22
9.
Müasir' TŞ-lə uyğun olmayan brilyantlan 50% güzəştlə qiy-
mətləndirirlər.
10.
«Qızü gül» təraşlı almazlar, üzlərinin sayı 17-dən az olan sadə təraşh
brilyantlar böyük 17 üzlü brilyantlarm qiyməti üzrə 50% güzəştlə
qiymətləndirilir.
11.
«Oynamayan» fikirlənmiş brilyantlarm (TŞ üzrə qopartmaları ola bilər)
qiyməti kütləsi 0,30 karat plan zaman 1 karatı - 120 ABŞ dollar, 0,30
karatdan çox kütlə zamanı - 230 ABŞ dollardır.
12.
Rəngsiz brilyantlara (1 rəng qrupu) yalnız mavi lüminessen-siyası
olmayan brilyantları aid etmək olar.
Zümrüdlə, yaqutla, göy yaqutla və təbii mirvari ilə zərgərlik mə-mulatlarmm
qiymətləndirilməsi:
1.
Məmulatlarm maya dəyərini qiymətü metalların dəyərinin, məmulatm
hazırlanmasmm və zümrüdün, yaqutun, göy yaqutun, təbii mirvarinin
sıxılıb bərkidilməsinin əmək məsrəfinin cəmi kimi müəyyənləşdirirlər.
2.
Brilyantlarda olan zərgərlik məmulatlarınm maya dəyəri əwəlki
bölmədə verilmiş metodika üzrə müəyyən edilir və ona əlvan daşlajm
dəyərini əlavə edirlər.
3.
Məmulatda qiymətli metalm maya dəyəri qiymətli daşlarm kütləsi
qədər azaldılmış məmulatm kütləsinə vurulan qiymətli metalm buraxılış
qiymətinin topdan satış qiymətinə çatdmlma əmsah nəzərə almmaqla
metalm 1 qrammm qiyməti hesaba alınaraq təyin olunur.
4.
Yaqutlarm, göy yaqutlarm, təbii mirvarinin keyfiyyət göstəri-cilərini
1991-ci ilin 111 N°-li satmalma preyskurantmm qüsurluluq, rəng
qrupunun təsvirinə müvafiq müəyyən edirlər.
5.
Zümrüdlərin keyfıyyət göstəriciləri TŞ - 95.335-88 «Təbii, işlənnıiş
zümrüdlər»ə uyğun müəyyən edirlər.
6.
3-cü xalislik qrupuna uyğun gəlməyən təraşlandırılrmş zümrüdlər,
yaqutlar, göy yaqutlar kaboşonlarm 1-ci xalislik qruppu üzrə
qiymətləndirilir.
23
7.
Xarici qüsurları olan qiymətli daşları faizlə aşağıdakı güzəşt-lərlə
qiymətləndirirlər: 20 - qeyri-hamarlılığa və çalarmm xah olduğuna,
dixroizmə (göy yaqutlardır) görə, 30 - cızıqlara, kiçik qopart-malara,
sonna kimi təraşlanmadığma, kiçik sürtüklərinə, simmetrii-yada
sapmasma görə, 50 - təchiz edilməmiş göz ilə asanlıqla görünən böyük
qopartmalar və digər qüsurlara görə.
8.
Üzlərinin sürtüklüyünə, eləcə də yarıldığma görə satış keyfiy-yəti
olmayan qiymətli daşlar sonuncu rəng qruppu kaboşonunun 2-ci
xalislik qruppu üzrə qiymətləndirirlər.
9.
«Kare», düzbucaqlı, kaboşon istisna olmaqla, başqa şəkilli zümrüdləri
düzbucaqlı zümrüdlərin qiyməti ilə 25% güzəştlə, 49-dan artıq sayda
üzü olan düzbucaqlı cilalanmış zümrüdləri isə 20% artır-ma ilə
qiymətləndirirlər.
10.
Aleksandritləri dixroizm dərəcəsini nəzərə almaqla zümrüdlə-rin əsas
keyfiyyət götəriciləri üzrə qiymətləndirirlər.
Qoymalan olmayan zərgərlik məmulatlarmm qiymətləndirilməsi.
1.
