Sözü n ə q ə d ə r ki d e m ə m işə m , o m ə n im q u lu m d u r, elə ki d ed im , o ld u ,
ağam . R um şahı deyir: - M ə n d e m ə d iy im sö zd ən heç v a x t p e ş m a n
o lm am ışam , d e d iy im d ə n isə çox te z -te z p eşm an çılıq ç ə k m işə m .
Ş ahların susm ası fay d a v e rm ə y ə n boş sö h b ə tlə rd ə n d a h a y a x ş ıd ır.
İnsan h ə r şe y d ə n çox d ilin d ə n b ə la y a düşür.
A llah şah ın öm rü n ü u zu n etsin, o, m ən ə sə rb ə st d a n ışm a ğ a ic a z ə
verm işdir. M ə n isə m ə q s ə d ə k e ç m ə z d ə n ə w ə l d em ək is tə y irə m k i,
d e y ə c ə y im sö z lə rin m e y v ə sin i şah d ə rə c ə k d ir, m ə n yox. O n u n b ü tü n
xey rin i şah g ö rə c ə k d ir, m ə n yox; m ə n im d e y ə c ə y im sö z lə rd ə n a la b i -
lə cəy im h ə d iy y ə y aln ız şah a n ə sib olacaqdır: şah h əm fa y d a g ö tü r ə -
c ək , həm şö h rə t qazanacaqdır; m ə n isə y alm z öz borcum u y e rin ə y e ti-
rə c ə y ə m . Şahım ! M ə n d e m ə k istə y irə m ki, sən , sə n d ə n q ab a q ş ə h ə r lə r
salan, tə b iə ti m üti e d ə n öz şah ataların m və q ü d rətli b a b a la rın ın t ə x -
tin d ə oturursan. O nlar q a lalar tik ə rə k ordulara s ə rk ə rd ə lik e tm iş, e h ti-
y at to p lam ış v ə u zu n ö m ü r sü rm ü şlər, o n la n n atları çox, sila h la rı b o l
olm uşdur. O n la r ə s rlə rlə x o şb ə x tlik v ə şadlıq içərisin d ə y a şa m ışla r, b u
x o şb əx tlik o n ların faydalı işlə r g ö rm əsin ə m ane olm am ış, o n ları lü tfə
qarşı m ə rh ə m ə t h issin d ə n m əh ru m etm əm işd ir, d o v lə tlə rin in b ö y ü k
g ü cü n ə, ö z lə rin in m ə sted ici şən v ə şö v k ə tlə rin ə baxm ayaraq, ö h d ə lə -
rin ə g ö tü rd ıık ləri v ə z ifə lə ri y ax şılıq la yerin ə yetirm işlər.
Ey bo x t uld u zu , b ü tü n u lduzlardan uca olan xoş tale, indi sən
on ların to rp aq larm a, ş ə h ə rlə rin ə , d ö v lə tlə rin ə v aris olub, A llah ın sə n ə
b əx ş etdiyi tə x ti- s ə ltə n ə td ə oturubsan. S ən m iras olaraq d ö v lə t v ə o r-
du alıbsan, lakin ö h d ə n ə d ü şən v ə z ifə n i y erin ə y etirm irsən , h a k im iy -
y ə t başına k eçm iş şahlardan tə lə b olunan q a y d a -q a n u n a ria y ə t e tm ir-
sən. Yox, sə n h əddini aşıbsan, z ü lm lə r edibsən; tə k ə b b ü r v ə q ü ru r s ə -
nin gözünü tu tu b , rə iy y ə tə h ə q a rə tlə baxırsan, yaram azlıq e d irsə n , tö -
rətd iy in c in a y ə tlə rin isə sa y ı-h e sa b ı yoxdur. H albuki, sən in ə n lə y a -
q ətli və ə n ş ə rə fli v ə z ifə n ö z ə c d ad ların ın y o lu ilə, sə n d ə n q abaqkı
şahların yolu ilə g etm ək , s ə n ə m iras qalm ış gözəl işləri d av am e td ir-
m ək, rüsvayedici işlərd ən ç ə k in m ə k idi. Sən ö z rə iy y ə tin ə qarşı d iq -
qətli olm alı, on u n üçün e lə q a n u n lar yaratm alı idin ki, bu q an u n lar
h ə m işə lik olaraq x a tirə lə rd ə yaşasın, zam an k eçd ik cə sənin şöhrətini
artırsm , elə q an u n lar y aratm alı idin ki, o n lar ə b ə d i sülh və ə d a lə t rəm zi
olsun. Ö z işlərin i ş ö h rə tp ə rə stlik v ə m ə n sə b p ə rə stlik lə id arə edən
adam ağıllı hesab e d ilə b ilm əz. A ğ ıllı v ə d ə rra k ə li adam o d u r ki,
ölk ən i ə d a lə t v ə m ə rh ə m ə tlə idarə etsin. Ş ahım , m ənim d ed ik lərim ə
y ax şı fik ir ver, qoy onlar sonin ürəyini sıxm asın. A xj, m ən onları
s ə n d ə n b əx şiş alm aq və ya sən in m ə rh ə m ə tin ə layiq olm aq m əq səd i
ilə d e m ə d im . Yox, m ən sənin yanına vicdan əzabı ç ə k ə n səm im i b ir
d o st k im i golm işəm .
