ümumi həcmi 169 çap vərəqi, yaxud 2709 səhifə həc
mindədir.
Onu da qeyd etmək yerinə düşərdi ki, professor
M.Çobanov Azərbaycan Ali Hərbi Dənizçilik M ək
təbində işlədiyi dövr ərzində həm də ayrı-ayrı m üəl
liflərin əsərlərinin elmi redaktoru və tərcüməçisi olmuş
dur. Bu mənada, onun redaktorluğu və tərcüməçiliyi ilə
Hərbi humanitar elmin müxtəlif sahələrinə dair onlarla
kitab çap olunmuşdur. Onun redaktorluğu və tərcü
məçiliyi ilə ümumi həcmi 136 çap vərəqi, yaxud 2172
səhifə həcmində olan müxtəlif kitablar çap olunmuşdur.
Prof. M.Çobanov 50 illik elmi axtarışları zamanı
daim filologiyamızda diqqətdən kənarda qalan mövzuları
seçmiş və onların araşdırılmasına üstünlük vermişdir.
Onun əsərlərində istər ümumtəhsil, istər ali məktəblər
üçün yazdığı dərslik və dərs vəsaitlərində, istərsə də
ayrı-ayrı monoqrafik araşdırmalarında müasir elmin çox
vacib və aktual, çox ciddi problemləri qarşıya qoyulur,
onların elmi-nəzəri və tətbiqi məsələlərinin müasir el
min tələbi baxımından həll edilməsi məqsədilə zəngin
elmi-nəzəri təcrübədən irəli gələn təkmilləşdirilmiş və
cilalanmış elmi mülahizələr və təkliflər irəli sürülür və
tövsiyə olunur. Onun elmi yaradıcılığının mövzu dairəsi
çox genişdir. Məsələn, prof. M.Çobanov ümumtəhsil
məktəblərinin X-XI sinifləri üçün “Azərbaycan dili”
fənni üzrə ilk tədris proqramım və dərsliklərini, ali
məktəblərin qeyri-filologiya fakültələri üçün ilk tədris
proqramım və dərsliyini, Azərbaycan dialektologiyasın-
268
da ilk dəfə dialekt və şivələrimizin leksik xüsusiyyətlə
rini; Azərbaycan onomastikasmda ilk dəfə Azərbaycan
antroponimiyasının əsasları üzrə proqram və dərs vəsai
tini və Borçalı toponimlərini; Azərbaycan dilinin tədbiqi
sahəsində ilk dəfə mətn dilçiliyi üzrə prqoram və dərs
vəsaitini; ali hərbi məktəblərdə tədris olunan hərbi hu
manitar elm sahələri üzrə də ilk dəfə geniş araşdırmalar
aparmış və beləliklə do, hərbi humanitar elmin ilk to-
məldaşını və özülünü qoymuşdur. O, cümlədən, Ümum
milli liderimiz, Müstəqil Azərbaycan Dövlətinin müəllifi
və qurucusu, Silahlı Qüvvələrimiz üçün zabit hazırlı
ğının ilk təşəbbüskarı (1970-1990, 1993-2003): Azər
baycan Respubliksının sabiq Prezidenti, Silahlı Qüvvələ
rinin Ali Baş Komandanı Heydər Əliyevin hərbi starateji
görüşlərinə həsr olunmuş “Görkəmli strategiyaçı” mono
qrafiyası bu qəbildəndir...
Prof. M.Çobanovun əsərləri haqqında Azərbaycan,
türk, rus, özbok, türkmən, gürcü, erməni və s. dillərdə
160-a yaxın rəy yazılıb. Prof. M.Çobanov 80-dən çox
namizədlik vo doktorluq dissertasiyalarına rəsmi, qeyri-
rəsmi opponet olmuş və ya avtoreferatlarına rəy yazmış
dır. Aparıcı Təşkilat adından rəy yazmış, yaxud nami
zədlik və doktorluq dissertasiyalarına, dosent və profes
sor elmi adı almaq üçün təqdim olunmuş işlərə ekspert
rəyi yazmışdır.
