91
miyy tin institusionalizasiyas n dövl t-din modelinin, el
müasir dünyada
dinin siyasil
si kontekstind konfessional
parçalanman n hans n tic
g tirib ç xaraca
n mü yy n
edilm si istiqam tind apar lan ara
rmalar v mövcud z ruri
faktorlar din-dövl t münasib tl rini t hlil ed rk n çoxyönlü bax
rzinin aktuall
labüd edir v müasir dövrd din-dövl t
münasib tl rinin dinamikas v siyasi modernl
prosesl rini
mü yy nl dirm
imkan verir.
“Y hudi icmas
n Az rbaycan n ictimai-siyasi
yat nda i tirak , tolerantl q v multikulturalizmin nümun si
kimi” m rh
si i
nib. Mövzu il ba institutun Din v
ictimai t hlük sizlik öb sinin elmi i çisi M. Bekkerin “
” adl m qal si srailda Ariel
Universitetind çapa t qdim olunub. Din-dövl t münasib tl rinin
dinamikas v siyasi modernl
prosesl ri m rh
si il ba
M.Bekkerin “
»
adl m qal si haz rlan b v
çapa t qdim olunub.
2013-cü il noyabr n 12-d
nsan Hüquqlar
nstitutunun
elmi i çisi M.Bekker Brüsseld Avropa uras Parlament
Assambleyas nda keçiril n dinl
rd i tirak etmi dir. H min
dbird Avropa uras Parlament Assambleyas nda
Az rbaycanda dini azl qlar n hüquqlar il ba dinl
r
keçirilmi dir. Ölk mizin din xadiml rind n ibar t nümay nd
hey tin Dini
r üzr Dövl t Komit sinin s dri El ad
sg nd rov ba
q etmi dir. Az rbaycan Respublikas nda vicdan
azadl bar
m ruz edilmi v bu mövzu traf nda
müzakir
r apar lm
r. Bununla ba M.Bekker d ç
etmi
qeyd etmi dir ki, Az rbaycan Xolokostun n inki inkar edildiyi,
ksin bu istiqam td elmi t dqiqatlar n apar ld yegan
müs lman ölk sidir. O,
m hur Az rbaycan alimi, siyasi elml r
doktoru, professor Röv n Mustafayevin bu mövzuya h sr
olunmu “
” kitab bar
m lumat vermi v
min n ri t dbir i tirakç lar na t qdim etmi dir. M.Bekker
92
mçinin bir s ra m lum olmayan faktlardan dan araq,
tirakç lar n suallar na trafl cavab vermi dir.
mçinin mövzu il ba Din v ictimai t hlük sizlik
öb si t
find n slam
kda q T kilat n 2 Konvensiyas –
slam Konfrans T kilat n Beyn lxalq terrorizm qar
mübariz
dair Konvensiyas ” v “ slamda U aq Hüquqlar
haqq nda Pakt” v t kilat daxilind q bul olunan
KT yan nda
Qad nlar n Hüquqlar n Müdafi si T kilat n Nizamnam si”
ingilis dilind n az rbaycan dilin t rcüm olunmu dur.
mçinin problem il ba institutun dissertantlar
Orucova Esmira li an q
n “Erm nistan–Az rbaycan
müharib si zaman sir v girov götürülmü
xsl rin
müdafi sin
dair beyn lxalq hüquq normalar ”, Moisey Vladimiroviç Bekkerin
-
”, Hüseynov Rizvan N
f
lunun “Erm nil rin Az rbaycan torpqlar nda m skunla mas v
razi iddialar n t dqiqi”, Hac Zaur Nadir o lunun “Korrupsiya
tic sind
ld edilmi v saitl rin leqalla
lmas na qar
mübariz nin beyn lxlaq hüquqi m
ri”, M mm dov Elmin
Fikr t o lunun “Erm nistan–Az rbaycan, Da q Qaraba
münaqi si n tic sind Erm nistan t
find n Az rbaycana
vurulmu z
rin öd nilm sinin hüquqi saslar ”, M mm dov
qani Rüst m o lunun “Az rbaycan Respublikas n cinay t
qanunvericiliyind korrupsiyaya qar mübariz v beyn lxalq
hüquq (Avropa hüququ)”, N
rova
S nüb r Nadir q
n “Din
sosial-siyasi prosesl r: müasir t mayüll r, ça
lar v
probleml r” v s. mövzularda elmi i r il ba ara
rmalar
apar r.
Bu görül n i rl yana Din v ictimai t hlük sizlik
öb sinin
kda lar Avropa Konvensiyas nda, insan
hüquqlar na dair beyn lxalq s
dl rd qanunçuluqla t sbit
olunmu siyasi, sosial v m
ni hüquqlar t dqiq etmi r,
din v
etiqad azadl hüququ, ictimai t hlük sizlik m
rin dair
93
beyn lxalq t crüb ni öyr
k bu t crüb nin milli hüquqda
tbiqi istiqam tind i r aparm lar. nstitutun
kda lar
Az rbaycan c miyy tind sözüged n sah
demokratik
prosesl rin dinamik inki af kontekstind insan n dini etiqad v
vicdan azadl qlar probleml rinin öyr nilm sind ,
ara
lmas nda, müzakir sind , habel onlar n t bli ind f al
tirak etmi r.
Din v etiqad azadl m
rini beyn lxalq
konvensiyalar ç rçiv sind ara
rmaq, bu m
r il ba
fundamentalist v radikal mövqel ri insan hüquqlar c
td n
inc
k v insan hüquqlar n qorunmas na saslanan hüquqi
dövl t v v
nda c miyy ti quruculu unda tolerantl q,
niyy tl raras v dinl raras dialoqun rolu mövzular nda
elmi-t dqiqatlar aparmaq istiqam tind
öb
kda lar t dqiqat
rini davam etdirm kd dir. Bu t dqiqatlar v
nda
miyy tinin t hlük sizliyi m
rind mü
k z minin t sis
edilm si üçün z ruri olan amill ri ortaya ç xaracaqd r.
dqiqatlar n n tic
ri elmi m qal
r klind çap olunacaqd r.
1.3. Elmi-t dqiqat i rinin t tbiqi v müqavil
r üzr
apar lan i
r
AMEA-n n nsan Hüquqlar
nstitutu elmi
kda q
haqq nda 11 müqavil üzr a
da göst rilmi qurumlarla
kda q etmi dir.
1. YUNESKO-nun Bioetika Kafedras ;
2. Moskva Dövl t Universitetinin Bak filial ;
3. Bak Dövl t Universiteti;
4. Bak Dövl t Universiteti v YUNESKO-nun Ba
Ofisi;
5. Çin Xalq Respublikas
n Müasir Beyn lxalq
laq
r Akademiyas ;
6. ÇXR-in Sosial Elml r Akademiyas
n Hüquq
nstitutu;