T.C.
TARIM VE KÖYİŞLERİ BAKANLIĞI
Tarımsal Araştırmalar Genel Müdürlüğü
BÜYÜKBAŞ ve KÜÇÜKBAŞ
HAYVANCILIK ARAŞTIRMALARI
PROGRAM DEĞERLENDİRME TOPLANTISI
HAYVANCILIK ve SU ÜRÜNLERİ ARAŞTIRMALARI DAİRESİ
BAŞKANLIĞI
25-28 Şubat 2008
ANTALYA
I
İÇİNDEKİLER
1. YENİ TEKLİF PROJELER
1.1.Küçükbaş Hayvancılık
1.1.1.Eskişehir Yöresinde Halk Elinde Yetiştirilen Anadolu Merinoslarının Yapağı Verimi ve
Kalitesinin Belirlenmesi………………………………………….........................................
1
1.1.2.Orta Anadolu Şartlarına Uygun Sakız x Akkaraman G1 ve Kıvırcık x Akkaraman G1
Genotiplerinin Geliştirilmesi………………………………………………………………..
10
1.1.3 Ankara Keçisi Tekesi Spermasının Farklı Ozmotik Ve Kriyoprotektif Ortamlarda
Dondurulması…………...…………………………………………………………………..
18
1.1.4. Karacabey Merinosu Koçlarda Prion Protein (PrP) Polimorfizminin Saptanması Üzerine
Bir Araştırma…….………………………………………………………………………….
26
1.1.5.Ex situ ve In situ Olarak Yetiştirilen Kıvırcık Koyun Irkının Morfolojik ve Gelişme
Özelliklerinin İki Farklı Yöntemle Karşılaştırılması ……..………………………………..
48
1.2. Büyükbaş Hayvancılık
1.2.1. Farklı Antioksidan ve Kriyoprotektanlar Katılmış Tris Sulandırıcısı İle Boğa
Spermalarının Dondurulması ve In Vivo Değerlendirilmesi.……………………………….
58
1.2.2. Laktasyonda Olmayan İsviçre Esmeri İnek ve Düvelerde Ketoprofen ve Flunixin
Meglumine Uygulamasının Siklus Uzunluğu ve Progesteron Hormon Düzeyi Üzerine
Etkisi ………………………………………………………………………………………..
68
2. GELİŞME RAPORLARI
2.1. Küçükbaş Hayvancılık
2.1.1. Halk Elinde Ülkesel Küçükbaş Hayvan Islahı Projeleri
2.1.1.1 Ankara Keçisinin Halk Elinde Islahı……………………………………………………… 77
2.1.1.2 Karayaka Koyun Irkının Halk Elinde Islahı ……………………………………………… 79
2.1.1.3. Kangal Akkaraman Koyun Irkının Halk Elinde Islahı…………………………………... 82
2.1.1.4. Karya Koyununun Halk Elinde Islahı …………………………………………………... 88
2.1.1.5. Pırlak Koyununun Halk Elinde Islahı…............................................................................. 95
2.1.1.6. Akkaraman Koyun Irkının Halk Elinde Islahı…………………………………………… 96
2.1.1.7. Anadolu Merinosu Koyun Irkının Halk Elinde Islahı…………………………………… 98
2.1.1.8. Karacabey Merinosu Koyunlarının Halk Elinde Islahı………………………………….. 100
2.1.1.9. Hemşin Koyun Irkının Halk Elinde Islahı………………………………………………... 104
2.1.1.10. Morkaraman Koyun Irkının Halk Elinde Islahı………………………………………… 108
2.1.1.11. İvesi Koyun Irkının Halk Elinde Islahı…………………………………………………. 113
2.1.2. İvesi Koyunlarının Süt Veriminin Artırılması……………………………………………… 115
2.1.3. Koyun Yetiştirticiliğinde Üre-melas Yem Bloklarının Ek Yem Kaynağı Olarak Kullanımı 117
2.1.4. Ankara Keçisi Tekelerinde Uzun Etkili Gnrh Preparatlarının Seksüel Aktivite Üzerine
Etkilerinin Araştırılması………………………………………………………………….....