Prof. M.Çobanov 1972-2007-ci illərdə bir çox elmi
simpozium və elmi konfransların fəal iştirakçısı olmuş
və 110-dan çox elmi konfransda, o cümlədən, Beynəl
269
xalq (17 dəfə), Ümumittifaq (36 dəfə), Respublika (41
dəfə), aliməktəblərarası (22 dəfə), ali məktəb və fakül-
tələrarası (11 dəfə) konfransların və metodik toplan
tıların fəal iştirakçısı olmuşdur. Əksər Elmi konfrans
larda bölmə sədri olmuş və Plenar iclaslarda maraqlı və
aktual mövzularda məruzə ilə çıxış etmişdir.
Prof. M.Çobanovun ali məktəblər üçün hazırladığı
tədris proqramlarından, dərslik və dərs vəsaitlərindən
Respublikamızın hüdudlarından kənarda, o cümlədən
Gürcüstanda, Türkiyədə və digər Türk ölkələrinin ali
məktəblərində dərs vəsaiti kimi istifadə edilir.
Prof. M.Çobanov ali məktəbi bitirdikdən sonra sabiq
SSRİ-nin Silahlı Qüvvələrinin tərkibində xidmət etdiyi
müddətdə (X.1960-XL1962) kiçik leyntant rütbəsi verən
Hərbi məktəbi əla qiymətlə” bitirdiyinə, siyasi və döyüş
hazırlığına görə, familiyası SSRİ Müdafiə Nazirliyinin
“Fəxri kitabf’na yazılıb. Elmi-pedaqoji sahədəki fəaliy
yətinə görə, 1985-ci ildə “Xatirə medalı”, 20 dəfədən
çox “Fəxri Fərman”, Azərbaycan Respublikası Müdafiə
Nazirinin əmri ilə qiymətli hədiyyə ilə, AAHDM-nin
komandanlığı tərəfindən bir neçə dəfə qiymətli hədiyyə
və pulla mükafatlandırılmış, bir neçə dəfə “Təşəkkür”
elan olunmuşdur.
Prof. M.Çobanov Beynəlxalq Elmi Konfranslarda
müasir və aktual mövzularda maraqlı məruzə ilə çıxış
etməsinə və konfransın işində fəallıq göstərdiyinə görə,
2001-ci ilin may aymda Türkiyənin Trabzon şəhərində
“Tarix, Dil və Ədəbiyyat problemləri”nə həsr olunmuş
270
ölkələrarası Elmi simpoziumdakı maraqlı elmi məru
zəsinə və fəallığına görə “Türkiyənin Dövlət Bayrağını”
və “Türk ocaqlarf’nm simvolunu əks etdirən Xatirə
Bayrağı ilə təltif olunmuşdur.
Prof. M.Çobanov Əmək veteranıdır.
* 4= %
Elmi-pedaqoji fəaliyyətinin 50, anadan olmasının 70
illik Yubileyi təntənə ilə qeyd olunmuş tanınmış və
məşhur dilçi-alim, istedadlı türkoloq, Azərbaycan Res
publikasının Prezidenti yanında Ali Attestasiya Komissi
yasının Ekspert Şurasının üzvü, Nyu-York EA-nm üzvü
(2001-ci ildən), filologiya elmləri doktoru, professor
Mədəd Çobanov çoxşaxəii, zəngin və məhsuldar elmi
və elmi-metodik yaradıcılığı, elmi-pedaqoji fəaliyyəti
ilə, nəinki Azərbaycan dilçiliyində, eləcə də, Türkolo
giyada xüsusi yer tutan, diqqət mərkəzində saxlanılan,
yaradıcılığı elmi-ictimaiyyətin marağına səbəb olan,
alimlər arasında öz səsi və nəfəsi, qələmi ilə fərqlənən
alimlərimizdən biridir.
Prof. M. Çobanov 50 illik elmi-pedaqoji fəaliyyəti
dövründə çoxsahəli nəzəri və təcrübi istiqamətlərdə
araşdırmalar aparmışdır:
1. Müasir Azərbaycan ədəbi dili
2. Azərbaycan dialektologiyası
3. Azərbaycan onomastikası
4. Ümumi tiirkoloji məsələlər
271
5. Mətnlərin dilinin təhlili
6. Dilin tədrisi metodikası
7. Dil əlaqələri
8. Əbədi tənqid və ədəbi əlaqələr
9. Hərbi humanitar elmlər
10. Təhsil məsələləri
11. Lüğətçilik məsələləri
Yuxanda qeyd olunanlardan göründüyü kimi prof.
