Wyjaśnianie I przewidywanie w bioelektronice

O przyczynowości..., s. 366.

19Bunge, O przyczynowości..., s. 375 n.

20Nikitin, Wyjaśnianie..., s. 120-126.

21Nikitin, Wyjaśnianie..., s. 126-131.

22Nikitin, Wyjaśnianie..., s. 132.

23Nikitin, Wyjaśnianie..., s.48.

24Nikitin, Wyjaśnianie..., s. 49-51.

25Nikitin, Wyjaśnianie...,s. 60 nn.

26Hajduk Z., Pojęcie i funkcja modelu, "Roczniki Filozoficzne", 20(1972), z. 3, s. 77-109, 110-113, 123n; Nikitin, Wyjaśnianie..., s. 64-68.

27Realnie nie dzieje się tak, ponieważ zawsze w teorii znajdują się twierdzenia nie posiadające statusu eksplanandum (twierdzenia faktualne o niedawno odkrytych obiektach i zasady najwyższego stopnia). Suponuje to problem skończoności i nieskończoności wyjaśnień. Systemy wyjaśnień omawiają: Lubański M., Wyjaśnianie a testowanie, "Roczniki Filozoficzne", 20(1972), z. 3, s. 54 n. Nikitin, Wyjaśnianie..., s. 259-277.

28Mazierski, Problem..., s. 87; Heller M., Filozofia nauki. Wprowadzenie, WAM, Kraków 1992, s. 32.

29Por. Mazierski, Problem..., s. 89.

30Dyskusję kwestionującą "odwrotność" struktury logicznej wyjaśniania i prognozowania, w oparciu o analizę użycia generalizacji statystycznej w wyjaśnianiu, a także "absurdu" użycia eksplanansa jako bazy przewidywania, można znaleźć w: Motycka, Relatywistyczna..., s. 96-98.

31Empiryczne świadectwo obala co prawda hipotezę konkluzywnie, trzeba jednak pamiętać, że jednostowe, niepowtarzalne wydarzenia nie mają dla nauki znaczenia (nauka nie jest o indywiduach - Arystoteles). Z powodu kilku sprzecznych z teorią oderwanych zdań bazowych nie należy odrzucać teorii jako sfalsyfikowanej (Popper K. R., Logika odkrycia naukowego, (tłum. z angielskiego), PWN, Warszawa 1977, s.74.

32Lubański, Wyjaśnianie..., s. 51.

33Bocheński, Współczesne..., s. 110.

34Popper, Logika..., s.34.

35Hajduk, Uwarunkowania...,część II, s. 37-42.

36Hajduk, Uwarunkowania...,część II. s. 40-41.

37W prognozowaniu dochodzi jeszcze kryterium czasu (prognozy długo- i krótkoterminowe), o czym pisze Mazierski (Mazierski, Problem..., s. 89n.)

38Nikitin, Wyjaśnianie..., s. 239 n, 254 n.

39W granicznych przypadkach prawdopodobieństwa równego zeru i jedności, prawa statystyczne daja takie wyniki, jak przyczynowe tylko w sytuacjach wyjątkowych. Pozwalają nadto przewidywać zachowanie zjawisk zbiorowych, o co trudno w wypadku eskplanansów przyczynowych, czy strukturalnych (Bunge, O przyczynowości..., s. 387-391).

40Bunge, O przyczynowości..., s. 374-377, 393-396.

