Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi
Journal of Research in Education and Teaching
Ağustos 2014 Cilt: 3 Sayı: 3 Makale No: 18 ISSN: 2146-9199
201
BİYOLOJİ ÖĞRETMEN ADAYLARININ MİKROSKOP KISIMLARI VE KULLANIMI HAKKINDAKİ
GÖRÜŞLERİ
Yrd. Doç. Dr. Gülcan Çetin
Balıkesir Üniversitesi
Necatibey Eğitim Fakültesi
Biyoloji Eğitimi, Balıkesir
gulcan_cetin@hotmail.com
Özge Bayboz
Balıkesir Üniversitesi
Fen Bilimleri Enstitüsü
Biyoloji Eğitimi
Balıkesir
ozgebozbay@outlook.com
Özge Harman
Balıkesir Üniversitesi
Fen Bilimleri Enstitüsü
Biyoloji Eğitimi
Balıkesir
ozge_harman_88@outlook.com
Özet
Bu araştırma, Genel Biyoloji Laboratuvar I dersini alan biyoloji öğretmen adaylarının mikroskop kısımları ve
kullanımı hakkındaki görüşlerini belirlemek amacıyla yapılmıştır. Çalışma grubu, Balıkesir Üniversitesi Necatibey
Eğitim Fakültesi Biyoloji Öğretmenliği 4. sınıfta öğrenim gören 8 öğretmen adayından oluşmaktadır. Veriler, 3
açık uçlu sorudan oluşan Mikroskop Kısımları ve Kullanımına İlişkin Anket ile toplanmıştır. Elde edilen sonuçlara
göre, biyoloji öğretmen adaylarının en iyi bildikleri mikroskop parçalarının mikroskop tablası, kaba ayar
düğmesi, oküler, objektif ve ışık kaynağı olduğu; en az bildikleri mikroskop parçalarının revolver, diyafram, ince
ayar düğmesi ve şaryo kolu olduğu tespit edilmiştir.
Anahtar Sözcükler: Mikroskop, laboratuvar, anket, biyoloji öğretmen adayı.
PROSPECTIVE BIOLOGY STUDENTS’ VIEWS ABOUT MICROSCOPE PARTS AND USAGE
Abstract
The aim of this study is to determine the views of the biology prospective students who took General Biology
Laboratory I about microscope parts and usage. Study group included 8 fourth grade prospective biology
students in Necatibey Faculty of Education in Balıkesir University. Data was collected by a Questionnaire about
Microscope Parts and Usage with three open-ended questions. The results revealed that prospective biology
teachers knew the best parts of the microscope: Microscope table, coarse adjustment knob, eyepiece, lens and
the light source as microscope parts. However, they knew at least parts of the microscope: Revolver,
diaphragm, fine adjustment knob, and carriage lever.
Key Words: Microscope, laboratory, questionnaire, prospective biology teachers.
Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi
Journal of Research in Education and Teaching
Ağustos 2014 Cilt: 3 Sayı: 3 Makale No: 18 ISSN: 2146-9199
202
GİRİŞ
Günümüzde hayatın getirmiş olduğu şartlara uyum sağlayabilmek için eğitime olan ihtiyacımızın arttığı
görülmektedir. Bu ihtiyacın karşılanmasında eğitim kurumları ve öğretmenlerin desteği büyük önem
taşımaktadır. Ancak bu durum, farklı öğrenci kümelerinin eğitim istekleriyle birlikte artan öğrenci sayısına bağlı
olarak, nitelikli ve uygun maliyetli hizmet verme gereksiniminde kimi zaman yetersiz kalmakta hatta
karşılanamamaktadır. Öğrencilerin bu ihtiyacı; kaliteli, sürekli ve materyal destekli bir eğitimle karşılanabilir
(Birişçi, 2013; Tezer, 2008).
