29
da Bülent Dizdarlı’nın yine Halkın Sesi gazetesinde kaleme aldığı “Azerbaycan
Respublikası ve Payidahtı Bakü” adlı yazıdır. Bülent Dizdarlı, Azerbaycan gezisini
kaleme alırken Azerbaycan’ın tarihine, dünyadaki konumuna, sosyo-kültürel duru-
muna, ekonomik yapısına, siyasî duruşuna ve iç yaşantısına kadar izlenimlerini
değerlendirir.
Dizdarlı, Azerbaycan’daki kılık kıyafet meselesi ve kadın durumunu değer-
lendirir. Damak tadlarının da Kıbrıs Türklerine çok yakın olduğunu vurgular:
“Kılık kıyafet son derece modern. Tüm Bakü’de başı kapalı topu topu bir
kadın gördüm. Kadınlar şık ve güzel takılar takmayı adet edinmişler. Erkekler de
zamana çok uygun son moda kıyafetleri tercih ediyorlar. “Azad Kadın” heykelinden
bu nedenle olacak gururla bahsediyorlar. 1920 yılında Azeri kadınının çarşaftan
kurtuluşunu simgeleyen bu heykeli herkese, önemli bir meydanda, gururla
gösteriyorlar.
Damak tatları bize çok yakın. Burada da, yuvarlak sarılmış et dolmasını hatta
ceviz macununu bulabilirsiniz. Ancak Azerbaycan’da iseniz gözlemeyi andıran
“Gutap”ı, Hazar Denizi’nden çıkan ve siyah havyarın kaynağı olan “Asetrin
balığını” tatmadan dönmeyiniz. ” (22 Nisan 2009, 11).
Dizdarlı, bu yazıda Azerbaycan’daki Kıbrıs Türklerinin durumuna da temas
eder ve KKTC Dışişleri Bakanlığı’na bir de uyarıda bulunur:
“Son olarak, biraz da biz Kıbrıslı Türklerin Azerbaycan’daki durumundan
bahsedelim. Burada, akademisyenlerimizin Azerbaycan’ın gelişimi hakkında hazır-
ladığı raporlar çok tutuluyor. Bu nedenle de sık sık davet alıyorlar. İş hayatında da,
ünlü müteahhitimiz Efruz bey, yaptığı güzel binalar ile Bakü’nün gelişiminde yerini
alıyor. Hatta temsilciliğimizin taşındığı yeni bina da ona ait. Temsilciliğimiz
deyince, Dış İşleri Bakanlığı’mıza bir uyarı yapmak istiyorum. Bırakın öyle iş ola
sağa sola temsilcilik açmayı. Bakü’deki temsilciliği araç ve personelle donatın. Emin
olun bize en yakın yer Ankara’dan sonra Bakü ve orada prestijli gözükmemiz çok
önemli. ”(11).
Sonuç
Azerî ve Kıbrıs Türkleri arasında siyasî, sosyal ve kültürel ilişkiler, az da olsa
eskiden beri mevcuttur. Günümüzde Azerbaycan ve KKTC arasındaki ilişkiler
Kıbrıs Türkü’nün varlığının dünya siyasî sahasında yok sayılması, devlet olarak
tanınmaması bakımından beklenen seviyeye gelememiş, daha ziyade sosyo-kültürel
boyutlarda kalmış ve bu yönde gelişmiştir. Bu ikili ilişkiler esas gelişimini Azer-
baycan’ın 1991’de bağımsızlığını kazanmasıyla artmıştır. Kıbrıs Türk kültür ve
edebiyatında Azerbaycan imgesi işlendiği gibi Azerî kültür ve edebiyatında da
Kıbrıs imgesi yerini almıştır. Her iki ülkede doğrudan siyasî bir bağlantı bulunma-
masına rağmen karşılıklı bir kültür alışverişi söz konusudur.
