1
Dünyanın En Büyük Global Karbon Marketi Avrupa Birliği Karbon Emisyonları
Ticareti Sistemi (AB ETS) ve 2012
Küresel Karbondioksit Emisyonları Profili
Ahmet Cangüzel Taner
Fizik Yüksek Mühendisi
Fizik Mühendisleri Odası (
canguzel.taner@gmail.com
)
Global karbondioksit konsantrasyonları hiçbir uluslararası ve
küresel
yaptırımlar ile karşılaşmadan artmasını hızla sürdürmektedir. Karbondioksit
emisyonlarının düşürülmesi, kontrol ve denetim altına alınmasına dair 2
012
yılında sona eren Kyoto Protokolü öncesi ve sonrası
Birleşmiş Milletler
himayesinde
toplanan küresel ısınma ve global iklim değişiklikleri konferansları
müzakereleri toplantıları sonuçları da uluslararası iklim değişikliği anlaşması
zeminini olanaksız kılmaktadır. Uluslararası İklim Değişiklikleri Anlaşması için
umutlardan biri ise Fransa 2015 Paris İklim Değişikliği Konferansı Z
irvesi
müzakereleri neticelerine kalmış görünmektedir.
Bununla beraber gezegenin en
büyük karbondioksit emisyonları üreticisi konumunda bulunan ülkelerden biri
sayılan Amerika Birleşik Devletleri, yeni keşfedilen klasik doğalgaz türü
olmayan evrimsel şeyl gazı –
kaya gazı rezervleri ve kaynakları sayesinde
kömür santralleri yerine
baz yük menşei
yeni kuşak doğalgaz çevrim santral
leri
kurulması ile karbon salınımlarını
önemli oranlarda
düşürmektedir
.
Ayrıca, 2008
yılında başlayan küresel mali krizler ve global finansal iflaslar sonrası ortaya
çıkan Avrupa Birliği ekonomik durgunluk süreci yaşanması ise dünya
karbondioksit emisyonla
rının dizginlenmesi ve kısıtlanması konusuna
şimdilik
bir nebze katkı sağlamaktadır.
Öte yandan, bazı firmalar gelecekte büyük bir
fark yaratabilecek karbon fiyatı üzerinde hazırlık yapmaktadır. Bu yazıda belli
başlı firmaların karbon fiyatı perspektifleri
kapsamında global karbondioksit
emisyonlarının azaltılması ve limitlenmesi politikaları araştırılmaktadır.
Amerika karbondioksit marketleri, Obamacare
adlı
mali açıdan önemli sağlık
yasası
kadar iyi bir yıl geçirmiştir. Dünyanın en büyük küresel karbon pazarı
Avrupa B
irliği
Emisyon Ticareti Sistemi
–
AB ETS (European Union Emissions Trading System
–
EU ETS) de
Nisan 2013 tarihinde çökmüştür. Diğer taraftan, yeni kurulan Avustralya
Hükümeti ülkede filizlenmeye
başlayan
karbon marketini ortadan silmektedir. Ancak,
bu bağlamda
şirketlerin
konuya k
ayı
t
sızlığı ise
dikka
t çe
kici boyutlarda
sürmektedir.
2
Firmalar kapsamında
son zamanlarda
planlama amacıyla kullanılan
karbondioksitin
ton başına fiyatı olarak bilinen
d
âhili karbon fiyatları
–
internal carbon prices artan
oranlarda ortak ticaret aracı olmaktadır.
Muhtemelen marketlerde firmaların
yakında
n
takip ettiği ve
bildiği bir olguyu politikacılar bilmemektedir.
Aşağıdaki tabloda
kirli
liğin
fiyatları
manşeti altında çeşitli şirketlerin
d
âhili karbon fiyatı Aralık 2013 itibariyle
ton başına dolar
bazında ve
ayrıca söz konusu firmaların
2013 yılı karbondioksit
emisyonları milyon ton
olarak gösterilmektedir.
Kaynak: CDP
Bir araştırma grubu olan
CDP
tarafından Amerika içinde ve dışında çalışan büyük
şirketlerden
konu ile ilgili
yönetim risklerinin ne olduğuna dair sorgulama yapılmıştır.
Sorgulamada şirketlerin
d
âhili karbon fiyatı
kullandıkları sonucuna ulaşılmıştır.
3
Pratikte böyle bir karbon fiyatı daha fazla uygulanmasına rağmen risk azaltma önlemi
konusuna değinilmemektedi
r.
