64
Tüberküloz ve Toraks Dergisi 2007; 55(1): 64-70
Yaşlı hastalarda
spinal anestezi uygulamasının
solunum fonksiyon testlerine etkisi
Mustafa OĞURLU
1
, Selda ŞEN
1
, Mehmet POLATLI
2
, Emine SIRTHAN
2
, Feray GÜRSOY
1
, Orhan ÇİLDAĞ
2
1
Adnan Menderes Üniversitesi Tıp Fakültesi, Anesteziyoloji ve Reanimasyon Anabilim Dalı,
2
Adnan Menderes Üniversitesi Tıp Fakültesi, Göğüs Hastalıkları Anabilim Dalı, Aydın.
ÖZET
Yaşlı hastalarda spinal anestezi uygulamasının solunum fonksiyon testlerine etkisi
Solunum fonksiyon testleri (SFT) yaş, cinsiyet, boy, kilo ve solunum mekaniğini etkileyen patolojiler ve kişinin teste uyu-
mu ile değişiklik gösterebilir. Operasyon sırasında riskli hastalarda hastanın pozisyonu ve anestezi tipi de SFT sonuçlarını
etkileyebilir. Bu çalışmada, spinal anestezi uygulanan yaşlı ve genç hastalarda spirometrik değişikliklerin değerlendirilme-
si amaçlanmıştır. Spinal anestezi uygulanacak 20-85 yaş arası 50 olgu randomize olarak iki gruba ayrıldı: Grup 1 60-85
yaş arası 25 olgudan, grup 2 20-59 yaş arası 25 olgudan oluşuyordu. Hastalara elektrokardiyografi, noninvaziv kan basın-
cı ve periferik oksijen satürasyonu monitörizasyonu yapıldıktan sonra L 3-4 intervertebral aralıktan %0.5 hiperbarik bupi-
vakain ile spinal anestezi uygulandı. Baş 30° yukarı ve supin pozisyonda hastalarda, duyusal blok seviyeleri, hemodina-
mikler ve zorlu vital kapasite (FVC), birinci saniye zorlu ekspiratuar volüm (FEV
1
), tepe akım hızı (PEF) ve pulmoner volü-
mün %25-75’inde zorlu ekspiratuar akım (FEF
25-75
) gibi SFT’ler, spinal anestezi öncesi ve sonrası 10., 40. ve 100. dakikalar-
da el tipi spirometre kullanılarak ölçüldü. İstatistiksel karşılaştırmada olguların bazal değere göre SFT değişimleri dikkate
alınarak Wilcoxon paired two test kullanıldı. Spinal anestezi seviyesi torakal 6’nın üstünde (yüksek spinal anestezi) olan
yaşlı hastalarda, kan basıncı değerleri ve FVC, FEV
1
ve FEF
25-75
spirometrik ölçümleri 40. dakikada bazal değerlere göre
anlamlı olarak azalırken, gençlerde değişiklik izlenmedi. Spinal anestezi uygulanacak yaşlı hastalarda SFT’de izlenebile-
cek değişiklikler göz önüne alınarak riskli hasta gruplarında yüksek spinal blok seviyelerine karşı daha dikkatli olunma-
sı gerekmektedir.
Anahtar Kelimeler: Spinal anestezi, yaşlılık, solunum fonksiyon testleri.
Yazışma Adresi (Address for Correspondence):
Dr. Mustafa OĞURLU, Adnan Menderes Üniversitesi Tıp Fakültesi, Anesteziyoloji ve Reanimasyon Anabilim Dalı,
09100 AYDIN - TURKEY
e-mail: drmustafaogurlu@yahoo.com
Yaşlanma sonucu oluşan fizyolojik değişiklikler
her bireyde farklı tip ve hızda olmakta ve hetero-
jen bir özellik göstermektedir. Genetik özellikler,
çevre, psikolojik durum veya yaşam biçimi gibi
yaşlanmayı etkileyen pek çok faktör ise bireyden
bireye farklılık göstermektedir. Biyolojik yaşlan-
ma süresince ortaya çıkan fizyolojik değişiklikler,
normal koşullar altında belirgin fonksiyon kaybı-
na neden olmazken, fizyolojik rezervlerde ve ho-
meostatik yanıtlarda bir azalma meydana getire-
bilmektedir. Böylece vücudun çeşitli stres ve de-
ğişen koşullara adaptasyonu azalmakta ve trav-
malara duyarlılığı artmaktadır (1).
