61
- reklam fəaliyyətinin büdcəsi;
- reklamın növləri;
- kütləvi informasiya vasitələrindən istifadə.
2. Satışın stimullaşdırılması səviyyəsi və metodları:
- qiymət güzəştləri və əlavələri;
- mükafatlar və kuponlar;
- lotoreyalar və müsabiqələr, “paket satışları” ;
- stimullaşdırma büdcəsinin məbləği.
3. Şəxsi satışda istifadə edilməsi.
4. İctimaiyyətlə əlaqə alətindən istifadə edilməsi.
Məhsul və xidmətlərin rəqabətqabiliyyətlikləri ilə
müəssisələrin və firmaların rəqabətqabiliyyətlikləri arasın-
da birbaşa və dolayı əlaqə mövcuddur, baxmayaraq ki,
sonuncular bir qədər spesifik və fərqli göstəriciləri də
əhatə edir. Axı mənfəətliliyi, əmək məhsuldarlığını, əm-
təə-pul vəsaitlərinin dövrüyyəsini, işgüzar fəallığı, likvid-
lik səviyyəsini və s. göstərən müəyyən iqtisadi və maliy-
yə göstəriciləri mövcuddur. Bizim fıkrimizcə, bu gös-
təricilər də fırmanın fəaliyyətini xarakterizə edir, onlardan
elə belə imtina etmək olmaz, çünki həmin göstəricilərin
təhlili də müəyyən elmi və praktiki nəticəyə gəlməyə
imkan verir. Həqiqətən, satışın həcmi pozitivdirsə, onda
əksər hallarda iqtisadi göstəricilər işin yaxşı vəziyyəti
haqqında məlumat verir. Fərz edək ki, fırmanın hər hansı
bir zaman kəsiyində, məsələn, illik balans tərtib edildiyi
vaxt, maliyyə vəziyyəti və iqtisadi fəaliyyəti xarakterizə
edən göstəricilər təşkilatın müvəffəqiyyətlə isləməsini təs-
diq edir. Bununla belə, elə vəziyyət yaranır ki, iqtisadi təh-
lilin müvəffəqiyyətli fəaliyyətə işarə edən məlumatlara
62
baxmayaraq, bazarlarda topdan də pərakəndə satış mağa-
zalarında, eləcədə onların anbar və bazalarında bir neçə
məhsullar üzrə əmtəə yığımı yaranır, bəzi məhsullar isə
yaxşı satılır. Bu halda biz tam əminliklə deyə bilərik ki,
birinci qrup əmtəələrin rəqabətqabiliyyətlikləri aşağıdır,
ikincilər isə yox. Qeyd edilənlərə başqa prizmadan da bax-
maq və aşağıdakını təsdiq etmək olar: müəssisənin bazar-
da vəziyyəti kifayət qədər möhkəmdir, rəqiblər çox deyil,
məhsul yaxşı satılır, lakin maliyyə vəziyyəti göstəriciləri
problemin mövcud olduğunu deyir, xüsusi ilə ödəniş
qabiliyyəti ilə bağlı. Qeyd edilənlərlə yanaşı rəqabətqa-
biliyyətliliyin obyektiv göstərici kimi müəssisənin imicini
göstərmək olar. İmici (lüğətə görə) əmtəənin, xidmətin,
müəssisənin, bütövlükdə onların təsuratları altında insan-
ların düşüncəsində və beynində əmələ gələn və formalaşan
sürətdir. Belə gəlir ki, fırmanın imici əmtəənin imic əsa-
sında əmələ gəlir, lakin bu həmişə belə deyil. Məsələn,
əgər firma vicdanla sazişin bütün şərtlərini yerinə yeti-
rirsə, əgər işgüzar münasibətlərdə o əla tərəf müqavildirsə
partniordursa, onda onun imici də müvafiq səviyyədədir.
Qeyd edilənlərə bunu da əlavə etmək istərdik ki, bu
iki anlayış bir-birilə bağlıdır. Bunu elə həmin imic misa-
lında sübut edək. Əlbəttə, əvvəl imic əmtəə əsasında for-
malaşır, sonra isə - işgüzar dünyada firmanın öz vəziyyəti
ilə, daha doğrusu bir anlayış o birindən doğur.
63
(xarici siyasət)
Satışdan sonra xidmət
Şəкil 2. Rəqabətqabiliyyətliliyin çохbucаqlısı.
Səmərəli marketinq strategiyası işlənib hazırlandığı
vaxt firma, şirkət həm öz rəqiblərini, həm də özünün möv-
cud və potensial istehlakçılarını nəzərə almalıdır. O daim
rəqiblərin təhlili ilə məşğul olmalı və marketinq rəqabəti
strategiyaları tərtib etməlidir. Belə marketinq strategiyaları
ona rəqiblərə qarşı daha effektli mövqe tutmağı təmin
edər və maksimal rəqabət üstünlüyü əldə etməyə imkan
verər.
Багиев Г.Л., Моисеева Н.К., Черенков В.И. Международный маркетинг.
Учебник для вузов. 2-е изд., перераб.и доп.-СПб.: Питер.2009.с.227.
B
müəssisəsi
Keyfiyyət
Maliyyə
vəziyyəti
Yeni məhsulun
konsepsiyası
Satışa hazırlıq
Xarici mühitlə
əlaqənin effektliliyi
Qiymət
Satış
A müəssisəsi
64
2.3. Şirkətlərin və ölkələrin rəqabət qabiliyyətlikləri və
onların qiymətləndirilməsi
Marketinqin məqsədi, funksiyaları və prinsipləri
müəssisələrin (firmaların, şirkətlərin konsernlərin və s)
fəaliyyətinin daha mötəbər əsaslarla qurulmasını, onların
fəaliyyətinin genişləndirilməsini, rəqabət qabiliyyətlərinin
artırılmasını, mənfəətlərinin çoxaldılmasını tələb edir.
Bütün bunların reallaşdırılması isə qloballaşan dünya iqti-
sadiyyatında biznesin də genişləndirilməsini – qloballaşdı-
rılmasını nəzərdə tutmalıdır.
Beynəlxalq ticarət-iqtisadi və maliyyə əlaqələri mar-
ketinq elminin tədbiqi sahələrindən biridir.
Əvvəla satış, sonra isə istehsal fəaliyyətinin beynəl-
miləşdirilməsi əsasən daxili - milli bazarda rəqabətlə əla-
qədardır.
Beynəlxalq marketinqə şirkətlərin və ölkələrin rəqa-
bətqabiliyyətlikləri və onların qiymətləndirilməsinə kom-
munikativ yanaşma gərəkdir (şəkil 3). Beynəlxalq marke-
tinqin şəraitində kommunikativ yanaşma şirkətlərin və öl-
kələrin rəqabətqabiliyyətlikləri və onların qiymətləndi-
rilməsi ilə əlaqədar bir çox problemlərini və metodlarını
izah etməyə, sistemləşdirməyə, həll etməyə və proqnoz-
laşdırmağa imkan verir.
Amerikanın iqtisadçı - alimi Stenli Pulivodaya görə
beynəlxalq marketinq «son istehlakçı kimi alqı və satqı
proseslərinə cəlb edilən firmalar arasında yaranan qarşılıq-
lı münasibətlər şəbəkəsidir». «Daxili marketinq özünə
ölkəsi daxilində fəaliyyəti cəlb edir, beynəlxalq marketinq
Dostları ilə paylaş: |