37
|
Upadek Republiki i powstanie Cesarstwa
1. Kryzys ustroju republikańskiego.
2. Powstania niewolników.
3. Wojny domowe.
4. Ustanowienie Cesarstwa.
5. Cesarz Oktawian August.
|
– zna pojęcia: latyfundium, niewolnik, gladiator, proletariat, cesarstwo
– wie, kim był Spartakus
|
– zna datę największego powstania niewolników w państwie rzymskim: 73–71 p.n.e.
– zna postacie Gajusza Juliusza Cezara i Oktawiana Augusta
– zna datę upadku Republiki: 30 r. p.n.e.
– wie, co oznaczają pojęcia: cesarz, pryncypat, cesarstwo
– wymienia pierwszego cezara (cesarza)
– wyjaśnia różnice pomiędzy Republiką a Cesarstwem
|
– wyjaśnia, dlaczego dochodziło do powstań niewolników
– wyjaśnia, dlaczego powstanie Spartakusa zakończyło się klęską
– podaje przyczyny upadku Republiki
|
– wyjaśnia genezę i znaczenie powiedzeń: „Koś ci zostały rzucone”, „I Ty, Brutusie, przeciw mnie?”
– podaje autora O wojnie galijskiej
|
5. – 1.
|
38
|
Rozkwit Cesarstwa Rzymskiego. Rzymska cywilizacja
1. Obszar Cesarstwa Rzymskiego.
2. Pokój rzymski.
3. Romanizacja prowincji.
|
– zna pojęcia: limes, Pax Romana, romanizacja, bazylika, amfiteatr, termy, akwedukt, urbanizacja, romanizacja
– wskazuje na mapie obszar Cesarstwa
|
– opisuje, jak chroniono granice Imperium
– wyjaśnia, dlaczego Rzymianie budowali drogi
– omawia znaczenie dróg w prowadzeniu podbojów przez Rzym
– podaje przykłady rzymskiego budownictwa
– wie, czym była urbanizacja
|
– rozumie wpływ pokoju rzymskiego na sytuację w Cesarstwie
– wyjaśnia znaczenie limesu dla funkcjonowania państwa
– rozumie znaczenie sieci dróg dla utrzymania rzymskiego panowania
|
– wyjaśnia znaczenie procesu urbanizacji
– omawia skutki romanizacji
– wskazuje wpływy cywilizacji rzymskiej we współczesnym świecie
|
5. – 2.
6. – 1., 2.
|
39,40
|
Kultura starożytnego Rzymu
1. Edukacja w starożytnym Rzymie.
2. Prawo rzymskie.
3. Sztuka starożytnego Rzymu.
|
– rozumie pojęcia: kodeks, kodyfikacja
– wymienia najwspanialsze budowle rzymskie: Koloseum, Panteon
|
– wymienia najważniejszych przedstawicieli rzymskiej literatury
– wymienia dziedziny, w których kultura grecka wpłynęła na rzymską
– omawia rzymską edukację
– opisuje wygląd akweduktu, term, Koloseum
|
– rozumie, dlaczego Rzymianie przejęli greckie wierzenia, literaturę i filozofię
– wyjaśnia, dlaczego Rzymianie budowali wiele obiektów publicznych
– rozpoznaje na fotografiach typowe rzeźby rzymskie
|
– porównuje osiągnięcia Rzymian i Greków
– wskazuje wpływ rzymskiej kultury we współczesnym prawodawstwie
|
5. – 3.
6. – 1., 2.
|
41
|
Chrześcijaństwo w świecie rzymskim
1. Palestyna w czasach Jezusa.
2. Życie i nauczanie Jezusa z Nazaretu.