İlerleyen yaşla birlikte, kıkırdak kostalarda kalsi-
fikasyon ve göğüs kafesini oluşturan iskelette
meydana gelen dejenerasyonun yanı sıra, akci-
ğer dokusunun kompliyansında ve solunum
kaslarının fonksiyonunda izlenen azalma, akci-
ğerin total hacminin küçülmesine neden olmak-
tadır (2). Yaşlanmaya bağlı olarak solunum
fonksiyon testleri (SFT)’nde, vital kapasite,
maksimum istemli ventilasyon ve ekspiratuar
akım hızında da azalma meydana gelmektedir.
Sigara içmeyen bir erkekte zorlu vital kapasite
(FVC) her dekadda 0.15-0.30 L, FEV
1
ise 0.2-
0.3 L azalma gösterirken, bu azalma kadınlarda
daha uzun zamanda meydana gelmektedir (3).
Spirometri, akciğer fonksiyonlarını değerlendir-
mede kullanılan temel test yöntemlerinden biri-
dir. Hava yolu hastalıklarının tanısında, hastalı-
ğın şiddetini ve tedaviye yanıtını saptamada ve
akciğerler üzerinde yapılacak cerrahi müdahale-
nin uygun olup olmayacağına karar verilmesin-
de rutin olarak kullanılır (4). Farklı ırklardan
olan ve farklı yerleşim alanlarında yaşayan yaş-
lı bireylerde, spirometre ile yapılan SFT’lerde
birbirinden değişik sonuçlar bulunarak, farklı re-
ferans sistemleri geliştirilmiştir. Bu nedenle yaşlı
ve genç bireylerin SFT’lerinin yorumlanmasıyla
ilgili değişik görüşler mevcuttur (5-11).
Oğurlu M, Şen S, Polatlı M, Sırthan E, Gürsoy F, Çildağ O.
65
Tüberküloz ve Toraks Dergisi 2007; 55(1): 64-70
SUMMARY
The effect of spinal anesthesia on pulmonary function tests in old patients
Mustafa OĞURLU
1
, Selda ŞEN
1
, Mehmet POLATLI
2
, Emine SIRTHAN
2
, Feray GÜRSOY
1
, Orhan ÇİLDAĞ
2
1
Department of Anaesthesiology and Reanimation, Faculty of Medicine, Adnan Menderes University, Aydın, Turkey,
2
Department of Chest Diseases, Faculty of Medicine, Adnan Menderes University, Aydın, Turkey.
Pulmonary function test (PFT) results are mainly dependent on age, sex, height, weight, pulmonary mechanics disturban-
ces and cooperation of the subjects. The position and anesthesia type may also influence the PFT results. In this study we
aimed to evaluate spirometric changes in old and young patients who performed spinal anesthesia. Fifty patients perfor-
med spinal anesthesia were randomized in two groups: Group 1 (n= 25) aged 60-85 years old and group 2 (n= 25) aged
20-59 years old. After electrocardiography, noninvasive blood pressure and peripheral oxygen saturation (SpO
2
) monitori-
zation, spinal anesthesia using 0.5% hyperbaric bupivacain from L 3-4 intervertebral space was applied. Sensory block le-
vels, hemodynamics and PFT such as forced vital capacity (FVC), forced expiratory volume/1 second (FEV
1
), peak expira-
tory flow (PEF), and forced expiratory flow at the 25 and 75% of the pulmonary volume (FEF
25-75
) were performed before
and after spinal anesthesia in 10
th
, 40
th
and 100
th
minutes in supine and 30° head position using hand type spirometry.
Wilcoxon paired two tests statistical analysis was used to compare PFT changes of the subjects. Mean arterial blood pres-
sure levels and spirometric measurements of FVC, FEV
1
and FEF
25-75
decrease with respect to basal values in 40
th
minutes
was significant in old patients whom spinal anesthesia was over Th6 level but in young patients the changes were not sig-
nificant. PFT decrement probabilities should be taken in account in old patients supposing for spinal anesthesia and be pa-
id attention for high level spinal blocks in risk group patients.
Key Words: Spinal anesthesia, old patients, pulmonary function test.
Spinal anestezi, subaraknoid aralığa lokal anes-
tezik verilerek, medulla spinalisten çıkan sinir
köklerinin bloke edilmesini sağlayan ve vücudun
alt yarısında duyusal blok oluşturan bir bölgesel
anestezi yöntemidir. Duyusal liflerin yanı sıra
motor ve sempatik liflerde de blok gelişir (12).