M.Çobanov çoxsahəli elmi və metodik yaradıcılığa ma
lik olan yenilikçi alimlərimizdən biridir.
Elmin yuxarıda qeyd olunan sahələrinin bir çoxu üz
rə ümumtəhsil və ali məktəblər üçün onlarla tədris
proqramı, dərslik və dərs vəsaitləri hazırlayıb çap etdir
mişdir.
Bir sözlə, o, müasir elmin tələblərinə həm nəzəri,
həm də tətbiqi cəhətdən ətraflı cavab verən, elmi əla
qələndirmə problemlərini dərindən bilən, elmdə özünü
göstərən boşluqları müəyyənləşdirməyi bacaran, yara
dıcı, təhşəbbüskar, yüksək dərəcədə ixtisaslaşmış və ge
niş fəaliyyət göstərən istedadlı alimlərimizin ön sırala
rında Adı çəkilən alimlərimizdəndir.
Azərbaycan Ali Hərbi-Dənizçilik Məktəbində bütün
nailiyətlərin qazanılmasında professor-müəllim və müəl
lim-zabit heyəti ilə yanaşı, filologiya elmləri doktoru,
Nyu-York EA-nın üzvü, professor Mədəd Namaz oğlu
Çobanovun da xüsusi fəaliyyəti olmuşdur.
272
MƏDƏD NAMAZ OĞLU
COBANOV
-
70
ALİM VƏ
VƏTƏNDAŞ
Heydər Əliyev adma Azərbaycan Ali Hərbi Məktəbinin,
Azərbaycan Ali Hərbi Dənizçilik Məktəbinin və Azərbaycan.
Respublikası “Təhsil” Mərkəzinin birgə təşkilatçılığı ilə gör
kəmli türkoloq, tanınmış dilçi-alim,
Azerbaycan Respubli
kası Prezidenti yanında AAK-m Ekspert Şurasının üzvü,
Nyu-York Elmlər Akademiyasının akademiki, filologiya
elmləri doktoru, professor Mədəd Çobanovun anadan
olmasının 70, elmi-pedaqoji fəaliyyətinin 50 illik yubile
yinə həsr olunmuş Elmi sessiya keçirilmişdir.
Elmi sessiyanı giriş sözü ilə
H.Əliyev adma Azərbaycan
Ali Hərbi Məktəbinin rəisi general-mayor Heydər Priyev
aç
mış, Azərbaycan Respublikası Müdafiə Nazirliyinin və Ali
Hərbi Məktəblərin Fəxri Fərmanlarını və təbriklərini yubil-
yara çatdırmışdır.
273
Sonra çıxış üçün söz
Azərbaycan Təhsil Problemləri İnstitu
tunun rektoru, professor Abdulla Mehrabova
verildi. Abdulla
müəllim Təhsil Nazirliyinin və kollegiyanın, şəxsən
hörmətli
nazirimiz professor Misir Mərdanovun
təbriklərini çatdırdı,
Təhsil Nazirliyinin və Təhsil Problemləri İnstitunun Fəxri fər
manlarını və təbrik məktublarını professor Mədəd Çobanova
təqdim etdi, ona 70 illik yubileyi münasibətilə ürək sözlərini
söylədi.
Azərbaycan MEA-nın Dilçilik İnstitutunun şöbə müdiri, fi
lologiya elmləri doktoru, professor Qəzənfər Kazımov
“Mə-
nal ı həyat yolu”,
Azərbaycan Ali Hərbi Dənizçilik Məktəbi
nin rəis müavini, polkovnik-leytenant Tərlan Seyfullayev
“Tanınmış alim və əməkdar təhsil işçisi”,
Azərbaycan MEA
Ədəbiyyat İnstitutunun şöbə müdiri, şair tərcüməçi, professor
Əflatun Saraclı
“Təvözökar və məhsuldar alim, pedaqoq”,
ADPU-nun filologiya fakültəsinin dekanı, filologiya elmləri
doktoru, professor Buludxan Xəlilov
“Prof. M.Çobanovun
Elmi yaradıcılığında Azərbaycan dilinin müasir səviyyəsi və
problemləri xüsusi yer tutur”,
filologiya elmləri doktoru, pro
fessor Əzizxan Tanrıverdiyev
“Mədəd Çobanov və onomolo-
giya m əsələləri” mövzularında məruzələr etdilər, yubilyara
uğurlar arzuladılar.