Eğitimde laboratuar uygulamalarının etkin bir şekilde yapılabilmesi ve öğrencilerin bu derslere katılımının
arttırılması, laboratuar derslerinde kullanılan ders araç-gereç olanaklarının en iyi şekilde kullanılması ile
mümkün olacaktır (Köseoğlu & Soran, 2006). Laboratuar çalışmaları, özellikle biyoloji öğretiminde önemli bir
yere sahiptir. Laboratuvar çalışmaları, bilimsel gerçeklerin öğrenilmesinde öğrencilere somut bir kaynak
konumundadır. Laboratuar dersleri; öğrencilerin öğretim sürecine daha aktif katılmasını, merak duygularının
gelişmesini ve bilimsel düşünme becerilerinin arttırılması için oldukça önemlidir. Birey öğrendiklerini
gözlemleyebilme ve sorgulayabilme olanağı sağlar. Kısaca, laboratuar dersleri; bireyin derslerde öğrendiği
bilimsel bilgiyi deney yaparak, gözlemleyerek somutlaştırmasını sağlar. Etkin bir biyoloji öğretimi için biyoloji
laboratuarı derslerini de içeren bir eğitim planının düzenlenmesi gereklidir (Uzel, Diken, Yılmaz, & Gül,2011).
Biyoloji laboratuarı uygulamalarında mikroskop kullanımı büyük yer tutar ve bu nedenle mikroskop laboratuar
dersleri için çok önemli bir materyaldir.
“Mikroskop, çıplak gözle görülemeyecek kadar küçük cisimlerin birkaç mercek yardımıyla büyütülerek
görüntüsünün incelenmesini sağlayan bir alettir.” (Mikroskobu Tanıyalım). Günümüzde çeşitli mikroskoplar
bulunmasına rağmen, okullarda biyoloji laboratuarlarında genelde ışık mikroskobu kullanılır.
Bir mikroskop iki kısımdan oluşur: Mekanik kısım ve optik kısım. Mekanik kısım ve optik kısım. Mikroskobun
mekanik kısmında ayak, mikroskop kolu (mikroskop gövdesi), tabla, maşa, şaryo kolu, revolver, mikroskop tüpü
ve ayar vidaları (kaba ayar ve ince ayar düğmeleri) bulunur. Optik kısımda ise oküler, objektifler, diyafram,
kondansatör ve ışık kaynağı bulunur (Genel Zooloji Laboratuar Klavuzu). Şekil 1a ve Şekil 1b mikroskobun
mekanik ve optik kısımlarını göstermektedir.
Şekil 1a: Mikroskobun Mekanik Kısımları
Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi
Journal of Research in Education and Teaching
Ağustos 2014 Cilt: 3 Sayı: 3 Makale No: 18 ISSN: 2146-9199
203
Şekil 1b: Mikroskobun Optik Kısımları
Mikroskopta çalışma yapmadan önce şunlara dikkat edilmelidir:
1. Mikroskop iki elle taşınmalıdır. Bir elinizle mikroskop kolunu sıkıca tutarken, diğer elinizle mikroskop ayağının
altı tutulmalıdır.
2. Mikroskop laboratuvar masası üzerine 10 cm uzaklıkta yerleştirilmelidir. Mikroskobun kablosunun
mikroskobun altında kalıp ezilmemesine dikkat edilmelidir.
3. Oküler, objektif ve ışık kaynağında bulunan mercek sistemleri, yumuşak ve tüysüz bir bez ile silinmelidir.
Mercek sistemleri temiz olmalıdır.
4. Çalışmaya başlamadan öncesinde mikroskop tablasının en alt konumda olmasına özellikle dikkat edin.
5. Objektif büyütmesinin en küçük büyütmede (4X) bulunmasına dikkat edilmelidir.
6. Mikroskop tablası ve kondansörden geçen ışık, doğru görüntü alanı elde edebilecek şekilde ayarlanmalıdır.
Mikroskobun kullanılması aşamasında şunlara dikkat edilmelidir:
1. Hazırlanan preparatı (hazır preparatı) sıkıştırma klipsleri yardımıyla mikroskop tablası üzerine
yerleştirilmelidir.