Məmulatm maya dəyərini metalm 1 q qiymətini hesaba almaqla,
qiymətli daşm buraxılış qiymətini topdansatış qiymətləndir-məyə
çatdırma əmsalım məmulatm kütləsinə vurmaqla və istehsal-çmm
qiymət əlavəsini (sonuncu məmulatm istehsalı üçün tələb olu-nan
həcmindən asılıdır) nəzərə almaqla müəyyən edirlər. İstehsalçmm
mürəkkəb tökmə formasma malik olan məmulata qiymətin əlavəsini
təyin etmək üçün mum modelinin hazırlanmasma və istehsal üçün
zəruri olan vaxtı hesaba almaqdan ötrü metalm həqiqi dəyərini 2,25-ə
vurmaq lazımdır. Ayrılan birləşmələri olan tökmə məmulatlar (sırğalar,
broşlar, asmalar, qolbaqlar) üçün metalm həqiqi dəyərini 2,5-dən az
olmayan əmsala vurmaq tövsiyə olunur. İki və üçrəngli qızıl
məmulatlar üçün metalm həqiqi qiymətini 2,2-yə vurmaq tövsiyə
olunur.
24
2.
Gümüşdən tökmə və ştamplanmış məmulatları qiymətləndirən zaman
metalm bu əyarmm həqiqi dəyərini, aşağıdakı əmsallar nəzərə
almmaqla məmulatm ümumi kütləsinə vurmaq tövsiyə olunur.
Ştamplama məmulatlar üçün - 2, əlavə naxışlarla ştamplama məmu-
latlar üçün - 3, qara mina ilə məmulatlar üçün - 4.
Məmulatm xarici vəziyyətini nəzərə alma prinsipləri. Zərgərlik mallarmm
keyfıyyətinə əsas tələblər «Qiymətli metallardan zərgərlik məmulatlarmm ümumi
texniki şərtlər»ində göstərilmişdir. Seriya üzrə buraxılan qiymətli daşlan təraş edən
məmulatlarm keyfiyyəti tələblərə müvafiq olmahdir.
Qiymətli metallardan haznlanan məmulatlarm keyfıyyətinə nə-zarət hər
məmulatda Probvurma nəzarət inspeksiyası möhürünün və istehsalçı müəssisə
adhğmm varhğmm yoxlanmasmdan başlamaq zəruridir. Bu nişanələr aydm olmalı
və məmulatm xarici görünüşünü pisləşdirməməlidirlər.
Cüt məmulatları (sırğalar, zaponkalar) ölçüləri, forması, təraş-landırma
görünüşü və qoymalarm rəngi üzrə seçib götürürlər. Qoy-malarm çalarlarmdan
kiçik fərqlər brak əlaməti deyil. Əgər yarımcüt-lər təpədə assimmetrik
konstruksiyaya malikdirlərsə, o zaman onları cüt güzgü əksi Prinsipi üzrə seçib
götürürlər. Məmulatlarm cilalanmış və kraslanmış səthləri bərabər, pardaxlanmış
sətnləri - parıldamalı, tutqun səhtləri - şəkli üzrə bərabər tutqun və məxməri
olmalıdır.
Məmulatm üzərində çatlara, boşluqlara, qırıntılara yol verilmə-məlidir.
Qeyri-üz səthlərində əhəmiyyətsiz məsaməlik, dalğalıq, alətin izləri ola bilər.
Məmulatlarm mina örtükləri hamar, parıltıh, qopuq-suz, çatsız, arasız, zolaqsız,
zalsız və şəffaf mina altmda metalm görü-nən qüsurları olmadan olmalıdır.
Məmulatlärm mina örtüklərində (süfrə açma əməliyyatlarmda və interyeri
bəzəməkdən başqa) cızıqlar, qovuqlar, əlavələr, boşluqlar, kantlarda və
arakəsmələrdə yığmtılar istisna olunur. Belə örtüklərdə mina qatımn əhəmiyyət
kəsb etməyən dalğalığma, eləcə də minanm arakəsmələrlə və kantlarla birləşən
yerlərində tükşəkilli əlamətlərinə yol verilir.
Dostları ilə paylaş: |