ULUSAL MESLEK STANDARDI
BOYAMA OPERATÖRÜ
SEVİYE 3
REFERANS KODU/10UMS0071-3
RESMİ GAZETE TARİH-SAYI:
Meslek:
|
BOYAMA OPERATÖRÜ
|
Seviye:
|
3I
|
Referans Kodu:
|
10UMS0071-3
|
Standardı Hazırlayan Kuruluş(lar) :
|
TÜRKİYE TEKSTİL SANAYİİ İŞVERENLERİ SENDİKASI (TTSİS)
|
Standardı Doğrulayan Sektör Komitesi:
|
MYK Tekstil, Hazır Giyim, Deri Sektör Komitesi
|
MYK Yönetim Kurulu Onay Tarih/ Sayı:
|
|
Resmi Gazete Tarih/Sayı:
|
|
Revizyon No:
|
01
|
TERİMLER, SİMGELER VE KISALTMALAR
ACİL DURUM: İşyerinin tamamında veya bir kısmında meydana gelebilecek yangın, patlama, tehlikeli kimyasal maddelerden kaynaklanan yayılım, doğal afet gibi acil müdahale, mücadele, ilkyardım veya tahliye gerektiren olayları,
BOBİN: Masuralar üzerine sarılı durumdaki belli bir miktar ipliği,
BOYAMA KAZANI: Boyama makinesinde ürün, boyarmadde ve kimyasalların konulduğu yeri,
BOYAMA REÇETESİ: Boya banyosunun içindeki maddelerin isimlerini ve niceliklerini, boyama yöntemi ve koşullarını belirten yazılı kısa bilgiyi,
CARASKAL: Yük kaldırmaya yarayan diferansiyel palangayı,
ÇUBUK: Presleme makinesinde kullanılan yuvarlak ya da köşeli, belirli yüksekliği olan metal parçayı,
FİLTRE: Parça ürünlerin ana kazandan, pompaya gitmesini engelleyen süzme tertibatı,
GÖZ: Boyama makinelerinin kapaklı her bir bölümünü,
ISCO: Uluslararası Standart Meslek Sınıflaması’nı,
İLAVE KABI (KAZANI): Boyama makinesine aktarılmak üzere boyarmadde ve kimyasalların konulduğu yeri,
İSG: İş sağlığı ve güvenliğini,
İŞ EMRİ KARTI (REFAKAT KARTI): Ürünün temel özellikleri ile birlikte boyanacak ürüne uygulanacak işlemlerin sırasıyla belirtildiği çizelgeyi,
KANCA: Malzemeyi çekmeye yarayan ucu çengelli demir çubuğu,
KAP: Boyarmadde ve kimyasalların içine konulduğu kabı,
KILAVUZ BEZİ: Makinelere beslenip çıkarılmasında kolaylık sağlayan bez parçasını,
KIRIK İZİ: Terbiye işlemleri sırasında veya bitiminde oluşmuş ve daha sonra giderilememiş katlanma, kırışma ve buruşma izini,
KİŞİSEL KORUYUCU DONANIM: Çalışanı, yürütülen işten kaynaklanan, sağlık ve güvenliği etkileyen bir veya birden fazla riske karşı koruyan, çalışan tarafından giyilen, takılan veya tutulan tüm alet, araç, gereç ve cihazları,
NUMUNE: Herhangi bir maddenin bütün özelliklerini içeren küçük bir örneğini,
PARÇA: Boyanacak hazır giyim ürününü,
PARTİLEME: Benzer özellikteki malzemeleri bir araya getirerek işlem için hazırlamayı,
PARTİ NUMARASI: Bütün özellikleri aynı olan ve tek seferde üretilen ürünlerin fabrika içinde sahip olduğu numarayı,
pH DEĞERİ: Bir sıvının asitlik, bazlık derecesini gösteren değeri,
pH METRE: pH değerini ölçen aleti veya kağıdı,
RAMAK KALA OLAY: İşyerinde meydana gelen; çalışan, işyeri ya da iş ekipmanını zarara uğratma potansiyeli olduğu halde zarara uğratmayan olayı,
RİSK: Tehlikeden kaynaklanacak kayıp, yaralanma ya da başka zararlı sonuç meydana gelme ihtimalini,
TOPS: Taranmış elyaf bantları,
TOPS/BOBİN TAŞIYICISI: Bobinleri/topsları makinalara taşıyabilmek için kullanılan aracı,
ifade eder.