3. Początki Kościoła.
4. Prześladowania chrześcijan.
|
– zna pojęcia: apostoł, Nowy Testament, podróż misyjna
– wskazuje na mapie ziemię, gdzie narodził się Jezus
– zna nauczanie Jezusa Chrystusa i okoliczności powstania Nowego Testamentu
– wie, kim był św. Paweł
– opowiada o prześladowaniach chrześcijan
|
– wie, w jakich okolicznościach doszło do podróży misyjnych apostołów
– rozumie, dlaczego Rzymianie odnosili się do chrześcijan nieufnie, a w końcu zaczęli ich prześladować
– zna strukturę Kościoła we wczesnym chrześcijaństwie
– wie, kto i kiedy zakończył prześladowania chrześcijan
|
– rozumie okoliczności rozwoju chrześcijaństwa w świecie rzymskim
– wskazuje na mapie trasę podróży misyjnych św. Pawła
– wie, jak doszło do zakończenia prześladowań chrześcijan
|
– wyjaśnia, dlaczego chrześcijaństwo zmieniło świat antyczny
– rozumie przyczyny i skutki prześladowań chrześcijan
|
7. – 1., 2.
|
42,43
|
Upadek Cesarstwa na Zachodzie
1. Sytuacja polityczno-społeczna na zachodnich obszarach Cesarstwa.
2. Reformy Dioklecjana.
3. Wędrówki ludów i najazdy barbarzyńców na Imperium Rzymskie.
4. Upadek Cesarstwa na Zachodzie.
|
– omawia reformy Dioklecjana
– wskazuje, skąd przybywali barbarzyńcy
– wie, co się stało w roku 476
|
– omawia sytuację Cesarstwa Zachodniego przed upadkiem
– wymienia przyczyny upadku Cesarstwa na Zachodzie
– opowiada o okolicznościach upadku Cesarstwa Zachodniego
– zna postacie: Odoakra, Dioklecjana
|
– wyjaśnia znaczenie reform Dioklecjana dla funkcjonowania państwa
– podaje argumenty za przyjęciem 476 r. jako cezury pomiędzy starożytnością a średniowieczem
– rozumie genezę i znaczenie słów: wandal, barbarzyńca
|
– zna mechanizmy zmian na tronie cesarskim oraz ich przyczyny i skutki
– rozumie, dlaczego Cesarstwo Rzymskie zostało podzielone
– rozumie przyczyny upadku Cesarstwa Rzymskiego na Zachodzie
– potrafi ocenić wpływ czynników zewnętrznych i wewnętrznych na upadek Cesarstwa Zachodniego
|
5. – 4.
|
44
|
Powtórzenie wiadomości – starożytny Rzym.
Sprawdzian wiadomości.
1. Przemiany ustrojowe w państwie rzymskim.
2. Rzym podbija świat.
3. Osiągnięcia cywilizacji rzymskiej.
|
– zna pojęcia: republika, legion, konsul, apostoł, Nowy Testament, romanizacja, akwedukt, termy, imperium, cesarstwo, cesarz, chrześcijaństwo
– zna postacie: Jezusa Chrystusa, Cezara, Spartakusa, Hannibala
– wie, co się stało w roku 476
– wskazuje na mapie Rzym
|
– wymienia rzymskich urzędników i omawia ich kompetencje
– zna pojęcia: patrycjusze, plebejusze, barbarzyńca
– zna postacie: Dioklecjana, św. Piotra, św. Pawła, Oktawiana Augusta
– opisuje republikę i cesarstwo jako formy ustrojowe
– wymienia rzymskie osiągnięcia cywilizacyjne
– podaje przyczyny prześladowań chrześcijan
– wyjaśnia, dlaczego upadło Cesarstwo Rzymskie na Zachodzie
– omawia znaczenie wojen i podbojów dla funkcjonowania państwa rzymskiego
– wie, kiedy to było: powstanie Spartakusa, podział Cesarstwa na Wschodnio i Zachodniorzymskie
|
– przedstawia etapy rozwoju chrześcijaństwa, potrafi je scharakteryzować
– opisuje przyczyny i skutki powstań niewolników, upadku Republiki, kryzysu w Cesarstwie