41"Czasami słyszy się, że ruchami planet rządzą ścisłe prawa, natomiast upadaniem kostki rządzi traf [...]. Moim zdaniem różnica polega na tym, że udało nam się skutecznie przewidzieć ruch planet, natomiast nie potrafimy przewidzieć jednostkowego rzutu kostką." (Popper, Logika..., s. 166). Zagadnienie to związane jest z "demonem Laplace'a": demon znajacy położenie oraz prędkość cząstek we wszechświecie, mógłby absolutnie dokładnie przewidywać. Zasada nieoznaczoności Heisenberga przeczy jakoby to mogło być możliwe (Lubański M., Informacja - system, [W:] M. Heller, M. Lubański, S. Ślaga, Zagadnienia filozoficzne współczesnej nauki. Wstęp do filozofii przyrody, ATK, Warszawa 1982, s. 112), jednak zasada ta odnosi się, o czym trzeba pamiętać, do poznawania mikrokosmosu przez ludzi, a nie przez "demony". To, co dla nauki nie jest możliwe teoriopoznawczo nie jest niemożliwe ontologicznie. To, że poznajemy tak a tak, nie znaczy, że tak a tak się dzieje. "Nie jest rzeczą szlachetną zrzucać na przyrodę odpowiedzialność za nasze własne ułomności. Dlatego też ontologiczny determinizm nie jest sprzeczny z epistemologicznym probabilizmem." (Bunge, O przyczynowości..., s. 401).

42Biedulski, Rys historyczny..., s. 10-13; Wnuk M., Zon J., Wkład Włodzimierza Sedlaka w powstawanie bioelektroniki, "Biuletyn Kwartalny Radomskiego Towarzystwa Naukowego", 23(1986), z. 3-4, s.88-103; Moskwa W., Hipotezy alternatywne wobec koncepcji bioplazmy, [W:] W. Sedlak, J. Zon, M. Wnuk (red.), Bioplazma: Materiały II Krajowej Konferemcji, KUL Lublin, 18 grudnia 1985, RW KUL, Lublin 1988, s. 139-157; Zon J., [recenzja:] Stephen Bone, Bogumil Zaba. Bioelectronics. John Wiley & Sons. Chichester- New York 1992 ss. 152, "Roczniki Filozoficzne", 41(1993), z. 3, s. 155-157; Sedlak, Bioelektronika - system nowego pojmowania życia, "Roczniki Filozoficzne", 32(1984), z. 3, s. 200-202; Zon, "Topografia"...,, s. 31; Wnuk M., [recenzja:] Franco Bistolfi. Biostructures and Radiation: Order Disorder. Edizioni Minerwa Medica. Torino 1991 ss. XVIII + 302., "Roczniki Filozoficzne", 41(1993), z. 3, s. 152-154; Zon J., Nadzieje i trudności polskiej bioelektroniki, "Więź", 238(1978), s. 137-140; Lubański M., Życie w ujęciu bioelektroniki i teorii regulonów, [W:] Lubański, Ślaga, Z zagadnień..., t. XIII, s. 91-108; Pankowska T., Bioelektronika w Polsce, [W:] Sedlak, Bioelektronika: Materiały I..., s. 15-19; Sedlak, Wprowadzenie w bioelektronikę, Ossolineum, Wrocław 1988.

43Zon, Bioelectronics..., s. 185-187.

44Bone S., Zaba B., Bioelectronics, John Wiley & Sons, Chichester-New York 1922, s. 5-7. Autorzy ci podjęli problemy: opisu i zrozumienia reakcji przenoszenia elektronów w bioukładach, zrozumienia układów elektrochemicznych, a także właściwości dielektrycznych biomateriałów, oraz znaczenia uwodnienia organzimów. Jako nierealistyczne uznali zagadnienia: przetwarzanie i przechowywanie infromacji w bioukładach elektronicznych, funkcjonowanie w organizmach mikrostruktur elektronicznych, a także biosensorów, potencjalnie większej użyteczności opisu i wyjaśniania życia na tak odległym od form finalnych poziomie egzystencji.

45Zon, Bioelectronics..., s. 183 n.

