13
1/ etap elenktyczny (negatywny): Sokrates rozpoczynał rozmowę w sposób ironiczny
(ironia Sokratejska), tj. przyjmował postawę tego, kto mniej wie i pragnie być
pouczonym.
- Następnie prosił rozmówcę o podanie definicji jakiegoś pojęcia etycznego (poboŜność,
dzielność, cnota).Sokrates był przekonany, Ŝe wiedza prawdziwa ma charakter pojęciowy;
znać coś znaczy odpowiedzieć na pytanie o to, czym to coś jest.
- Kiedy rozmówca podał jakąś definicję, Sokrates wspólnie z nimi, pytaniami, wyciągał z
przyjętej tezy konsekwencje, które okazywały się sprzeczne ze zdrowym rozsądkiem albo
prowadzące do błędnego koła.
- Celem tego etapu było doprowadzenie rozmówcy do ujawnienia własnej niewiedzy, co
miało prowadzić do oczyszczenia umysłu z fałszywych przekonań ale takŜe pozbawić go
pychy i otworzyć na przyjęcie prawdy.
2/ etap majeutyczny (pozytywny, połoŜ niczy) – Sokrates za pomocą odpowiednich
pytań wydobywał z rozmówcy wiedzę, którą on posiadał. Był przekonany, Ŝe jego
rozmówca ma prawdziwe mniemanie o sprawach, których rzekomo nie znał i naleŜy to z
niego wydobyć.
3. UCZNIOWIE SOKRATESA I SOFISTÓW:
- ANTYSTENES z Aten (440-366 przed Chr.) i SZKOŁA CYNICKA przejął od
Sokratesa przekonanie, Ŝe najwaŜniejsza jest troska o duszę, troska o zdobycie cnoty, ale
wiedza jest do tego nie potrzebna.
- Aby osiągnąć cnotę naleŜy podjąć wysiłek, trud i wyrzec się wszelkich przyjemności.
- ARYSTYP z Cyreny (V/IV w. przed Chr.) i CYRENAICY głosił, Ŝe najwyŜszym
dobrem jest przyjemność. Był zwolennikiem HEDONIZMU (hedone- przyjemność),
czyli poglądu, zgodnie z którym najwyŜszym dobrem jest przyjemność i to przyjemność
zmysłowa, jak najbardziej intensywna.
14
III - OKRES WIELKICH SYSTEMÓW STAROś YTNYCH:
PLATON (427-347)
1.
śycie:
- Był synem Aristona i Periktione, a po dziadku nosił imię Aristokles. Miano Platona
nadał mu podobno jego nauczyciel gimnastyki. Diogenes Laertios pisze o tym tak:
- „Ćwiczenia gimnastyczne odbywał pod kierunkiem Aristona z Argos i u niego nadano
mu imię Platon [Szeroki] z powodu masywnej budowy ciała (…). Inni zaś twierdzą, Ŝe
imię Platon wywodzi się z obfitującego w słowa stylu filozofa, albo teŜ …z szerokości
jego czoła.” (Diogenes Laertios, śywoty i poglądy słynnych filozofów III, 4, tłum. W.
Olszewski, Warszawa 1982, s. 64; dalej DL III, 4).
- Początkowo Platon uczył się u heraklitejczyka Kratylosa, a później w wieku 20 lat został
uczniem Sokratesa: „powiadają, Ŝe Sokratesowi przyśniło się raz, iŜ trzymał na kolanach
młodego łabędzia, któremu natychmiast wyrosły skrzydła i który z prześlicznym śpiewem
wzbił się w powietrze. Nazajutrz przedstawiono mu Platona. Wtedy Sokrates miał
powiedzieć, Ŝe tym ptakiem jest właśnie Platon” (DL III, 5).
- W 399 r. w chwili procesu Sokratesa, Platon przebywał wraz z innymi uczniami
Sokratesa u Euklidesa w Megarze, potem wyruszył do Cyreny, być moŜe do Egiptu, do
Italii, gdzie słuchał pitagorejczyków.
