28
sənaye sahələri (ət, süd, şəkər,
qəhvə, siqaret və s.), tikinti materialları (sement,
dəmir-beton və s.) istehsal müəssisələri fəaliyyət göstərir. Həmçinin Leon,
Qranada, Mataqalpa və Korinto şəhərində bir neçə yüngül və yeyinti sənaye
müəssisələri yerləşir.
Nikaraquanın nəqliyyatı, iqtisadi əlaqələri va daxili fərqləri
Nikaraquanın nəqliyyat sistemi zəif inkiş etmişdir. Ölkənin mərkəz və şərq
rayonlarında nəqliyyat şəbəkəsi çox seyrəkdir. Dəmir yollarının
ümumi uzunluğu
376 km-dir. Bunun 300 km-dən çoxu dövlətə məxsus olan Sakit okean yoludur.
Nikaraquanın ümumi yük dövriyyəsində öncül rolu avtomobil nəqliyyatı oynayır.
Ümumi uzunluğu 15285 km şosse yollarının 1598 km-i bərk örtüklüdür. Daxili su
yollarının uzunluğu 2220 km-dir. Manaqua şəhərindən şərqə tərəf, dağlıq
mərkəzdə və şərqdə yerli yük daşımalarda, qoşqu heyvanlardan istifadə olunur.
Ölkənin mərkəz hissəsində yağışlar mövsümundə bu yollarda hərəkət çox çətindir.
Bataqlaşmış Moskitdə yollar az və seyrəkdir.
Nikaraquada hava nəqliyyatı zəif inkişaf etmişdir. Manaqua şəhəri
yaxınlığındakı beynəlxalq əhəmiyyətli Mersedes aeroportu reaktiv təyyarələri
qəbul edə bilir. Bu aeroport bir sıra beynəlxalq aviaşirkətlər tərəfindən istifadə
edilir.
Bütün xarici daşımalar dəniz nəqliyyatı vasitəsilə həyata keçirilir. Xarici
ticarətdəki yük dövriyyəsinin 60%-i Sakit okean portu Karintonun payına düşür.
Yük dövriyyəsinə görə 2-ci yeri Sakit okean portu San-Xuan-del-sur tutur. Karib
dənizi sahilində yük dövriyyəsinə görə Puerto - Kavesas və El - Vlaf portları
fərqlənir.
Nikaraquanın iqtisadi həyatında xarici ticarət böyük rol oynayır. Onun
strukturu isə (avadanlıqlar və sənaye məhsulları) ölkə təsərrüfatının xarici
ölkələrdən güclü asılılığını göstərir. 2005-ci ildə ölkənin ticarət dövrüyyəsində
ixracat 550 mln. dollar, idxalat isə 1 mlrd. dollar təşkil etmişdir. Ölkənin pul
gəlirinin həcmi pambıq və qəhvə ixracının həcmindən asılıdır. Nikaraquadan
pambıq və qəhvə ilə yanaşı şəkər, ət, oduncaq, qızıl və s. ixrac edilir. İdxalatında
maşın və avadanlıqlar, nəqliyyat vasitələri, neft, yazır məmulat və s. başlıca yer
tutur.
Nikaraqua əsəsən Avropa İttifaqı, Latın Arnerikası ölkələri, Yaponiya və
digər ölkələr ilə ticarət əlaqələri saxlayır.
Nikaraquanı iqtisadi cəhətdən 4 rayona ayırmaq olar: 1) Sakit okean sahili; 2)
Tektonik çökəklik; Mərkəzi Yayla; 4) Şərq rayonu.
Ölkənin Sakit okean sahili zəif parçalanmışdır. Şimalda Honduras ilə
həmsərhəd olan yerdə geniş Fonseka körfəzi yerləşir. Sahilin qalan yerlərində
okeandan uzun dillərlə ayrılmış laqunlar vardır. Ən əlverişli laqunda ölkənin əsas
dəniz portu – Korinto yerləşir. Sakit okean sahil düzənliyinin torpaqları münbit
və məhsuldardır. Bu iqtisadi rayon ölkənin intensiv kənd təsərrüfatı rayonudur.
Burada qəhvə, şəkər qamışı, pambıq plantasiyaları, həmçinin qarğıdalı, çəltik,
tərəvəz, tropik meyvələr və s. yetişdirilir. Heyvandarlıq təsərrüfatında iribuynuzlu
29
mal-qara, quşçuluq və donuzçuluq sahələri inkişaf etməkdədir. Bu iqtisadi rayonda
El-Vyeko, Korinta, Leon, San-Rafael-del-Sur, Çinandeqa, Puerto-Morasan və s.
yaşayış məntəqələri yerləşir. Bunlardan ən böyüyü Leon şəhəridir. Şəhərdə
toxucuuq, yeyinti, inşaat və digər sənaye müəssisələri, həm də mebel fabriki
fəaliyyət göstərir.