46Dedukcja jest właściwa modelowi wyjaśniania (budowania wiedzy) D-H, indukcja modelowi D-N, natomiast abdukcja nie wpominanemu R-D (modelowi retrodukcyjnemu). Różnica między tym ostanim modelem a H-D polega na tym, że w R-D wychodzi się w procesie wnioskowania od anomalii, niezgodnych z obowiązującym paradygmatem. Por. Pieczątkowski W., Norwooda R. Hansona koncepcja dynamiki teorii empirycznej, "Roczniki Filozoficzne", 35-36(1987-1988), z. 3, s. 67-71; Hajduk Z., Metanaukowe tendencje badawcze w problematyce odkrycia naukowego, "Roczniki Filozoficzne", 33(1985), z. 3, s. 53

47Rozróżnienie w tradycyjnej opcji epistemologicznej przedmiotu materialnego (ogólnie wziętej dziedziny poznawczej) od formalnego (aspektu poznawanej rzeczywistości) można znaleźć w: Kamiński, Nauka..., s. 187.

48Zon J., Ogólna charakterystyka nauki o bioelektryczności, "Summarium TN KUL", 28(1979), ss. 75-78.

49Takie podejście ma niewątpliwie implikacje redukcjonistyczne. Redukcjonizm i autonomizm są w gruncie rzeczy doktrynami światopoglądowymi, skrywającymi za fasadą naukowości tendencje ideologiczne. Pomijając tu rozwiązania ontologiczne i epistemologiczne, należy z punktu widzenia metodologicznego przyjąć stanowisko realistyczne: dopuszcza się pluralizm technik badawczych, co suponuje niepomijalną wartość dla poznania i dydaktyki wszystkich nauk przyrodniczych.

50Zon, Bioelectronics..., s. 201; Zon, Biomikroelektronika..., s. 152 n; Sedlak, Wprowadzenie..., s. 69-109; Sedlak W., Zarys biologii relatywistycznej, "Roczniki Filozoficzne", 29(1981), z. 3, s. 43-64; Sedlak W., Postępy fizyki życia, IW PAX, Warszawa 1984, s. 236-262; Sedlak W., Homo electronicus, PIW, Warszawa 1980, s. 160-171; Sedlak W., Bioelektronika, IW PAX, Warszawa 1979, s. 504-526; Popp F. A., Biologia światła, (tłum. z niemieckiego), WP, Warszawa 1992.

51Wnuk M., Rola układów porfirynowych w ewolucji życia, s. 185, [W:] Lubański, Ślaga, Z zagadnień..., tom IX, Warszawa 1987; Pethig R., Electrical Properties of Biological Tissue, [W:] A. A. Marino (red.), Modern Bioelectricity, Marcel Dekker, New York 1988, s. 125-167; Lang S. B., Bioelectric Pyroelectricity, [W:] Marino, Modern..., s. 257-271; Sedlak, Wprowadzenie..., s. 18-22; Sedlak W., Piezoelektryczność związków organicznych i kwantowoakustyczne podstawy informacji biologicznej, "Roczniki Filozoficzne", 25(1977), z. 3, s. 149-153; Zon J., Plazma elektronowa w błonach biologicznych, RW KUL, Lublin 1986, s. 213-216; Kryszewski M., Półprzewodniki wielkocząsteczkowe, PWN, Warszawa 1968, s. 261-279; Bone, Zaba, Bioelectronics..., s. 61-88.

52Popp, Biologia..., s. 36-43; Becker R. O., Selden G., Electropolis, (tłum. z angielskiego), IW PAX - Fundacja Bioelektroniki, Warszawa 1994, s. 273-288; Wojtusiak R. J., Majlert Z., Geomagnetobiologia, PAN, "Nauka dla wszystkich", nr. 445, Kraków 1992, s. 18-76; Wierciński A., Biorytmy a bioplazma, [W:] Sedlak, Bioelektronika: Materiały I..., s. 87-99; Brykczyński P., Rytmy naturalnego otoczenia a socjorytmy, [W:] Sedlak, Bioelektronika: Materiały I..., s. 103-118; Presman A. S., Pola elektromagnetyczne a żywa przyroda, (tłum z rosyjskiego), PWN, Warszawa 1971; Hołownia J., Promieniowanie elektromagnetyczne w naturze i jego znaczenie dla organizmów żywych, [W:] Sedlak, Zon, Wnuk, Bioelektronika: Materiały VI..., s. 75-87; Sedlak W., Ochrona środowiska człowieka w zakresie niejonizującego promieniowania, "Wiadomości Ekologiczne", 19(1973), z. 3, s. 226-234; Sedlak W., Problemy planetarnej ochrony elektromagnetycznego środowiaka w odniesieniu do populacji ludzkiej, "Studia i Materiały Monograficzne Instytutu Medycyny Pracy w Łodzi", 8(1981), z. 3, s. 55-63; Janowski T., Pola elektryczne człowieka i zwierząt oraz ich egzo- i endogenne zależności, [W:] Sedlak, Zon, Wnuk (red.), Bioelektronika: Materiały VI..., s. 97-106.