Spinal anestezi, genel anesteziye göre hava yo-
lu kontrolünün rahat sağlanması, spontan solu-
numun devam etmesi, kolay uygulanabilir bir
yöntem olması ve operasyon sonrası dönemde
kognitif fonksiyonların korunması nedeniyle
yaşlı hastalarda alt batın ve ekstremite cerrahi-
lerinde tercih edilen bir yöntemdir (12-15). Spi-
nal anestezinin genç hastalarda SFT’lere fazla
bir etkisi olmadığı bilinmesine rağmen, yaşlı
hastalarda bu konu ile ilgili fazla bir bilgi mevcut
değildir (12,15).
Çalışmamızın amacı, akciğere ait patolojisi
mevcut olmayan yaşlı ve genç hastalarda spinal
anestezinin, operasyon sırasında ve sonrasında
solunum fonksiyonları ve hemodinamik veriler
üzerine etkisini araştırmaktır.
MATERYAL ve METOD
Artroskopi, inguinal herni, anal fissür, hemoroid,
varikosel, hidrosel, varis eksizyonu, sistoskopi
ve TUR-M nedeniyle spinal anestezi altında ope-
rasyonu planlanan 20-85 yaş arası 50 olgu,
onam formları alındıktan sonra randomize ola-
rak iki gruba ayrıldı. Grup 1 60-85 yaş arası 25
olgudan, grup 2 20-59 yaş arası 25 olgudan olu-
şuyordu. Hastaların çalışmadan dışlanma kriter-
leri; kronik bronşit, astım, amfizem, bronşektazi,
interstisyel akciğer hastalığının varlığı, şişmanlık
[beden kitle indeksi (BKİ)’nin 30 kg/m
2
’nin üze-
rinde olması], spinal anestezi yapılmasını engel-
leyecek kanama diyatezi, trombosit sayısının
100.000 mm
3
’ten az olması gibi bulguların ol-
ması veya hastanın spinal anestezi uygulaması-
nı reddetmesi olarak belirlendi.
Operasyon öncesi tüm olgulara midazolam
(0.04 mg/kg) ile premedikasyon yapıldı. Ameli-
yathaneye alındıktan sonra, hastaların kalp atım
hızı, ortalama arteryel kan basıncı, periferik ar-
teryel oksijen satürasyonu (SpO
2
) monitörize
edildi ve başlangıç değerleri kaydedildi. El sırtın-
dan 20-22 G intravenöz (IV) kateter ile damar
yolu açılıp 10 mL/kg/saat hızda %0.9’luk NaCl
infüzyonuna başlandı. Spinal anestezi için hasta-
lar supin pozisyonuna alındı ve oturtularak L 3-
4 aralığından 25 G atravmatik (Hayat
®
spinal iğ-
ne, Hayat A.Ş. Çorum) spinal iğneyle orta hat-
tan spinal ponksiyon yapılarak 12.5 mg (2.5
mL) %0.5 heavy bupivakain (Marcaine
®
Spinal
Heavy %0.5, Astra Zeneca) lokal anestezik so-
lüsyon uygulandı.
Baş 30° yukarı ve supin pozisyonda, ortalama
arteryel kan basıncı, kalp atım hızı, SpO
2
ve el
tipi spirometre ile ölçülen FVC, birinci saniye
zorlu ekspiratuar volüm (FEV
1
), tepe akım hızı
(PEF) ve pulmoner volümün %25-75’inde zorlu
ekspiratuar akım (FEF
25-75
) değerleri, spinal
anesteziden önce bazal ve spinal anesteziden
sonra 10., 40. ve 100. dakikalarda ölçülerek
kaydedildi. Her ölçüm aynı kişi tarafından üçer
defa yapıldı ve içlerinden en iyi ölçüm kabul
edildi. Operasyon süresince olgularda yeterli se-
viyede anestezi sağlandı. Ortalama arteryel kan
basıncı 90 mmHg’nın altına düşen hastalara IV
efedrin, kalp atım hızı 45 atım/dakika’nın altına
düşen hastalara IV 0.5 mg atropin yapıldı. Tüm
hastalara ameliyat süresince nazal kanül ile 3
L/dakika oksijen verildi. Spinal anestezi yapıl-
dıktan beş dakika sonra ilk duyusal blok seviye-
leri muayene ile kontrol edilip operasyonun baş-
lamasına izin verildi ve her ölçüm öncesi tekrar
takip edildi. Olgulardaki operasyon tipi, operas-
yon süresi ve hipotansiyon, bradikardi, solunum
depresyonu gibi komplikasyonlar kaydedildi.