2. Mikroskopta inceleme yaparken mikroskobu eğik duruma getirilmemelidir.
3. En düşük büyütme seviyesi olan objektif büyütmesi(4X) ile çalışmaya başlayınız. Bu esnada “klik” sesi
duyulduğuna emin olunmalıdır.
4. Mikroskop açma-kapama düğmesinden ışık açılır ve aydınlatma ayar düğmesi en düşük kademeye
getirilmelidir.
5. Objektif 4X’lik büyütmedeyken kaba ayar düğmesini saat yönünde ileri-geri çevirerek mikroskop tablasını
hareket ettiriniz. Böylece ideal görüntü alanına ulaşılır.
6. Kondansörden geçen ışığın, tablanın ortasından ulaşarak; preparatta düzgün görüntü alanını elde
edebileceğimiz biçimde şaryo koluyla sağ-sol, ileri-geri hareketiyle ayarlayınız.
7. Objektifleri üzerinde taşıyan mekanik kısımlardan revolver, saat yönünde ilerletilerek objektif büyütmesi
arttırılmalıdır. Objektif büyütmeleri kademece değiştirilirken, mercek-mikroskop tablası arasındaki mesafe
kontrol edilmelidir. Aksi takdirde mercekler zarar görebilir, bu da istenmedik sonuçlar doğurur.
8. Farklı büyütmelere sahip objektifler kullanılırken 10X’lik objektif büyütmesinde kaba ayar düğmesi
kullanılmalıdır. 40X’lik ve 100X’lik objektif büyütmelerinde ince ayar düğmesi kullanılmalıdır. 100X’lik objektif
büyütmesinde preparat üzerine immersiyon yağı damlatılması gereklidir.
9. Net bir görüntü elde edebilmemizde görüntü ışık şiddetini ayarlamak için; kondansör üzerinde bulunan
diyaframın saat yönünde ileri-geri hareket ettirilebilir. Buna ek olarak, aydınlatma ayar düğmesinin ışık
kademesi arttırılabilir.
Mikroskopta çalışma yaptıktan sonra şunlara dikkat edilmelidir:
1. Mikroskop açma-kapama düğmesinden ışık kapatılır.
Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi
Journal of Research in Education and Teaching
Ağustos 2014 Cilt: 3 Sayı: 3 Makale No: 18 ISSN: 2146-9199
204
2. Mikroskop en küçük objektife (4X) getirilmelidir.
3. Mikroskop tablası en alt konuma getirilmelidir.
4. Oküler, objektif ve ışık kaynağında bulunan mercek sistemleri, yumuşak ve tüysüz bir bez ile silinmelidir.
Mercek sistemleri temiz olmalıdır. Gerekiyorsa, mikroskobun diğer kısımları da silinmelidir.
5. Mikroskop yerine taşınırken; iki elle taşınmalıdır. Bir elinizle mikroskop kolunu sıkıca tutarken, diğer elinizle
mikroskop ayağının altı tutulmalıdır.
Biyoloji laboratuvarında kullanılan en başta gelen ders araçlarından ışık mikroskobunun doğru bir biçimde
kullanılması son derece etkili ve önemlidir. Mikroskobun yapısı ve özellikleri hakkında bilgi sahibi olma ve
mikroskop kullanımında karşılaşılan sıkıntıları belirleme, mikroskobun doğru olarak kullanılmasına yönelik
öğretimi daha mümkün hale getirebilir (Uzel, Diken, Yılmaz, & Gül, 2011).
Amaç
Bu çalışmanın amacı, Genel Biyoloji Laboratuvar I dersini alan biyoloji öğretmen adaylarının mikroskop kısımları
ve kullanımı hakkındaki görüşlerinin belirlenmesidir.
YÖNTEM
Araştırma Modeli
Bu araştırmada öğrencilerin görüşlerinin ortaya konması amacıyla nitel araştırma tekniği kullanılmıştır (Yıldırım
& Şimşek, 2006).