İkinci rayon - Tektonik çökəklik, yaxud göllər rayonudur. Nikaraqua tektonik
çökəkliyi Fonseka körfəzindən başlayır. İqtisadi inkişaf səviyyəsinə görə rayon
ölkədə birinci yeri tutur. Burada ölkənin paytaxtı siyasi, iqtisadi, inzibati, maliyyə
və mədəni mərkəzi olan Manaqua şəhəri yerləşir. Manaqua şəhərinin yaxınlığında
beynəlxalq əhəmiyyətli aeroport fəaliyyət göstərir. Şəhərdə maşınqayırma və metal
emalı, kimya, tikinti materialları, neft emalı, yüngül və yeyinti sənaye müəssisələri
işləyir.
Qranada şəhəri - Nikaraqua gölünün şimal-qərb sahilində limandır. Şəhər
dəmir yolu ilə Manaqu şəhəri və Sakit okean sahilində yerləşən Korinto portu ilə
əlaqələnir. Qranada kənd təsərrüfatı rayonu olmaqla ticarət və sənaye mərkəzidir.
Nikaraquamn üçüncü iqtisadi rayonu - Mərkəzi Yayladır. Qədim Mərkəzi
Yayla mürəkkəb dağlıq sistemindən ibarətdir. Honduras ilə sərhəd boyu Kordilyer
- İsabelya silsiləsi (ölkənin ən hündür zirvəsi bu silsilədədir - 2438) uzanır və
qərbdə Kordilyer-de-Daryen silsiləsinə qovuşur. Bu bölgə Nikaraquanın ən ucqar
və zəif məskunlaşmış, az mənimsənilmiş rayonudur. Rayonun sıx tropik meşə ilə
örtülmüş şərq hissəsi olduqca seyrək məskunlaşmışdır.
Mərkəzi Yayla faydalı qazıntılarla zəngindir. Burada qızıl, gümüş, sink,
quğuşun, mis, sürmə, volfram, dəmir filizi, fosfatlar, mərmər, gips və prit yataqları
kəşf olunmuşdur. Rayonda dağ-mədən və emaledici sənaye ilə yanaşı kənd
təsərrüfatı inkişaf edir. Rayonun ən böyük şəhəri Mataqalpadır. Şəhərdə toxuculuq
və yeyinti sənaye sahələri fəaliyyət göstərir.Rayonda qəhvə plantasiya təsərrüfatı,
şəkər qamışı, qarğıdalı, çəltik, tərəvəz, kakao, banan, ananas, sitrus bitkiləri
yetişdirilir. Əkin sahələri əsasən rayonun qərb hissəsində yerləşir. Əkin
sahələrindən yığılan məhsullar şəhərlərdəki müəssisələrdə emal olunur.
Dördüncü iqtisadi rayon - geniş şərq ovalığı, Moskit sahili adı ilə
məşhurdur. Çayların gətirdiyi çoxlu çöküntü materialları hesabına hamar allüviil
ovalıq yaranmışdır. Çaylar öz başlancığını Mərkəzi Yayladan götürüb şərqə
axırlar. Ovalığın çox hissəsində bataqlıqlar yayılmışdır. Moskit sahilin demək olar
ki, hamısı meşə ilə örtülüdür. Bu rayonun ərazisində əhali plantasiya təsərrüfatları
istisna olmaqla çox seyrək məskunlaşmışdır. Rayon ərazisinda polimetal filizləri,
qızıl, gümüş və başqa faydalı qazıntı yataqları istismar olunur. Heyvandarlıq
ekstensiv xarakter daşıyır. Rayonda meşə təsərrüfatı, o cümlədən: ağac emalı
sellüloz kağız istehsalı inkişaf etməkdədir. Rayon ərazısində yaşayış məntəqələri
azdır. Əsas iri yaşayış məntəqələri: Terto-Kabesas, El-Vlaf, Blufuld və cənubda
San-Xüan-del-Norte qəsəbələridir.
HONDURAS RESPUBLİKA
Sahəsi – 112 min km
2
Əhalisi – 6,4 mln. nəfər (2007-ci il)
Paytaxtı – Tequsiqalpa
Dostları ilə paylaş: |