Çalışmadaki istatistiksel analizler SPSS 13.0 for
Windows (SPSS Inc., Chicago, Illinois) programı
ile yapıldı. İstatistiksel karşılaştırmada, olguların
bazal değere göre SFT değişimleri dikkate alına-
rak Wilcoxon paired two test kullanıldı.
BULGULAR
Çalışmaya 41’i erkek, dokuzu kadın olmak üze-
re toplam 50 kişi dahil edildi. Grupların demog-
rafik özellikleri Tablo 1’de özetlenmektedir.
Gruplar arasında yaş dışında, cinsiyet, kilo ve
boylar açısından istatistiksel fark yoktu.
Yaşlı hastalarda (grup 1) bazal değerlere göre
(spinal anestezi öncesi) 40. dakika ölçümlerinde
ortalama arteryel kan basıncı ve kalp hızı değer-
lerinde azalma izlenirken (p= 0.001), genç hasta-
Yaşlı hastalarda spinal anestezi uygulamasının solunum fonksiyon testlerine etkisi
66
Tüberküloz ve Toraks Dergisi 2007; 55(1): 64-70
larda (grup 2) bu azalma istatistiksel olarak an-
lamlı bulunmamıştır. SpO
2
değerleri açısından
gruplar arasında istatistiksel olarak anlamlı fark
saptanmamıştır. Ortalama arteryel kan basıncı,
kalp hızı ve satürasyon değerleri Tablo 2’de su-
nulmuştur. Duyusal blok seviyesi torakal 6’nın
üzerinde olan yaşlı hastalarda, spirometri ile öl-
çülen SFT’lerden FVC, FEV
1
ve FEF
25-75
değer-
lerinde bazal değerlere göre 40. dakikada anlam-
lı azalma izlenirken (sırasıyla p= 0.002, p=
0.007, p= 0.019), gençlerde istatistiksel olarak
anlamlı değişiklik saptanmadı. Torakal 6 seviye-
sinin üzerinde blok gelişen yaşlı hastalarda
SFT’lerin değerleri Tablo 3’te sunulmaktadır.
Yaşlı hastalarda (grup 1) torakal 6 seviyesinin
altında olan bloklarda ise FVC, FEV
1
ve FEF
25-
75
değerlerinde (bazal değerlere göre 40. daki-
kada) izlenen azalma anlamlı bulunmamıştır (p>
0.05). Torakal 6 seviyesinin üzerinde blok geli-
şen yaşlı hastalarda SFT değerleri Tablo 4’te su-
nulmaktadır.
Torakal 6 seviyesinin altında ve üstünde blok
gelişen genç hasta grubunun SFT değerleri Tab-
lo 5 ve 6’da özetlenmektedir.
TARTIŞMA
Yaşlı ve genç hastalarda spinal anesteziye bağlı
spirometrik değişiklikleri incelediğimiz bu çalış-
mamızda, torakal 6 seviyesinin üzerine çıkan
spinal bloklarda, yaşlı hastalarda bazal değerle-
re göre 40. dakikada anlamlı azalma saptanır-
ken gençlerde değişiklik izlenmedi.
Sağlıklı yaşlı bireylerde fizyolojik olarak azalan
FEV
1
ve FVC değerleri, kronik obstrüktif akciğer
hastalığı varlığı şeklinde algılanabilir. Bu neden-
Oğurlu M, Şen S, Polatlı M, Sırthan E, Gürsoy F, Çildağ O.
67
Tüberküloz ve Toraks Dergisi 2007; 55(1): 64-70
Tablo 1. Gruplardaki olguların demografik özel-
likleri (ortalama ± SD).
Grup 1
Grup 2
(n= 25)
(n= 25)
Yaş (yıl)
70.64 ± 7.92*
39.04 ± 11.63
Cinsiyet (E/K)
21/4
19/6
Vücut ağırlığı (kg)
73.22 ± 11.02
74.52 ± 14.7
Boy (cm)
167.36 ± 6.01
170.88 ± 7.61
* Gruplar arasında yaşlardaki değişim p< 0.05.
Tablo 2. Spinal anestezi öncesi ve sonrasında olguların OAB, KAH ve SpO
2
değerleri.
