12
-150.000 nəfərdən artıq azərbaycanlı öz tarixi torpaqlarından qovularaq Stalinçi rejimin əli
ilə didərgin salınmışdılar. Qonşu Rusiya ərazilərində erməni miqrantlarının sayı əsaslı dərəcə
armışdı.
-Köçürülüb gətirilən, sonra məqsədyönlü şəkildə qonşu Gürcüstanın Abxazi-ya, Cavaxetiya
və s. bölgələrində yerləşdirilən ermənilər bu yerlərdə mühüm siyasi və ictimai-iqtisadi mövqələri
ələ keçirərək, respublikanın suverenliyi və ərazi bütövlüyü üçün əsl təhlükəyə çevrildilər. Bütün
bunların əsası isə SSRİ-nin bolşevik liderlərinin erməni millətçiləri ilə sövdələşməsi ilə məhz keçən
əsrin 50-ci illərində qoyulmuşdu.
ƏDƏBİYYAT
1. Əliyev H. “1948-1953-cü illərdə azərbaycanlıların Ermənistan SSR ərazisindəki tarixi etnik
torpaqlarından kütləvi surətdə deportasiyası haqqında” 18 dekabr 1997-ci il tarixli fərman.
Müstəqilliyimiz əbədidir. 13-cü cild, Bakı; Azərnəşr, 2004, 520 s.
2. Əliyev H. Azərbaycan Demokratik Respublikasının 80 illiyinə həsr olunmuş 1998-ci il mayın
26-da təntənəli iclasda nitq. “Azərbaycan” qəz.,1998, 27 may.
3. Erməni terror və quldur birləşmələrinin bəşəriyyətə qarşı cinayətləri. XIX-XXI əsrlər. Bakı,
Vətən, 2003, 367 s.
4. Arzumanlı V., Mustafa N. Tarixin qara səhifələri. Deportasiya. Soyqırım. Qaçqınlıq. Bakı;
Qartal, 1998. 280 s.
5. Mustafa N. Stalinlə bir görüşün tarixçəsi. “Xalq” qəz., № 127, 2001
6. История армянского народа: С древнейших времен до наших дней. Г.Х.Саркисян,
Т.Х.Акопян, А.Г.Абрамян и др. Ереван,
Изд-во Ереванского ун-та, 1980, 460 с
7. Пыжиков А. Хрушевская “Оттопел” (1953-1964), Новосибирски, “Олма-Пресс”, 2002
8. Советская Армения за 50-лет. Ереван, “АН АРМССР”, 1975
9. Худавердиян К. Культурные связи Советской Армении. E., “АН АРМ. ССР” 1977, с.132
10. Шота Тетвадзе, Отар Тетвадзе. Армяне в Грузии (с древних времён до
сегодняшнего дня). Тбилиси , 2008, 211 с.
ABSTRACT
Shamkhal Mammadov
ARMENIAN FACTOR IN THE SOUTH CAUCASIAN POLICY OF THE SOVIET
UNION IN THE MIDDLE OF THE XIX CENTURY
Towards the middle of XX century, leaders of Armenian diaspora organizations and terrorist
parties abroad, as well as, Armenian figures represented in the Soviet leadership made the next
attempt to create “Great Armenia”. But their attempts to snatch the territory of Turkey and to
consolidate the Nagorno-Karabakh Autonomous Province of Azerbaijan SSR to the Armenian SSR
failed. In this case, more than 150,000 Azerbaijanis were deported from the their own historical
lands in the Armenian SSR by the support of the Stalin administration, on the pretense of settling
the Armenians who were repatriated from foreign countries. Many Armenians moved from abroad
were also settled in Georgian SSR territories.
This meant that the Soviet leadership preferred the Armenian national factor in the South
Caucasus, which was inherited from Tsaristicism.That pro-Armenian policy led to the tragedy of
many nations, endless ethnic conflicts, genocide and deportations in the region after the collapse of
the USSR.