İÇİNDEKİLER
-
GİRİŞ
Boyama Operatörü (Seviye 3) ulusal meslek standardı 5544 sayılı Mesleki Yeterlilik Kurumu (MYK) Kanunu ile anılan Kanun uyarınca çıkartılan “Ulusal Meslek Standartlarının Hazırlanması Hakkında Yönetmelik” ve “Mesleki Yeterlilik Kurumu Sektör Komitelerinin Kuruluş, Görev, Çalışma Usul ve Esasları Hakkında Yönetmelik” hükümlerine göre MYK’nın görevlendirdiği Türkiye Tekstil Sanayii İşverenleri Sendikası (TTSİS) tarafından hazırlanmıştır.
Boyama Operatörü (Seviye 3) ulusal meslek standardı, sektördeki ilgili kurum ve kuruluşların görüşleri alınarak değerlendirilmiş, MYK Tekstil, Hazır Giyim, Deri Sektör Komitesi tarafından incelendikten sonra MYK Yönetim Kurulunca onaylanmıştır.
-
MESLEK TANITIMI
-
Meslek Tanımı
Boyama Operatörü (Seviye 3) iş sağlığı ve güvenliği ve çevre ile ilgili önlemleri alarak, kalite gereklilikleri çerçevesinde; boyama sürecinde üretim öncesi hazırlıkları yapan, makineyi üretime hazırlayan, hazırlanan çözeltileri boyama makinelerine ilave eden, üretim yapan, üretim sonrası işlemleri yapan, sorumluluğundaki makineleri kontrol eden ve mesleki gelişime yönelik faaliyetlere katılan nitelikli kişidir.
-
Mesleğin Uluslararası Sınıflandırma Sistemlerindeki Yeri
ISCO-08: 8154 (Ağartma, boyama ve kumaş temizleme makineleri operatörleri)
-
Sağlık, Güvenlik ve Çevre ile ilgili Düzenlemeler
2872 sayılı Çevre Kanunu
4857 sayılı İş Kanunu
6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu
2/7/2013 tarih ve 28695 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Kişisel Koruyucu Donanımların İşyerlerinde Kullanılması Hakkında Yönetmelik.
13/7/2013 tarih ve 28706 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Tehlikeli ve Çok Tehlikeli Sınıfta Yer Alan İşlerde Çalıştırılacakların Mesleki Eğitimlerine Dair Yönetmelik.
12/8/2013 tarih ve 28733 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Kimyasal Maddelerle Çalışmalarda Sağlık ve Güvenlik Önlemleri Hakkında Yönetmelik
Ayrıca iş sağlığı ve güvenliği ve çevre ile ilgili yürürlükte olan diğer mevzuat, kanun, tüzük ve yönetmeliklere uyulması ve konu ile ilgili risk analizi yapılması esastır.
-
Meslek ile İlgili Diğer Mevzuat
Meslek ile ilgili diğer mevzuat bulunmamaktadır.
-
Çalışma Ortamı ve Koşulları
Boyama Operatörü (Seviye 3) belirli nem ve sıcaklık değerlerinin olduğu, kapalı fabrika ortamlarında, ıslak ve kaygan zeminde, çalışma süresi boyunca çoğunlukla hareket halinde, el ve göz koordinasyonu ile ayakta çalışır. Çalışma saatleri, vardiyalı ve düzenli olmakla birlikte, gece ve tatil günlerinde de çalışma durumu vardır.
Boyama Operatörü (Seviye 3) kullandığı kimyasal maddelerden kaynaklı zehirlenme, deri ile teması sonucu alerjik reaksiyonlar, göz ile temas sonucu gözde tahribat, ıslak ve kaygan zeminden dolayı düşme ve buna bağlı yaralanmalar görülebilir.
Mesleğin icrası esnasında iş sağlığı ve güvenliği önlemlerinin alınmasını gerektiren iş kazası ve meslek hastalığı riskleri bulunmaktadır. Risklerin tamamen ortadan kaldırılamadığı durumlarda ise işveren tarafından sağlanan uygun kişisel koruyucu donanımı kullanarak çalışır.
-
Mesleğe İlişkin Diğer Gereklilikler
Boyama Operatörü (Seviye 3), 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanununun 15inci maddesi gereğince sağlık gözetimine tabi tutulur ve 17incimaddesi gereğinde gerekli eğitimleri alır ve belgelendirilir.
