38
Azərbaycan Televiziyasının fəaliyyətə başlamasının 60 ili (14.02.1956)
Azərbaycan Hərbi Hava Qüvvələri Günü (14.02.1992)
Azərbaycan qadınlarının birinci qurultayının keçirilməsinin
(08(11).02.1921) 95 illiyi
Xocavənd rayonunun Qaradağlı kəndinin işğalı günü (17.02.1992)
Azərbaycanda ilk rəsmi telefon xəttinin (“Nobel qardaşları cəmiyyəti”
tərəfindən) (18.02.1881) çəkilməsinin 135 illiyi
Bеynəlxalq Ana Dili Günü (21.02.1999)
Xоcalı Sоyqırımı günü (26.02.1992)
Bakıda I Beynəlxalq Türkoloji Qurultayın (26.02-06.03.1926)
keçirilməsinin 90 illiyi
69
70
71-72
73-74
39
1988-ci ilin fevral ayından Ermənistanın Azər-baycan
Respublikası ərazisinə qarşı təcavüzünə, Azərbaycan
torpaqlarının erməni silahlı qüvvələri tərəfindən iş-
ğalına başlanmışdır. Еrmənistan Rеspublikası “Hərbi
münaqişələr zamanı mədəni sərvətlərin qоrunması
haqqında” Haaqa Kоnvеnsiyasının və “Mədəni
sərvətlərin qеyri-qanuni dövriyyəsi haqqında” Pa-
ris Kоnvеnsiyasının müddəalarını kоbudcasına
pоzaraq Azərbaycanın mədəni sərvətlərini talamaqla
məşğuldur.
Ermənistan Respublikasının hərbi təcavüzü nəti-
cəsində
Azərbaycan Respublikasının Dağlıq Qarabağ
ərazisi və onun ətrafındakı 7 inzibati rayon işğal edil-
mişdir.
Beləliklə, Azərbaycan ərazilərinin 20 faizi iş-
ğal edilmiş, 20 mindən çox insan qətlə yetirilmiş, 50
mindən artıq adam yaralanmış və şikəst olmuşdur.
Bir milyondan artıq insan 10 ildən çoxdur ki, qaçqın
və məcburi köçkün şəraitində yaşayaraq Ermənistanın
azərbaycanlılara qarşı etnik təmizləmə və soyqırım
siyasətinin qurbanı olmuş, elementar insan haqlarından
məhrum edilmişdir.
İşğal nəticəsində 900-dən artıq yaşayış məntəqəsi
talan edilmiş, yandırılmış və dağıdılmış, 6 min sənaye,
kənd təsərrüfatı müəssisəsi və digər obyektlər məhv
edilmiş, ümumi yaşayış sahəsi 9 mln m
²
-dən artıq olan
150 min yaşayış binası dağıdılmış, 4366 sosial mədəni
obyekt, 695 tibb ocağı məhv edilmişdir.
İşğal edilmiş ərazilərdə kənd təsərrüfatı sahəsi, su
təsərrüfatı, hidrotexniki qurğular, bütün nəqliyyat və
kommunikasiya xətləri tam sıradan çıxarılmışdır. Da-
ğıntılar nəticəsində iqtisadiyyata 60 milyard ABŞ dol-
larından artıq ziyan dəymişdir. Hərbi təcavüz zamanı
ələ keçirilmiş Azərbaycan ərazilərində 927 kitabxana,
464 tarixi abidə və muzey, 100-dən çox arxeoloji abidə,
6 dövlət teatrı və konsert studiyası dağıdılmışdır. Ta-
lan edilmiş muzeylərdən 40 mindən çox qiymətli əşya
və nadir eksponat oğurlanmışdır. Belə ki, Kəlbəcər
Tarix Diyarşünaslıq Muzeyi yerlə yeksan olunduqdan
sonra muzeyin ekspoziyasına daxil olan nadir qızıl və
gümüş zinət əşyaları, ötən əsrlərdə toxunmuş xalça-
lar Ermənistana daşınmışdır. Şuşadakı Tarix Muzeyi-
nin, Ağdamdakı Çörək Muzeyinin, Zəngilandakı Daş
Abidələr Muzeyinin də
aqibəti belə olmuşdur. Oğur-
lanmış və məhv edilmiş bu tarixi-mədəni sərvətlərin
dəyərini müəyyənləşdirmək, pulla qiymətləndirmək
mümkün deyildir. Birləşmiş Millətlər Təşkilatının
Təhlükəsizlik Şurasının 1993-cü ildə qəbul edilmiş
822, 853, 874, 884 saylı qətnamələrində Azərbaycan
Respublikasının ərazi bütövlüyünün tanınmasına və iş-
ğal olunmuş Azərbaycan ərazilərinin qeyd-şərtsiz azad
edilməsi tələblərinə baxmayaraq, Ermənistan Respub-
likası bu gün də işğalçılıq siyasətini davam etdirir.