Grup 1
Grup 2
OAB
KAH
SpO
2
OAB
KAH
SpO
2
(mmHg)
(atım/dakika)
(%)
(mmHg)
(atım/dakika)
(%)
Bazal değerler
105 ± 12
89 ± 9
98.6 ± 0.3
103 ± 9
94 ± 7
98.5 ± 0.8
10. dakika
98 ± 14
90 ± 11
98.8 ± 0.2
99 ± 12
95 ± 14
98.7 ± 0.3
40. dakika
81 ± 9*
78 ± 8*
98.7 ± 1.1
96 ± 15
98 ± 9
98.9 ± 0.9
100. dakika
107 ± 11
93 ± 9
98.7 ± 0.7
110 ± 16
96 ± 17
98.8 ± 0.4
* Yaşlı hasta grubunda, bazal değerlere göre 40. dakikada, OAB ve KAH verilerinde anlamlı değişiklikler izlendi (p= 0.001).
OAB: Ortalama arteryel kan basıncı, KAH: Kalp atım hızı, SpO
2
: Periferik arteryel oksijen satürasyonu.
Tablo 3. Spinal anestezi seviyesi torakal 6 üstünde olan grup 1 hastalarda SFT değerleri.
Bazal değerler
10. dakika
40. dakika
100. dakika
FVC (L)
2.82 ± 1.42
2.61 ± 1.01
2.59 ± 1.06*
2.72 ± 1.34
FEV
1
(L)
2.08 ± 0.83
2.04 ± 0.79
1.98 ± 0.70**
2.03 ± 0.99
FEV
1
/FVC
76.50 ± 14.56
78.57 ± 9.50
78.19 ± 8.31
73.35 ± 8.61
FEF
25-75
(L/saniye)
2.00 ± 0.91
1.90 ± 0.93
1.66 ± 0.99***
1.84 ± 0.69
Bazal değerlere göre 40. dakikada, FVC, FEV
1
ve FEF
25-75
değerlerinde anlamlı değişiklikler izlendi (sırasıyla; * p= 0.002, ** p= 0.007
ve *** p= 0.019).
SFT: Solunum fonksiyon testleri.
le yaşlı hasta popülasyonları için referans değer-
leri saptanarak bu bazal değerler üzerinden de-
ğerlendirme yapılması daha uygun olur (11,16).
Bizim çalışmamızda da yaşlı hastalarda spinal
anestezi öncesi ölçümlerde, genç hastalara göre
daha düşük FEV
1
ve FVC değerleri bulundu.
Spinal anestezi, sağlıklı yetişkinlerde akciğer
fonksiyonları üzerinde minimal değişikliklere ne-
den olabilir (12,13,15). Spinal anestezi sırasında
gelişen diferansiyel blok nedeniyle, duyusal blo-
kajın iki segment kadar yukarısında sempatik
blok, iki segment aşağısında ise motor blok olu-
şur. Yüksek torakal seviyelerde bile tidal volüm-
de fazla bir değişiklik izlenmezken, karın kasları-
nın zorlu ekspirasyona katkısının kaybolması ile
vital kapasitede hafif azalma olabilir. Frenik si-
nirle (C3-C5 segmentlerinden köken alır) inner-
ve olan diyafragma, en önemli solunum kasıdır
ve yüksek spinal anestezi seviyelerinde bile so-
lunumun devam etmesini sağlar. İnspirasyonun
sağlanmasına katkıda bulunan diğer kaslar; in-
terkostal kaslar (T1-T11 segmentleri), ön, orta
ve arka skalen kaslar (C3-C8), sternokleido-
mastoid ve trapezius (C1-4 ve 11. kafa çifti)
kasları olarak sayılabilir (13,15). Bu kasların ve
diyafragmanın innervasyonu dikkate alındığında
spinal anesteziye bağlı motor blokajın, inspiras-
yona önemli bir etkisi olmadığı görülebilir. Eks-
pirasyon oluşmasında rektus abdominis (T6-
T12), transversus abdominis (T2-L1), internal
ve eksternal oblik kaslar (T6-L1) ile pektoralis
Yaşlı hastalarda spinal anestezi uygulamasının solunum fonksiyon testlerine etkisi
68
Tüberküloz ve Toraks Dergisi 2007; 55(1): 64-70
Tablo 4. Spinal anestezi seviyesi torakal 6 altında olan grup 1 hastalarda SFT değerleri.
