məqalə dərc etdirmişdir. Bu sahədə ən böyük əsəri «Karaimische Texte im
Dialekt von Troki»dir (1929).
«Das Avadäna des Dämons Ätavaka» adlı əsəri «Türkische Turfantexte»
ədəbi silsiləsində dərc olunmuşdur. Bu əsəri Annemarie von Gabain nəşr
etdirmişdir. Kowalski, Sir Aurel Stein'in Eynallu (Cə- nubi İran) dialektini də
tədqiq etmişdir («Sir Aurel Stein's Sprachaufzeichnungen im Äas nallu-Dialekt
aus Süd-Persien», 1937).
Bundan əlavə Kowalski türk dialektləri sahəsində başqa işlər də
görmüşdür: «Zur semantischen Funktion des Pluralsuffıxes -lar, -lär in den
Türksprachen» (1936), «De ia naıure du causaiif ei du passif dans les langues
turques» (1948), «Pröba charakterystyki jçzyköw tureckich» (1946).
Kowalski türk elm sahəsindəki yenilikləri də izləmiş, çox sayda məqalə
yazmışdır (Əhməd Talat. Xalq şeirlərinin şəkil və nəvi; İshak Refet-Hamit
Zübeyr. Anadildən dərləmələr; Əli Rza. Cənubda türkmən oymaqları; Martti
Räsänen. Türkische Sprachproben aus Mit- .telanatolien; Gunnar Jarring.
Uzbek Texts from Afghan Turkestan).
Kowalski slavyan dillərində istifadə olunan türkcə sözlərə də müraciət
etmişdir. 1929-cu ildə Praqada toplaşan Slavyanşünaslar konqresinə bu
çalışmaların metodologiyası haqqında təqdim etdiyi sənədlə yanaşı, «W
sprawie zapozyczen tureckich w jçzyku polskim» («Symbolae grammaticae in
honorem Joannis Rozwadowski», 1927) adlı məqaləsində Polşada istifadə
olunan türk dilindən alınma sözləri nəzərdən keçirmişdir. Ülkü dilində isə
«Türk dilinin qonşu millət dilləri üzərinə təsiri» (1934) adlı məqalə dərc
etdirmişdir.
«Turcja powojenna» (1925) adlı kitabmda I Dünya müharibəsindən sonra
Türkiyədə olan dəyişikliklərə diqqət yetirmişdir.
Kowalski 1948-ci ildə Krakovda vəfat etmişdir.
DIRENKOVA NADEJDA PETROVNA
– rus türkoloqu. 1899-cu ildə
anadan olmuşdur.
Dana çox etnoqrafiya sahəsi ilə çalışmağına baxmayaraq türk dialektlərini
tədqiq etmişdir. Türkologiya sahəsində «Grammatika ojrotskogo jazyka»
(1940), «Grammatika sorskogo jazyka» (1941), «Grammatika hakasskogo
jazyka» (1948) adlı qrammatika kitablarının müəllifi olaraq şöhrət
qazanmışdır. «Tofalarskij jazyk» adlı məqaləsi 1963-cü ildə nəşr olunmuşdur.
«Sorskij folklor» adlı əsəri dəyərli bir tədqiqatdır (1940).
Dırenkova 1941-ci ildə Leninqradda vəfat etmişdir.
MAGNİTSKİ VASİLİ KONSTANTİNOVİÇ
– çuvaş dilşünası, etnoqraf və
tarixçi. 1839-cu ildə anadan olmuşdur.
1858-1862-ci illərdə Qazan Universitetinin hüquq fakültəsində təhsil
almış, çuvaşların tarixi, etnoqrafiyası və arxeologiyası haqqında bir çox əsərlər
yazmışdır. 1881-ci ildə yazdığı «Materialy k ob"jasneniju staroj cuvasskoj
very» adlı əsərində çuvaşların qədim inanclarına aid maraqlı məlumatlar
toplanmışdır. 1905-ci ildə «Cuvasskie jazyceskie imena» adlı kitabında
çuvaşlar arasında istifadə olunan köhnə insan adlarından bəhs olunur.
