Türk Dünyası İncelemeleri Dergisi / Journal o f Turkish World Studies,
Cilt: VI, Sayı 1, Sayfa: 201-208İZMİR 2005.
K U T A D G U B İL İG ’D E B İT K İ A D L A R I
N am es o f h e r b s in “ K n o w led g e fo r W e a lth ” (K u ta d g u Bilig)
Faruk ÖZTÜRK*
Ö zet
Kutadgu Bilig müşterek Orta Asya Türkçesinin en önemli metinlerinden biridir.
Kutadgu Bilig birçok açıdan olduğu gibi Türkçenin sözvarlığının tam olarak belirlenmesi
açısından da önemlidir. Bu çalışmada Kutadgu Bilig’deki bitki adları ele alınmıştır. Bunun
için Arat’ın Kutadgu Bilig ile ilgili yayımlarından yararlanılmıştır. Kutadgu Bilig'de on yedi
farklı bitki elli sekiz örnekte geçmektedir. Bunlardan bir bölümü temel anlamıyla bir bölümü
de yan anlamıyla kullanılmıştır.
Anahtar Kelimeler: Kutadgu Bilig, Bitki Adları, Sözvarlığı.
A bstract
“Knowledge fo r Wealth ” is the one of the most important text of Turkish language of
Middle Asia. “Knowledge fo r Wealth” has great importance from the point of view of
development of lexicon of Turkish language. İn this work have been considered names of
plants, which were mentioned in “Knowledge fo r Wealth”. For this purpose we used the
Arat’s publications of “Knowledge fo r Wealth”. İn “Knowledge fo r Wealth” in fifty eight
examples were mentioned seventeen names of various herbs. One part of them was used in
direct meaning, another part was used in figurative meaning.
Key Words: “Knowledge for Wealth” (Kutadgu Bilig), Names of Herbs, Lexicon.
1. G iriş
K utadgu B ilig 1 Türk dili tarihi içindeki ilk m anzum siyasetnam edir. B ilinen üç yazm ası (Herat,
F ergana ve M ısır yazm aları) olan K utadgu B ilig aynı zam anda İsläm ı Türk edebiyatının ilk m etinlerinden
biridir.
K utadgu B ilig üzerine yapılan incelem elerde m adde başı kelim elerin 2861 olduğu belirlenm iştir.
(Yüce 1980: 24.) M etindeki 2861 kelim enin de ayrı ayrı incelenm esi gerekir. B u k elim eler hangi alanlarla
ilgilidir? B u çalışm ada yalnızca bitki ile ilgili kelim elerin hangi kavram ları yansıttığı sorusuna cevap
aranacak, K utadgu Bilig'’ deki bitki adları ve bu adların m etin içindeki işlevleri araştırılacaktır. M etinde on
yedi farklı bitki adı elli sekiz farklı biçim içinde y er alm aktadır. B itkilerin b ir bölüm ü tem el sözvarlığının
da ögeleridir. D olayısıyla bitki adlarının içinde hiç geçm ediği b ir m etin tasarlam ak güçtür. E debiyat
m etinlerinde bitkiler, benzetm e ve deyim aktarm alarında sık kullanılır. “İnsanlar dünya üzerindeki tüm
dillerde sevgilerini, hayranlıklarını, küçüm sem elerini birbirlerine hayvan y a d a bitki adı vererek ifade
etm işler, kendilerini bunlarla karşılaştırm ışlardır.” (R oux 2005: 223.)
2. K u ta d g u B ilig’de G eçen B itk i A d la rı
2.1. a rb u z
M etinde b ir kez geçen a r b u z “karpuz (mecäzı: ahm ak)” sözü tabiattan insana b ir deyim aktarm ası
içinde “ahm ak” karşılığında kullanılm ıştır.
m u ^ a r m e ^ z e tü aydı şaeir sözi
uüup tı ^ l a y u al kişi arbuzı [1900]
“Şair buna benzer bir sö z söylem iştir, dinleyip anlam ağa çalış; ey insanların karpuzu. ”
* Kırgızistan-Türkiye Manas Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü doktora öğrencisi.