-
MESLEK PROFİLİ
-
Görevler, İşlemler ve Başarım Ölçütleri
Görevler
|
İşlemler
|
Başarım Ölçütleri
|
Kod
|
Adı
|
Kod
|
Adı
|
Kod
|
Açıklama
|
A
|
İş yeri kalite, çevre ve iş sağlığı ve güvenliği kurallarını uygulamak
|
A.1
|
İş sağlığı ve güvenliği talimatlarını uygulamak
|
A.1.1
|
Yasa ve iş yerine özgü iş sağlığı ve güvenliği kurallarını uygular.
|
A.1.2
|
Yapılan işe uygun kişisel koruyucu donanım kullanarak çalışır.
|
A.1.3
|
Çalışma yerinde karşılaşılabilecek tehlikelerin belirlenmesi, risklerin değerlendirilmesi çalışmalarına katkıda bulunur.
|
A.1.4
|
Anında giderilemeyecek veya yetki alanı dışındaki acil durum veya kazayı derhal ilgili personel ve acil hizmet birimlerine bildirir.
|
A.1.5
|
Acil durumlarda çıkış ve kaçış prosedürlerini uygular.
|
A.1.6
|
Üretim esnasında kimyasalların uygulanmasında iş sağlığı ve güvenliği talimatlarını uygular.
|
A.2
|
Çevre koruma önlemlerini almak
|
A.2.1
|
Çevre korumaya yönelik önlemleri, yapılan işin gereklerine uygun şekilde uygular.
|
A.2.2
|
Doğal kaynakların daha az kullanımı için tespit ve planlama çalışmalarına katılır.
|
A.2.3
|
Yanıcı ve parlayıcı maddelerin güvenli bir şekilde tutulmasını sağlar.
|
A.3
|
Kalite gerekliliklerine uygun çalışmak
|
A.3.1
|
İşlem formlarında yer alan talimatlara ve planlara uygun işlem yapar.
|
A.3.2
|
Araç, alet, donanım ya da sistemin kalite gerekliliklerine uygun çalışır.
|
A.3.3
|
Üretim esnasında yarı mamul ve mamul kalitesinin bozulmasına neden olabilecek hataların giderilmesine katkı sağlar.
|
Görevler
|
İşlemler
|
Başarım Ölçütleri
|
Kod
|
Adı
|
Kod
|
Adı
|
Kod
|
Açıklama
|
B
|
Üretim öncesi hazırlıkları yapmak
|
B.1
|
Yar mamul ve malzemeleri hazırlamak
|
B.1.1
|
Boyama reçetesinde istenen malzemeleri hazırlar.
|
B.1.2
|
İş emrine göre yarı mamulü, üretim planına uygun olarak makinenin önüne getirir.
|
B.2
|
Araç, gereç ve ekipmanı hazırlamak
|
B.2.1
|
İş emrine göre, üretimi aksatmayacak sayıda araç, gereç ve ekipmanı hazırlar.
|
B.2.2
|
Makinenin hazırlanması esnasında tespit ettiği uygun olmayan araç, gereç ve ekipmanı amirine bildirir.
|
Görevler
|
İşlemler
|
Başarım Ölçütleri
|
Kod
|
Adı
|
Kod
|
Adı
|
Kod
|
Açıklama
|
C
|
Makineyi üretime hazırlamak
|
C.1
|
Makine ve çevresini temizlemek
|
C.1.1
|
Makinenin ve çevresinin temiz olup olmadığını kontrol eder.
|
C.1.2
|
Makinenin ve çevresinin temiz olmadığı durumda metoduna uygun olarak temizler.
|
C.2
|
Boyama reçetesine göre su, boyarmadde ve kimyasalı hazırlamak
|
C.2.1
|
İstenilen üretim şekline göre gerekli olan su, boyarmadde ve kimyasalı (banyoyu) hazırlar.
|
C.2.2
|
Boya ve kimyasal çözeltilerin miktarını boyama reçetesine göre ayarlar.
|
C.3
|
Makineden ilgili programı seçmek
|
C.3.1
|
Boyama reçetesine göre makineden ilgili programı seçer.
|
C.3.2
|
Program içerisindeki sıcaklık, basınç, geçiş hızı, gerginlik ve silindir baskı değerlerini boyama reçetesine göre ayarlar.
|
Görevler
|
İşlemler
|
Başarım Ölçütleri
|
Kod
|
Adı
|
Kod
|
Adı
|
Kod
|
Açıklama
|
D
|
Hazırlanan çözeltileri boyama makinelerine ilave etmek
|
D.1
|
Boyama makinesine hazırlanan çözeltiyi sevk etmek
|
D.1.1
|
Boyama reçetesinde tanımlanan sıraya göre boyarmadde ve kimyasal maddeleri ilave kazana ekler.
|
D.1.2
|
Boya ve kimyasal çözeltilerinin boyama kazanına sevkini makineden sinyal geldiğinde yapar.