Bazal değerler
10. dakika
40. dakika
100. dakika
FVC (L)
2.95 ± 1.03
3.04 ± 0.93
2.91 ± 0.72
2.85 ± 0.52
FEV
1
(L)
2.35 ± 0.91
2.40 ± 0.78
2.15 ± 0.52
2.34 ± 0.44
FEV
1
/FVC
79.66 ± 9.69
79.18 ± 11.29
74.30 ± 6.40
81.94 ± 7.42
FEF
25-75
(L/saniye)
2.38 ± 1.26
2.44 ± 1.00
1.94 ± 0.65
2.35 ± 0.72
Bazal değerlere göre 10., 40. ve 100. dakikada, FVC, FEV
1
ve FEF
25-75
değerlerinde anlamlı değişiklik izlenmedi (p> 0.05).
SFT: Solunum fonksiyon testleri.
Tablo 5. Spinal anestezi seviyesi torakal 6 üstünde olan grup 2 hastalarda SFT değerleri.
Bazal değerler
10. dakika
40. dakika
100. dakika
FVC (L)
4.16 ± 1.64
3.43 ± 1.05
3.05 ± 0.91
3.06 ± 0.69
FEV
1
(L)
3.10 ± 1.04
2.54 ± 0.73
2.48 ± 0.78
2.49 ± 0.88
FEV
1
/FVC
76.34 ± 11.18
74.32 ± 8.99
81.69 ± 11.17
79.89 ± 12.27
FEF
25-75
(L/saniye)
2.95 ± 0.94
2.34 ± 0.89
2.51 ± 0.89
2.75 ± 1.56
Bazal değerlere göre 10., 40. ve 100. dakikada, FVC, FEV
1
ve FEF
25-75
değerlerinde anlamlı değişiklik izlenmedi (p> 0.05).
SFT: Solunum fonksiyon testleri.
Tablo 6. Spinal anestezi seviyesi torakal 6 altında olan grup 2 hastalarda SFT değerleri.
Bazal değerler
10. dakika
40. dakika
100. dakika
FVC (L)
4.70 ± 1.38
4.48 ± 1.17
4.19 ± 0.02
4.38 ± 1.21
FEV
1
(L)
3.37 ± 0.83
3.45 ± 0.80
3.09 ± 0.84
3.49 ± 0.74
FEV
1
/FVC
73.57 ± 12.17
77.66 ± 6.83
74.41 ± 15.16
81.05 ± 7.80
FEF
25-75
(L/saniye)
3.10 ± 0.98
3.21 ± 0.90
3.03 ± 1.01
3.40 ± 0.43
Bazal değerlere göre 10., 40. ve 100. dakikada, FVC, FEV
1
ve FEF
25-75
değerlerinde anlamlı değişiklik izlenmedi (p> 0.05).
SFT: Solunum fonksiyon testleri.
majör (C5-T1) önemli rol oynar. Ekspirasyon
kasları ise spinal anesteziye bağlı torakal 6 dü-
zeyinin üzerindeki motor blokajdan etkilenebilir.
Ancak bu etkilenme sağlıklı erişkinlerde klinik
olarak anlamlı bulunmamıştır (12,13). Yaşlı bi-
reylerde, fizyolojik olarak gelişen fibrozis nede-
niyle kas kuvvetinde azalma olması sonucu,
yardımcı solunum kaslarının fonksiyonları,
gençlere göre daha fazla önem taşıyabilir (2,3).
Bu nedenle de çalışmamızda, özellikle ekspiras-
yona yardımcı olan solunum kaslarının sinir in-
nervasyonunu sağlayan liflerin, torakal 6 seviye-
sinin üstüne çıkan motor blokaj ile etkilenmesi
sonucu yaşlı hastalarda FVC, FEV
1
ve FEF
25-75
düzeylerinde bazal değerlere göre daha fazla
azalma olmuş olabilir.