1 Bu çalışmada Reşit Rahmeti Arat’ın Kutadgu Bilig üzerinde yaptığı çalışmalar temel alınmıştır.
203
Faruk Öztürk
2.2. a r p a (A r. şae'ır, L a t. h o ld a u m v u lg a re )
K utadgu B ilig ’de a r p a “arpa” kelim esi 5 örnekte geçm ektedir. C lauson arpa sözünün T oharca
olduğunu kaydederken
Sevortyan bu kelim enin Türkçeye
M oğolcadan geçm iş
olabileceğini
belirtm ektedir. (C LA U SO N : EDPT: ARB: 198b.; SEV O R TY A N 1974: 176.; D O ER FER : TMEN: II,
24445.) A rp a sözünü tem el sözvarliğinin b ir ögesi olarak düşünm ek gerekir. A rp a hem ‘hayvan y e m i’
olarak hem de ‘un yapilarak insan y iy eceğ i’ olarak kullanilir; ancak K utadgu B ilig ’deki bütün beyitlerde
arpa, insan yiyeceği kavram ini yansitm aktadir; ayrica “ arpa a şı” m ütevazi b ir yem ek olarak tasvir
edilm iştir.
U arin toeğu ça yi üam uğ yim içim
K erek arpa y ü r tu t toeurğu açim [4769]
“H e r y iy e c e k ve içecekten an ca k karnı d oyuracak kadar yem eli; içinde ister arpa ister
darı olsun, bu da benim karnım ı d o yu ra c a ktır.”
Bu söz D L T ’de beş kez geçm ektedir. (D LT I. 123J9, 2o, 3431; II. 1215, 316n .)
2.3. a z ğ an (L a t. ro s a c a n in a , ro s a m a ja lis, ro s a m u ltiflo ra , p r u n u s sp in o ra )
A zğ an “ya b a n çiçeği” sözü b ir örnekte geçm ektedir. (a zğ an < a z + ğ an ‘kuşburnu, y ab an gü lü’)
A siğ ü ilsa azğan a n i ^ m en üuli
Ç içek yasliğ erse biçer m en uli [2573]
“Yaban çiçeği fa y d a lı ise ben onun kuluyum ; eğer özenilerek yetiştirilm iş çiçek zararlı ise
onun kökünü k e se rim .”
B u söz D L T ’de iki kez geçm ektedir. (D L T I. 4397Д3.)
2.4. b u ğ d a y (A r. o in ta , L a t. tritic u m ae stiv u m )
M etinde b u ğ d a y “bu ğday’” sözü de b ir kere geçm ektedir. İndekste bu kelim e ‘b u ğ d ay ’
(C LA U SO N : EDPT: BĞD: 312b.; SE V O R T Y A N 1978: 232.) şeklinde anlam landirilm iştir. M etinde ise b ir
yildizin adi ‘S ü n b ü le’ olarak geçer.
K ör arslan bile üoşni buğday başi
B asa ülgü boldi çaean y a işi [140]
“Bak, E s e d ’in kom şusu Sünbüledir, sonra A kreb ve K a v s ’in arkadaşı M ızan gelir. ”
Bu söz D L T ’de on kez geçm ektedir. (D L T II. 2 35 J0, 3198, 363J5; III. 4 J7 7 3 J7, 24067J3,
25415, 32518.)
2.5. çiçek
K utadgu B ilig ’de en çok 17 kere ile çiçek “çiçek” [çiçek < ET. çeçek C LA U SO N : EDPT: CCG:
400b, 401a.; D O ER FER : TMEN: III, 571073. (F ergana yazm asinda çe:çe:k, M isir yazm asinda çeçe:k)] adi
kullanilm iştir. Bu ad bazen gerçek anlam da bazen de deyim aktarm alarinda y er alir.
Ualrn üaşi tügdi közi yaş saçar
Çiçek yazdi yüz k ö r k üler üatğurar [80]
“G ö k k a şın ı çattı, g ö zü n d e n y a ş serpiliyor; çiç e k y ü zü n ü açtı, bak, gülm ekten katılıyor.”
B urada insanla ilgili b ir u nsur çiçek sözüne aktarilm iştir.
Bu türlüg çiçek yirde m unça bediz
Y azi tağ ü ir opri yaşil kök m e ^ i z [96]
204
Kutadgu B ilig ’de Bitki Adları
“Yerde bin bir çiçek, bin bir manzara, düzlük, dağ, sahra, vadi, y e ş il ve m avi renkler ile
örtülmüş. ”
Y ağız y ir b aü ır bolm ağınça üızıl
Y a o tta çiçek önm eginçe yaşıl [120]
“K ara toprak kızıl bakır oluncaya kadar, ateşten y e ş il çiçek çıkıncaya kadar. ”
B urada d a tabiattaki nesneler arasında b ir aktarm a vardır.