Böylece
,
karbon fiyatlandırma sisteminin nerelere
kadar uzandığının ve
ne düzeyde
kullanıldığının algılanması çerçevesinde ilk
ekonomik perspektif boyutu
ortaya konmaktadır.
Önceki sayfada
Microsoft Firması
karbon fiyatı
, karbondioksit emisyonu tonu 6 i
le 7 dolar arasında değişirken Exxon
Mobil Şirketi karbon fiyatı
,
emisyon başına 60 dolar olduğu görülmektedir.
Söz
konusu rakamların geniş bir aralıkta seyretmesi firmaların karbon fiyatlarını farklı
amaçlarda kullanmasından kaynaklanmaktadır. Örneğin, u
z
un üretim ömürlerine
sahip
enerji firmaları gibi varlıkları yeşil, doğa dostu ve çevreci politikalardan kolayca
etkilenebilen şirketlerin karbon fiyatı
,
ürünleri esas itibariyle mevcut politikalar
nedeniyle etkilenen tüketim maddelerine yönelik karbon fiyatına kıyasla daha yüksek
seviyede
bulunduğu yukarıdaki tablodan açıkça gözlenmektedir.
Aslında, çok sayıda
firmanın gayesi gelecekteki çevreci ve doğa dostu yasal düzenlemeler kapsamındaki
hükümlere kendilerini hazırlamaktır.
Güç arzı ve enerji temini şirk
eti American
Electric Power
–
AEP
, sistemi kullanmaları nedeninin 2020 yılı civarında yürürlüğe
girecek olan Amerika Birleşik Devletleri karbon fiyatı yasal düzenlemesi
tüzük ve
yönetmelikleri
olduğunu vurgulamaktadır.
Amerikan Delta Air Lines Havayolu Fir
ması
da Avrupa’ya uçuşları için AB ETS (EU ETS) mevzuatı hükümlerine
şirketlerinin
uyumu açısından karbon fiyat sisteminin değerlendirildiğini açıklamaktadır.
Şirketler tarafından karbon fiyat sistemi uygulanması sadece yukarıdan belirtilen
nedenlere daya
nmamaktadır.
Pek çok firma yatırım kararlarını yönlendirmek v
e
gelecekteki
yatırım
projelerinin
değerini hesaplamak amacıyla bir
d
âhili karbon fiyatı
kullanmaktadır.
Örneğin, bir petrol şirketi olan ConocoPhillips
,
projenin ömrüne bağlı
olarak tonu 8 dolar
ile 46 dolar arasındaki bir karbon fiyatına dayalı emisyon
maliyetine göre hesaplanan 75 milyon doların üzerinde sermaye projelerine
gereksinim duymaktadır.
Yeni bir petrol sahasının tahmini değeri
, gelecekte
öngörülen petrol fiyatından geliştirme maliyetlerinin ve karbon emisyonlarının
çıkarılması ile verimin çarpılması suretiyle hesaplanmaktadır.
Bir diğer petrol şirketi
Shell sadece gelecekte olan çalışmalarında değil hâlihazırdaki bazı operasyonlarında
da tonu 40 dolardan bir karbon fiyatı uygulamaktadır.
Uygulanan perspektif
sayesinde aşırı kirli
bir
imler içinde
başarılı
olanlar da tespit edilmektedir.
Söz konusu
fiyat,
enerji verimliliği vasıtasıyla karbondioksit emisyonu miktarını bir ton azaltmak
için
40 dolar sarf edebilen mevcut projeleri kapsamak
tadır.
Shell Firması Başkan
Yardımcısı Angus Gillespie, karbondioksit emisyonu içeriğinde hem riskleri nicel
olarak analiz ettiklerini hem
de risk azaltmayı teşvik ederek
karbon fiyatı
uyguladıklarını ifade etmektedir.
Medya devi Disney
Şirketi
konuyu daha ileri bir
düzeye taşımaktadır. Mevzu bahis şirket ya karbon emisyonlarını azaltmak ya da
dengelemek için projelere yatırım yapmakta ve tüm emisyonların firmaya katkısını
tespit etmek suretiyle maliyeti aynı oranda ticari birimlere yansıtmaktadır.
Ger
çekte
sözü edilen durum
d
â
hili karbon vergisi
sistemine benzer şekilde çalışmaktadır.
Fiyatlar hakkında en
çok
merak uyandıran
konu ise
bazı karbon fiyatlarını
n neden
yüksek düzeyde olduğu sorusunda
yatmaktadır.