QAN YADDAŞIMIZ!
Vətən torpaqları
bizi gözləyir!
1988-1993-cü illərdə işğal edilmiş Azərbaycan əraziləri:
Dağlıq Qarabağ: işğal tarixi – 1988-1993-cü illər, ərazisi
4,4 000
km²
Xankəndinin işğal tarixi - 28 dekabr 1991-ci il (ərazisi - 1043 km², əhalisi-57000)
Xocalının işğal tarixi - 26 fevral 1992-ci il (ərazisi - 936 km², əhalisi-25332)
Şuşanın işğal tarixi - 8 may 1992-ci il (ərazisi - 289 km², əhalisi-31499)
Laçının işğal tarixi - 17 may 1992-ci il (ərazisi – 1835 km², əhalisi 72 228 )
Xocavəndin işğal tarixi - 2 oktyabr 1992-ci il (ərazisi - 1458 km² , əhalisi-41 725)
Kəlbəcərin işğal tarixi - 2 aprel 1993-cü il (ərazisi - 3054 km², əhalisi-85 228)
Ağdərənin işğal tarixi - 7 iyul 1993-cü il (ərazisi - 1705 km², əhalisi-14000)
Ağdamın işğal tarixi - 23 iyul 1993-cü il (ərazisi - 1 154 km², əhalisi-175400)
Cəbrayılın işğal tarixi - 23 avqust 1993-cü il (ərazisi - 1049 km², əhalisi-54430)
Füzulinin işğal tarixi - 23 avqust 1993-cü il (ərazisi - 1386 km² , əhalisi-105000)
Qubadlının işğal tarixi - 31 avqust 1993-cü il (ərazisi - 802 km², əhalisi-37 400)
Zəngilanın işğal tarixi - 29 oktyabr 1993-cü il (ərazisi - 707 km², əhalisi-33900)
40
Milli ədəbiyyat
85
illiyi
Nəriman Həsənzadə
1931
FEVRAL
Nəriman
Əliməmməd
oğlu
Həsənzadə 1931-ci il fevral ayının 18-
də Qazax rayonunun Poylu stansiya-
sında anadan olmuşdur. O, ibtidai və
orta təhsilini öz rayonunda, ali təhsilini
isə 1949-1953-cü illərdə indiki Gəncə
Dövlət Pedaqoji Universitetinin filolo-
giya fakültəsində almışdır.
1961-ci ildə Moskvada M.Qorki
adına Ədəbiyyat İnstitutunu bitirərək
ikinci ali təhsil almış, Moskvada ikiil-
lik Ali Ədəbiyyat Kurslarında oxumuş-
dur. 1962-1965-ci illərdə Azərbaycan
Dövlət Universitetinin “Azərbaycan
ədəbiyyatı tarixi” kafedrasının aspi-
rantı olmuş, 1965-ci ildə dissertasiya
müdafiə edərək elmlər namizədi alimlik
dərəcəsi almışdır.
1962-ci ildə Respublika Televiziya
və Radio Verilişləri Komitəsində böyük
redaktor, 1976-1990-cı illərdə “Uşaq
və Gənclər ədəbiyyatı nəşriyyatı”nda
redaktor,
“Azərbaycan
gəncləri”
qəzetində, “Azərbaycan” jurnalında
şöbə müdiri, “Ədəbiyyat və incəsənət”
qəzetinin baş redaktoru vəzifələrində ça-
lışmışdır. 1991-2001-ci illərdə mətbuat
və informasiya nazirinin birinci müavi-
ni vəzifəsində çalışmışdır. 1954-cü ildə
Azərbaycan Yazıçılar İttifaqının (Bir-
liyinin), sonralar isə İdarə Heyətinin
üzvü seçilmişdir. 1991-1995-ci illərdə
millət vəkili olmuşdur.