Bu söz D L T ’de on kez geçm ektedir. (D L T I. 1194, 17922, 193s, 23326, 3 88 J3, 4374, 508J2;
II. 12222, 2859,15.)
2.6. çim [ar. ä'ıl, L a t. cy n odon d actylon ]
M etinde çim “çim, a yrık otu ” sözü de bir kere geçm ektedir. (çim < ET. çim /çım CLAUSON:
EDPT: CM: 421b.)
Ü yük çim osuğluğ bolur bilgeler
Ç ıüar suv üay da aeaü tepseler [974]
“A lim ler su la k yerlere benzerler; nereye a ya k vururlarsa oradan su çıkar.”
B u söz D L T ’de b ir kez geçm ektedir. (D LT I. 3 38 J2.)
2.7. e rğ u v a n
M etinde e rğ u v a n “erguvan çiçeği” sözü de b ir kere geçm ektedir. Erguvan kelim esini Farsça bir
alıntı olarak gösteren Tietze bunu 'eflätun ile kırm ızı arası çiçek açan bir a ğ a ç ’ biçim inde
anlam landırm ıştır. (TIETZE: TvETTL C ilt 1 A-E: 733a.)
Tem am erğuvan teg üızıl m e ^ z im erdi
B u kün zaeferan urğın e ^ d e tarıttım [6529]
“B enzim kırmızı, tam bir erguvan gibi idi, b u g ü n yü zü m e safran tohum u ektim .”
2.8. u a d ı ^ [A r. o alan c , L a t. e ric a a rb o re a ]
M etinde u a d ı ^ “kayın a ğacı” sözü de bir kere geçm ektedir.(CLAUSON : EDPT: ĞDN: 602b.
‘ u a e ııf , D O ER FER : TMEN: III. 1831164., M U SA EV 1975: 468., STEIN G A SS 472a.)
ü a d ı ^ teg boeum erdi oU teg köni tüz
y a teg egri boldı egildim tö ^ g ittim [6532]
“K ayın gibi vücüdum o k gibi düz ve d ik idi, şim di y a y gibi eğri oldu, eğdim, eğildim. ”
B u söz D L T ’de 6 kez geçm ektedir. (D L T I. 328, 35620; III. 134J3, 15 1 7, 3 6 920>2b)
2.9. u ağ ıl
M etinde u ağ ıl “y a ş sö ğ ü t d a lı” sözü de bir kere geçm ektedir. (C LA U SO N : EDPT: ğ ğ L : 610b.)
tad u artadı kö r küçi eksüdi
Uağıl teg köni boe egildi Uodı [1055]
“U nsurlar bozuldu, kuvveti azaldı; d ik vücudu y a ş söğ üt dalı gibi büküldü. ”
B u söz D L T ’de iki kez geçm ektedir. (D L T I. 4093,6.)
2.10. u a ğ u n [A r. baüü'ıo, L a t. cu c u m is m elon]
205
Faruk Öztürk
M etinde u a ğ u n “kavun ” sözü iki kere geçm ektedir. (D O ERFER: TMEN: IV, N 2 9 4 ı24=2069.
[ q ä v u n J ^ T ü . qavun)
N eçe körklüg erse üağun taş yüzi
Y iei y a beeizi y a m e ^ z i tözi [5110]
“K avunun dışı, kokusu, şekli veya rengi ne kadar g üzel olursa olsun, ”
içinde tatiğ bolm asa ol üagun
ani taştin atğu b olu r ay siğun [5111]
“İçinde tadı yo k sa o kavunu kaldırıp a tm ak icap eder, ey da ğ keçisi gibi çevik insan. ”
B u söz D L T ’de on sekiz kez geçm ektedir. (D L T I. 15J6, 88J5,
174J0, 2 14 b 2686, 2 6 9 J9,
39512, 41010,11, 49924, 50419, 5051S; II. 2 9 0 „ ; III. 107s, 12919, 1462, 19021,
4359.)