118
2.1.5. Bioxcell® ve Tris Sulandırıcılarıyla Dondurulan Ankara Keçisi Teke Spermalarının İn
Vitro Değerlendirilmesi ve Laparoskopik Tohumlamalarından Elde Edilen Dölverimi…...
119
2.1.6.Marmara Bölgesi’nde Yetiştirilen Bazı Koyun ve Keçi Irklarının Et Kaliteleri Üzerine
Karşılaştırmalı Araştırmalar………………………………………………………………...
119
II
2.1.7. Marmara Bölgesi Şartlarına Uygun Bandırma Koyun Tipi Geliştirme Çalışmaları……….. 128
2.1.8. Saanen, (Saanen x Kıl) G1 ve (Saanen x Kıl )G2 keçilerinde Verim Özellikleri Üzerine
Karşılaştırmalı Araştırmalar………………………………………………………………...
129
2.1.9. Sakız Koyunlarında Döl Verimine Etkili Major Genlerin Saptanması…………………….. 129
2.1.10. Ülkesel Merinos Geliştirme Projesi……………………………………………………..... 130
2.2. Büyükbaş Hayvancılık
2.2.1. Anadolu Alacası Geliştirme Projesi ……………………………………………………….. 132
2.2.2. Sığırlarda Dondurulmuş Embriyolardan Embriyo Transferi İle Gebelik Elde
Edilmesi……………………………………………………………………………………..
134
2.3.3. Anadolu Esmeri Geliştirme Projesi………………………………………………………… 134
2.2.4. Farklı Kaba Yem Saklama Yöntemlerinin Karşılaştırılması……………………………….. 137
2.2.5. Ruminant Beslemede Kullanılan Kaba Yemlerin Sindirilebilirliğinin Artırılması
Amacıyla Laktik Asit Bakterilerine Fibrolitik Özellik Kazandırılması: –Anaerobik
Fungusların Kültür Koleksiyonunun Oluşturulması………………………………………..
139
2.2.6. Erzurum’da Meraya Dayalı Üretim Yapan Sığırcılık İşletmelerinde Süt Üretimi ve Canlı
Ağırlık Artışını Etkileyen Faktörlerin Analizi………………………………………………
142
2.2.7. Vitrifiye Edilmiş Sığır Embriyolarında Direkt Transfer İmkânlarının Araştırılması………. 144
2.2.8. Boğa Spermalarının Dondurulmasında Antioksidanların Etkisi………………………….... 144
2.2.9. Cinsiyet Tayini Yapılan Sığır Embriyolarından Elde Edilen Gebelik Oranlarının
Araştırılması ………………………………………………………………………………..
145
2.2.10 Vitrifiye Sığır Embriyolarından Elde Edilen Gebelik Oranlarının Araştırılması ..... 146
2.2.11. Anadolu Mandasının Islahı ……………………………………………………………. 146
2.3. Evcil Hayvan Genetik Kaynakları
2.3.1. Ankara Keçisi………………………………………………………………………………. 147
2.3.2. Herik Koyunu………………………………………………………………………………. 150
2.3.3. Karagül Koyunu……………………………………………………………………………. 152
2.3.4. Güney Karaman Koyunu…………………………………………………………………… 153
2.3.5. Sakız Koyunu………………………………………………………………………………. 154
2.3.6. Gökçeada Koyunu………………………………………………………………………….. 156
2.3.7. Kıvırcık Koyunu……………………………………………………………………………. 157
2.3.8. Kıvırcık, Gökçeada ve Sakız Irklarına Ait Bazı Üreme Özelliklerinin Belirlenmesi……… 158
2.3.9. Kıvırcık, Sakız ve Gökçeada Yerli Koyun Irklarımızın Aşım Dönemi Bazı Eşeysel ve
Agresif Davranışlarının Belirlenmesi……………………………………………………….