|
D.1.3
|
Boyama reçetesinde tanımlandığı şekliyle çözeltinin makineye sevkini yapar.
|
D.2
|
Boyama makinelerini, ilave kaplarını ve çevresini temiz tutmak
|
D.2.1
|
Boyama makinelerini, ilave kaplarını ve çevresini kimyasal maddeler kalmayacak şekilde temizler.
|
D.2.2
|
Boyaların birbirine karışmaması için her beslemeden sonra makineyi temizler.
|
Görevler
|
İşlemler
|
Başarım Ölçütleri
|
Kod
|
Adı
|
Kod
|
Adı
|
Kod
|
Açıklama
|
E
|
Boyama işlemlerini yapmak
|
E.1
|
Yarı mamulü makineye yerleştirmek
|
E.1.1
|
Yarı mamul taşıma aracını makineye uygun pozisyonda çevresine zarar vermeyecek şekilde yerleştirir
|
E.1.2
|
Yarı mamulü uygun aparatlar(dikiş makinesi, kafes, taşıyıcı ) kullanarak yerleştirir.
|
E.2
|
Makineyi çalıştırmak
|
E.2.1
|
Makineyi çalıştırmadan önce program ayarlarının doğruluğunu kontrol eder.
|
E.2.2
|
Makineyi malzeme akışı düzgün olacak şekilde çalıştırır.
|
E.2.3
|
Boya ve kimyasal çözeltileri boyama reçetesinde tanımlanan sıraya göre ilave eder.
|
E.3
|
Kimyasal kontrolleri yapmak
|
E.3.1
|
Banyo ve yarı mamulün pH kontrolünü boyama reçetesine göre yapar.
|
E.3.2
|
Banyo suyu renk kontrolünü boyama reçetesine göre yapar.
|
E.4
|
Fiziksel kontrolleri yapmak
|
E.4.1
|
Yarı mamul de abraj, kırık ve benzeri olup olmadığını gözle kontrol eder.
|
E.4.2
|
Boyama sonucunda boyama reçetesine göre uygun renk elde edilip edilmediğini gözle kontrol eder.
|
E.4.3
|
Amirinden aldığı talimatlara göre belirlenen miktarda boya ilavesi yapar.
|
Görevler
|
İşlemler
|
Başarım Ölçütleri
|
Kod
|
Adı
|
Kod
|
Adı
|
Kod
|
Açıklama
|
F
|
Üretim sonrası işlemleri yapmak
|
F.1
|
Makineyi boşaltmak
|
F.1.1
|
Boşaltma sırasında materyal zarar görmemesi için dikkatli davranarak ürünü taşıyıcıya yükler.
|
F.1.2
|
Boyanmış yarı mamulü bir sonraki işleme sevk eder.
|
F.1.3
|
Makineyi talimatlara uygun şekilde kapatır.
|
F.2
|
Üretim sonrası makine ve çevresinin temizliğini yapmak
|
F.2.1
|
Makineleri boyarmadde ve kimyasal maddeler kalmayacak şekilde yeni parti için temizler.
|
F.2.2
|
Kapları boyarmadde ve kimyasal maddeler kalmayacak şekilde yeni ölçümler için temizler.
|
Görevler
|
İşlemler
|
Başarım Ölçütleri
|
Kod
|
Adı
|
Kod
|
Adı
|
Kod
|
Açıklama
|
G
|
Sorumluluğundaki makineleri kontrol etmek
|
G.1
|
Makinede kaçak olup olmadığını kontrol etmek
|
G.1.1
|
Makinedeki su, buhar, yağ, hava ve gaz kaçağı gözle ve makine kumanda ekranından kontrol eder.
|
G.1.2
|
Makinede kaçak varsa amirine bildirir.
|
G.2
|
Makinenin çalışmasını kontrol etmek
|
G.2.1
|
Bakım-onarım ve periyodik kontrol yapıldıktan sonra makinenin belirlenen standart çalışma ayarlarını gözle ve makine kumanda ekranından kontrol eder.
|
G.2.2
|
Bakım-onarım yapıldıktan sonra makinenin çalışmaması durumunda amirine bilgi verir.
|
Görevler
|
İşlemler
|
Başarım Ölçütleri
|
Kod
|
Adı
|
Kod
|
Adı
|
Kod
|
Açıklama
|
H
|
Mesleki gelişim faaliyetlerine katılmak
|
H.1
|
Bireysel mesleki gelişim çalışmalar yapmak
|
H.1.1
|
Yönetim tarafından belirlenen mesleki eğitim ve organizasyonlara katılır.
