Yalanci şAİRİn göZÜyle yalana bakiş: klasik edebiyatimizda yalan saadet karaköSE



Yüklə 0,55 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə1/14
tarix17.11.2018
ölçüsü0,55 Mb.
#80903
  1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   14


A. Ü. Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi [TAED] 51, ERZURUM                      

                        2014, 127-169  

 

 

YALANCI ŞAİRİN GÖZÜYLE YALANA BAKIŞ: KLASİK EDEBİYATIMIZDA 



YALAN 

Saadet KARAKÖSE

*

 

Özet 

Bilinçli olarak doğruyu söylememek anlamına gelen yalan, birçok yönden 

hayatımızı  etkilediği  gibi,  birçok  yönüyle  de  edebiyatımızda  işlenmiştir. 

Klâsik  edebiyatımızda  yalanın  mahiyeti,  çok  geniş  bir  alana  yayılmaktadır. 

Didaktik  eserlerde  ahlâk  kusuru  olarak  işlenen  yalan,  şiir  estetiğine 

büründüğünde  büyüleyici  bir  silahtır.  Söz  verip  de  gelmeyen  sevgililerin 

yalanı,  âşığın  feryadına  sebep  olur.  Dünyanın  ve  insanın  faniliği,  kültürel 

olarak  yalan  kabul  edilir.  Kişiyi  hayata  bağlayan  umutların  boşa  çıkması, 

feleğin yalanı kabul edilir. Yalan söyleyenlerin başı şeytandır. Onu karşı taraf 

sayılan rakip ve gayriler(diğerleri, öteki) takip eder. Ötekiler aslında her çeşit 

görüşe ve davranışa sahip toplum bireylerini içine alır. Bunlardan yalancı ve 

mübalağacı  kimseler  için  halk  “kırkyalan”  lakabını  kullanır.  Büyücü  ve 

falcılar  yalan  yere  ümit  veren  sahtekâr  kimselerdir.  Hayallerini  ifade  eden 

şair de, yalancılığını peşin olarak kabul etmiş sayılır. Yalancı şahitler gerçeği 

gizleyerek  haksızlığa  yol  açarlar.  Devlet  adamları,  kendilerini  her  şeyin 

üstünde  tutan  kasidelere  muhatap  oldukları  için,  yalana  muhatap  kitlenin 

başında  yer  alırlar.  Bunu  takiben  sevgililer  ısrarlı  âşıkların  yalanına  maruz 

kalırlar. Rakibe söylenen yalan, muhatabın moralini bozma silahıdır. Âşıklar 

ve  ailelere  söylenen  yalanların  yanında  kişinin kendisine  söylediği  yalan da 

vardır. Beyaz yalan adı verilen zararsız yalanlar da, birer avutma vesilesidir. 

Hukuk  terimlerinden  tekzip  ve  inkâr  yalanla  ilgili  olarak  karşımıza  çıkar. 

Yalanın şekli  ne  olursa  olsun  yalancı  tipi,  çirkinlikle  imaje  edilerek  yalanın 

çirkinliği  vurgulanmış  olur.  Tarihî  olaylarda  yalanın  rolü  tarihin  akışını 

değiştirirken, yalanı dile getiren şairin de hayat akışını olumsuz yönde etkiler.  



Anahtar kelimeler: Yalan, yalancı, şair, toplum, ahlak.  

A SIGHT TO LIE VIA OF LIAR POEM’S EYES 

Abstract 

Lie means never true say consciously. It has effected human life a lot of 

respect  and  being  subjected  in  our  literature  from  the  point  of  courses. 

Classical  Turkısh  Literature  has  expanded  to  lie  of  concepts  for  the  people 

sake  of  being  avoided  it.  A  poet  has  appropriated  his  liar  because  of  his 

poetries  which  made  of  imagined.  A  might  dear  promised  coming  but  she 

never  come  for  being  liar.  Head  who  lied  evil.  I  mentioned  the  other  party 

will  follow  the  opponent  and  hands.  Hands  with  the  community  members 

actually gets into all sorts of opinions and behavior. Kırkyalan nicknamed by 

the  people  of  these  persons  is  a  liar  and  a  mübâlağacı.  Promising  magician 

and  fortune-tellers  lie  dishonest  people.  That  expresses  the  poet's  dreams, 

yalancılığını agrees in advance. Cause false witnesses injustice by hiding the 

truth.  Statesmen, holding themselves above all take place at the beginning of 

the mass eulogies addressed to lie because they are addressed. Following this, 

dear  ones  are  exposed  to  persistent  lovers  lie.  Lie  said  to  an  opponent, 

breaking  the  morale  of  the  addressee  weapon.  He  told  her  to  lie  next  to  the 

lies told by lovers and families format available. Harmless white lie called a 

                                                           

*

 Doç. Dr., Pamukkale Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü, 



saadetk@pau.edu.tr

  



128

* TAED


 51 

 

 



 

 

 



 

 

 



Saadet KARAKÖSE 

 

 



consolatory lies the occasion. Arises in relation to contradict and deny the lie 

to  the  terms  of  Law.  Changing  the  course  of  history  the  role  of  historical 

events,  lie,  lie  in  the  poet's  life,  the  flow  of  voicing  negative  changes. 