Solunum kas gücünü dolaylı olarak gösterebilen
PEF değişikliği ise çalışmamızda anlamlı bulun-
mamıştır. PEF, FVC’nin başlangıcında ulaşılan
en yüksek akım hızıdır ve saniye başına düşen
litre cinsinden ifade edilir (L/saniye). Ekspiratu-
ar akım fazının ilk üçte biri, büyük hava yolları
boyuncadır ve katılımcının ekspirasyon çabası-
na bağımlıdır. Ancak ekspiratuar akımın son üç-
te ikisi (akım-volüm halkasının ekspirasyon fazı-
nın aşağı eğimi) küçük hava yollarının esas özel-
liklerine bağımlıdır. Kıkırdak yokluğu ve küçük
hava yollarının azalmış elastikiyeti, zorlu ekspi-
rasyon süresince, hastanın çabasına bakmaksı-
zın kollabe olmasına yatkınlık kazandırır. FVC,
tam bir inspiratuar (veya ekspiratuar) manevra
sonrası zamana karşı maksimum hızla ve tam
olarak verilebilen (veya alınabilen) maksimum
hava volümüdür. Bu nedenle, zorlu ekspirasyon
süresi (FET)’nin FVC’yi etkileyeceği açıktır
(17). Çalışmamızda FET değişikliği de anlamlı
bulunmamıştır. Bu bilgiler ışığında, yüksek spi-
nal anestezi oluşan (torakal 6 üstü) yaşlı hasta-
larda FVC, FEV
1
ve FEF
25-75
değerlerindeki
azalmada, ekspiryuma yardımcı kaslardaki mo-
tor blokajın dışında başka mekanizmalar da rol
oynayabilir.
Yaşlı hastalarda gençlere göre sempatik sinir sis-
teminde aktivasyon artışı görülmesine rağmen
beta reseptör aktivitesinde azalma olur (18,19).
Bronşiyal düz kasları innerve eden sempatik lif-
ler medulla spinalisin ilk 6 torakal segmentinden
kaynaklanır ve bronş kaslarında gevşemeyi sağ-
lar. Diğer yandan sempatik aktivasyonda rol oy-
nayan adrenal glandın innervasyonu da T10 ve
T12’den olmaktadır. Vagus siniri tarafından
kontrol edilen parasempatik aktivite ise bronko-
konstrüktör etki sağlar (20-23). Torakal 7 seg-
mentinin üzerinde ve altında spinal kord hasarı
olan hastalarda SFT’leri değerlendiren bir çalış-
mada, yüksek seviyede spinal kord hasarı geli-
şen hastalarda sempatik liflerin etkilenmesi so-
nucu FEV
1
, FVC ve FEF
25-75
’te daha fazla azal-
ma olduğu saptanmıştır (20). Yine aynı çalışma-
da yüksek seviyede spinal kord hasarı olan has-
talarda sempatik sinir aktivasyonunu gösteren
epinefrin ve norepinefrin düzeylerinde de azalma
olduğu gösterilmiştir. Çalışmamızda, spinal
anestezi tarafından oluşturulan torakal 6 seg-
mentinin üzerindeki sempatik blokaj, parasem-
patik aktivitenin daha fazla ön plana çıkmasını
sağlayarak FEV
1
ve FVC değerlerinde azalmaya
neden olabilir. Spinal anestezinin 40. dakikasın-
da ortalama arteryel kan basıncı ve kalp hızında
da bazal değerlere göre daha düşük değerler
saptanmıştır. Kan basıncı ve kalp hızındaki bu
azalmalar da sempatik blokajın bir göstergesi
olarak değerlendirilebilir.
Çalışmamızda torakal 6 segmentin üzerinde
blok gelişen yaşlı hastalarda, spinal anestezi
sonrası 40. dakikada izlediğimiz SFT’lerdeki
azalmada, motor bloğa bağlı yardımcı solunum
kaslarındaki güç azalması ve sempatik bloğa se-
konder vagal tonus artışı etkili olabilir. Diğer
yandan bu hastalarda 100. dakikada ölçülen
SFT, kan basıncı ve kalp hızı değerlerinin, bazal
değerlere göre anlamlı değişiklik göstermemesi
ise spinal blok seviyesinin azalması ile ilgili ola-
bilir. Benzer şekilde Casati ve arkadaşları hiper-
barik bupivakain ile yapılan spinal anestezide,
blok seviyesinde iki segment gerileme zamanını
67 ± 9 dakika olarak bulmuşlardır (24).
Sonuç olarak, spinal anestezi uygulanacak yaşlı
hastalarda SFT’de izlenebilecek değişiklikler göz
önüne alınarak, riskli hasta gruplarında yüksek
spinal blok seviyelerine karşı daha dikkatli olun-
ması gerektiğini düşünmekteyiz.
Oğurlu M, Şen S, Polatlı M, Sırthan E, Gürsoy F, Çildağ O.
69
Tüberküloz ve Toraks Dergisi 2007; 55(1): 64-70
Yaşlı hastalarda spinal anestezi uygulamasının solunum fonksiyon testlerine etkisi
70
Tüberküloz ve Toraks Dergisi 2007; 55(1): 64-70
KAYNAKLAR
1.