B e y d ə b a sözlərini deyib öz n ə sih ətin ə son v erdikdə şahın q əlb i
titrə d i, o, n ifrə tlə dolu bir sə slə B eydəbaya kobud bir cavab verdi. Şah
dedi: - S ən m ono çox ağır sö z lə r dedin. İnana b ilm irəm ki, ö lk əm d ə
m ə n o b e lə sö z lə r d em əy ə c ə saro t edən daha başqa bir adam tapılsın.
Y aşı az, xeyri yox, gücü z ə if olan son buna necə cü rət etdin? Sən m ə n ə
elə s ö z lə r d e m ə y ə c ə sa rə t e d ib sən ki, onları d ilə g ə tirm ə y ə heç k əsin
haqqı y o x d u r. M ən sənin buradakı çıxışına v ə h əddini aşan d iliu z u n -
Iuğuna tə ə c c ü b edirəm . M ən başqalarını susdurm aq üçün səni ağır c ə -
za lan d ırm alıy am . Bu, şahlarla görüşm ək şo rə fin ə nail olan, b ə lk ə də,
şa h lard an sən in tolob etdiyin şeyləri istə m ə k arzusu ilə g ə lən bütün
a d a m la ra ib rət dərsi və x əb ərd arlıq olar.
S o n ra şah ə m r etdi ki, B eydəbanı çam ııx a çək ib edam etsinlər.
Ə m ri y e rin ə y etirm ək üçün onu apardıqda şah fıkrindən döndü, ə ın r
etdi, o n u geri qaytarıb zindana salsınlar. B eydəbanın ayaqlarına kündo
vurub, zin d an a saldılar. Sonra padşah onun şagirdlərini, yanına golib
g ed ən lo ri tutm aq üçün adam göndordi. B eydəbanın şagirdlori başqa
ö lk ə lə ro qaçdılar, d ən iz adalarında gizlondilor. B eydoba uzun m üddot
zindanda oturdu. Şah no onun haqqında bir şey soruşur, no do ona fıkir
vcrirdi. H eç kos d ə onu şahın y ad ın a salm ağa cü rə t etm irdi. Bir gecə şa -
hı yuxu aparm ırdı, o, gözlorini som aya dikib, fəloyin dövranı, u ld u z-
ların horokoti haqqında düşünm oyo başladı fikro dalaraq göy haqqında
no iso bir m osoloni həll ctm oyo çahşırdı. B irdən B eydoba yadına
düşdü, onun sözlorini xatırlayıb tutduğu işdən peşm an oldu. O, ö z -
özüno dedi: “ M on bu fılosofun haqlı to lo b lərin o ctina etm om oklo ona
qarşı yaxşı iş g ö rm əd im . Q əzobin şiddəti m oni buna v ad ar ctdi, atalar
iso d e y ib lo r şahlarda qozob olm am ahdır. Ç ünki qozob hor şcydon çox
nifroto layiqdir. B una göro do qəzoblilordon hom işo nifrot edirlər;
xosislik do yaxşı şcy deyil çünki var olan y erd ə o bağışlanm az; q o n şu -
luqda yalan danışm aq, kobud olm aq yaram az, qonşuluq vo odəbsizlik
bir y erə sığm az. M on sadiq, pak v ə təm iz bir adam a rast gəlm işdim ,
lakin onu layıq o lduğu kim i deyil, əksino qarşıladım , ona layiqincə h ö r-
mot edo b ilm əd im . Y ox, onun m ükafatı bu olm am alı idi. M on onun
sözlorino q u laq asm alı, m osləhotlərini yerinə yetirm oli idim.
Dostları ilə paylaş: |