Çalışma Grubu
Çalışma grubu, Balıkesir Üniversitesi Necatibey Eğitim Fakültesi Biyoloji Öğretmenliği 4. sınıfta öğrenim gören 8
öğretmen adayından oluşmaktadır. Çalışma grubu, amaçlı örneklem metotlarından elverişli örneklem
metoduna göre seçilmiştir (Büyüköztürk ve ark., 2013).
Veri Toplama ve Veri Analizi
Çalışmada ilk önce verilerin toplanması için 2 sorudan oluşan yarı-yapılandırılmış görüşme formu (Mikroskop
Kısımları ve Kullanımı Hakkında Öğrenci Görüşleri Görüşme Formu) hazırlanmıştır. Bu forma göre 6 ikinci sınıf
biyoloji öğretmen adayı ile pilot çalışma yapılmıştır. Pilot çalışma sonuçlarına göre, 3 açık uçlu sorudan oluşan
Mikroskop Kısımları ve Kullanımı Anketi hazırlanmış ve anket, 8 dördüncü sınıf biyoloji öğretmen adayına
uygulanmıştır.
Görüşme ve anketler kullanılarak elde edilen veriler; betimsel ve içerik analizi yöntemlerine göre analiz
edilmiştir. “İçerik analizinde temel amaç, verileri açıklayabilecek kavramlara ve ilişkilere ulaşmaktır. Bunun için
de birbirine benzeyen verileri belirli kavramlar ve temalar çerçevesinde bir araya getirmek ve bunları
okuyucunun anlayabileceği bir biçimde düzenleyerek yorumlamaktır” (Yıldırım & Şimşek, 2006, s.227). İçerik
analizi ile tanımlanan veriler birbirine benzer tema ve alt temalar altında bir araya getirilerek düzenlenmiş ve
yorumlanmıştır.
BULGULAR
Pilot Çalışma (Mikroskop Kısımları ve Kullanımı Hakkında Öğrenci Görüşleri Görüşme Formu) Bulguları
Görüşmede öğrencilere ilk önce birinci sorunun ilk kısmında; mikroskop kısımlarını ne derecede öğrendiklerini
düşündükleri ve bunun nedenini açıklamaları istenmiştir. Öğrencilerden 4 tanesi mikroskop kısımlarını yeterli
derecede öğrendiklerini söylerken, 2 tanesi de kısmen öğrendiklerini söylemişlerdir. Yeterli diye cevap veren
öğrencilerden bazıları bunun nedenini şöyle açıklamaktadır:
Yeterli bence. En azından öğrenciye öğretebilecek düzeyde öğrendim. (Ö1)
Geçen sene bir dönem boyunca öğrendik. Yeterli düzeyde. (Ö2)
Öğrencilere birinci sorunun ikinci kısmında; mikroskop kısımlarını öğrenmede herhangi bir güçlük yaşayıp
yaşamadıkları ve yaşadıysalar bunların neler olduğu sorulduğunda; öğrenciler mekanik kısımlardan kaba ayar
Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi
Journal of Research in Education and Teaching
Ağustos 2014 Cilt: 3 Sayı: 3 Makale No: 18 ISSN: 2146-9199
205
düğmesi (3 kişi), ince ayar düğmesi (4 kişi) ve revolver (2 kişi) ile optik kısımdan objektif (3 kişi), kondansör (1
kişi) ve diyafram (1 kişi) cevabını vermişlerdir. Bazı öğrenci açıklamaları şöyledir:
Kaba ve ince ayar. (Ö3)
Objektif. (Ö5)
Revolver, objektif, ince ayar. (Ö2)
Kondansör, diyafram, kaba ve ince ayar, objektif, revolver. (Ö4)
Öğrencilere ikinci sorunun birinci kısmında; mikroskop kullanımını ne derecede öğrendiklerini düşündükleri ve
bunun nedenini açıklamaları istenmiştir. Öğrencilerden 5 tanesi mikroskop kullanımını yeterli derecede
öğrendiklerini söylerken, 1 tanesi de kısmen öğrendiğini belirtmiştir. Yeterli diye cevap veren öğrenci
açıklamalarına örnekler şunlardır:
Yeterli derecede pekiştirerek öğrendiğimi düşünüyorum. (Ö3)
Öğretebilecek düzeyde öğrendiğimi düşünüyorum. (Ö6)
Öğrencilere ikinci sorunun ikinci kısmında; mikroskop kullanımını öğrenmede herhangi bir güçlük yaşayıp
yaşamadıkları ve yaşadıysalar bunların neler olduğu sorulduğunda; öğrencilerden elde edilen sonuçlar şunlardır:
Görüntü netleştirebilme/bulabilme; şaryo kolu kullanımı (5’er kişi); en düşük objektifle çalışmaya
başlama/bırakma; revolver kullanımı; kaba ayar düğmesini kullanabilme; ince ayar düğmesini kullanabilme (4’er
kişi); kondansör/diyafram kullanımı; optik ve mekanik kısım temizliği; hazır preparatı yerleştirme; tablayı en
düşük yükseklikte bulma/bırakma; mikroskop taşınması (1’er kişi).