Azərbaycan Hərbi Dəniz Qüvvələri Komandanının
müavini,
I
dərəcəli kapitan Rakif Hüseynov
öz adından və
274
AHDQ komandam vitse-admiral Şahin Sultanovun
adından
yubiları təbrik etdi, xoş arzularım söylədi.
Daha sonra
Türk Hərbi Dəniz Donanmasının nümayən
dəsi Vulkan Önər, Azərbaycan İqtisad Universitetinin
dekanı Əli Hacıyev, Azərbaycan Respublikası Prezidenti
yanında Dövlət İdarəçilik Akademiyasının dillər kafedra
sının müdiri, professor Akif Bayramov, Azerbaycan Res
publikası Təhsil Şurasının sədri, professor Əjdər Ağayev,
ADPU-nun professoru Əmrulla Paşayev, Qafqaz Media
İctimai Birliyinin sədri Azadə Taleh, şairə Səadət Buta
vo başqaları alimin çoxşaxoli yaradıcılığından söz açdılar,
onunla bağlı xatirələrindən danışaraq, yubliyarı təbrik etdilər.
Bakının müxtəlif ali məktəblərindən, eləcə də qardaş Tür
kiyədən - Ankaradan, İstanbuldan, Qarsdan, İzmirdən, Mos
kvadan, Daşkənddən, Tbilisidən və Mameulidən Yubiliyara
ünvanlanmış təbrik məktublarını, o cümlədən
Ali Hərbi Tə-
yarəçilik məktəbinin şəxsi heyəti admdan təbriki və Fəxri
formanı da H.Əliyev adma Azərbaycan Ali Hərbi Məktəbinin
rəisi General-mayor Heydər Priyev
Mədod Çobanova təqdim
etdi.
Görkəmli türkoloq, tanınmış dilçi-alim Mədəd Çobanova
eyni zamanda
Müdafiə Nazirliyinin vo Azərbaycan Ali Hər
bi Dənizçilik Məktəbinin, Qafqaz Media İctimai Birliyinin də
fəxri fərmanları
təqdim olundu.
275
Sonda isə söz yubliyara - professor Mədəd Çobanova veril--
di. O, tədbirin təşkilatçılarına və bütün tədbir iştirakçılarına
öz səmimi təşəkkürünü bildirdi, elm və təhsil işçilərinə gös
tərdiyi diqqət və qayğı üçün
respublikamızın prezidenti
İlham Əliyev cənablarına, Müdafiə naziri general-polkovnik
Səfər Əbiyevə, Müdafiə nazirinin müavini, general-
leytenant Çingiz Məmmədova, H.Əliyev adına AAHM-nin
rəisi general-mayor Heydər Priyevə, Azərbaycan Ali Hərbi
Dənizçilik Məktəbinin rəisi, I dərəcəli kapitan Nurulla
Əliyevə, Təhsil naziri, professor Misir Mərdanova,
Azərbaycan Təhsil Problemləri İnstitutunun direktoru,
professor Abdulla Mehrabova,
eləcə də bütün çıxışçılara və
iştirakçılara öz dərin minnətdarlığını və təşəkkürünü bildirdi.
Elmi sessiyadan sonra Yubiley tədbiri ədəbi-bədii hissə ilə
davam etdirildi.
Ədəbi-bədii hissəni giriş sözü ilə Azərbaycan Respublikası
“Təhsil” Mərkəzinin Baş direktoru Müşfiq Borçalı
açdı,
yubilyarı təbrik etdi və bütün iştirakçıları salamladı. Sonra
ədəbi-bədii hissənin aparıcısı
- şair, professor Vaqif Nəsir
yu-
bi lyarın - professor Mədəd Çobanovun ömür yoluna bir daha
qısa nəzər yetirdi, 10 il əvvəl keçirilmiş 60 illik yubileyi xa
tırlatdı. Sonra o, musiqi sədaları altında yubilyarı təbrik et
mək üçün sözü növbə ilə əvvəlcə şairlərə verdi.
276
Şairlərdən
Cavad Cavadlı, Yəhya Borçalı, Oqtay Rza,
Nizami Paşa Saraclı (Mutlutürk), Ramiz Abdullayev, Eldar
Təbib, Ağaveys Şirvani, Mayqa Mətin, Aysel Mədədli
və baş
qalarının yubilyara həsr etdikləri şerlər səsləndi.