2.11. u a r a n fil [Fa. u a r n fu l < G r. u a r a n fü lj
M etinde u a r a n fil “ k a r a n fil’ sözü b ir kere geçm ektedir. (STEIN G A SS: 966b.)
aaba yili üopti üaranfil yiein
ajun barça bütrü y ipar burdi kin [71]
“K aranfil kokulu bahar rüzgarı esti; dünyanın her tarafı m isk ve anber kokusu ile doldu. ”
2.12. k ü rk ü m [A r. za e fe rA n , L a t. cro c u s sa tiru s]
M etinde k ü rk ü m “safran ” sözü bir kere geçm ektedir. (K ürküm < Fa. kunkum . CLAUSON:
EDPT: G R G :743a.)
yil ülgü yay erse tüşegli yiğit
sariğ al tüşese y a kürküm ögit [6009]
“Yılın m evsim i y a z ve rüya gören delikanlı ise rüyasında sarı, p em b e renklerle safran veya
öğütülm üş bir şey görürse. ”
B u söz D L T ’de b ir kez geçm ektedir. (D LT I. 4869.)
2.13. ot
M etinde ot “o t” sözü sekiz kere geçm ektedir. (SEV O R TY A N 1974: 481.)
biliğsiz kişi k ö ^ l i kum teg tu ru r
ögsiz kirse tolm az ap ot yem önür [975]
“B ilgisiz insanın gönlü kum sal gibidir, neh ir aksa dolmaz, orada o t ve yem bitmez. ”
K önilik üçün kök aeaüin tu ru r
yayilm az üçün yirde oy yim ö nür [5600]
“D o ğ ru lu k yüzünd en g ö k ayakta durur, y e r sa b it olduğu için üzerinde o t ve ekin biter.”
üayu tağ d a yügrür ü ^ ü r d e evi
yim i ot köki içgü yağm u r suvi [6155]
“B iri dağda koşar, evi m ağaradır, onun yed iğ i ot kökü, içtiği ya ğ m u r suyudur. ”
yigüm ot köki bolsu yağm ur suvi tap
eeiz üum tüneyi tağ to n keeeyi [6571]
206
Kutadgu B ilig ’de B itkiAdları
“Yiyeceğim o t kökü olsun, ya ğ m u r suyu bana yeter; kum dan dö şek ya p ıp geceleyeyim , çuldan
elbise giyeyim. ”
B u söz D L T de otuz üç kez geçm ektedir. (D LT I. 14ц 13, 355 6, 6522, 756, 16924, 17216,
1953, 2251, 2553, 34221, 41512, 4 6 9 „ ; II. 7919, 10826, 13315, 29411, 3305, 34828, 3512; III. 45, 4723,
689, 1221, 14124, 2006, 263 14, 2779, 2 8 7 14, 3 746, 43 620, 44 213.)
2.14. sim iş
M etinde sim iş “simiş, çekirdek” sözü b ir kere geçm ektedir.
aş içgü yiseler nuüul u r yim iş
üuruğ öl yim iş u r b ir ança sim iş [4660]
“Y iyecek ve içecek tamam olunca çerez ve m eyve ver, kuru ve y a ş m eyve ya n ın d a bir m ikdar sim iş
de bulunsun
2.15. tik e n
M etinde tik e n “diken” sözü iki kere geçm ektedir. (tiken < ti+ken. C LA U SO N : EDPT: DGN:
483b.; DOERFER: TMEN: II, 528915.)
ayur bu ü a e a ş ı^ irig sözlem iş
a ^ a r tornu ıetım tiken çiknem iş [3846]
“K ardeşin ço k haşin cevap vermiş, ben ona ipek gönderdim , o ise diken işlem iş -dedi-. ”
B urada d a diken kelim esi gerçek anlam ı dışında kullanılm ıştır.
üiken ol uüuşluğüa eünya tolu
aeaü ursa yirke kirür saülağu [6383]
“A kıllı insan için dünya dikenler ile doludur, yere basınca ayağına batar, d ikka t etm ek läzım dır
Bu söz D L T ’de yedi kez geçm ektedir. (D L T I. 2 04 18, 40023, 4 0 1 123; II. 21 57, 28 014; III.
4413.)