164
2.3.10. Evcil Hayvan Genetik Kaynaklarının Korunması Kapsamında Honamlı Keçisinin Kimi
Morfolojik ve Genetik Karakteristikleri Aracılığıyla Tanımlanması Üzerine Bir Araştırma
164
2.3.11. Honamlı Keçisi……………………………………………………………………………. 165
2.3.12. Hemşin Koyunu…………………………………………………………………………… 166
2.3.13. Norduz Koyunu…………………………………………………………………………… 167
2.3.14. Boz Sığır…………………………………………………………………………………... 169
III
2.3.15. Kilis (Güney Anadolu Kırmızısı) Sığırı…………………………………………………... 172
2.3.16. Yerli Kara Sığırı…………………………………………………………………………... 174
2.3.17. Doğu Anadolu Kırmızısı Sığırı…………………………………………………………… 175
2.3.18. Anadolu Mandası…………………………………………………………………………. 178
2.3.19. Zavot Sığırı………………………………………………………………………………... 180
2.3.20. Boz Irk Sığırlarda Reprodüktif Parametrelerin Belirlenmesi ve Değerlendirilmesi……… 181
2.3.21. Sığır ve Mandada Morfolojik Özelliklerin Ölçümünde Sayısal Görüntü Analiz (Digital
Image Analysis) Yönteminin Kullanılabilme Olanakları…………………………………...
183
2.3.22. Denizli ve Gerze Tavukları……………………………………………………………….. 184
2.3.23. Kafkas Arısı……………………………………………………………………………….. 186
2.3.24. İpekböceği Hatları………………………………………………………………………… 188
2.4. Kamu (TÜBİTAK) Araştırmaları Gelişme Raporları
2.4.1. Balya Silajı Üretim Tekniğinin Geliştirilmesi……………………………………………… 189
2.4.2. Türkiye Yerli Evcil Hayvan Genetik Kaynaklarından Bazılarının In Vitro Korunması ve
Ön Moleküler Tanımlanması- 1…………………………………………………………….
191
3. SONUÇ RAPORLARI
3.1. Küçükbaş Hayvancılık
3.1.1. Orta Anadolu Şartlarına Uygun Sakız x Akkaraman G1 ve Kıvırcık x Akkaraman
Genotiplerinin Geliştirilmesi………………………………………………………………..
195
3.1.2. Ankara İlinde Mera Döneminde Toprak ve Bitkideki Mineral Düzeylerinin Akkaraman
Koyunlarının Kan Serumu ve yapağısındaki Bazı İz Element Miktarları Üzerine
Etkilerinin Belirlenmesi……………………………………………………………………..
210
3.2. Büyükbaş Hayvancılık
3.2.1. Düvelerde Progesteron Destekli Farklı Resenkronizasyon Protokollerinin
Karşılaştırılması……………………………………………………………………………..
217
3.2.2. Farklı Oranlarda Şeker Pancarı Posası İçeren Rasyonların Siyah Alaca Tosunlarda, Et
Kalitesi ve Yağ Asit Kompozisyonu Üzerine Etkisi………………………………………..
234
4. GÜNDEM………………………………………………………………………………………….. 244
5. KATILIMCI LİSTESİ……………………………………………………………………………. 247
YENİ TEKLİF PROJELER
1
T.C.
TARIM VE KÖYİŞLERİ BAKANLIĞI
PROJE ÖN TEKLİFİ (Yüksek Lisans Tez Projesi)
1. PROJE ADI :Eskişehir Yöresinde Halk Elinde Yetiştirilen Anadolu
Merinoslarının Yapağı Verimi ve Kalitesinin Belirlenmesi
The yield and quality of spring wool of Anatolian Merino
from public flocks in Eskişehir district
2. YÜRÜTÜCÜ KURULUŞ : Bahri DAĞDAŞ Uluslararası Tarımsal Araştırma
Enstitü Müdürlüğü
3. PROJE LİDERLERİ : İbrahim HALICI (BDUTAEM)
Danışman : Prof. Dr. Mehmet Emin TEKİN (Selçuk Üniv.)