Yukarıda
ki tabloda
kırmızı ile
işaretlenen karbonun market fiyatı
,
Avrupa Birliği’nde tonu başına 6.70 dolar (4.90
pound) iken Amerika
Kaliforniya’da 11.50 dolar seviyesinde bulunmaktadır.
Büyük
petrol şirketleri ise 34 dolar ve
ya
daha yüksek düzeylerde
ücretlendirmektedir.
Belirtilen fiyat,
pazar fiyatı
ndan ziyade karbondioksitin ekstra tonundan kaynaklanan
zarar olarak tanımlanan
karbonun sosyal maliyeti
değerine daha yakındır.
Amerikan yönetimi karbonun sosyal maliyetini ton başına 37 dolar olarak
4
hesaplamaktadır.
Fiyatların enerji eylem planları politikalarını değiştirecek mahiyette
olduğu kabul edilmektedir.
Hesaplanan maliyet federal h
ükümetin çevre eylem
planları kapsamında
da son derece
büyük meblağlara ulaşmaktadır
. Bununla
beraber, karbonun market fiyatında olması halinde
gelecekte
bazı şirketler
karbon
fiyatını bir tür planlama için kullanacaktır. Böylece karbon
,
pazar fiyatında olduğu
takdirde karbon marketinin
hükümetlerin üzerinde görüştükleri
ve tartıştıkları
politikalardan çok daha etkin sonuçlar doğuracağı olası görülmektedir.
Aşağıdaki tabloda karbondioksit emisyonları
k
ü
m
ü
latif toplam
miktarları
profili
(gigaton karbondioksit eşdeğeri) yıllara göre dağılımı
,
Amerika Birleşik Devletleri, Çin,
AB
27 ve Hindistan için verilmektedir.
Bir altındaki g
rafikte ise
Çin, Hindistan,
AB 27,
Amerika Birleşik Devletleri ve diğer dünya ülkelerinin global endüstriyel karbondioksit
emisyonları portföyü
değişimi
(gigaton)
yıllar bazında
gösterilmektedir.
Küresel sanayi karbondioksit salınımları 2012 yılında da artmasını sürdürmüştür.
Ancak küresel karbondioksit konsantrasyonları ise daha yüksek seviyelere
ulaşmasına rağmen önceki yıllara kıyasla artış hızı yavaşlamış gözükmektedir.
Örneğin
,
Amerika Birleşik Devletleri geleneksel gaz çeşidi kabul edilmeyen yeni
kuşak şeyl
-
kaya gazları çıkarılması ve üretilmesi yoluyla yenilikçi doğalgaz üretimi
portföyünü büyük oranlarda artırmaktadır. Son
yıllarda
konvansiyonel
doğalgaz türü
olmayan yeni
nesil kaya gazı üretimi
il
e birlikte Amerika’da
baz elektrik kaynağı
demode kömüre dayalı güç
santralleri
kapatılarak
temel yük kaynağı
evrimsel
5
doğalgaz kombine çevrim santralleri tesis edilmektedir. Böylece, Amerika
karbondioksit emisyonları %4 oranında azaltılırken
2008 yılında patlayan küresel
finansal krizler ve global mali iflaslar sonrası
Avrupa’da hüküm süren ekonomik
durgunluk periyodu nedeniyle de AB
karbondioksit salımları %1.3 oranında düşüş
kaydetmiştir.
Zengin ülkelerin karbondioksit emisyonlarına kıyasla dünyanın diğer
ülkelerindeki karbon salınımları farklı boyutlarda artmasına devam etmektedir
. Bu
bağlamda günümüzde kalkınmakta olan ülkeler sera gazı emisyonları
toplam
dünya
emisyon
ortalamasının
yarısını oluşturarak yükselişini sürdürmektedir.
Bununla
beraber,
Çin karbon salımları geçmiş yıllarda %10 olan salınım artış oranı
2012
yılında ise
daha az sadece
%3 oranında bir yükseliş göstermiştir. Böylece, Çin’de
takribi ulusal gelir GDP (Gross Domestic Product
–
GDP)
‘nin birimi başına
atmosfere
salınan karbon miktarı oldukça süratli düşüş kaydetmektedir.
Diğer gelişmekte olan
ülkeler karbondioksit emisyonları ise
Çin’in gösterdiği ilerlemeyi sergileyememektedir.