Öğrencilerden bazıları yaşadıkları zorlukları şöyle ifade etmişlerdir:
Tablayı hareket ettirmekte sorun yaşamıştım. (Ö2)
Görüntü bulma. (Ö5)
Görüntü netleştirme/bulma, mikroskop tablasını hareket ettirme yaşadığım sorunlardı. (Ö3)
Bizzat ders ortamında yaşayarak kalıcı şekilde öğrendik. Fakat yabancı terimlerin geçtiği kavramların
öğrenilmesi zor. Kondansör - diyafram, objektif, mikroskop taşınması ve objektif kullanımı benim için
problemliydi. (Ö4)
Gerçek Çalışma (Mikroskop Kısımları ve Kullanımı Anketi) Bulguları
Ankette öğrencilere 1 ve 3. Sorularda; mikroskobun mekanik ve optik kısımları ile ilgili sorular sorulmuştur. İlk
soruda öğrencilere mekanik kısım ve optik kısım yazılı bir boşluk bırakılmış (ipucu verilmiştir) ve bu kısımlara
mikroskobun mekanik ve optik kısımlarını yazmaları istenmiştir. Öğrencilere 3. Soruda üzerinde isimleri
bulunmayan bir mikroskop şekli verilmiş ve ayrıca öğrencilere mikroskop parçalarının isimleri ve numaraları
verilmiştir (şekil ve isim verilmiştir). Daha sonra, öğrencilerden bu numaraları mikroskop şekli üzerine
yerleştirmeleri istenmiştir. Öğrencilerin cevapları Tablo 1’de gösterilmiştir.
Tablo 1’e göre, öğrencilerin mikroskobun mekanik kısımları arasında en çok mikroskop tablasını doğru olarak
yazdıkları (8 kişi), en az ise revolver (3 kişi) ve şaryo kolunu (2 kişi) yazdıkları gözlenmiştir. Yani öğrencilerin bir
kısmı revolver ve şaryo kolunu mikroskobun mekanik kısmında olduğunu bilmekte veya hatırlamaktadır.
Öğrencilerin hepsi mikroskobun optik kısımlarından oküler (8 kişi) ve objektifler (8 kişi)’i doğru olarak
yazmışlardır. Öte yandan, öğrencilerin bir kısmı ışık kaynağı, diyafram ve kondansatör (3,2,1 kişi)’ün optik kısım
olduğunu belirtmişlerdir.
Öğrencilerin mikroskop şekli üzerine mekanik kısım parçalarından en fazla mikroskop tablası, kaba ayar
düğmesi ve mikroskop kolunu (8 er kişi) yerleştirdikleri gözlenirken, en az ise, revolver ve şaryo kolunu (2 er
kişi) yerleştirdikleri gözlenmiştir. Öğrenciler optik kısımlardan en çok oküler ve objektifleri (8 er kişi), en az ise
diyafram ve kondansatörü yerleştirmişlerdir (2 er kişi).
Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi
Journal of Research in Education and Teaching
Ağustos 2014 Cilt: 3 Sayı: 3 Makale No: 18 ISSN: 2146-9199
206
Tablo 1: Öğrencilerin Mikroskobun Mekanik ve Optik Parçalarını Doğru Cevaplama Frekansları
Mekanik Kısım
İp
u
cu
V
e
rm
e
(
f)
Ş
e
k
il
v
e
İ
si
m
V
e
rm
e
(f
)
Optik Kısım
İp
u
cu
V
e
rm
e
(
f)
Ş
e
k
il
v
e
İ
si
m
V
e
rm
e
(f
)
Mikroskop tablası
8
8
Oküler
8
8
Aydınlatma ayar düğmesi
6
5
Objektifler
8
8
Kaba ayar düğmesi
5
8
Işık kaynağı
3
6
İnce ayar düğmesi
5
5
Diyafram
2
2
Mikroskop kolu
5
8
Kondansatör
1
2
Revolver
3
2
Şaryo kolu
2
2
Öğrencilere diğer bir soruda; mikroskopta hazır preparat incelenmesi aşamalarını yazmaları istenmiştir (öncesi,
sırası ve sonrası aşamaları). Öğrencilerden elde edilen açıklamalar Tablo 2’de verilmiştir.
Tablo 2: Mikroskopta Hazır Preparat İnceleme Aşama Sıralaması
Tema
Alt Tema
f
Mikroskop; sağ el mikroskop kolu, sol el mikroskop ayağından tutularak düz zemine yavaşça
yerleştirilir.
8
Mikroskop fişi güç kaynağına takılır.
8
Mikroskop temizliği kontrol edilir.
8
İn
ce
le
m
e
Ö
n
ce
si
Mikroskop tablasının en alt seviyede olduğuna ve objektiflerin en küçük büyütmede
olduğuna dikkat edilir.
8
Hazır preparat mikroskop tablasına yerleştirilir.
8
Işık kaynağı açılır ve ayar düğmesinden ışık miktarı ayarlanır.
5
Öncelikle 4’lük büyütmede makrovida ve şaryo yardımıyla görüntü bulunur.
4
İn
ce
le
m
e
A
şa
m
a
sı
Görüntü daha büyük incelenmek istenirse, mikro vida yardımıyla sırasıyla 10’luk ve 40’lık
büyütmede incelenebilir.
3
Mikroskop tablası en alt seviyeye getirilir ve preparat yerine kaldırılır.
8
Objektifler en küçük büyütmeye getirilir.
8
Işık kaynağı kapatılır ve fiş çekilir.
8
Mikroskobun temizliği yapılır ve fişi toplanır.
8
İn
ce
le
m
e
S
o
n
ra
sı
Mikroskop; sağ el mikroskop kolu ve sol el mikroskop ayağından tutularak dolabına yavaşça
yerleştirilir.
6
Tablo 2’de görüldüğü gibi, öğrencilerin mikroskopta hazır preparat inceleme aşama sıralamasında en iyi bildiği
bölümlerin inceleme öncesi ve inceleme sonrası olduğu ortaya çıkmıştır. Yani, öğrencilerin bu kısımlarda hiç bir
problemleri olmadığı gözlenmiştir. Öğrencilerin sadece mikroskobun inceleme esnasında bazı noktalara
değinmedikleri gözlenmiştir. Bunlar; hazır preparatın mikroskop tablasına konulup maşalarla sabitlenmesi;
görüntüyü büyütmek için revolver yardımıyla objektifleri büyütüp (40X veya 100X) çevirip, mikro vida ile
görüntünün netleştirilmesi. 100X kullanıldığında preparat üzerine immersiyon yağının damlatılması; objektif
büyütmeleri arttıkça, ışık şiddetinin diyaframdan ve ışık ayar düğmesinden yapılmasıdır.
