38
AZƏRBA
YCANDAN KƏNARDA
İŞLƏYƏN VƏ
YAŞA
YAN
AZƏRBA
YCANLI MİQRANTLARIN
AZƏRBA
YCANDA
QALAN HƏY
AT
YOLDAŞLARI VƏ DİGƏR
AİLƏ ÜZVLƏRİNİN VƏZİYYƏTİ
haqqında Tədqiqata dair Hesabat
olduğundan bunu hiss etməyəcək, bunun pis olduğunu deyəcək ata isə burada yoxdur” (II_E4 saylı
mütəxəssis).
Həmin mütəxəssislərə əsasən istər oğlanlara, istərsə də qızlara şamil oluna biləcək belə vəziyyətə
bir çox hallarda rast gəlmək mümkündür.
Kişilərin miqrasiyasının və ailəni tərk etməsinin uşaqlara uzunmüddətli təsiri mövcud olmuş
ailə modelinin yeni vəziyyətə uyğunlaşması, bir sıra məsuliyyətlərin uşaqların üzərinə düşməsi və
ailənin qorunub-saxlanmasından irəli gələn çətinliklərlə əlaqədardır. Bəzi mütəxəssislərə əsasən bü-
tün bunları nəzərə aldıqda kişilərin miqrasiyasının onların uşaqlarına təsiri səviyyəsini öyrənmək
üçün hərtərəfli psixoloji tədqiqatın həyata keçirilməsi tələb olunur.
Xaricdəki azərbaycanlı miqrantların Azərbaycanda qalan yaşlı ailə üzvləri
Sorğuda iştirak etmiş ailələrdən 16-da yaşı 60-dan yuxarı olan ailə üzvləri yaşayır: 10 ailədə 1,
5 ailədə 2 və 1 ailədə 3 ailə üzvü yaşlıdır. Daha çox 11-20 il arası nikahda olan qadınların yaşlı ailə
üzvlərilə birgə yaşaması qeydə alınmışdır ki, 11 ailədə bu onların həyat yoldaşlarının və çox nadir
hallarda (5 ailədə) öz qohumlarıdır.
Yaşlı ailə üzvləri köməkçidirlər: bu xarakteristika həmin şəxslərlə yaşayan 16 ailədən 14-ü
tərəfindən verilmişdir. Yaşlı ailə üzvləri tərəfindən göstərilən kömək iqtisadi xarakter daşıya bilər (12
ailədə), uşaqların qayğısına qalmaqdan (10 ailədə), maddi yardımın göstərilməsindən (10 ailədə),
ev işlərinin görülməsindən (3 ailədə), həyat yoldaşının qohumları ilə əlaqələrin saxlanmasında
köməkliyin göstərilməsindən (3 ailədə) və s. töhfələrdən ibarət ola bilər (Diaqram 20-ə baxın).
Sorğuda iştirak etmiş qadınlara əsasən onların ailələrində yaşayan yaşlıların maddi vəziyyətini
aşağıda verildiyi kimi təsvir etmək olar:
- onlardan bəziləri özünə baxır və ailə başçısı xaricdə işləyəndə ailəyə maddi yardım göstərir
(6 qadın),
- bəziləri qismən özünə baxır, eyni zamanda, onlara qismən xaricdəki miqrantların vətəndə qalan
həyat yoldaşları köməklik göstərir (6 qadın),
- onlardan bəziləri özünə baxsa da ailəyə kömək etmir (2 qadın) (Diaqram 21-ə baxın).