Hal-hazırda Milli Aviasiya Akademi-
yasında Humanitar fənlər kafedrasının
müdiri vəzifəsində çalışır, Elmi Şura-
nın üzvüdür. 2004-cü ildə Azərbaycan
yazıçılarının XI qurultayında katibli-
yin qərarı ilə Ədəbiyyat Fondu İdarə
Heyətinin sədri təyin edilmişdir.
2002-ci ildə Beynəlxalq Elmlər
Akademiyasının (Azərbaycan bölməsi)
müxbir üzvü, 2004-cü ildə akademiki
seçilmişdir.
Mətbuatda 1953-cü ildən çıxış edir.
Əsərləri keçmiş SSRİ və bir çox xarici
ölkə xalqlarının dillərinə tərcümə edil-
mişdir.
Nəriman Həsənzadə epik-dramatik
poemalar müəllifi kimi də tanınmışdır:
“Nəriman” “Zümrüd quşu” “Kimin
sualı var?” və s. poemaları iki dildə
(Azərbaycan və rus) nəşr edilmişdir.
Onun “Bütün Şərq bilsin” pyesi
əvvəlcə Sumqayıt Dövlət Dram Teat-
rında (1980), sonra Akademik Milli
Dram Teatrında (1982), Moskvanın
V.Mayakovski adına Akademik Dram
Teatrında (1983) göstərilmiş və müka-
fatlandırılmışdır. “Atabəylər” (1984)
və “Pompeyin Qafqaza yürüşü” (1997)
mənzum pyesləri Akademik Milli Dram
Teatrında və Naxçıvan MR Dövlət Mu-
siqili Dram Teatrında tamaşaya qoyul-
muşdur. Xalq şairi 34 bədii - poetik
toplunun, 2010-cü ildən nəşr edilən
yeddicildlik “Seçilmiş əsərləri”n, “Ta-
riximiz, taleyimiz” adlı irihəcmli elmi-
ədəbi-tənqidi məqalələr toplusunun,
“Poylu - beşiyim mənim” (2007), “Nuru
Paşa” (2010), “İllər... pillələr... talelər...”
(2011) kitablarının müəllifidir. 100-dən
artıq şeirinə musiqi bəstələnmişdir.
Bəstəkar R. Mustafayevlə “Nəriman”
və N.Əliverdibəyovla “Vətən” kan-
tatalarını işləmişdir. Xalq şairi
Nəriman Həsənzadənin xarici mətbuat
səhifələrində “Vətənsiz” (Rumıniya,
2009) və “Nuru Paşa” (Türkiyənin 9
jurnalında) poemaları dərc edilmişdir.
Nəriman
Həsənzadənin
yara-
dıcılığı dövlət tərəfindən yüksək
qiymətləndirilmiş, “Əməkdar incəsənət
xadimi”, 2005-ci ildə isə “Xalq şairi”
fəxri adlarına layiq görülmüşdür.
2001-ci ildə “Şöhrət” ordeni, 2011-
ci ildə “Şərəf” ordeni ilə təltif edilmiş-
dir. Azərbaycanın və Belarusun Fəxri
Fərmanları ilə təltif olunmuşdur. Fərdi
prezident təqaüdçüsüdür.
Ə d ə b i y y a t
Seçilmiş əsərləri: 7 cilddə
/N.Həsənzadə.-Bakı: Pro-
metey, 2010.-C.1.-811 s.;
C.2.-2010.-736 s.; C.3.-
2011.-354 s.; C.4.- 2010.-
260 s.; C.5.-2011.-606 s.
İllər... pillələr... talelər...
/N.Həsənzadə; red.
N.Həsənzadə.- Bakı:
Oğuz eli, 2011.-200 s.
Nizami: Müasirim
haqqında poema
/N.Həsənzadə.-Tehran:
Alp, 2010.-85 s.
Mustafayeva, E. Nəriman
Həsənzadənin yaradıcı-
lığında tarixilik və müa-
sirlik: filol. e. üzrə fəls.
d-ru elmi dər. al. üçün
təq. ed. dis.: 10.01.01.
/E.Mustafayeva; AMEA,
Nizami ad. Ədəbiyyat İn-
tu.-Bakı, 2010.-121 s.
Nəriman Həsənzadə
haqqında yazılanlar
/Azərb. Resp. Mədəniyyət
və Turizm Nazirliyi;
tərt. N.Həsənzadə; red.
G.Əmrullahqızı.- Bakı:
[Nağıl Evi], 2012.- K.I.-
570 s.
www.anl.az
www.az.wikipedia.org
Şair
18