|
H.1.2
|
Mesleği ile ilgili belirlediği eğitim eksikliklerini amirine bildirir.
|
H.1.3
|
Bilgi ve deneyimlerine birlikte çalıştığı kişilere aktarır.
|
H.2
|
Ekip arkadaşlarına işbaşı eğitim vermek
|
H.2.1
|
İşe yeni başlayan meslektaşlarına yapılacak işlere ilişkin, bilgi ve deneyimlerini aktarır.
|
H.2.2
|
Ekip arkadaşlarına gerektiğinde işi uygulamalı olarak gösterir.
|
-
Kullanılan Araç, Gereç ve Ekipman
-
Beher
-
Bobin boyama makinesi
-
Boyama kabı
-
Boyama makinesi
-
Caraskal
-
Çile boyama makinesi
-
Çubuk
-
Dok
-
Elyaf Tops boyama makinesi
-
Filtre
-
Hassas terazi
-
İğne
-
İlave kabı
-
İndigo
-
İndigo halat açma
-
İndigo halat sarma
-
İplik
-
Jet boyama makinesi
-
Jigger boyama makinesi
-
Kanca
-
Kantar
-
Kılavuz bezi
-
Kişisel koruyucu donanım
-
Kova
-
Makas
-
Mıknatıs
-
Mikser
-
Numune alma aparatı
-
Pad batch makinesi
-
Pad steam makinesi
-
Parça boyama makinesi
-
pH kağıdı
-
pH metre
-
Pipet
-
Poşet
-
Taşıma arabası
-
Taşıyıcı araç
-
Tops/bobin taşıyıcısı
-
Bilgi ve Beceriler
-
Acil durum bilgisi
-
Araç, gereç ve ekipman bilgisi
-
Atıkların kaynakta doğru ayrılması ve geri dönüşüm faaliyetleri bilgisi
-
Bilgisayar kullanma bilgi ve becerisi
-
Boyama işlemlerindeki makineleri kullanma becerisi
-
Ekip içinde çalışma becerisi
-
İş sağlığı ve güvenliği bilgisi
-
İşyeri çalışma prosedürleri bilgisi
-
Kalite kontrol bilgisi
-
Tekstil boyama bilgisi
-
Temel düzeyde tekstil kimya bilgisi
-
Temel düzeyde tekstil lifleri ve özellikleri bilgisi
-
Temel ilk yardım bilgisi
-
Tutum ve Davranışlar
-
Çalışma zamanını iş emrine uygun şekilde etkili ve verimli kullanmak
-
Çalışmalarında planlı ve organize olmak
-
Çevre korumaya karşı duyarlı olmak
-
Çevre, kalite ve İSG kurallarını benimsemek
-
Değişime karşı açık olmak ve değişen koşullara uyum sağlamak
-
Deneyimlerini iş arkadaşlarına aktarmak
-
Ekip içerisinde uyumlu çalışmak
-
Görev tanımını, görevi ile ilgili talimatları ve sorumluluklarını bilmek ve yerine getirmek
-
İşyerinde doğru kişilere, zamanında ve doğru bilgi aktarmak
-
İşyerine ait araç, gereç ve malzemelerin kullanımına özen göstermek
-
Kalite kurallarını benimsemek
-
Karşılaşılan sorunlar karşında soğukkanlı olmak ve sorunlara çözüm üretlmek
-
Kaynakların verimli kullanılmasına özen göstermek
-
Kimyasal maddelerle çalışma kurallarına uymak
-
Risk faktörleri konusunda duyarlı davranma
-
ÖLÇME, DEĞERLENDİRME VE BELGELENDİRME
Boyama Operatörü (Seviye 3), meslek standardını esas alan ulusal yeterliliklere göre belgelendirme amacıyla yapılacak ölçme ve değerlendirme, gerekli şartların sağlandığı ölçme ve değerlendirme merkezlerinde yazılı ve/veya sözlü teorik ve uygulamalı olarak gerçekleştirilecektir.
Ölçme ve değerlendirme yöntemi ile uygulama esasları bu meslek standardına göre hazırlanacak ulusal yeterliliklerde detaylandırılır. Ölçme ve değerlendirme ile belgelendirmeye ilişkin işlemler 15/10/2015 tarihli ve 29503 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Mesleki Yeterlilik Kurumu, Sınav, Ölçme, Değerlendirme ve Belgelendirme Yönetmeliği çerçevesinde yürütülür.
© Mesleki Yeterlilik Kurumu, 2017 Sayfa
Dostları ilə paylaş: |