SONUÇ VE ÖNERİLER
Biyoloji öğretmen adaylarının mikroskop kısımları ve kullanımı hakkındaki görüşlerinin araştırıldığı bu nitel
araştırmada şu sonuçlara ulaşılmıştır:
Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi
Journal of Research in Education and Teaching
Ağustos 2014 Cilt: 3 Sayı: 3 Makale No: 18 ISSN: 2146-9199
207
Pilot Çalışma Sonuçları: Öğrencilerin bir kısmı mikroskop kısımlarını yeterli derecede öğrendiklerini düşünürken,
bir kısmı kısmen öğrendiklerini düşünmektedirler. Öğrenciler mikroskop kısımlarını öğrenmede bazı güçlüklerle
karşılaşmışlardır. Bunlar: Mekanik kısımlardan kaba ayar düğmesi, ince ayar düğmesi ve revolver ile optik
kısımdan objektif, kondansatör ve diyaframdır.
Öğrencilerin çoğu mikroskop kullanımını yeterli derecede öğrendiklerini söylerken, sadece bir öğrenci kısmen
öğrendiğini belirtmiştir. Öğrenciler mikroskop kullanımını öğrenmede şu güçlüklerle karşılaştıklarını ifade
etmişlerdir: Görüntü netleştirebilme/bulabilme; şaryo kolu kullanımı, en düşük objektifle çalışmaya
başlama/bırakma; revolver kullanımı; kaba ayar düğmesini kullanabilme; ince ayar düğmesini kullanabilme;
kondansör/diyafram kullanımı; optik ve mekanik kısım temizliği; hazır preparatı yerleştirme; tablayı en düşük
yükseklikte bulma/bırakma; mikroskop taşınması.
Gerçek Çalışma Sonuçları: Öğrencilere mikroskobun mekanik ve optik kısımları nedir dendiğinde; onlar
mikroskobun mekanik kısımları arasında en çok mikroskop tablasını doğru olarak yazarken, en az revolver ve
şaryo kolunu yazmışlardır. Öğrencilerin hepsi mikroskobun optik kısımlarından oküler ve objektifleri doğru
olarak yazarken, bir kısmı ışık kaynağı, diyafram ve kondansatörün optik kısım olduğunu yazmıştır. Öğrencilerin
mikroskop şekli üzerine; mikroskobun mekanik kısım parçalarından en çok mikroskop tablası, kaba ayar
düğmesi ve mikroskop kolunu, en az ise revolver ve şaryo kolunu yerleştirdikleri gözlenmiştir. Öğrenciler
mikroskop şekli üzerine; optik kısımlardan en çok oküler ve objektifleri, en az ise diyafram ve kondansatörü
yerleştirmişlerdir. Sonuçta; öğrencilere mikroskobun mekanik ve optik kısımlarının ne olduğunun yazılmasının
istenmesi ile mikroskop parçalarının isimlerinin numaralarının mikroskop şekli üzerine yerleştirilmesinin
istenmesi ile ilgili iki soru bulguları birbirine yakın sonuçlar vermiştir. Öğrenciler her iki durumda da benzer
şeyler söylemişlerdir.
Öğrencilerin mikroskopta hazır preparat inceleme öncesinde ve sonrasındaki aşamaları yazmada herhangi bir
problemleri olmadığı gözlenirken, mikroskopta inceleme yapılırken bazı konuları belirtmedikleri gözlenmiştir.
Bunlar; hazır preparatın mikroskop tablasına konulup maşalarla sabitlenmesi; görüntüyü büyütmek için revolver
yardımıyla objektifleri büyütüp (40X veya 100X) çevirip, mikro vida ile görüntünün netleştirilmesi; 100X
kullanıldığında preparat üzerine immersiyon yağının damlatılması; objektif büyütmeleri arttıkça, ışık şiddetinin
diyaframdan ve ışık ayar düğmesinden yapılmasıdır.