1901-ci ildə Yadrinskda 62 yaşında vəfat etmişdir.
SALEMAN KARL
– alman soylu iranist və türkoloq. 2009-cu ildə
doğumunun 160 illiyi tamam olur.
Orta təhsilini Revalda aldıqdan sonra Peterburq Universitetinin şərq
dilləri fakültəsinə daxil olmuşdur. 1871-ci ildə bu fakültəni bitirən Saleman
1873-cü ildə magistraturaya daxil olmuş, 1875-ci ildə «Xəqaninin rübailəri»
adlı magistr dissertasiyasını müdafiə etmiş, daha sonra Peterburq
Universitetində kitabxana köməkçisi vəzifəsində çalışmışdır. 1875-ci ildə 3
sınaq dərsi tədris etmiş, 1876-cı ildə sanskrit-fars şöbəsində «Avesta» və
pəhləvi dərslərini tədris etməyə başlamışdır. Bu şöbədə 40 il professor olaraq
çalışmış, çox sayda tələbə yetişdirmişdir.
Saleman türk dili və dialektləri ilə yaxından maraqlanmış, universitetdə
tələbə ikən «Rusca-qumuqca lüğət»i yazmışdır (lüğət yazılı şəkildə qalmışdır).
Daha sonra Orxon abidələri üzərində tədqiqat aparmışdır. Saleman «Altay
dilinin qrammatikası» adlı əsərin müəllifidir. (Onun bu əsərlərinin əlyazıları
Rusiya Elmlər Akademiyası Sankt-Peterburq bölməsinin arxivində saxlanılır).
1880-ci ildə Qazanda Qəyyum Nasiridən tatar dilini öyrənmiş, ingilis
İncil dərnəyinin təklifi ilə İncili tatar dilinə tərcümə etmişdir.
1916-cı ildə Petroqradda 67 yaşında vəfat etmişdir.
ŞMİDT PETER
– latviyalı dilşünas, folklorşünas. 1869-cu ildə anadan
olmuşdur.
1891-1892-ci illərdə Moskvada rus dilini öyrənmiş, 1892-1896-cı illərdə
Sankt-Peterburqda Şərqi Asiya dilləri üzərində çalışmışdır. 1895-ci ildə A.
Belçenko ilə birlikdə «Sud'ba Minskoj dinastii na juge Kitaja» adb əsər
yazmışdır. 1896-cı ildə bilgilərini artırmaq məqsədilə Pekinə göndərilmişdir.
1899-cu ildə Vladivostokda yenı qurulan Şərq İnstitutunda sinoloq olaraq
çalışmağa başlayan Şmidt, 1902-ci ildə «Opyt mandarinsko; grammatiki» adlı
əsərini nəşr etdirmişdir. Kitab ikinci dəfə 1915-ci ildə nəşr olunmuşdur. 1919-
1920-ci illərdə Vladivostokda Uzaq Şərq Dövlət Universitetində dekan
vəzifəsində çalışdıqdan sonra, 1920-ci ildə Riqa Latviya Universitetində
professor vəzifəsinə təyin edilmişdir. 1923-1924 və 192-1925-ci illərdə Latviya
Universitetinin fəlsəfə-filologiya fakültəsində dekan vəzifəsində çalışmışdır.
1927-ci ildə Uppsala Universiteti Şmidtə filologiya elmləri doktoru adını
vermişdir.
1898-ci ildə Pekində «Der Lautwandel im Mandschu und Mon- golischen»
adlı yazı dərc etdirmişdir. Burada o, mancur, monqol və çin dilləri arasında
əlaqələri gözdən keçirmişdir. «K istorii kitajskogo razgovornogo jazyka» adlı
Dostları ilə paylaş: |