Sonra həkim
Səməd Çobanov, polkovnik-leytenant Vaqif
Bayramov, professor Abbas Hacıyev, BDU-nun kafedra
müdiri Həmid Vəliyev, dosent Telman Quluyev, dosent
Nəbi Əsgərov, dosent Vaqif İsrafilov, “Təhsil” Cəmiy
yətinin sədri dosent Nuğay Əliyev, Xətai rayon İcra
hakimiyyətinin məsul işçisi Gülehmed Qəribov, yazıçı-
jurnalist Mehman Vəliyev, “Ulu Körpü” qəzetinin Baş re
daktoru Musa Nəbioğlu, “Ədalət” qəzetinin şöbə müdiri
Məhəmmədəli Mustafa, “Şərqin səsi” qəzetinin əməkdaş
ları Zal Abbasov, Xanım Bilalqızı, Dilşad Xaqaniqızı,
Natiq Həsənov, Müsafir Məmmədov, Şahin Qəmberoğlu,
Zakir İsmayılov
və başqaları yubiları təbrik ctdilor və ona
uğurlar arzuladılar.
Daha sonra
Aşıq Solmaz, Aşıq Aidə Gülzar, Azəri-Star-ın
iştirakçısı Nahidə
və başqaları hozin musiqi sədaları ilə
yubilyarı təbrik etdilər.
Ədəbi-bədii hissənin sonunda da söz yubliyara - professor
Mədəd Çobanova verildi. O, bir daha tədbirin təşkilatçılarına
və bütün tədbir iştirakçılarına öz səmimi təşəkkürünü və
minnətdarlığını bildirdi.
277
Tədbirin sonunda “Şərqin səsi”, “Borçalı”, “Qafqaz-
press”, “Respublika”, “Yeni Azərbaycan”, “Təhsil”, “Elm və
təhsil” qəzetlərinin yubilyara həsr olunmuş xüsusi nömrələri
və yazıçı-jurnalist Əli Abbasın tərtib etdiyi 708 səhifəlik
“ELM FƏDAİSİ” kitabı yubiley iştirakçılarına hədiyyə
olundu.
P.S. Yubiley tədbiri elə bəmin gün AzTv, İctimai Tv,
“Speys”və “Lider’televiziyalarının
“Xəbərlər”proqramlarmda işıqlandırılmış və
yubileyə həsr olunmuş ayrıca verilişlər səslənmişdir.
“Şərqin səsi” qəzeti,
25 may 2007-ci il.
278
M ÜNDƏRİCAT
R e d a k t o r d a n
.................................................................................
3
1 BÖLMƏ. ÜMUMİ TÜRKOLOJİ PROBLEMLƏR
1. Türk ədəbi dillərinin birliyinə doğru.............................. 5
2. Altay dilləri ailəsində Azərbaycan-türk dilinin mövqeyi.22
3. Azərbaycan-türk dilinin təşəkkülü tarixi......................36
4. Azərbaycan-türk dilinin dövlət statusu haqqında....... 59
5. Azərbaycan-türk dilinin təsir dairəsi.............................67
6. 1 Türkoloji Qurultay və türk dillərinin müasir prob
lemləri.................................................................................. 85
7. Türk ədəbi dilləri birliyinin praktik aspektləri..............99
8. Türk ədəbi dilləri birliyinin linqvistik aspektləri...........110
II. BÖLMƏ. AZƏRBAYCAN DİLİNİN
MÜASİR PROBLEMLƏRİ
9 Azərbaycanşünaslığın atributları..................................... 131
10. Ana dilimiz-milli qeyrətimiz........................................... 161
11. Ədəbi dilimiz xalqımızın milli sərvətidir........................ 169
12. Mətbuatımızın dili haqqında qeydlər............................ 204
13. Efir verilişlərinin dili haqqında qeydlər........................213
14. Efirdə müğənni və xanəndələrin çıxışlarından qeydlər.245
15. Əlifbamız və repressiyalar................................................255
Professor M ədəd Çobanovun elmi-pedaqoji fə a
liyyəti haqqında qeydlər
...................................................................
263
Alim və Vətəndaş
(P r o fe s s o r M ə d ə d Ç o b a n o v - 7 0 )
........... 273
279
Dostları ilə paylaş: |