Whatever  the  shape  of  a  lie  and  a  lie  is  a  false  type  of  ugliness  ugliness 

imaged  is  also  highlighted  so.  The  world  and  human  were  liar  because  of 

their  mortality.  Among  history  lie  has  caused  very  important  events  such 

killing  an  innocent  human.  Being  an  ethical  deffect  lie  has  caused  a  lot  of 

serious couse for society. 



Keywords: Lie, liar, poem, society, ethics. 

 

Giriş: 

Yalan, gerçekte olmayan şey, gerçeğe aykırı söz anlamına gelen olgudur. “Kizb, dürûg, 

lâf u güzâf”, boş söz yalan anlamına geldiği gibi,  “galat, kîl ü kâl, gıybet, iftira, palavra” gibi 

kelimeler çoğu zaman içinde yalan veya abartma bulunan kavramları çağrıştırır. “Sahte, taklit, 

gaflet,  bâtıl,  âl,  reng,  nakş,  sözde,  gûyâ,  sanki”  kelimeleri  de  yalanla  ilgili  bir  durumu  veya 

gerçek olmayan bir hali anlatmak için kullanılır.  “Ölçüsüz atmak, kıvırmak, tek  ayak  üstünde 

kırk  yalan  söylemek,  yalana  şerbetli  olmak,  yalanını  yakalamak,  yalanını  yüzüne  vurmak, 

sözünde  durmamak,  lafıyla  eğlenmek  vb.  yalanı  doğrudan  kasteden  deyimlerdir.  “Aldamak, 

aldanmak,  aldatmak,  boş  yere  inanmak,  avunmak,  eğlenmek,  oyalanmak,  sanmak,  kanmak, 

kandırmak,  kandırılmak”  ise  yalanı  dolaylı  olarak  tanımlayan  fiillerdir.  “Arefe  günü  yalan 

söyleyenin bayramda yüzü kara çıkar.”, “Çok laf yalansız olmaz.”, “Yalancının mumu yatsıya 

kadar  yanar.”  atasözleri  de  yalanı  konu  alır.  “Yalan  çıkmak”,  bir  vaadin  veya  umudun 

gerçekleşmemesi;  “yalan  olmak”,  yaşanmış  olayın  veya  var  olan  bir  şeyin  hiç  olmamış  gibi 

izlerinin silinmesi; “yalan etmek”, başkasına bağlı olan bir tasarının gerçekleşmemesi;  “birinin 

yalancısı olmak”, dolaylı olarak yalanı nakletmek anlamlarında kullanılır.  

Toplum İnancında Yalana Bakış: 

Yalan tüm toplumlarda ve bütün inançlarda, zararlı olduğu için yasaklanmıştır. Klâsik 

kültürümüzde  gerek  İslam  inancının  etkisi  gerekse  hayat  tecrübeleri  sonucu  yalana  tehlikeli 

gözüyle  bakılarak  yalancıya  mesafeli  durulmuştur.  İslam  inancında  yapamayacakları  şeyleri 

vadeden  şairlerin  zemmi,  şiirle  vahyin  karıştırılma  tehlikesine  karşı  ihtiyat  tedbiri  özelliği 

taşımaktadır. Bilindiği üzere  İslamiyet‟ten önce şiir sanatı revaçtadır. Buna bağlı olarak vahiy 

yoluyla  gelen  ayetler,  kabul  etmeyenler  tarafından  şiir  addedilmişti.  Cahiliye  Dönemi‟nde  şiir 

panayırı düzenlenip şiir yarışmaları yapılıyordu. Her yıl seçilen yedi şiir Kâbe duvarına asılarak 

halkın beğenisine sunuluyordu. Hâliyle, şairlerin halk üzerinde sihirbazlar kadar etkileri vardı. 



Yüklə 0,55 Mb.

Dostları ilə paylaş:
  1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   14




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©www.genderi.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

    Ana səhifə