (yüz dutmaq) : 1- خجالت كشيدن. 2- خواستة كسي را بر آوردن. يـوزگَج (yüzgəc) : از (يوز (سطح) + گچ = گج (عبور كن) درست شده است.) 1- شناگر. 2- شناور. يـوزلَتي (yüzləti) : 1- سطحي، قشري. 2- ظاهري، بظاهر. يـوزلـوك (yüzlük) : انگشتري. (شش) يـوزمك (yüzmək) : در روي آب حركت كردن، شنا كردن. يـوزه چيخماق (yüzə çıxmaq) : پر رو شدن، رك و صريح سخن گفتن. يـوزه قالماق (yüzə qalmaq) : در رو درواسي گير افتادن. يـوزه گلمك (yüzə gəlmək) : 1- به رو آمدن، بالا آمدن. 2- رونق يافتن، ارزش پيدا كردن. 3- پر رو شدن و رك و صريح حرف زدن. يـوزو قره (yüzü qərə) : رو سياه، آبرو باخته. يـوزو قوْولو (yüzü qovlu) = يـوزون قوْولو (yüzün qovlu) : رو به پايين، سرازيري، شيب. يـوزوک (yüzük) : انگشتري. (شش)
يـوز	yüz	(3) : فعل امر از مصدر «يـوزمك» (بريدن) (شش) يـوزمك (yüzmək) : بريدن، پاره كردن، كندن و جدا كردن. يوزوشمك (yüzüşmək) : از هم جدا شدن، فاصله گرفتن. يـوزوک (yüzük) = يـوزّوک (yüzzük) : پاره شده، كنده شده، جدا گشته. يـوزوکمك (yüzükmək) = يوزولمك (yüzülmək) : پاره شدن، كنده شدن، جدا گشتن. يـوزولو (yüzülü) : پاره شده، جدا گشته.
يـوزَرليك	yüzərlik	: اسپند. (شش)
ذ	z	: از حروف مخصوص عربي است كه در تركي قشقايي با تلفّظ «ز» معمول گشته است.
ز	z	: از حروف صامت كه در تركي قديم بسيار كم بوده؛ امّا در تركي قشقايي به خاطر تبديل «س» به «ز» و كلمات دخيل فارسي، عربي و … كاربرد بيشتري دارد.
زابّا	zabba	: 1- بزرگ، گنده، چاق. 2- شتر بزرگ مو بلند. (ريشة كلمه از «دبمك» (پر و فشرده كردن) است. ← دب)
زاف	zaf	: (ع) ضعف، ناتواني، بيهوشي. زاف ائدمَك (zaf edmək) : بيهوش شدن.
ضاف	zaf	: (ع) ضعف، بي حالي، بي هوشي. ضاف ائدمك (zaf edmək) : ضعف كردن، بي هوش شدن.
زاگ	zag	: زاج. (فا)
زاغ	zağ	: زاج. زاغ-زاغ اوچمك (zağ-zağ üçmək) : مانند زاجِ داخلِ آتش جهيدن و پريدن، ترسيدن و لرزيدن. زاغ-زاغ ائدمك (zağ-zağ edmək) : 1- مقداري زاج را جهت رفع چشم زخم بيمار، در كف دست قرار دادن و در اطراف سر بيمار گرداندن. 2- اظهار نگراني و ناراحتي كردن. زاغ-زاغ وورماق (zağ-zağ vurmaq) : ضربان قلب را احساس كردن، ترسيدن و لرزيدن.
ضاحاك	zahak	: 1- ضحّاك پادشاه ظالم عربستان. 2- ظالم و تبه كار. 3- زيرك، زبر و زرنگ.
زانگ	zang	: مدفوع پرندگاني چون هوبره.
زانّاق	zannaq	: روح، جان. (اصل كلمه «جانّاق» (وسيلة روح و جان) است.) زانّاق