Çalışmadan elde edilen sonuçlar göstermektedir ki, öğrencilerde mikroskop kısımları ve kullanımı hakkında bazı
problemler bulunmaktadır. Ancak laboratuar derslerinin sağlıklı işlenmesi öncelikle mikroskop kısımlarının ve
kullanımının doğru öğrenilmesiyle mümkündür. Öğrencilere laboratuvar derslerinde eksik oldukları alanlar
öğretilmelidir. Ayrıca, gelecek çalışmalar bu problemlerin giderilmesi üzerine yapılabilir. Ayrıca, çalışma daha
büyük çalışma gruplarıyla tekrarlanabilir ve görüşme ve gözlem gibi farklı ölçme araçlarıyla da desteklenebilir
(Yıldırım & Şimşek, 2006).
Ayrıca, derslerde mikroskobun amacına uygun kullanılabilmesi için; mikroskop kısımları ve kullanımı anlatılması,
eğer varsa öğrencilerin bu konudaki yanlış anlamalarının belirlenerek, biyoloji laboratuvar çalışmalarının bu
yanlış anlamaları minimum seviyeye indirecek şekilde düzenlenmesi gereklidir. Böylece öğrencilerin biyoloji
laboratuvar derslerindeki başarıları da artabilecektir (Yeşilyurt, 2004). Laboratuarda mikroskop kısımları ve
kullanımı konusunun anlatılması yanında bu konunun video destekli materyallerle de desteklenmesi konunun
anlaşılırlığını arttırmada önemli rol oynayacaktır.
Not:
Bu çalışma 24-26 Nisan 2014 tarihlerinde Antalya’da 21 Ülkenin katılımıyla düzenlenen 5
th
International
Conference on New Trends in Education and Their Implications – ICONTE’ de sözlü bildiri olarak sunulmuştur.
Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi
Journal of Research in Education and Teaching
Ağustos 2014 Cilt: 3 Sayı: 3 Makale No: 18 ISSN: 2146-9199
208
KAYNAKÇA
Bayram, K., Özdemir, E., & Koçak, N. (2011). Kimya eğitiminde animasyon kullanımı ve önemi. Ahmet Keleşoğlu
Eğitim Fakültesi Dergisi, 32, 371-390.
Birişçi, S. (2013). Video konferans tabanlı uzaktan eğitime ilişkin öğrenci tutumları ve görüşleri. Journal of
Instructional Technologies & Teacher Education (JITTE), 1(2), 24-40.
Büyüköztürk, Ş., Kılıç Çakmak, E., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş., & Demirel, F. (2013). Bilimsel araştırma yöntemleri.
(14.baskı). Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
Genel Zooloji Laboratuar Klavuzu. Retrieved from
http://biyoloji.uludag.edu.tr/dersprog/Genel%20Biyoloji%20lab..pdf
Köseoğlu, P., & Soran, H. (2006). Biyoloji öğretmenlerinin araç-gereç kullanımına yönelik tutumları. H.O. Eğitim
Fakültesi Dergisi (H.U. Journal of Education), 30, 160-165.
Mikroskobu Tanıyalım. Retrieved from
http://www.fenokulu.net/portal/Sayfa.php?Git=KonuKategorileri&Sayfa=KonuBaslikListesi&baslikid=4&KonuID
=25
Tezer, M. (2008). Bilgisayar tabanlı video programlarının eğitim materyali olarak kullanılmasına yönelik öğretim
elemanları ve öğrenci görüşleri. IETC 2008, Eskişehir, Türkiye, 717-721.
Uzel, N., Diken, E.H., Yılmaz, M., & Gül, A. (2011). Fen ve Teknoloji ile biyoloji öğretmen adaylarının mikroskop
kullanımında karşılaştıkları sorunlar ve bu sorunların nedenlerinin belirlenmesi. In Proceedings of 2nd
International Conference on New Trends in Education and Their Implications. Antalya, Türkiye, 27-29 April 2011,
pp. 1901-1908. Retrieved from http://www.iconte.org/FileUpload/ks59689/File/206.pdf
Yeşilyurt, S. (2004). Biyoloji ve Fen bilgisi öğretmen adayları ile lise öğrencilerinin biyoloji laboratuvarlarında
mikroskop çalışmalarına dair bilgi düzeyleri üzerine bir araştırma. Erzincan Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi,
6-2, 83-103.
Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2006). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
Dostları ilə paylaş: |