Azerbaycan’ın bağımsızlık hareketi milliyetçi Kıbrıs Türk şairlerinin kalemini
harekete geçirmiştir. Bu bağlamda Azerbaycan imgesi özellikle 1991’den sonra
Kıbrıs Türk şiirindeki yerini alırken;bayrak, kardeşlik, ırkdaşlık ve hocalı katliamı
gibi temalar işlenir. Kıbrıs Türk Basını’nda ise Azerbaycan imgesi bazı gezi yazıları
ile dikkat çeker. Bunun yanında çeşitli bilimsel toplantı ve uluslararası dergilerde
Azerbaycan temalı makaleler kendini göstermiştir ki tüm bunlar Azerî imgesi-imajı
30
oluşturmuş ve Kıbrıs Türk kültür ve edebiyatındaki yerini almıştır.
Kaynakça
Kitaplar:
Altay, Hasan Şefik. Şiirlerle Kutsal Savaş ve Direnişimiz. Lefkoşa: Halkın Sesi, 1971.
Beliğ, Kubilay. “Bakü Sokakları. ”Kır Çiçekleri. Lefkoşa:Ajans, 2007.
Burağan, Altay. “Bakı’dayım Bu Gece. ” Yelken Açtım Özlemlere. Lefkoşa:Gökada, 2008.
Dolmacı, Mustafa Ahmet. “Azerbaycan’da Olaylar. ” 28 Ocakta Patladı Coştu Volkan Esir
Yaşamaktansa Yansın Kül Olsun Vatan. (y. y. y): (y. t. y).
Kürşad, Fikret. “Can Azerbaycan. ”Kıbrısname II. Lefkoşa: Yay Ajans, 2009.
Saraçoğlu, Erdoğan. “Kıbrıs Ağzının Azerbaycan ve Gagavuz Türkçeleriyle Olan Fonetik
Benzerlikleri. ” Dil-Edebiyat ve Folkloruyla Kıbrıs Türk Kültürü. Lefkoşa: Kıbrıs
Türk Yazarlar Birliği, 2013.
Şahidov, Ahmed. Sıfır Noktası. Bakü:“OL” MMC, 2013.
Makaleler:
Cabbarlı, Nikpur. “Azerbaycan Muhaceret Edebiyatında Kuzey Kıbrıs Olayları. ” A. Ü.
Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi (TAED), 45 (2011): 83-88.
Turhan, Turgut. “Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Azerbaycan İlişkileri. ” AUHFD, 60 (1)
(2011): 175-196.
Gazeteler:
Besim, Filiz. “Külekler Şehri. ” Yeni Düzen, 16 Kasım 2010: 17.
---. “Kafkaslardaki Büyü. ” Yeni Düzen, 23 Kasım 2010: 8.
Dizdarlı, Bülent. “Azerbaycan Republikası ve Payidahtı Bakü.” Halkın Sesi,22 Nisan 2009:
11.
İmge, Emete. “Bu kez farklıydı (Bakü Gezi Notları 2). ” Halkın Sesi, 17 Mart 2011: 20-21.
Tevfik, Ahmed. “Başlıksız Haber. ”
Mîrât-ı Zaman, S:287, 9 Cemaziyelevvel 1326/8 Haziran
1908: 6-7.
İnternet:
İmge, Emete. “Rüzgarlar Şeheri Bakü (1). ” 28 Mart 2011: http://www. medyamerkezi.
org/detay. asp?a=23214, (08. 03. 2014).
Özet
Oğuz Türklerinin farklı iki coğrafyada, Kafkasya ve Kıbrıs’ta yaşayan iki boyuna
mensup olan Azerî ve Kıbrıs Türkleri arasındaki siyasî, sosyal ve kültürel ilişkiler, çok
eskiden beri mevcuttur. Ancak bu iki kardeş topluluğun esas yakınlaşması 1990’lardan
sonradır. Azerbaycan’ın Sovyet Rusya’dan bağımsızlığını kazanmasından sonra, iki devlet
arasındaki siyasî ve kültürel ilişkilerin oldukça geliştiği tartışılmaz bir gerçektir. Bu bildiride
geçmişten günümüze, Kıbrıs Türk kültüründe Azerbaycan ve Azerî Türkü imgesinin nasıl
şekillendiği tespite çalışılacaktır.
Anahtar Kelimeler: Azerbaycan, Kıbrıs, Kıbrıs Türk Kültürü, Azerî Türkü İmgesi