– opisuje różnice pomiędzy Republiką a Cesarstwem
|
– wskazuje przyczyny upadku Cesarstwa na Zachodzie
– wymienia zalety i wady republiki i cesarstwa jako form ustrojowych
– wyjaśnia znaczenie wojska dla funkcjonowania państwa rzymskiego
– wskazuje wpływ osiągnięć rzymskich na współczesne prawo i budownictwo
– opisuje znaczenie romanizacji dla podbitych przez Rzym terenów
|
|
45
|
46
|
Barbarzyńcy, biskupi i opaci
1. Królestwa barbarzyńskie.
2. Rola instytucji Kościoła w polityce, życiu społecznym i przemianach kultury.
3. Zakon benedyktyński i jego działalność.
|
– wie, że na gruzach Cesarstwa Zachodniego powstawały państwa plemienne
– wyjaśnia rolę biskupów i papieża
– rozumie pojęcia: mnich, zakon ,chrystianizacja, klasztor,
– zna postać św. Benedykta
|
– omawia działalność zakonu benedyktynów
– porównuje działalność zakonów we wczesnym średniowieczu i współcześnie
|
– wymienia inne (poza benedyktynami) zakony założone w średniowieczu
– wie, jaka była rola Kościoła w zachowaniu dziedzictwa starożytności
– wie, jakie znaczenie miała działalność zakonów
|
– wie, dlaczego po upadku Cesarstwa Zachodniego zaczęły powstawać państwa plemienne
– dostrzega zmianę roli Kościoła po upadku Cesarstwa Zachodniego
|
12. – 1.
|
47,48
|
W Bizancjum
1. Sytuacja Cesarstwa Wschodniego (Bizancjum) po upadku Cesarstwa na Zachodzie.
2. Najazdy Słowian, Germanów i Arabów na obszary Cesarstwa Wschodniego.
3. Kultura i sztuka Bizancjum.
4. Podział Kościoła.
|
– wskazuje na mapie Bizancjum i Konstantynopol
– zna pojęcia: ikona, Bizancjum, kodeks Justyniana, prawosławie, podział Kościoła, herezja
– wie, co stało się w roku 1054
|
– opowiada o sytuacji gospodarczej i politycznej w Cesarstwie Wschodnim
– wie, jak doszło do najazdów arabskich na Cesarstwo
– wskazuje zabytki charakterystyczne dla Bizancjum
– wymienia cechy Kościoła wschodniego
|
– rozumie rolę Bizancjum dla przetrwania kultury starożytnej
– zna przyczyny trwania Cesarstwa Wschodniego po upadku Zachodniego
– rozumie, dlaczego doszło do podziału Kościoła
– dostrzega różnice pomiędzy Kościołami wschodnim i zachodnim
|
– wskazuje różnice pomiędzy Kościołami prawosławnym i katolickim
– wie, jak układały się relacje pomiędzy cesarzem a Kościołem wschodnim
– rozumie skutki podziału Kościoła w dziejach chrześcijaństwa
|
10. –. 1., 2., 3.
|
49
|
Mahomet i powstanie cywilizacji islamu
1. Arabia w czasach Mahometa.
2. Narodziny islamu.
3. Pięć filarów islamu.
4. Podboje Arabów.
5. Arabskie imperium.
6. Osiągnięcia cywilizacji islamu.
|
– rozumie pojęcia: arabeska, islam, Koran, haracz
– wie, kim był Mahomet, i opowiada o jego działalności
– wie, kiedy powstał islam
– zna podstawowe zasady islamu
– wskazuje na mapie ziemie podbite przez Arabów
|
– omawia warunki naturalne na Półwyspie Arabskim i życie beduinów
– wyjaśnia, dlaczego Arabowie toczyli „świętą wojnę”
– wie, w jaki sposób Arabowie władali podbitymi ziemiami
– zna osiągnięcia cywilizacji arabskiej
|
– rozumie, dlaczego Arabowie prowadzili podboje
– wymienia zabytki typowe dla architektury arabskiej i podaje ich cechy
– porównuje islam z innymi religiami
|
– rozumie, jakie znaczenie dla funkcjonowania państwa ma sposób sprawowania władzy na terenach podbitych
|
9. – 1., 2., 3., 4.