Özgül A. Geriyatrik patolojinin esasları. Beyaova M,
Gökçe-Kutsal Y (editörler). Fiziksel Tıp ve Rehabilitas-
yon. Ankara: Güneş Kitabevi, 2000: 1341-52.
2.
Imperato J, Sanchez LD. Pulmonary emergencies in the
elderly. Emerg Med Clin North Am 2006; 24: 317-38.
3.
Berg R, Morgenstern NE. Physiologic changes in the el-
derly. Dent Clin North Am 1997, 41: 651-68.
4.
Sielenkammper A, Michael B. Anaesthesia and the el-
derly. Curr Opin Anaesth 2001; 14: 679-84.
5.
Roca J, Sanchis J, Agusti-Vidal A, et al. Spirometric refe-
rence values from a mediterranean population. Bull Eur
Physiopathol Respir 1986; 22: 217-24.
6.
Hankinson JL, Odencrantz JR, Fedan KB. Spirometric re-
ference values from a sample of the general U.S. popula-
tion. Am J Respir Crit Care Med 1999; 159: 179-87.
7.
Brändli O, Schindler C, Künzli N, et al. Lung function in
healthy never smoking adults: Reference values and lo-
wer limits of normal of a Swiss population. Thorax 1996;
51: 277-83.
8.
Enright PL, Arnold A, Manolio TA, Kuller LH. Spirometry
reference values for healthy elderly blacks. Chest 1996;
110: 1416-24.
9.
Sharp DS, Enright PL, Chiu D, et al. Reference values for
pulmonary function tests of Japanese-American men
aged 71 to 90 years. Am J Respir Crit Care Med 1996;
153: 805-11.
10. Enright PL, Kronmal RA, Higgins M, et al. Spirometric re-
ference values for women and men 65 to 85 years of age.
Cardiovascular health study. Am Rev Respir Dis 1993;
147: 125-33.
11. McDonnell WF, Enright PL, Abbey DE, et al. Spirometric
reference equations for older adults. Respir Med 1998;
92: 914-21.
12. Kayhan Z. Lokal/bölgesel anestezi yöntemleri. 2. Baskı.
Klinik Anestezi. İstanbul: Logos Yayıncılık, 2004: 524-89.
13. Morgan E. Regional Anesthesia and Pain Management,
in Clinical Anesthesiology. Prentice-Hall International,
Inc, 1996: 211-74.
14. Katz J. Atlas of regional anestesia. Spinal and epidural
anatomy. A publish division of Prentice -Hall United Sta-
tes of America, 1985: 245-60.
15. Terence M. Spinal, epidural and caudal anaesthesia. In:
Miller RD (ed). Anaesthesia. 2
nd
ed. London: Churchill
Livingstone, 1986: 1061-106.
16. García-Río F, Pino JM, Dorgham A, et al. Spirometric re-
ference equations for European females and males aged
65-85 yrs. Eur Respir J 2004; 24: 397-405.
17. Ilgazlı A, Çağlar T. Solunum Fonksiyon Testleri ve Klinik
Kullanımı. İstanbul: Nobel Tıp Kitabevleri, 2004: 89-92.
18. Rooke GA, Robinson BJ. Cardiovascular and autonomic
nervous system aging. Problems in Anesthesia 1997; 9:
482-97.
19. Tasch MD, Stoelting RK. Autonomic nervous system. In:
McLeskey CH (ed). Geriatric Anesthesiology. Baltimore:
Williams & Wilkins, 1997: 57-70.
20. Winslow C, Rozovsky J. Effect of spinal cord injury on
the respiratory system. Am J Phys Med Rehabil 2003;
82: 803-14.
21. Laitinen A, Partanen M, Hervonen A, et al. Electron mic-
roscopic study on the innervation of the human lower
respiratory tract: Evidence of adrenergic nerves. Eur J
Respir Dis 1985; 67: 209-15.
22. Laitinen LA, Laitinen A. Innervation of airway smooth
muscle. Am Rev Respir Dis 1987; 136: 38-41.
23. Partanen M, Laitinen A, Hervonen A, et al. Catecholami-
ne-and acetylcholinesterase-containing nerves in the hu-
man lower respiratory tract. Histochemistry 1982; 76:
175-88.
24. Casati A, Fanelli G, Aldegheri G. Frequency of hypoten-
sion during conventional or asymmetric hyperbaric spi-
nal block. Reg Anesth Pain Med 1999; 24: 214-9.
Dostları ilə paylaş: |