Örneğin
Hindistan,
Çin’e kıyasla daha az karbondioksit salınımı gerçekleştirmesine
rağmen Rusya Federasyonu’nu da geçerek 2012
yılı
karbon emisyonları
ve
karbondioksit salımları
%7 oranında yükselmiştir.
Sonuçta
,
çok yakın bir gelecekte
küresel karbon emisyonları ve dünya
kar
bondioksit salınımları oranlarının yarısı
global ölçekte kalkınmakta olan ülkeler
emisyon
salımlarından
kaynaklanacaktır.
Kaynaklar:
-
Küresel Karbon Salımları ve Küresel Karbon T
icareti
, Ahmet Cangüzel Taner,
Fizik
M
ühendisleri
O
dası Yayınları, Faydalı
Bilgiler, 2009.
-
Sera Gazı Salımları ve Küresel Mali Kriz, Ahmet Cangüzel Taner, Fizik Mühendisleri
Odası Yayınları, Faydalı Bilgiler, 2009.
-
Küresel Karbondioksit Konsantrasyonları Ölçümleri Araştırma Uydusu
OCO, Ahmet
Cangüzel Taner, Fizik Mühendisleri
Odası Yayınları, Faydalı Bilgiler, 2009
.
-
İleri Nükleer Santraller, İklimsel Değişim Mekanizmaları, Küresel Isınma ve İklim
Değişiklikleri Bilimsel Raporları, Ahmet Cangüzel Taner, Fizik Mühendisleri Odası
Yayınları, Faydalı Bilgiler, 2010.
-
İ
leri Reakt
örler, Karbon Borsası
ve Küresel Finansal Kriz, Ahmet Cangüzel Taner,
Fizik Mühendisleri Odası Yayınları, Faydalı Bilgiler, 2010
.
-
İngiltere ve Avustralya Karbon Emisyonları Politikaları ile Karbondioksit Vergisi,
Ahmet Cangüzel Taner, Fizik Mühendisle
r
i Odası, Faydalı Bilgiler, 2011.
-
Kanada Karbondioksit Vergisi Uygulaması, Ahmet Cangüzel Taner,
Fizik
M
ühendisleri
O
dası
- FMO Y
ayınları, Faydalı Bilgiler, 2011
.
-
Doğalgaz Çevrim Santralleri ve Kömürlü Elektrik Santralleri, Ahmet Cangüzel Taner,
FMO Y
ayınları, Faydalı Bilgiler, 2011.
-
Küresel Sıcaklık Artışları, Küresel Sıcaklık Ölçümleri ve Küresel Isınma, Ahmet
Cangüzel Taner, Fizik Mühendisleri Odası Yayınları, Faydalı Bilgiler, 2011.
-
Çevre Dostu Temiz Enerji Kaynakları Teknolojileri Pro
jeksiyon
ları ve Küresel
Çevreci Yenilenebilir Enerji Kaynakları Yatırımları, Ahmet Cangüzel Taner, Fizik
Mühendisleri Odası Yayınları, Faydalı Bilgiler, 2011.
-
Küresel Isınma ve Küresel İklim Değişiklikleri Nedenleri Arasında Sayılan Küresel
Karbondioksi
t Emisyonları Yok Edilmesi Teknolojileri Maliyetleri, Ahmet Cangüzel
Taner, Fizik Mühendisleri Odası Yayınları, Faydalı Bilgiler, 2012.
-ABD
Kömüre Dayalı Elektrik Santralleri Karbon Salımları ve Karbondioksit
Emisyonları Bertaraf Edilmesi Projeksiyonları, Ahmet Cangüzel Taner, Fizik
Fizik Mühendisleri Odası Yayınları, Faydalı Bilgiler, 2012.
6
-Avrupa B
irliği Ulaşım Politikası ve Kyoto Protokolü Sonrası
AB
Küresel
Karbondioksit Emisyonlar
ı Azaltılması Perspektifi, Ahmet Cangüzel Taner, Fizik
Mühendisleri Odası Yayınları, Faydalı Bilgiler, 2012.
-
Küresel Sera Gazı Emisyonları Kapsamında Rekor Düzeylere Ulaşan Global
Karbondioksit Emisyonları Ölçümleri, Ahmet Cangüzel Taner, Fizik Mühendisleri
Odası Yayınları, Faydalı Bilgiler, 2012.
-
Avustralya Sıcaklık Artışları, Ocak 2013 Kavurucu Sıcak Hava Dalgası Sonucu
Yaşanan Boğucu Sıcaklar, Ahmet Cangüzel Taner, Fizik Mühendisleri Odası
Yayınları, Faydalı Bilgiler, 2013.