|
50,51
|
Państwo Franków – wzór średniowiecznej monarchii
1. Podbój Galii przez Franków.
2. Królestwo Franków państwem patrymonialnym.
3. Karolingowie i Państwo Kościelne.
4. Powstanie imperium Karola Wielkiego.
5. Renesans karoliński.
6. Wskrzeszenie cesarstwa na Zachodzie.
7. Traktat w Verdun i rozpad cesarstwa karolińskiego.
|
– zna pojęcia: renesans karoliński, majordomus, Państwo Kościelne, minuskuła
– zna postacie: Chlodwiga, Karola Młota, Pepina Krótkiego, Karola Wielkiego
– wskazuje na mapie państwo Franków i Państwo Kościelne
– wie, co się stało w roku: 496, 800, 843
|
– wyjaśnia, jak działało państwo Karola Wielkiego
– wymienia przejawy „renesansu karolińskiego”
– rozumie znaczenie przyjęcia tytułu cesarza przez Karola
– omawia postanowienia traktatu w Verdun
|
– podaje przyczyny objęcia tronu przez Karolingów
– opisuje, jak Karol Wielki budował swoje imperium
– rozumie, jakie znaczenie miało przywrócenie cesarstwa na Zachodzie
– wyjaśnia, dlaczego nie udało się utrzymać jedności cesarstwa karolińskiego
– omawia różnice między starożytnym Cesarstwem Rzymskim a cesarstwem Karola Wielkiego
|
– przytacza okoliczności powstania Państwa Kościelnego
– wyjaśnia znaczenie renesansu karolińskiego dla rozwoju kultury
– uzasadnia znaczenie traktatu w Verdun dla powstawania kolejnych państw w Europie
|
9. – 1., 2.
|
52,53
|
Seniorzy i wasale
1. Rozdrobnienie feudalne.
2. Seniorzy i wasale.
3. Francja państwem feudalnym.
4. Powstanie Rzeszy niemieckiej.
5. Cesarstwo Ottonów.
6. Podboje wikingów.
|
– rozumie pojęcia: wasal, senior, feudalizm, rozdrobnienie feudalne, inwestytura, lenno, feudum, Rzesza niemiecka
– opisuje zależności lenne
– wie, kim był Wilhelm Zdobywca
– wie, co się stało w roku 1066
|
– charakteryzuje drabinę feudalną
– opisuje ceremoniał lenny
– opowiada o rozdrobnieniu feudalnym we Francji
– podaje okoliczności i czas powstania państwa niemieckiego
– wymienia działania podejmowane przez Ottona III
– wskazuje na mapie trasy najazdów Normanów
– opowiada o celach i przebiegu najazdów Normanów
|
– wyjaśnia genezę rozdrobnienia
feudalnego
– omawia wpływ feudalizmu na władzę królewską
– na przykładzie Francji przedstawia skutki rozbicia feudalnego
– rozumie znaczenie podbicia Anglii przez Wilhelma Zdobywcę
|
– wskazuje wady i zalety feudalizmu z punktu widzenia seniora i wasala
– zna przyczyny i skutki najazdów wikingów
|
9. – 3.
11. – 1.
|
54,55
|
Przybycie Słowian i ich pierwsze państwa
1. Ziemie polskie w starożytności.
2. Szlak bursztynowy.
3. Początki Słowiańszczyzny.
4. Powstanie pierwszych państw słowiańskich.
5. Apostołowie Słowian.
|
– rozumie pojęcia: głagolica, cyrylica, wiec, szlak bursztynowy, kultura materialna
– wie, czym handlowano na szlaku bursztynowym
– opowiada o osiedleniu się Słowian w Europie
– na podstawie tekstu źródłowego opowiada o zwyczajach Słowian
|
– wymienia pierwsze państwa słowiańskie
– opowiada o misyjnej działalności Cyryla i Metodego
|
– omawia znaczenie wykopalisk archeologicznych
– wyjaśnia znaczenie szlaku bursztynowego dla rozwoju handlu w Europie
|
– porównuje okoliczności powstawania państw w Europie Zachodniej i Wschodniej
– uzasadnia rolę głagolicy w chrystianizacji Słowian
– omawia znaczenie chrystianizacji w przemianie sposobu życia Słowian
|
zagadnienia wykraczające poza podstawę programową
|
56,57
|
Początki państwa polskiego
1. Osadnictwo i gospodarka w czasach plemiennych.
2. Plemiona polskie.
3. Państwo Mieszka I.
4. Chrzest Polski.
|
– wymienia plemiona zamieszkujące ziemie polskie
– wie, co się stało w roku: 966, 972
– wie, kim byli: Mieszko I, Dobrawa, Jordan
– opowiada o przyjęciu chrztu przez Mieszka I
– rozumie pojęcia: plemię, danina, biskupstwo misyjne
|
– wskazuje na mapie ziemie podbite przez Mieszka I
– przedstawia osadnictwo i gospodarkę w czasach plemiennych
– opowiada o funkcjonowaniu i organizacji państwa Mieszka I
|
– wyjaśnia przyczyny skuteczności podbojów Mieszka I
– wskazuje przyczyny i skutki chrztu Polski
– wyjaśnia, dlaczego za Mieszka I zmieniały się stosunki polsko-niemieckie
|
– wymienia różnice między plemionami zamieszkującymi ziemie polskie, rozumie ich konsekwencje dla budowy państwa
– dostrzega przełomowe znaczenie chrztu dla rozwoju państwa polskiego
|
13 – 1., 3., 4.
