1
AZƏ
RBAYCAN RESPUBL KASI TƏ
HS L NAZ RL Y
AZƏ
RBAYCAN DÖVLƏ
T QT SAD UN VERS TET
MAG STRATURA MƏ
RKƏ
Z
Ə
lyazma hüququnda
NƏ
CƏ
FƏ
L YEVA TURAN SƏ
FƏ
RƏ
L qızı
(magistrinsoyadı, adı, atasınınadı)
ASS MMETR K NFORMAS YANIN QT SAD NK Ş
AF
MODELLƏ
R NƏ
TƏ
TB Q ST QAMƏ
TLƏ
R
mövzusunda
MAG STR D SSERTAS YASI
xtisasın adı və şifri
060509
Kompüter elmləri
xtisaslaşmanın adı və şifri
M 020004
darəetmənin informasiya
texnologiyaları
Magistr proqramının rəhbəri
dos. T.Ə
. Ə
L YEVA
Elmi rə
hbə
r:
akad. Ə
.M ABBASOV
Kafedra müdiri:
akad. Ə
.M.ABBASOV
BAKI - 2016
2
MÜNDƏ
R CAT
REFERAT ..................................................................................................... 3
G R Ş
.............................................................................................................. 7
I FƏ
S L. QLOBALLAŞ
MA ŞƏ
RA T NDƏ
QT SAD YYATIN
DARƏ
ED LMƏ
S NDƏ
NFORMAS YANIN ROLU .......................... 10
1.1.
qtisadi informasiyanı və informasiya iqtisadiyyatını xarakterizə
edən amillər .................................................................................................... 10
1.2.
Assimmetrik informasiya konsepsiyasının əsasları................................. 22
II FƏ
S L. BAZARIN SƏ
MƏ
RƏ
L FƏ
AL YYƏ
T NDƏ
ASS MMETR K
NFORMAS YANIN ROLU ........................................................................ 27
2.1. Assimmetrik informasiyanin fəaliyyət sahələri və yayılma üsulları ....... 27
2.2. nformasiya assimmetriyasının bazaramənfi təsirləri .............................. 30
2.3. Assimmetrik informasiya modellərinin təhlili ....................................... 32
III FƏ
S L. QT SADI S STEMLƏ
R N TRANSFORMAS YASINA
TƏ
S R EDƏ
N AM LLƏ
R ........................................................ 59
3.1. Asimmetrik informasiya probleminin aradan qaldırılmasında
kommunikasiya vasitələrindən istifadə .................................................... 59
3.2. Üçüncü sektor və sosial şəbəkələr bazarın alternativi kimi ..................... 62
3.3.Assimmetrik informasiyalı bazarların problemlərinin həlli yolları ....
66
NƏ
T CƏ
VƏ
TƏ
KL FLƏ
R ......................................................................... 71
ST FADƏ
ED LM Ş
Ə
DƏ
B YYAT .......................................................... 75
РЕЗЮМЕ
....................................................................................................... 77
SUMMARY .................................................................................................... 78
3
REFERAT
Mövzunun aktuallığ
ı: nformasiyanın natamamlığının ən çox öyrənilmiş
müxtəlifliklərindən biri bazarda assimmetrik informasiyadır. Assimmetrik
informasiya sövdələşmənin iştirakçılarından bir hissəsinin malik olduğu, digər
hissəsinin isə malik olmadığı mühüm informasiya ilə bağlı situasiyadır.
nformasiya assimmetriyasının meydana gəlməsinin əsas üç səbəbi vardır.
nformasiyanın həqiqi olmadığı halda onun yoxlanılması əlavə məsrəflər tələb edir.
Buna görə də subyektin daha həqiqi informasiyaya istiqamətlənməsi mütləq deyildir.
nformasiyanın nəhəng miqdarı vasitələrin kifayət qədər olmaması səbəbindən
onun yığılmasına imkan vermir, bununla yanaşı subyekt düzgün olmayan qərar qəbul
edə bilər və relevant olmayan informasiyanı əldə edə bilər.
Bazarın bütün subyektləri qarşılaşdığı hər şey haqqında informasiyanı eyni
səviyyədə seçə, toplaya və təhlil edə bilməz. Lakin iqtisadiyyatın müasir
mərhələsində xarici mühitin sürətli dəyişdiyi bir şəraitdə bazar subyektlərində
tam,səhih bazar informasiyasına daha kəskin zərurət meydana çıxır. Simmetrik
informasiya rəqabət qabiliyyətliliyinin yüksəldilməsinə və subyektlərin iqtisadi
potensialının daha tam reallaşdırılmasına imkan yaradır. Eyni zamandabazarın
agentləri arasında informasiyanın qeyri-müntəzəm paylanması isə onların təsərrüfat
üzrə xüsusiləşməsi ilə şərtlənir, assimmetriya fenomenini doğurur. nformasiyanın
assimmetriyası müxtəlif bazarlara aid olan və öz növbəsində bazarın agentlərinə
xüsusi təsir forma və xarakteristikalarına malik bir xassədir. Bu da, iqtisadi
subyektlərin optimal qərarları qəbul etməsinə və resursların səmərəli paylanmasına
maneçilik törədir, mənəvi riskin (moral hazard)meydana çıxmasına, arzu olunmayan
seçimə gətirib çıxarır və tərəflərin qeyri-prinsipial davranışının reallaşdırılması üçün
imkanlar yaradır, tranzaksiya yubanmalarını artırır. stənilən bazarda informasiya
assimmetriyası öz spesifikası ilə xarakterizə olunur. Onun təhlili qərar qəbuletmə