37
qüvvələrə qarşı bir xalqın verdiyi mübarizəyə əvvəldən dostları saydıqları Ərəb
dövlətlərindən belə daha az maraq gəlməsi, hətta Misirin İsraillə sülh masasına
oturabilmesi Fələstinlilərin böyük bir xəyal qırıqlığı yaratmışdır. Bu da
Fələstinlilərin öz güclərinə güvənərək müstəqillik mübarizələrini öz əllərinə
almalarında təsirli olmuşdur. 1980-ci illərin sonuna gələnə qədər BMT
Təhlükəsizlik Şurasının işğal etdiyi torpaqlardan çəkilməsini istəyən qərarlarına
uymayaraq işğalını davam etdirən İsrail isə Fələstinlilərin müstəqillik istəklərinə
qulaqlarına tıxamış şəkildə hərəkət etdi. 1976-ci ildə və 1978-ci ildə Perez və
Begin tərəfindən təqdim edilən muxtariyyət bənzəri təkliflər Fələstinlilər
tərəfindən rədd edilmişdi.
Bundan sonra da davam edən bu tutuma İsrailin işğal
etdiyi torpaqlarda hökmranlıq elanetməsinə baxmayaraq tətbiq ayrı-seçkilik hərbi
rəhbərlik siyasəti da yoldaşlıq etdi.Bu şərtlər altında onsuz da partlamaq üçün bir
qığılcım gözləyən Fələstinlilər 8 dekabr 1987-ci ildə reallaşan hadisə içlərindəki
hirsi böyük bir qiyama çevirdilər. 7 dekabr günü İsrail və Fələstinlilər arasında
İslami Cihad mənsubu 6 adamın Qəzzada həbsxanadan qaçması üzərinə gərginlik
sürərkən Qəzzada bir İsrailli çökdürücü bıçaqlanaraq öldürüldü. 8 Dekabr günü bir
İsrail hərbi kamyonunun Cebeliye qaçqın kampındaki işçiləri daşıyan bir kamyona
toqquşması 6 fələstinlinin ölümü isə İNTİFADANI başladan hadisə oldu. İsrail
cənazələri əvvəl ailələrinə təslim etdi, ancaq sonra əsgərlər düşərgəyə gələrək
cənazələri zorla ailələrindən geri aldı. Bu təcavüzkar tutuma yük maşını qəzasında
ölən 6 fələstinlinin Qəzzada ölən İsrailli məskunlaşmaçılarnın intiqamı üçün
öldürüldüyü iddiası əlavə sürətlə yayılınca reaksiya şiddətli bir qiyama çevrildi.
İntifazənin Fələstindəki müstəqillik hərəkatına böyük qatqıları oldu. Fələstin
hərəkətində bir kilometr daşı olan ilk intifada "dövlətləşmə,müstəqilləşmə"
yolunda atılan əhəmiyyətli bir adım idı.
103
Fələstinlilər dünyaya, İsrail tanklarına,
inkişaf etmiş silahlarına qarşı daşlar və Sapanlarla, öz başlarına mübarizə edə
biləcəklərini göstərirdilər. Bu qərarlı müqavimət dünya ictimaiyyətinin da dərhal
marağını çəkdi. Dünya İsrail işğalına qarşı müqavimət göstərən Fələstin xalqına
103
“The View from Palestine: In the Wake of the Agreement”, Journal of Palestine Studies, 23,
38
təkrar simpatiya duymağa başladı. İntifada'da qarşıdurmaların ön sıralarında
İsrailin zirehli vasitələrinə daş atan uşaqların olmasıysa marağı daha çox artırırdı.
Bu səfər reallaşan sadə bir qarşıdurma deyil bir xalqın zalımlara qarşı qiyamı kimi
qəbul edilirdi. Işğal siyasətləriylə onsuz da tənqid İsrail isə beynəlxalq
ictimaiyyətin çox böyük reaksiyasıyla qarşılaşdı. Avropa Birliyinin 12 dövləti Mart
1988-ci ildə İsraili ağır tənqidlərə məruz buraxan və İsraillə ediləcək bir sıra ticarət
müqaviləsinə qarşı mənfi rəftar sərgiləyən bir qərar aldı. Fələstin Hüquqları
Komitəsinin 21 Sentyabrda BMT Baş katibinə təqdim etdiyi hesabatda İntifadanin
başlanğıcından 1988 Avqustuna qədər İsrail gücləri tərəfindən öldürülən Fələstinli
sayının 714-ə çatdığı bildirilirdi.19 Oktyabr 1989-cu ildə BMT-nin Baş
Assambleyasının 44/2 saylı qərarında 9 dekabr 1987-ci ildən bəri davam edən
İntifadənin beynəlxalq ictimaiyyətin simpatiyasını qazandığının vurğulayır, İsraili
işğalçı güc olaraq təyin edir, İsrail ordusu və mühacirlər vətəndaşları öldürməsini,
şikəst buraxacaq şəkildə döymələrini və Fələstinli vətəndaşlara yönələn hər cür
hücumu şiddətlə qınayırdu.
104
İntifada ərzində Fələstin xalqının böyük bir
müqavimət göstərməsinə baxmayaraq beynəlxalq ictimaiyyətin simpatiyasını
qazanmaqdan başqa siyasi arenada hər hansı bir nəticə əldə edilə bilmədi. İsrail
beynəlxalq
ictimaiyyətin
təzyiqinə
baxmayaraq
mühasirə,
təcrid,
pis
rəftar,vətəndaşlara həyata keçirilən hücumlar kimi mövqelərini davam etdirir,
Fələstin Qurtuluş Təşkilatı (FAT) bir tərəfdən İNTİFADANI davam etdirməyə
çalışarkən bir tərəfdən sülhə istciqamətli bir siyasətə yöneliyordu. İntifada'ya
qatılan xalq İsrailə qarşı heç də dostluq olmayan duyğularla və böyük bir nifrətlə
hərəkət edərkən Arafat dekabr 1988-ci ildə BMT-nin İsveçrədəki konfransında
BMT-nin 242 və 338 saylı qərarlarını qəbul etdi. Bunlar isə İsrailin işğal edilən
torpaqlar xaricində sülh və güvən içində yaşamasını ehtiva edirdi. Bu sırada FAT
Fələstin Dövlətini elan etmiş olsa da bir tərəfdən Gilbert Achcar tərəfindən
"xəyanət uzlaşması"
105
olaraq adlandırdığı güzəştlər verərək sülh təmin səyi da
104
Marwan Bishara, Fələstin/İsrail: Barış veya Irkçılık, İstanbul, Kitap Yayınevi, 2003, s. 53.
105
Marwan Bishara, Fələstin/İsrail: Barış veya Irkçılık, İstanbul, Kitap Yayınevi, 2003, s. 58.
39
davam edirdi. Bunlara xalqın illər davam edən qarşıdurma mühitindən yorulması,
İntifada'yla gələn iqtisadi təzyiqlər da əlavə olununca Fələstin tərəfinin da sülh
masasına oturmaqdan başqa çarəsi qalmadı.