2
Redaktor:
Səhrab İsmayıl. Günəşiyeyənlər.
Bakı, 2012, 307 səh.
Oxucuların ixtiyarına verilən bu kitab 9 fəsildən və istifadə
olunmuş ədəbiyyat hissəsindən ibarətdir. I fəsil Yer üzərində
həyatın yaranması barədə ayrı-ayrı nəzəriyyələrə ümumi
baxışlardan ibarətdirsə, II-VI fəsillər həyatın yaranmasına səbəb
olan mühüm kimyəvi elementlər və birləşmələr: oksigen, karbon,
azot, su, karbon qazı, hemoqlobin, xlorofil və s. haqqında
məlumatlara və ciddi maraq doğuran tapıntılara və fərziyyələrə
həsr olunmuşdur.
VII fəsil fotosintez, onun həyatın əmələ gəlməsi
prosesində və biosferadakı mövqeyinin izahına yönəlmişdir. VIII
fəsilə kitabın əsas mövzusunu səciyyələndirən “Günəşiyeyənlər”
barəsində hərtərəfli şəkildə, bu insanların özləri barədə
söyləmələrindən və bu prosesə ayrı-ayrı elm xadimlərinin
münasibətlərindən faktiki məlumatlar daxil edilmişdir. Nəhayət,
sonuncu – IX fəsildə insanın da bitkilər kimi qeyri-üzvi maddələri
üzvi maddələrə çevirə bilmək, yəni avtotrof qabiliyyətinin olub-
olmaması haqqında imkan daxilində nəzəri proqnozlar
verilmişdir.
5
Mündəricat
Ön söz............................................................................
Ön söz............................................................................
10
15
Müqəddimə....................................................................
19
Fəsil 1.
Yer üzərində həyatın əmələ gəlməsi
..............
25
Həyat nədir? Canlı və cansızın fərqləri.........................
26
Biokimyəvi təkamül. Genobioz və Qolobioz................
31
Zülal-koaservat (“bulyon”) nəzəriyyəsi.........................
32
Xemiosmos nəzəriyyəsi.................................................
33
Panspermiya...................................................................
36
Öz-özünə əmələ gəlmə nəzəriyyəsi...............................
39
Stasionar-hal nəzəriyyəsi...............................................
41
Həyatın əmələ gəlməsinin müasir nəzəriyyələri............
42
Bioenerjiinformasiya dəyişməsi nəzəriyyəsi.................
İlkin həyat molekulu – RNT..........................................
43
44
Həyatın əmələ gəlməsinin dini versiyaları.
Kreosionizm...................................................................
48
Fəsil 2. Oksigen və hemoqlobin..................................
49
Oksigenin kəşfi..............................................................
50
Alınması.........................................................................
52
Fiziki xassələri...............................................................
53
Kimyəvi xassələri..........................................................
53
İnsan orqanizmində oksigenin rolu................................
56
Oksigen və hemoqlobin.................................................
59
Hem,
kimyəvi formulu,
fəza quruluşu, fiziki və
kimyəvi xassələri...........................................................
63
Hemin biosintezi............................................................
67
Hemoqlobin və törəmələri.............................................
68
Hemoqlobinin oksigenasiya reaksiyası.........................
70
Hemoqlobinin oksigenasiya prosesində
elektron və
fəza quruluşunun dəyişməsi...........................................
74