4. Projenin İlgili Olduğu AFA/Program
(Projeye en uygun düşen Araştırma Fırsat Alanını, Araştırma Programını ve Önceliklerini
yazınız)
Öncelik
Yüksek Orta Düşük
Araştırma Fırsat Alanı: Küçük Baş Hayvancılık
Araştırma Programı: Koyunculuk
5. PROJE SÜRESİ : 12 Ay
5.1. Başlama Tarihi : 01.05.2008
5.2. Bitiş Tarihi : 01.05.2009
6. PROJENİN ÖZET TANITIMI:
Dünyada yaklaşık 1.028 milyon civarındaki sayısı ile koyun, tarımsal ve hayvansal faaliyetler
açısından ekonomik olarak değerli bir çiftlik hayvanıdır. Koyun yetiştiriciliğinin Türkiye
ekonomisinde de geleneksel olarak özel bir yeri vardır. Bu önem anılan hayvan türlerinin
genelde kısa boylu ve verimsiz meralar ile nadas, anız ve bitkisel üretime uygun olmayan
alanları değerlendirip et, süt, yapağı gibi ürünlere çevirebilmesidir. Türkiye’de yerli koyun
ırklarının yapağıları gerek nitelik, gerek nicelik olarak yetersiz düzeydedir. Bu nedenle Türkiye,
tekstil sanayinin yapağı gereksiniminin büyük bir bölümünü ithal eden bir ülke durumundadır.
Dokuma ve tekstil endüstrisinin aradığı yapağı, ince, bir örnek, temiz Merinos yapağısıdır.
Türkiye’de kaliteli yapağı veren Türk Merinosu’nun sayısı oldukça yetersizdir.
Devlet kurumlarında yetiştirilen merinos sürülerinin yapağı verim ve kalitesi hakkında yapılan
çalışmalardan dolayı bir bilgimiz vardır fakat halk elindeki sürülerin durumu bilinmemektedir.
Bu çalışma ile Türkiye yapağı sektörünün önemli hammaddesini oluşturan Merinos yapağısının
halk elinde mevcut merinos sürülerindeki durumunun belirlenmesi ve bu yapağının tekstil sanayi
için uygunluğu tespit edilecektir.
Araştırma Alan Kodu : Araştırma Öncelik Puanı:
Araştırma Programı Kodu : Toplam Proje Puanı :
Yeni Proje Numarası :
2
Abstract:
There are nearly 1.208 million sheeps in the world, have an economical value of a farm
agricultural and animal activities. Sheep producing has a traditional place in Turkey’s economy.
This value cos of those animal species especially short and unproductive pastures and fallow,
stubble and vegetal produce not suitable areas evaluated such as meat, milk and spring wool can
changed to. The Turkish native sheep race has whether quality or quantity inadequate level of
spring wool. Because of this Turkey exported a big amount of spring wool of its needs. Weawing
and textile industries looking for spring wool such as slim, same, clean Merino spring wool.
Number of Turkish Merino which give quality spring wool, is inadequate. We have some data
about studies in Government institution about merino herd’s spring wool yield and quality but
we don’t have data about herd which is in common people hand. By this study for Turkish spring
wool sector important raw material, for Merino spring wool merino herd’s, determined its
situation and established whether its suitable to textile industry or not.
7.ANAHTAR KELİMELER: Koyun, Merinos, Yapağı Verimi, Yapağı Kalitesi
KEY WORDS: Sheep, Merino, Spring Wool Yield, Spring Wool Quality
8. PROJE TEKLİFİ HAKKINDA AYRINTILI BİLGİ:
8.1 Araştırmanın Amacı ve Gerekçesi:
Bu çalışmanın amacı, Eskişehir yöresinde halk elinde yetiştirilen Anadolu Merinoslarının yapağı
verimi ve yapağı kalitesinin, Bahri Dağdaş Uluslararası Tarımsal Araştırma Enstitüsü’nde
yetiştirilen Orta Anadolu Merinosları ile karşılaştırmalı olarak araştırılması, Türkiye’de
yetiştirilen merinosların yapağılarının tekstil sanayi için uygun olup olmadığının belirlenmesi,
halk elinde yapılacak seleksiyon çalışmalarında göz önünde bulundurulacak seleksiyon
kriterlerinin tespit edilmesidir.
Tekstil endüstrisi nitelikli kumaşların üretiminde tabii elyaf olarak büyük oranda merinos
yapağısı kullanmaktadır. Türk Tekstil Sanayi ihtiyacı olan yapağıyı ise yurt dışından ithal
etmektedir. İthal gerekçelerinden biri fiyat olmakla birlikte en önemli gerekçe yerli yapağının
kalitesinin düşük olmasıdır. Dolayısıyla Türkiye’de üretilen merinos yapağıları sanayide
kullanılmadığından para etmemektedir. Bunun neticesinde de Türk Merinosçuluğu giderek kan
kaybetmektedir.