2.16. y T m iş
M etinde y T m iş “yem iş, m eyve” sözü on kere geçm ektedir. (C LA U SO N : EDPT: YM Ş: 938b.)
y ¥ m iş yigü niem et çiçekinde gör
üam uğ n e ^ k e y a ^ z a ğ m unı bilgü t e ^ [1651]
“M eyveyi, y iy e c e k nimetleri, çiçekte iken görm eli; h er işte m isal o larak bunu ö rn ek tutmalı. ”
üuruğ öl y ^ m iş tu t y a içgü süçig
a n ı ^ d ı n bolu r bu boğuzüa keçig [2889]
“K uru veya y a ş m eyve y a h u t içki ve şarap, bunlar boğaza hep onun elinden gelir. ”
üuruğ öl y ¥ m iş y a cülengbin cülab
özi üatğu tutğu bu barça şerab [2904]
“Kuru, y a ş m eyve veya g ü l balı, g ü l şurubu, bütün bu içkileri kendisi yap m a lı ve m uhafaza
etm elidir
Telim tüş bolu r yim içim ke barır
yarağsız y ¥ m iş bolsa t e ^ s i z kelir [6005]
207
Faruk Öztürk
“B irço k rüyalar vardır ki y e m e k ve içm ekten gelir, yaram ayan yem ekler yenilm iş ise rüya da
uygunsuz olur. ”
B u söz D L T ’de yedi kez geçm ektedir. (D L T I. 2 5 1J7, 2639; II. 12ı8, 9523, 1466, 25 416; III.
1214.)
2.17. yığaç
M etinde yığaç “a ğ a ç ” sözü dört kere geçm ektedir. [CLAUSON : EDPT: AĞC: 79b.; TIETZE:
TvETTL C ilt 1 A-E: 109b. (yıgaç < ET. ı ‘b itk i’+-ğaç)]
yayılm az yorığa keveldin tüşüp
eeersiz yığaç m ingü m u ^ lu ğ bolup [1428]
“Sarsm ayan rahvan küheylan attan inip aciz içinde eyersiz bir ağaca bineceksin. ”
uuuşsuz kişi ol yim işsiz yığaç
yim işsiz yığaçığ negü uılsun aç [2455]
“A kılsız adam m eyvesiz ağaç gibidir, aç kim se m eyvesiz ağacı ne ya p sın .” B urada da b ir
benzetm e vardır.
yağa tursu yağm ur yazılsu çiçek
Uurımuş yığaçtın salınsu küjek [118]
“Yağm ur yağm akta devam etsin, çiçekler açılsın; kurum uş ağaçlardan p erçem ler sarksın.”
uurım ış yığaçlar tonandı yaşıl
bezendi yipün al sarığ kök uızıl [67]
“K urum uş ağaçlar ye şiller giyindi, tabiat mor, al, y e ş il ve kızıl renkler ile süslendi. ”
Bu söz D L T de yüz yirm i üç kez geçm ektedir. (D LT I. 141, 181820, 15227, 17421, 19859,
2 1 93, 2446, 2498, 25123, 2546, 2603, 2633,9, 27115, 28315, 2904, 29419, 29719, 3 1 212, 3 1 921, 43 97,28,
5022b 503^ ^ 5^ ^ 5116; П. 1 16,20, 2025, 2420, 292,22,3 75 ^ 6927, 7011, 805 854, 9123, 10112,
1226, 12323, 13012, 1413, 1716, 1955, 2039, 2043, 20715, 21312, 2226, 2297, 23619, 23727, 2 4 2 ю,
24414, 24521, 26419, 26617, 26727, 26924, 27122, 31315, 33122, 33218, 34922, 36023, 3633; III.
817,18,19,20,22,23,25, 255 ^ 2 ^ 3 8 № 444, 507, 524, 5 4 18, 69 ^ 8210, 865, 9420, 1038, ^ 4^ 11011, 1 1419,
1165, 1197, 1898, 19016, 19119, 19619, 2164, 22528, 24612, 2471, 25226, 2606, 26524, 2758, 27721,
31616, 32116,27, 33624, 34813, 3862, 39218, 3 9 5 „ , 42221, 4237,23, 4245, 4274.)