53Usiłowanie pomniejszania roli elektronicznych własności materiałów biologicznych poprzez traktowanie ich jako "skutek uboczny", albo "przypadkowe" jest nie słuszne, bowiem zapomina o zasadzie ekonomii w ewolucji. Organizmy obciążone balastem cech zbędnych są w potencjalnie gorszej sytuacji selekcyjnej. To prawda, że takim "balastem" jest także duża część nieużywanego DNA, ale... czy rzeczywiście niepotrzebnego? Jest to raczej kolejny fakt do wyjaśnienia, może właśnie poprzez wskazanie olbrzymiej roli DNA w wymrażaniu (magazynowaniu) fotonów, a także emisji biolaserowej (Popp, Biologia..., s. 91-95, 119-126) w ramach nowej, bliższej rzeczywistości teorii.

54Sedlak, Postępy..., s. 33, 36; Sedlak W., Wejście w nieznane rejony życia, "Roczniki Fiolozoficzne", 37-38(1989-1990), z. 3, s. 207-216.

55Z czterech powodów: 1) Prawa i teorie dotychczasowe nie są adekwatne do eksplanacji nowo odkrytych wymiarów i obszarów rzeczywistości dlatego należy na nie nałożyć warunki brzegowe uściślające zakres ich kompetencji, jeśli mają mieć wartość dla nauki (np. na mechanikę Newtona w kontekście mechaniki relatywistycznej). 2) Prawa i teorie dotychczasowe wyjaśniają poprzez odwołanie się do płytszego poziomu zjawisk, dlatego wymagają potwierdzenia poprzez prawa i teorie zdolne do głębszego wniknięcia w naturę rzeczy (np. genetyka mendlowska w genetyce molekularnej). 3) Prawa i teorie dotychczasowe nie wystarczały do konstruowania baz prognozowania zdolnych wysnuwać prognozy i retrognozy odkrywcze z punktu widzenia coraz nowocześniejszych technik badawczych. 4) Prawa i teorie dotychczasowe wymagają reinterpretacji, aby bez wprowadzania hipotez ad hoc były zdolne do wyjaśniania nowych danych doświadczalnych (anomali).

56Por. Wnuk M., Możliwość udziału plazmy fizycznej w katalizie enzymatycznej, [W:] Sedlak, Zon, Wnuk (red.), Bioplazma: Materiały II..., s. 87-112; Wnuk M., Bioelectronic Aspect of Enzymatic Catalyzis, "Roczniki Filozoficzne", 35-36(1987-1988), z. 3, s. 119-123; Popp, Biologia..., s. 145; Wierciński, Biorytmy..., s. 88 n; Dunin M., Pyrcioch T., Bio-termoelektrodynamiczny model procesów akupunkturowych, [W:] Sedlak, Zon, Wnuk (red.), Bioelektronika: Materiały VI..., s. 127-132; Becker, Selden, Elektropolis..., s. 257-272; Adamski A., Możliwa rola piezoelektrycznośći w procesie zapłodnienia komórki jajowej, [W:] Sedlak, Zon, Wnuk, Bioelektronika: Materiały VI..., 163-166; Adamski A., Bioelektroniczny aspekt działania mechanoreceptorów, [W:] Zon J., Wnuk M., (red.), Perspektywy bioelektroniki, RW KUL, Lublin 1984, s. 93-102; Rzepka J., Elektrofizjologia a elektropsychologia, [W:] Sedlak, Bioelektronika: Materiały I..., s. 37-42; Majchrzyk E., Bioelektroniczny czynnik w psychosomatyce, [W:] Sedlak, Bioelektronika: Materiały I..., s. 43-45; Persinger M. A., The Modern Magnetotherapies, Marino, Modern..., s. 589-621; Bone, Zaba, Bioelectronics..., s. 89-128; Zon J., Elektroniczny aspekt procesów gerontalnych, [W:] Sedlak, Bioelektronika: Materiały I..., s. 229-237.