Halen merinos yetiştirenlerin amacı yapağıdan çok et üretimi şeklindedir. Bu anlamda diğer
ırklardan farklı bir yetiştirme amacı yok gibidir. Hâlbuki Türk Merinosu uzun yılların emeği ile
ortaya konmuş ve bir zamanlar yapağıları tekstil sanayinde kullanılmış olan kaliteli yapağı veren
bir ırktır. Bugün Türk Merinoslarında, yetiştiricilerin damızlık seçimlerinde yapağıyı göz önüne
almamalarının bir sonucu olarak yapağı kalitesinin giderek kötüleşmesi endişesi vardır. Bu
endişe ile Tarım ve Köyişleri Bakanlığı hem Karacabey Merinosunun hem de Anadolu
Merinosunun halk elinde ıslahı amacıyla proje başlatmış bulunmaktadır.
Bu proje ile de, üzerinde ıslah çalışması başlatılmış olan sürülerden alınacak örnekler ile
Anadolu Merinosunun mevcut yapağı miktar ve kalitesi belirlenmiş olacaktır. Dolayısıyla elde
edilen bulgular yapılacak seleksiyon çalışmalarına ışık tutacaktır.
Değişik zamanlarda yapılan araştırmalar ile devlet kurumlarındaki merinosların yapağısı
hakkında az çok bilgi alınmıştır ve bugünkü durumları az çok bilinmektedir. Ancak halk elindeki
sürülerin durumu bilinmemektedir. Bu proje ile bu bilgi eksikliği de giderilmiş olacaktır.
8.2. Literatür Özeti:
Kaliteli yapağı denince Merinos akla gelmektedir. Bugün dünya koyun varlığının %50 den azını
oluşturan Merinos ve melezleri ile uzun ve kısa yapağılı etçi ırklar, dünya yapağı üretiminin
yaklaşık %75’ini karşılamaktadır. Kumaş dokumada kullanılan ince ve birörnek yapağı üreten
merinosun önemli bir tarihi vardır. Tarih boyunca yetiştiricilerin ve ülkelerin merinosa
3
yaklaşımlarında bazı değişiklikler olmuştur. Bir zaman, çok ince ve birörnek yapağı üretmek
önemli bir konu olmuş ve yapağı iyi para yapmış, zamanla önemi azalmış ve yapağı fiyatlarında
düşmeler olmuştur. Ancak, bütün dönemlerde yapağının ve dolayısıyla nitelikli yünlü kumaşların
insan yaşamındaki önemi hiç kaybolmamıştır.
Türkiye’de Cumhuriyet’in kurulduğu yıllarda kaliteli yapağı ihtiyacı önemli bir konu olmuş ve
bu alandaki çalışmalar Cumhuriyetin kuruluşundan sonra merinoslaştırma faaliyetleri ile
başlatılmıştır. Sonuç olarak, etçi-yapağıcı Türk Merinosları elde edilmiştir. Piyasadaki değişen
itibarı dolayısıyla, günümüz ıslah çalışmalarında yapağı verimi ve kalitesi üzerinde eskisi kadar
durulmamakta, daha çok et verimi yönünde çalışmalar yapılmaktadır.
Bu arada son yıllarda Tarım ve Köyişleri Bakanlığı tarafından -Türk Merinosu da dâhil- yerli
koyun ırklarının halk elinde seleksiyonla ıslahı projeleri başlatılmıştır. Bu kapsamda Marmara
bölgesinde Karacabey Merinosunda, Orta Anadolu bölgesinde de Anadolu Merinoslarında,
yetiştirici şartlarında ve farklı yetiştirici sürülerinde ıslah çalışmaları başlatılmıştır.
Yapağı verimi ve özellikleri bakımından değişik koyun ırkları arasında büyük varyasyonlar
vardır. Merinos yapağısı tüm ırklar içerisinde ayrı bir özellik arz etmektedir. Yapağı verimi ve
kalitesi ırk faktörü dışında, cinsiyet, yaş, kırkım yılı, besleme düzeyi, vücut ağırlığı gibi bazı
çevre şartlarından da etkilenmektedir.