3. S onuç
B itki adları ana sözvarlığının ögeleri olduğundan içinde bitki adlarının geçm ediği herhangi b ir
m etin düşünm ek güçtür. K arahanlı Türkçesi dönem indeki bitki adları bütün zenginliği ile K utadgu B ilig ’e
yansım am ıştır. B u durum , K utadgu B i l ig in m anzum oluşundan, dolayısıyla sözvarlığının sınırlı
oluşundan kaynaklanm aktadır. H atta K utadgu B ilig ’deki hayvan adları ile karşılaştırıldığında bitki adları
hayvan adlarına göre daha azdır. Ş erif Ali B ozkaplan “K utadgu B ilig ’de H ayvan A d la rı” adlı
çalışm asında K utadgu B ilig ’de 79 farklı hayvan adının 305 defa tekrarlandığını belirlem iştir (Bozkaplan:
2006: 4.)
Türk dili ve edebiyatının yazılı ve sözlü m alzem eleri incelendiğinde, T ürkçenin bitki dünyasının
da öbür dünyaları gibi 2 zengin ve çeşitli olduğu görülecektir.
2 Hayvan adları ile ilgili olarak, bkz. Şerif Ali Bozkaplan, “Türkiye Türkçesindeki Ehli Olmayan Hayvan Adlarınm Sistematiği”,
III. U luslar arası T ü rk Dil K urultayı
, Çeşme-İzmir 1996, Bildiriler, TDK Yayınları Ankara 1999, s.157-197.
208
Kutadgu B ilig ’de Bitki Adları
K u ta d g u B ilig ’de G eçen B itk i A d la rın ın D izini3
1. arbuz [1]
2. arp a [5]
3. azğan [1]
4. buğday [1]
5. çiçek [17]
6. çim [1]
7. erğuvan [1]
8. ü a d ı ^ [1]
9. üağıl [1]
10. üağun [2]
11. üaranfil [1]4
12. kürküm [1]
13. ot [8]
14. simiş [1]
15. tiken [2]
16. y¥ m iş [10]
17. yıgaç [4]
1808
3212
karpuz (mecazı “ahm ak”).
a.-i (kişi a.) 1900
arpa.
a. 3611, 3612, 4765, 4769, 6334
yaban çiçeği.
a. 2573
buğday.
b. 140
çiçek.
ç. 80, 96, 120, 2573, 2688
ç. teg 452, 6625
ç. yazil- 118, 829,
ç.-inde 1651
ç.-ler 70, 79, 1810,
ç.-lerig 6435
ç.-lig 6531
çim, ayrık otu.
ç. 974
erguvan çiçeği.
e. teg 6529
kayın ağacı.
ü. teg 6532
yaş söğüt dalı.
ü. teg 1055
kavun.
u. 5110, 5111
(A.) karanfil.
u. 71
safran.
u. 6009
ot.
o. 975, 5600, 6155, 6571
o.-i 375, 1393
o.-lar 2887
o.-lariğ 2903
simiş, çekirdek.
s. 4660
diken.
t. 3846, 6383
yemiş, meyve.
y. 1651, 2889, 2904, 4660, 4660, 6005
y.-i 4253, 4522
y.-siz 2455, 2455
ağaç.
y. 1428
y.-iğ 2455
y.-tin 118
y.-lar 67
3 Burada Kutadgu Bilig İndeksinden yararlanilmiştir.
4 Steingass’ta karanfil kelimesinin Grekçeden Arapça ve Farsçaya geçtiği belirtilmektedir. Burada Kutadgu Bilig indeksine bağli
kalinmiştir.
209
Faruk Öztürk
Ш
Turhan BAYTOP: Türkçe Bitki Adları Sözlüğü: Ankara 1994, [VI]+ 508 s. Türk Dil Kurumu Yayınları: 605.
Ш
Şerif Ali BOZKAPLAN: “Kutadgu Bilig’de Hayvan adları” Günümüz Dünyasında Yusuf Has Hacib ve Fikirleri
II. Uluslar arası Sempozyum 8 Haziran 2006, Bişkek-Kırgızistan.
Ш
Sir Gerard CLAUSON: An Etymological Dictionary O f Pre-Thirteenth-Century Turkish: London 1972, XLVIII+
988 s. Oxford University Press.
Ш
Gerhard DOERFER: Türkische und mongolische Elemente im Neupersischen, unter besonderer Berücksichtigung
älterer neuperisischer Geschichtsquellen, vor allem der Mongolen-und Timuidenzeit: Wiesbaden 1963, I, XLV1II+
557 s.; 1965, II, VIII+ 671 s.; 1967, V+ 670 s.; 1975, IV, V+ 640 s. Franz Steiner Verlag.