57Kajta, Włodzimierza Sedlaka..., s. 172-205.

58Wnuk, Rola..., s. 186.

59Sedlak, Bioelektronika..., s. 472. Wnioski heurystyczne przybierają u tego autora również postać modeli (np. bioplazma w: Sedlak W., Bioplazma jako podstawowa metoda sondażu życia, "Roczniki Filozoficzne", 27(1979), z. 3, s. 103-121), można w związku z tym powiedzieć, że status metodologiczny pewnych pomysłów Sedlaka jest niejednoznaczny. Woźniak np. zalicza teorie bioplazmy, elektromagnetycznej natury życia, elektrostazy i pola biologicznego do hipotez (Woźniak, Metodologiczna..., s. 63-66). Oczywiście w tym ujęciu są to hipotezy egzystencjalone.

60Sedlak W., Plazma fizyczna i laserowe efekty w układach biologicznych, "Kosmos A", 19(1971), z. 2, s. 143-154; Sedlak W., Laserowe procesy biologiczne, "Kosmos A", 21(1972), z. 5, ss. 533-545.

61Na przykład Presmana: Presman, Pola..., s. 87 n.

62Wnuk, Bioelectronic ...; Wnuk, Możliwość...

63Zon J., Tien Ti H., Electronic properties of natural and modeled bilayer membranes, [W:] Marino, Modern..., s. 207-221.

64Zon, Plazma elektronowa..., s. 195-345.

65Adamski, Bioelektroniczny..., s. 97.

66Popp, Biologia..., s. 126.

67Adamski, Bioelektroniczny..., s. 96.

68Mazierski, Prawa przyrody. Studium metodologiczne, RW KUL, Lublin 1993, s. 97-121.

69Zon, "Topografia"..., s. 19.

70Becker, Selden, Elektropolis..., s. 274-275.

71Zon J., Spadek witalności jako wynik osłabienia warunku istnienia stanu plazmowego w organiźmie, [W:] Zon, Wnuk, Perspektywy..., s. 119-125.

72Por. Mazierski, Prawa..., s. 146-160.

73Zon, Plazma elektronowa..., s. 333- 366; Zon J., Propozycje doświadczeń fizjologicznych mających na celu wykrycie plazmy fizycznej w biostrukturach, [W:] Sedlak, Zon, Wnuk, Bioplazma: Materiały II..., s. 125-138. Por. także: Bojanowska R., Metody diagnostyczne bioplazmy, [W:] Sedlak, Bioelektronika: Materiały I..., s. 83-86; Wnuk, Rola..., s. 190.

74Na temat warunków istnienia plazmy w układach żywych patrz także: Wnuk, Rola..., ss. 195-216; Wnuk, Warunki występowania plazmy fizycznej w błonach chloroplastów, [W:] Zon, Wnuk, Perspektywy..., s. 127-131. Zon J., Plazma fizyczna w mitochondriach i cytoplazmie, "Zeszyty Naukowe PAX", Dodatek do nr. 29(1980), z.3, s. 28-37; Zon J., Występowanie plazmy fizycznej w strukturach żywych, "Roczniki Filozoficzne", 27(1979), z. 3, s. 125-134; Zon J., Physical plasma in biological solids: A pssible machanism for resonant interactions between low intensity microwaves and biological systems, "Physiol. Chem. & Physics", 11(1979), s. 501-506; Zon J., The living cell as a plasma physical system, [W:] "Physiol. Chem. & Physics", 12(1980), s. 357-364.