Kitabın nəşrinə göstərdiyi köməyə görə
Azərbaycan Respublikası Milli Məclisinin deputatı
cənab Çingiz Əsədullayevə minnətdarlığımızı bildiririk.
Tərcümə edən:
Rauf Şaiq oğlu Hacıyev
iqtisad elmləri namizədi
Elmi redaktor:
Şəmsəddin Hümmət oğlu Hacıyev
iqtisad elmləri doktoru, professor
УДК 33 ББК 65.5 я 73
X24
Xasbulatov R.İ. “Beynəlxalq iqtisadi münasibətlər” / Rus dilindən tərcümə. Bakı,
“Zərdabi LTD” MMC, 2015, 808 səh.
İqtisad elmləri doktoru, professor, Rusiya Elmlər Akademiyasının müxbir
üzvü, Rusiya Federasiyasının əməkdar elm xadimi R. İ. Xasbulatovun müəllif
olduğu kitabda beynəlxalq iqtisadi münasibətlərin müasir sisteminin əsas
problemləri, onların formaları və təzahürləri nəzərdən keçirilir, nəzəriyyə və
metodologiya məsələlərinə diqqət yetirilir. Burada istehsal amillərinin
beynəlxalq miqyasda hərəkəti, beynəlxalq ticarət və beynəlxalq valyuta- maliyyə
münasibətlərinin
dinamikası,
tənzimləmə
orqanlarının,
transmilli
korporasiyaların fəaliyyəti, strukturu və təkamülünün yeni istiqamətləri açıqlanır.
Müəllif beynəlxalq əmək qüvvəsi bazarının, milli və beynəlxalq əmək
miqrasiyasının məzmununu, müasir formalarını və tənzimlənməsi üsullarını
açıqlayır, beynəlxalq iqtisadi təşkilatların fəaliyyətini təhlil edir. Dünya
ölkələrinin beynəlxalq iqtisadi münasibətlərdə, dünya təsərrüfatında gedən
proseslərdə iştirakı barədə məlumat verilir. XXI əsrdə bəşəriyyətin qlobal
problemlərinin əsas əlamətləri və xüsusiyyətləri göstərilir.
Müəllimlər, elmi işçilər, tələbələr, iş adamları, habelə dünya iqtisadiyyatı
və beynəlxalq iqtisadi münasibətlər problemləri ilə maraqlananlar üçündür.
ISBN 978-5-9916-1618-8
© Xasbulatov R.İ., 2014
©“Zərdabi LTD” M MC, 2015
II
BOLMƏ
MÜASİR BEYNƏLXALQ TİCARİ-İQTİSADİ
MÜNASİBƏTLƏR VƏ DÜNYA TİCARƏT SİYASƏTİ Fəsil 3.
BİM SİSTEMİNDƏ ÖLKƏNİN XARİCİ İQTİSADİ
ƏLAQƏLƏRİ .................................................................................. 74
3.1.
Beynəlxalq ticari-iqtisadi əməkdaşlıq .............................................. 74
3.2.
Xarici iqtisadi əlaqələrin nəzəri aspektləri ....................................... 76
3.3.
Xarici iqtisadi əməliyyatlar: anlayışların kateqoriyaları,
təsnifatı ............................................................................................. 78
3.4.
Xarici iqtisadi əlaqələrin tənzimləyiciləri: xarici iqtisadi
siyasət ................................................................................................ 85
Xülasə........................................................................................................ 87
Yoxlama sualları ....................................................................................... 88
Referatların mövzuları .............................................................................. 88
Fəsil 4. DÖVLƏTİN XARİCİ İQTİSADİ SİYASƏTİ VƏ İQTİSADİ
DİPLOMATİYASI .......................................................................... 89
4.1.
Dövlətin xarici iqtisadi siyasəti, onun fonnalaşması
mexanizmi ......................................................................................... 89
4.2.
ABŞ-m xarici iqtisadi siyasətinin mexanizmi.................................. 92
4.3.
İqtisadi diplomatiya və beynəlxalq danışıqların texnologiyası ........ 99
Xülasə...................................................................................................... 106
Yoxlama sualları ..................................................................................... 107
Referatların mövzuları ............................................................................ 107
Fəsil 5. BEYNƏLXALQ TİCARƏTDƏ TƏDİYYƏ BALANSLARI ... 108
5.1.
Tədiyyə balansının ümumi təsviri .................................................. 108
5.2.
Tədiyyə balansının standart modeli və onun strukturu .................. 118
5.3.
Xarici ticarətin multiplikatoru ........................................................ 122
Xülasə...................................................................................................... 128
Yoxlama sualları ..................................................................................... 130
Referatların mövzuları ............................................................................ 130
Fəsil 6. MÜASİR BEYNƏLXALQ TİCARƏT: NƏZƏRİYYƏ ............. 131
6.1.
Beynəlxalq ticarətin nəzəriyyəsi .................................................... 131
6.2.
Hekşer-Olinin beynəlxalq ticarət nəzəriyyəsi,
Samuelsonun töhfəsi, Leontyev paradoksu və s ............................. 138
6.3.
Porterin rəqabət üstünlükləri nəzəriyyəsi ....................................... 131
6.4.
Dünya bazarı və beynəlxalq ticarət ................................................ 148
6.5.
Beynəlxalq ticarətin xüsusiyyətləri və dinamikası ......................... 170
4