|
58,59
|
Polska pod panowaniem Bolesława Chrobrego
1. Bolesław Chrobry i biskup Wojciech.
2. Zjazd gnieźnieński.
3. Plany Ottona III w stosunku do Polski.
4. Wojny Bolesława Chrobrego.
5. Koronacja Bolesława Chrobrego – Królestwo Polskie.
|
– wskazuje na mapie państwo Bolesława Chrobrego
– wie, kim byli: Bolesław Chrobry, św. Wojciech, Otto III
– pamięta, co oznaczają daty: 997, 1000, 1018, 1025
– opowiada o okolicznościach śmierci biskupa Wojciecha
– wie, jakie wojny toczył Bolesław Chrobry, zna ich skutki
|
– uzasadnia znaczenie koronacji dla położenia państwa
– wyjaśnia znaczenie zjazdu gnieźnieńskiego dla przyszłości Polski
– przedstawia stanowisko Ottona III wobec Polski
|
– ocenia panowanie Bolesława Chrobrego
– podaje przyczyny i skutki zjazdu gnieźnieńskiego
– wyjaśnia przyczyny i skutki wojen toczonych za panowania Bolesława Chrobrego
– uzasadnia przydomek nadany Bolesławowi przez potomnych
– uzasadnia znaczenie koronacji Bolesława dla pozycji Polski w Europie
|
– wyjaśnia zmienną postawę Niemiec wobec Polski za panowania Bolesława
– dostrzega znaczenie utworzenia arcybiskupstwa w Gnieźnie
– charakteryzuje politykę międzynarodową Bolesława
|
13. – 1., 4.
|
|
60,61
|
Zmienne losy monarchii pierwszych Piastów
1. Upadek państwa piastowskiego.
2. Książę Kazimierz Odnowiciel.
3. Panowanie Bolesława Śmiałego.
4. Konflikt Bolesława Śmiałego z biskupem Stanisławem.
5. Rządy Władysława Hermana.
|
– rozumie pojęcia: sukcesja, palatyn
– wymienia kolejnych władców Polski z dynastii Piastów
– pamięta daty: 1031, 1039, 1076, 1079
– wie, kto najeżdżał na polskie ziemie
– opowiada o rządach Kazimierza Odnowiciela
– zna postać Władysława Hermana
– opowiada o rządach Władysława Hermana
|
– opowiada o konflikcie pomiędzy Bezprymem a Mieszkiem II i o jego rozwiązaniu
– omawia sytuację Polski w czasie kryzysu po śmierci Mieszka II
– opisuje przebieg konfliktu pomiędzy królem Bolesławem Śmiałym a biskupem Stanisławem
|
– przedstawia skutki kryzysu po śmierci Mieszka II
– uzasadnia, dlaczego potomni nadali Kazimierzowi przydomek „Odnowiciel”
– wyjaśnia okoliczności najazdu Czechów na Polskę
– ocenia rządy Kazimierza Odnowiciela, Bolesława Śmiałego, Władysława Hermana
|
– wyjaśnia przyczyny kryzysu monarchii w czasach wczesnopiastowskich
– przedstawia okoliczności konfliktu króla Bolesława Śmiałego z biskupem Stanisławem
– porównuje rządy twórców państwa polskiego z rządami ich następców
|
13. – 1., 4.