Merinoslaştırma çalışmaları esnasında ve daha sonra yapılan bilimsel araştırmalarda kirli gömlek
ağırlığı, Alman Et Merinosu, Türk Merinosu ve Rambouillet x Dağlıç melezlerinde 2.9-3.7 kg
arasında (Batu ve ark 1966, Örkiz 1972, Öznacar 1973, Katipoğlu 1981, Akçapınar 1983); lüle
uzunluğu Merinoslarda 6.3-7.4 cm arasında (Batu ve ark 1966, örkiz 1973, Öznacar 1973),
Rambouillet x Dağlıç melezlerinde 7.4-10.0 cm arasında (Katipoğlu 1981); Elyaf çapı,
Merinoslarda ve Rambouillet x Dağlıç melezlerinde 22.3-23.5 mikron (Batu ve ark 1966, Örkiz
1972, Öznacar 1973, Yalçın ve ark 1980, Katipoğlu 1981), Orta Anadolu Merinosu’nda (Tekin
ve ark. 1999); bulunduğu bildirilmektedir.
Konya Bahri Dağdaş Uluslararası Tarımsal Araştırma Enstitüsü’nde yetiştirilen Orta Anadolu
Merinosu’nda, Tekin ve ark. Tarafından 1999 yılında yapılan araştırmada kirli gömlek ağırlığı
3,29 kg, lüle uzunluğu 7,9 cm, elyaf çapı 21,32 mikron bulunmuştur. Aynı çalışmada Merinos
melezlerinde aynı özellikler, sırasıyla, 2,77- 3,77 kg, 8,55-11,23 cm ve 23,90-25,57 mikron
arasında bulunmuştur.
Şahan ve ark (1995), Merinos ve Etçi Irklar x Merinos F1 melezlerinde yapağı verimini 3.8-7.0
kg, lüle uzunluğunu 9.5-18.1 cm, elyaf çapını 16.2-28.2 μm bulmuştur. Corriedale x Merinos
melezlerinde incelik 24.25-28.19 μm; uzunluk 10.98-11.76 cm; yapağı verimi 4.42-5.33 kg
bulunmuştur (Kunkelova ve ark 1989). Suffolk x Merinos F1 ve G1 melezlerinde sırası ile
yapağı verimi 3.97ve 3.07 kg; lüle uzunluğu 7.47 ve 6.64 cm; incelik 25.16 ve 26.18 μm
bulunmuştur (Chomiczewska ve ark 1995).
Yapılan araştırmalarda, vücut ağırlığı ile yapağı verimi arasında 0.18-0.92 (Öznacar 1973,
Yalçın ve ark 1980, Gurmej ve ark 1995), lüle uzunluğu arasında 0.20, elyaf çapı arasınsda 0.23
(Öznacar 1973); Yapağı ağırlığı ile lüle uzunluğu arasında 0.57 (Öznacar 1973), elyaf çapı
arasında 0.22-0.92 (Öznacar 1973, Yalçın ve ark 1980); lüle uzunluğu ile elyaf çapı arasında
0.34-0.65 (Öznacar 1973) fenotipik korelasyonlar tespit edilmiştir
8.3. Materyal ve Metot:
8.3.1 Materyal:
Projenin hayvan materyalini, halk elinde yetiştirilen sürüler olarak, Eskişehir Çifteler yöresinde
Anadolu Merinosu yetiştiriciliği yapan, birisi elit sürü olmak üzere, üç işletmeden sağlanan
değişik yaşta ve cinsiyette koyunlar oluşturacaktır. Ayrıca, Konya bahri Dağdaş Uluslararası
Tarımsal Araştırma Enstitüsü’nde yetiştirilen ve seleksiyon çalışmasının elit sürüsü olarak kabul
edilen Orta Anadolu Merinosu sürüsünden de bütün koyunlar kontrol grubu olarak çalışmaya
4
katılacaktır. Yapağı kalitesi ölçümleri için numuneler, halk elindeki üç işletmeden 1.5, 2.5, 3.5
ve 4.5 yaşlı hayvanlardan 2 koç ve 18 koyun olmak üzere her yaştan 20 ve her işletmeden 80
hayvan olmak üzere toplam 240 koyundan yapağı örneği alınacaktır. Kirli yapağı verimi için
işletmedeki bütün hayvanlar araştırmaya dâhil edilecektir.