- W 388 r. odbył pierwszą podróŜ na Sycylię, gdzie panował tyran Dionizjos I. Platon
być moŜe miał nadzieję, Ŝe uczyni z Dionizjosa idealnego władcę. Na dworze Dionizjosa
zaprzyjaźnił się z krewnym tyrana, Dionem, który był rozmiłowany w jego pismach i
przebywał z nim bardzo często dyskutując. Dionizjos, którego Platon chciał uczyć
filozofii i geometrii, zirytował się, oskarŜył go o spiskowanie z Dionem i kazał go
sprzedać na statek niewolników jadący do Eginy, gdzie miał zostać skazany na śmierć.
Wykupił go jeden z jego uczniów – Annikeris z Cyreny.
Druga podróŜ sycylijska 367:
- Po śmierci Dionizjosa rządy objął jego syn, który – według zapewnień Diona – bardziej
nadawał się na idealnego władcę. „Drugą podróŜ Platon odbył do Dionizjosa Młodszego,
prosząc go o ziemię i ludzi, którzy by Ŝyli wedle opracowanego przez niego modelu
ustroju politycznego: Dionizjos przyrzekł spełnić tę prośbę, ale nie dotrzymał słowa.
Niektórzy powiadają, Ŝe takŜe tym razem Platon znajdował się w wielkim
niebezpieczeństwie, poniewaŜ nakłaniał Diona i Teodotasa do wyzwolenia całej wyspy”
(DL III, 20).
15
- Trzecia podróŜ sycylijska w r. 361 miała na wyłącznie na celu pojednanie Diona z
Dionizjosem II Młodszym.
- W roku 387/8, po powrocie z pierwszej podróŜy sycylijskiej Platon załoŜył w
gimnazjonie połoŜonym w gaju poświęconym herosowi Akademosowi swoją własną
szkołę, która nazywała się Akademią. Pierwszym utworem pochodzącym z tego okresu
miał być dialog Menon. Platon kierował szkołą do swej śmierci w 347 roku, gromadząc
wokół siebie wielu wybitnych uczonych, zwłaszcza matematyków, jak Eudoksos z
Knidos.
2. Twórczość Platona:
- Spuścizna pisana Platona obejmuje około 36 dialogów oraz 12 listów. W I wieku po
Chrystusie gramatyk Trazyllos ułoŜył utwory Platona w 9 tetralogii (grupy 4 utworów), np.
Eutyfron, Obrona Sokratesa, Kriton, Fedon.
- Kwestię chronologii dialogów platońskich podjął polski uczony, Wincenty Lutosławski w
swoich artykułach oraz w dziele The Origin and Growth of Plato’s Logic with an Account of
Plato’s Style and of the Chronology of his Writings (Londyn 1897), proponując do ustalenia
chronologii dialogów tzw. metodę stylometryczną. Lutosławski wyodrębnił szereg róŜnych
właściwości stylu Platona - istotnych i nieistotnych, powtarzających się i występujących
sporadycznie i na tej podstawie ustalił odległość kaŜdego dialogu od Praw, które uchodziło za
ostatnie dzieło filozofa. W ten sposób powstał układ 4 grup Platońskich dialogów.
- W 1574 r. Henryk Stephanus wydał Platońskie dialogi, dzieląc kaŜdą stronę na określone
partie: a, b, c, d, e. W dzisiejszych wydaniach i cytowaniach dialogów Platona pozostawia się
paginację Stephanusa. Np.: Obrona Sokratesa 28 a-d.
Współczesna chronologia:
1.
Okres młodzieńczy
- Dialogi tego okresu elenktyczne w swojej metodzie, zajmują się definicją pojęć
etycznych, występuje w nich Sokrates, który wyraŜa swoje własne nauczanie. Do tego
okresu naleŜą m. in. dialogi: Obrona Sokratesa, Eutyfron (dialog o poboŜności),
Charmides (o roztropności), Kriton (o obywatelu i prawach), Hippiasz Mniejszy, Ion (o
poezji i wiedzy), Laches ( odwadze), Lizys (o przyjaźni)
2. Okres przejś ciowy:
- W dialogach tego okresu zarysowują się centralne tematy platonizmu, np. teoria idei.
Dostları ilə paylaş: |