|
|
62,63
|
Państwo i społeczeństwo w czasach wczesnopiastowskich
1. Kształtowanie się ponadplemiennej monarchii.
2. Ustrój prawa książęcego i jego przemiany.
3. Organizacja państwa– system grodowy.
|
– rozumie pojęcia: monarchia patrymonialna, danina, regalia, prawo książęce, rycerstwo, duchowieństwo, gród, podgrodzie
– wymienia daniny, jakie na rzecz państwa musieli uiszczać mieszkańcy
|
– omawia pozycję księcia w państwie, rozumie zakres jego władzy
– wyjaśnia znaczenie systemu podatkowego dla działalności władzy
|
– wyjaśnia przyczyny nierównomiernego rozłożenia sieci grodów w państwie piastowskim
– uzasadnia znaczenie systemu grodowego dla zapewnienia sprawnego funkcjonowania państwa
– uzasadnia znaczenie danin dla funkcjonowania państwa
|
– podaje, za czyjego panowania nastąpiły zmiany w społeczeństwie, i uzasadnia, dlaczego się tak stało
– dostrzega mechanizmy funkcjonowania władzy w kraju i je opisuje
|
13. – 2., 4.
|
64,65
|
Spór cesarstwa z papiestwem o inwestyturę
1. Ciemne wieki w dziejach Kościoła.
2. Cluny – źródło odnowy Kościoła.
3. Reforma gregoriańska.
4. Grzegorz VII i Henryk IV – spór o inwestyturę.
5. Konkordat wormacki.
|
– rozumie pojęcia: konkordat, „pójść do Canossy”, reforma gregoriańska, celibat, konkordat, konklawe
– pamięta, kim byli Grzegorz VII i Henryk IV
– wyjaśnia istotę konfliktu pomiędzy cesarzem i papieżem
|
– pamięta datę konkordatu wormackiego: 1122 r.
– opowiada o przebiegu konfliktu między cesarzem i papieżem
– wyjaśnia, na czym polegał kompromis zawarty pomiędzy cesarzem a papieżem
|
– omawia przyczyny konfliktu pomiędzy papieżem i cesarzem
– uzasadnia, dlaczego ani papież, ani cesarz nie chcieli się wyrzec wpływu na obsadę stanowisk kościelnych
|
– uzasadnia znaczenie reform kluniackich dla poprawy sytuacji w Koś ciele
– wskazuje skutki sporu pomiędzy papieżem a cesarzem
|
9. – 4.
|
66,67
|
Powtórzenie wiadomości – wczesne średniowiecze.
Sprawdzian wiadomości.
1. System lenny.
2. Kształtowanie się państw we wczesnośredniowiecznej Europie.
3. Piastowie budują państwo polskie.
|
– zna pojęcia: zakon, opat, regalia, szlak bursztynowy, wasal, senior, lenno, renesans karoliński, Koran, islam, konkordat, reforma gregoriańska
– wie, kim byli: Mahomet, Karol Wielki
– wymienia władców z dynastii Piastów, krótko opisuje ich rządy
– wymienia plemiona zamieszkujące ziemie polskie
– zna daty: chrztu Polski, zjazdu gnieźnieńskiego, koronacji Bolesława Chrobrego, śmierci biskupa Wojciecha, najazdu czeskiego na ziemie polskie, koronacji Bolesława Śmiałego
|
– zna pojęcie: feudalizm
– opisuje sposób funkcjonowania monarchii patrymonialnej
– wymienia postanowienia zjazdu gnieźnieńskiego, przyczyny chrztu Polski
– charakteryzuje państwo Karola Wielkiego
– opisuje założenia islamu
– opisuje przebieg kryzysu w czasie panowania pierwszych Piastów
– opowiada o działalności zakonów
– opowiada o wojnach polsko-niemieckich za panowania pierwszych Piastów
|
– opisuje feudalizm i jego funkcjonowanie
– przedstawia przyczyny i skutki przyjęcia chrztu dla Polski
– przedstawia sytuację gospodarczą Polski za panowania pierwszych Piastów
– opowiada o zmianach, jakie zaszły w społeczeństwie za rządów Piastów
– wyjaśnia przydomki nadane pierwszym władcom piastowskim przez potomnych
|
– dostrzega zmienny charakter stosunków polsko-niemieckich, potrafi wyjaśnić przyczyny tej zmienności
– przedstawia znaczenie zakonów dla kultury Europy
– dostrzega i opisuje zmiany, jakie nastąpiły w społeczeństwie w okresie feudalizmu
– przedstawia politykę władców Polski i potrafi ją uzasadnić
– przedstawia konsekwencje reformy gregoriańskiej
|
|
|