Diaqram 20. Ailənin yaşlı üzvləri tərəfindən göstərilən kömək
39
AZƏRBA
YCANDAN KƏNARDA
İŞLƏYƏN VƏ
YAŞA
YAN
AZƏRBA
YCANLI MİQRANTLARIN
AZƏRBA
YCANDA
QALAN HƏY
AT
YOLDAŞLARI VƏ DİGƏR
AİLƏ ÜZVLƏRİNİN VƏZİYYƏTİ
haqqında Tədqiqata dair Hesabat
Diaqram 21. Ailənin yaşlı üzvlərinin maddi vəziyyətinin sorğuda iştirak edən qadınlar
tərəfindən təsvir edilməsi
2.7. Kişilərin miqrasiyasının öz ailələri üçün fəsadları
Xaricdəki miqrantların Azərbaycanda qalan həyat yoldaşlarının çoxu miqrasiyanı ailədaxili
əlaqələrin dağılmasına şərait yaradan bir proses kimi qiymətləndirirlər və sorğuda iştirak etmiş 56
qadından 43-ü belə bir fikirlə tamamilə və ya qismən razılaşmışdır (Diaqram 22-ə baxın). 41 qadın
miqrasiyanın ailədaxili münasibətlərin dağılması ilə yanaşı ərlə arvadın biri-birindən ayrılması və ya
boşanması ilə nəticələndiyini vurğulamışdır. Yalnız 16 qadın miqrasiya nəticəsində onların nikahının
daha da möhkəmləndiyini vurğulamışdır.
Qadınlardan yalnız bəziləri miqrasiyanın iqtisadi təsirə malik olduğunu qəbul edirlər (29 nəfər);
digərləri miqrasiya nəticəsində ailənin iqtisadi vəziyyətinin yaxşılaşması qənaətilə razı deyillər (27
nəfər).
Ailə üzvlərinin miqrasiya proseslərində iştirak etdiyi qadınlardan bir neçəsi (17-si) ailələrinin
cəmiyyətdəki sosial və mədəni iştirak səviyyəsinin artdığını bildirmişdir.
Tədqiqat nəticəsində əldə olunmuş məlumatlar miqrasiyanın ailələrə az fayda gətirdiyini
müəyyənləşdirmişdir. Miqrasiya nəticəsində ailəsinin rifahının pisləşdiyini hesab edən 41 qadınla
müqayisədə yalnız 12 qadın ailə rifahının yaxşılaşdığını bildirmişdir.
Başqa ölkələrdən fərqli olaraq Azərbaycanda ailə başçısının miqrasiyası nəticəsində uşaqların
məktəbdən sonra təhsilinin davam etdirilməsi imkanlarının artması müşahidə olunmur (yalnız 9 ailə
bununla əlaqədar müsbət dəyişikliklər barədə məlumat vermişdir) və eyni zamanda yeni ev almaq
imkanları da azalır (yalnız 1 nəfər buna nail olduğunu bildirmişdir).
40
AZƏRBA
YCANDAN KƏNARDA
İŞLƏYƏN VƏ
YAŞA
YAN
AZƏRBA
YCANLI MİQRANTLARIN
AZƏRBA
YCANDA
QALAN HƏY
AT
YOLDAŞLARI VƏ DİGƏR
AİLƏ ÜZVLƏRİNİN VƏZİYYƏTİ
haqqında Tədqiqata dair Hesabat
Diaqram 22. xaricdəki azərbaycanlı miqrantların Azərbaycanda qalan həyat yoldaşları
tərəfindən miqrasiya təzahürlərinin qiymətləndirilməsi
Cədvəl 6. Miqrasiyanın ailəyə təsiri
Miqrasiya Azərbaycandan olan ailələrə əsasən mənfi təsir göstərir. Sorğuda iştirak etmiş qadın-
lar çəkdikləri çoxsaylı əzab-əziyyətləri (47 nəfər) və ərlərindən ayrı düşmələri nəticəsində emosional
sarsıntıları (32 nəfər), o cümlədən, ərlərilə əlaqələrin itməsini (21 nəfər) ön plana çəkmişdilər. 56
qadın-respondentdən 44-ü öz həyat yoldaşalrının miqrasiyası nəticəsində aşkarlamaq istəmədikləri
fəsadların yarandığını bəyan etmişdir (Cədvəl 6-a baxın).