G. A. Shahmurova yosh fiziologiy as I

Yosh fiziologiyasi va gigiyenasining rivojlanish tarixi
O dam ning hayot faoliyati eram izdan avval yashab, ijod etgan olim lar 
tom onidan o'rg an ila boshlagan.
Bunday olim lardan 
Bukrot 
(G ippokrat), 
Arastu (Aristotel), Galen 
va 
boshqalarni eslash mumkin.
Gippokrat (miloddan avvalgi 460-375) 
tashqi m uhit om illari (iqlim, 
tuproq, suv)ni jism oniy va ruhiy shakllanishga t a ’siri t o ‘g ‘risida fikr 
y u ritg a n . U o d a m n in g x u lq -a tv o ri, h is-tu y g 'u si tu rlic h a b o 'lis h in i 
o'rganib, tem peram ent (mijoz) haqida asar yozgan va odam larni to 'rt xil 
mijozga bo'lgan.
Galen (miloddan avvalgi 134-211) 
m aym unlarda tajribalar o 'tk azib , 
anatom iya, fiziologiyaga k atta hissa qo'shgan.
10
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

M arkaziy Osiyo xalqlarining tibbiyotga oid yozma m a ’lum otlari IX- 
X asrlarga (bizning eramizgacha) tegishli. Bunday m a ’lum otlar Eron va 
M arkaziy Osiyo xalqlarining ilohiy kitobi b o'lg an «Avesto»da ham da 
loydan yasalgan jadvalda o 'z ifodasini topgan. Avesto m arkaziy Osiyo 
xalqlari tibbiyotiga oid yozilgan birinchi m a ’lum ot bo'lib hisoblanadi. 
O 'rta asrlar davom ida sharq m am lakatlarida ilm va fan ju d a rivojlandi. 
Shu davrda jah o n g a tanilgan k o 'p g in a olim lar yashab, ijod qilganlar. 
Abu Bakr ibn A xaviy B uxoriy 
o 'z in in g « H id o y a t» ( tib b iy o tn i 
o'rganuvchilarga qo'llanm a) kitobida kattalar va bolalarda uchraydigan 
k o 'p g in a k asalliklar va ularni davo lash d a qo 'llan ilan ilad ig an dorilar 
haqida m a ’lum otlar bergan.
Abu Nosir Muhammad Al-Forobiy (873-yilda Sirdaryo bo6yida tug41gan)
tib b iy o tg a k o 'p y a n g ilik la r k iritg a n . U n e rv la rn i sezu v ch i v a 
harakatlanuvchi nervlar boshqaradi deb taxm in qilgan.