-
Çin, Yeni Kuşak Nükleer Enerji Santralleri, Global Yenilikçi Nükleer Santral İnşaatları
ve Dünya Sera Gazı Emisyonları, Ahmet Cangüzel Taner,
FMO
Yayınları, Faydalı
Bilgiler, 2013.
-
Çin, Fosil Yakıtlar Tüketimi Sonucu Oluşan İs ve Kurum Kaynaklı Hava Kirliliği
Politikaları, Ahmet Cangüzel Taner, Fizik Mühendisleri Odası, Faydalı
Bilgiler, 2013.
-ABD
Enerji Politikaları Değişimi Sürecinde Küresel Isınma ve Global İklim Değişikliği
Sorunları ile ilgili Yeşil, Doğa Dostu ve Çevreci Son Gelişmeler, Ahmet Cangüzel
Taner, Fizik Mühendisleri Odası Yayınları, Faydalı Bilgiler, 2013.
-D
ünyanın Üçüncü Kutup Bölgesi Sayılan Tibet Platosu Buzul Kütlelerinin Erimesi ile
Küresel Isınma ve Global İklim Değişikliği Mekanizmaları İlişkisi, Ahmet Cangüzel
Taner, Fizik Mühendisleri Odası Yayınları, Faydalı Bilgiler, 2013.
-
Dünya Ortalama Sıcaklık Artışları Işığı Altında Yeni Küresel Isınma Projeksiyonları
ve Global İklim Değişikliği Senaryoları İkilemi, Ahmet Cangüzel Taner, Fizik
Mühendisleri Odası Yayınları, Faydalı Bilgiler, 2013.
-
Küresel Karayolu Ulaşım Araçları Global Karbondioksit Emisyonları Düşürülmesi ve
Yeni Nesil Düşük Karbon Emisyonlu Evrimsel Otomobiller, Ahmet Cangüzel Taner,
Fizik Mühendisleri Odası, Faydalı Bilgiler, 2013.
-Avrupa B
irliği (
AB) Emisyon Ticareti Sistemi ( EU ETS) AB
İklim Politikası ve Global
Karbon Ticareti Perspektifleri
, Ahmet Cangüzel Taner, Fizik Mühendisleri Yayınları,
Faydalı Bilgiler, 2013.
-
Küresel Tropik Tayfunlar, Kasırgalar, Fırtınalar, Hortumlar ile Global Isınma ve
Küresel İklim Değişikliği Mekanizmaları Bilimsel İlişkisi, Ahmet Cangüze
l Taner, Fizik
Mühendisleri Odası Yayınları, Faydalı Bilgiler, 2013.
-
Amerika Global Isınma ve Küresel iklim Değişikliği Mekanizmaları Belirtisi Sayılan
Dünya Deniz Seviyeleri Yükselmesi Sorunları, Ahmet Cangüzel Taner, Fizik
Mühendisleri Odası Yayınları, Faydalı Bilgiler, 2013.
-
Global Karbondioksit Konsantrasyonları Artmasıyla Küresel İklimsel Değişimler
Sonucu Okyanusların ve Denizlerin Asitlenmesi Sorunları, Ahmet Cangüzel Taner,
Fizik Mühendisleri Odası Yayınları, Faydalı Bilgiler, 2013.
-Pol
onya 2013 Varşova İklim Değişikliği Zirvesi ve Birleşmiş Milletler (
UNFCCC)
kapsamında ilgili Taraflar Konferansı (
Conference of the Parties - COP
) Sonuçları
,
Ahmet Cangüzel Taner, Fizik Mühendisleri Odası, Faydalı Bilgiler, 2013.
-
Doğa Dostu, Çevreci ve Yeşil Devrim için Global Isınma ve
Küresel İklim Değişikliği
Mekanizmaları Sorunları Mücadelesinde Kağıt Hamuru ve Kağıt Sanayi
, Ahmet
Cangüzel Taner, Fizik Mühendisleri Odası, Faydalı Bilgiler, 2013.
-The Ec
onomist Dergisi (09 Kasım 2013 –
15
Kasım 2
013).
-The Ec
onomist Dergisi (14 Aralık 2013 –
20 Aralık 2013).
Fizik Mühendisleri Odası Resmi İnternet Sitesi
:
www.fmo.org.tr/_yayinlar/faydali-bilgiler
Dostları ilə paylaş: |