Ш
Mustafa S. KAÇALİN: Dedem Korkut’un Kazan Bey Oğuz-nämesi -metin ve açıklamalar-: Kitabevi 288, 406 s.,
İstanbul, Ocak 2006.
Ш
Jean-Paul ROUX: Orta Asya’da Kutsal Bitkiler ve Hayvanlar: [Çevirenler:] Aykut KAZANCIGİL-Läle
ARSLAN, 440 s., Kabalcı Yayınevi, İstanbul 2005.
Ш
Эрванд Владимирович СЕВОРТЯН: Этимологический
словарь тюркских языков
(Общетюркские и
межтюркские основы на гласные): Академия Наук СССР Институт языкознания, Издательство «Наука»,
Москва 1974. [Ervand Vladimiroviç SEVORTYAN: Etimologiçiskiy Slovar Tyurkskih Yazıkov (Obşetyurkskie i
mejtyurkskie osnovı na glasnıye): Akademiya Nauk SSSR İnstitut Yazıkozınaniya, İzdatelstvo “NAUKA”, Moskva
1974.]
Ш
Эрванд Владимирович СЕВОРТЯН: Этимологический
словарь тюркских языков
(Общетюркские и
межтюркские основы на букву «Б»): Академия Наук СССР Институт языкознания, Издательство «Наука»,
Москва 1978. [Ervand Vladimiroviç SEVORTYAN: Etimologiçiskiy Slovar Tyurkskih Yazıkov (Obşetyurkskie i
mejtyurkskie osnovı na bukvu “B ”): Akademiya Nauk SSSR İnstitut Yazıkozınaniya, İzdatelstvo “NAUKA”,
Moskva 1978.]
Ш
Эрванд Владимирович СЕВОРТЯН: Этимологический
словарь тюркских языков
(Общетюркские и
межтюркские основы на букву «В», «Г», «Д»): Академия Наук СССР Институт языкознания, Издательство
«Наука», Москва 1980. [Ervand Vladimiroviç SEVORTYAN: Etimologiçiskiy Slovar Tyurkskih Yazıkov
(Obşetyurkskie i mejtyurkskie osnovı na bukvu “V”, “G ”, “D ”): Akademiya Nauk SSSR İnstitut Yazıkozınaniya,
İzdatelstvo “NAUKA”, Moskva 1980.]
Ш
F. STEINGASS: A. Comprehensive Persian-English Dictionary: London 1892, VIII+ 1539 s.
Ш
Andreas TIETZE: Tarihi ve Etimolojik Türkiye Türkçesi Lugatı Cilt 1 A-E: İstanbul-Wien 2002, 763 s., Simurg 56
Sözlük 2.
Ш
[KÄŞGARLI MAHMUD]: Divanü Lügat-it-Türk Tercümesi: Çeviren: Besim ATALAY, Ankara 1939, I,
XXXVI+ 530 s.; 1940, II, 366 s.; 1941, III 452 s. T. D. K. [yayın nr: 521, 522, 523, 524]
Ш
[YUSUF HAS HÄCİB]: Kutadgu Bilig Metin: [İşleyen:] Reşit Rahmeti ARAT, İstanbul 1947, I, LIX+ 656 s.
Türk Dil Kurumu.
Ш
[YUSUF HAS HÄCİB]: Kutadgu Bilig Çeviri: Reşit Rahmeti ARAT, İstanbul 1959, II, XXVI+ 477 s. Türk Tarih
Kurumu.
Ш
[YUSUF HAS HÄCİB]: Kutadgu Bilig III İndeks, [Hazırlayan:] Reşit Rahmeti ARAT (İndeksi neşre
hazırlayanlar: Kemal ERASLAN - Osman F. SERTKAYA - Nuri YÜCE - Ön Söz: Muharrem ERGİN), İstanbul
1979, X
v
+ 565 s. Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü Yayınları: 47, Seri: IV - Sayı: A 12.
Ш
Юсуф БАЛАСАГУНИ: Благодатное знание: [перевод:] С. И. ИВАНОВА, издательство «Советский
писатель», Ленинград 1990. [Yusuf BALASAGUN: Blagadatnoe Znaniya: (Perevod:) S. İ. İVANOVA,
İzdatelstvo «Sovyetskiy Pisatel», Leningrad, 1990.]
Kaynaklar
210
Dostları ilə paylaş: |