AZƏRBAYCANDA SİYASİ PARTİYALAR: SEÇKİDƏN SEÇKİYƏ
1
AZƏRBAYCANDA SİYASİ PARTİYALAR:
SEÇKİDƏN SEÇKİYƏ
BAKI - 2010
AZƏRBAYCAN RESPUBLİKASININ PREZİDENTİ YANINDA
STRATEJİ ARAŞDIRMALAR MƏRKƏZİ
Tahirə Allahyarova
Fərhad Məmmədov
AZƏRBAYCANDA SİYASİ PARTİYALAR: SEÇKİDƏN SEÇKİYƏ
2
Elmi redaktor:
Elxan Nuriyev
siyasi elmlər doktoru, professor,
Azərbaycan Respublikasının Prezidenti yanında
Strateji Araşdırmalar Mərkəzinin direktoru
Rəyçilər:
Cəmil Həsənli
tarix elmləri doktoru, professor
Musa Qasımlı
tarix elmləri doktoru, professor
Texniki redaktor, korrektor:
Aqşin Məmmədov
Dizayner:
İntiqam Məhəmmədli
AZƏRBAYCANDA SİYASİ PARTİYALAR: SEÇKİDƏN SEÇKİYƏ
3
ANNOTASİYA
Azərbaycanda dördüncü çağırış parlament seçkiləri
07 noyabr 2010-cu il tarixində keçiriləcək. Artıq seçki qa-
bağı mərhələ ifadəsini tətbiq etmək olar. Bu mərhələdə
milli məkanda siyasi partiyaların fəaliyyəti, seçkilərdə işti-
rak proqramı, əvvəlki mərhələlərdən fərqli strateji və taktiki
tədbirlər planı, müxalifət partiyalarının mövcud olduqları
iflas durumundan çıxmaq üçün hər hansı ciddi konsep-
siyasının olub-olmadığı, resursları və potensialları, siya-
si mübarizədə qüvvələrin konfiqurasiyası və s. məsələlərə
nəzər salmaq vacibdir. Bunun üçün də eyni zamanda par-
tiyaların yaranma tarixi və fəaliyyət dinamikalarının əsas
xüsusiyyətlərini yada salmaq önəmlidir.
Təqdim olunan kitabın hazırlanmasında “Research Co-
uncil” müstəqil araşdırmalar birliyinin siyasi partiyaların
liderləri və funksionerləri ilə apardığı “Azərbaycanda siya-
si partiyalar - 2010: parlament seçkiləri öncəsi durum və
planlar haqqında sosioloji sorğu”nun materiallarından və
Mərkəzi Seçki Komissiyasının “Azərbaycan Respublikasın-
da 1995–2008-ci illərdə keçirilmiş parlament və prezident
seçkilərində siyasi partiyaların iştirakı barədə” adlı rəsmi
statistik məlumatlarından istifadə edilmişdir.
Kitab ölkədə siyasi partiyaların yaranması, dinamikası,
seçki proseslərində iştirakı və real vəziyyəti ilə maraqlanan
geniş oxucu auditoriyasına ünvanlanmışdır.
AZƏRBAYCANDA SİYASİ PARTİYALAR: SEÇKİDƏN SEÇKİYƏ
4
AZƏRBAYCANDA SİYASİ PARTİYALAR: SEÇKİDƏN SEÇKİYƏ
5
MÜNDƏRİCAT
Giriş
6
1. Azərbaycanda partiyaların yaranması və dinamikasının
əsas xüsusiyyətləri
9
2. Partiyaların ideoloji spektri
23
3. Müstəqillik dövründə siyasi məkanda mövcud olan
bloklar və birliklər
31
4. Siyasi partiyaların ötən illərin seçki proseslərində iştirakı 39
5. Seçki - 2010. Müxalifətyönlü siyasi partiyaların resursları
və seçki taktikası
75
6. Partiyalar haqqında yeni qanunun qəbul edilməsinə
və partiyaların dövlət tərəfindən maliyyələşdirilməsinə
münasibət (mövqelər və rəylər)
87
7. Siyasi partiyalar 2010-cu ilin parlament seçkiləri ərəfəsində:
yekunlar, tövsiyələr, proqnozlar
98
8. Azərbaycanda siyasi partiyalar - 2010:
parlament seçkiləri öncəsi vəziyyət və əsas məqsədlər
113
İstifadə olunmuş elektron mənbələr
146
AZƏRBAYCANDA SİYASİ PARTİYALAR: SEÇKİDƏN SEÇKİYƏ
6
Siyasi partiya davamlı struktura malik olan, daimi siya-
si fəaliyyət göstərən, üzvlərinin siyasi iradəsini təmsil edən,
dövlətin siyasi kursunun müəyyənləşməsini və onu həyata
keçirən orqanların işində iştirak edilməsini əsas vəzifə hesab
edən müstəqil ictimai birlikdir .
Siyasi tarixdə partiyasız, birpartiyalı, ikipartiyalı və çoxpar-
tiyalı hakimiyyətlər mövcud olmuşdur. Partiyasız sistemlərdə
ya rəsmi qeydiyyata alınmış partiya olmur, ya da partiyaların
hər hansı fəaliyyətinə qadağa qoyulur. Partiyasız seçkilərdə
hər namizəd özünü müstəqil şəkildə təmsil edir. Belə sistemə
tarixi nümunə kimi Corc Vaşinqton administrasiyasını və ABŞ
Konqresinin ilk seçkilərini göstərmək olar.
Partiyaların genezisi - yaranma və formalaşma xüsu-
siyyətləri onların ideologiyasına, mövqeyinə, cəmiyyətdəki
münasibətlərə və siyasi sistemin inkişafına çox böyük təsir
göstərən amillərdəndir. Bu, olduqca mürəkkəb və ziddiyyətli
proses olduğu üçün politoloqların məsələ barədə hər hansı
yekdil qənaətləri mövcud deyil. Partiya sistemi on, hətta yüz
il ərzində formalaşa bilər, lakin qısa müddət ərzində onun
keyfiyyət baxımından dəyişməsi və ya transformasiyası,
hətta ən mükəmməl siyasi texnologiyalar tətbiq edilsə belə,
qeyri-realdır.
Ümumən qəbul olunmuş fikrə görə, partiyaların yaranma
xüsusiyyətləri ona görə fərqlidir ki, hər bir dövlətin inkişaf
mərhələləri, həll etməli olduğu problemlər, qarşısında du-
ran vəzifələr, məqsədlər fərqlidir. Bütün bunlar elmdə “par-
tiyaların mənşəyi” adlı problem kimi məlumdur. “Mənşə”
fenomeni hər bir ölkədə partiya sisteminə genetik xas olan
(“anadangəlmə ləkə” kimi) bir amil qismində çıxış edir. Bu
GİRİŞ
Dostları ilə paylaş: |