8.3.2. Metot:
Koyunlarının kırkımı makine ile yapılacaktır. Kırkımda kirli gömlek ağırlığı tartıları 50 g’a
duyarlı terazi ile yapılacaktır. Kırkım sonunda koyunların kırkım sonu canlı ağırlıkları
alınacaktır. Önceden planlanmış olan her hayvanın kaburga bölgelerinden örnekler alınacaktır.
Kırkım sonrasında bütün koyunların canlı ağırlığı tespit edilecek ve kayıtları alınacaktır. Alınan
yapağı örnekleri küçük plastik poşetler içerisinde korunarak Lalahan Hayvancılık Merkez
Araştırma Enstitüsü Yapağı laboratuarın da analiz edilmek üzere gönderilecektir. Laboratuar da,
önemli yapağı özelliklerinden uzunluk, incelik, elastikiyet-mukavemet ve randıman ölçümleri
yapılacaktır. İlk üç özellik bütün numunelerde analiz edilirken, randıman sadece 1,5 yaşlı
hayvanlardan alınan toplam 50 örnekte yapılacaktır. Randıman tayin edilecek örnekler 30 g’dan
az olmayacaktır. Randıman tayini için, halk elindeki sürülerden 30 koyundan, Enstitü
koyunlarından da 20 baş koyundan numune alınacaktır. Yapağı analizleri modern cihazlarla
otomatik olarak yapılacaktır. Uzunluk Analizinde USTER AL+FL 100 Cihazı, Elastikiyet ve
Mukavemet Analizinde Single Fibre Tensile Tester FAFEGRAPH HR + ME Cihazı ve Elyaf
İncelik Analizinde USTER OFDA 100 İnstrument for Measuring Wool Diameter Cihazı
kullanılacaktır.
İstatistik analizlerde, Yijklm = U + ai + bj + ck + dl + fXijklm + eijklm modeline göre En Küçük
Kareler Metodu kullanılacaktır (Tekin 2000, SPSS R:16). Modelde; Yijklm, i. Genotipten, j.
Yaştan k. İşletmeden, l. Cinsiyetten, m. koyununun yapağı verimi veya yapağı özelliği; U,
genel ortalama (μ)’nın hesaplanmasında kullanılan ara değer
(intersept; μ = U+fXijklm); ai, genotipin etkisi (i= halk eli veya elit sürü); bj, yaşın etkisi (j=1.5,
2.5, 3.5 ve 4.5 yaşlı hayvanlar); ck, İşletmenin etkisi (k=A, B ve C işletmesi); dl, cinsiyetin etkisi
(l= Koç, koyun); f, yapağı verimi veya diğer yapağı özelliklerinin kırkım sonu canlı ağırlığına
kısmi regresyon katsayısı; Xijklm, her koyunun kırkım sonu canlı ağırlığı; eijklm, hata terimidir.
Faktörler arasında interaksiyon olup olmadığı da modele interaksiyon terimi katılarak
araştırılacaktır. Faktörlerin alt gruplarının üç ve daha fazla olması durumunda birbirleri ile
karşılaştırılmasında Duncan testi uygulanacaktır. Ayrıca, faktör ayrımı yapmaksızın, incelenen
özelliklerin birbiri ile fenotipik ilişkileri incelenecektir (SPSS 16 for Windows).
8.4. Beklenen Yararlar /Uygulamaya Aktarma/Ekonomiye Katkı:
Bu araştırma ile, Türkiye’de yetiştirilen merinosların yapağılarının tekstil sanayi için uygun olup
olmadığının tespiti ile yetiştiricinin yapağısının değerlendirilmesi için bir adım atılacaktır. Bu
alandaki bilgi eksikliği giderilecek ve yerli yapağı kalitesizdir yargısı sorgulanacaktır. Yerli
merinos yapağılarının daha iyi para etmesi için gerekli önerilerde bulunulacaktır. Halk elindeki
Merinos sürülerine ait yapağı verim ve kalitesine yönelik orijinal bir araştırma olacaktır.
Dolayısıyla, çalışmadan nitelikli bir yayın çıkması muhtemeldir
Dostları ilə paylaş: |