ViRÜslerin morfolojiK Özellikleri Kİmyasal özellikleri genel özellikleri Prof. Dr.Ömer poyraz

Ölen ya da hastalık semptomu görülen hayvanların otopsi ile çeşitli organ ve dokuları alınarak, hastalık belirtisi olup olmadığı araştırılır.

Virüs Üreme Belirtileri

• Virüs ile enfekte hayvanlarda tüylerin kabarması, sırtın kamburlaşması, felç, düşkünlük, ateş yükselmesi, kanama, deri lezyonları gibi klinik bulgular ve ölüm görülebilmektedir.

EMBRİYONLU YUMURTA

• Kullanım Amacı

• Embriyonlu yumurta muayene maddesinden bir çok virüsün izole edilmesinde oldukça duyarlı bir sistemdir.

• Ayrıca aşı hazırlanmasında ve çeşitli serolojik deneyler için antijen hazırlanmasında da kullanılır.

• Virüs izolasyonunda embriyonlu yumurta önceden çok sık kullanılırken, günümüzde hücre kültürlerinin geliştirilmesiyle çok fazla kullanılmamaktadır.

Yumurta Seçimi

• Virüs izolasyonu amacıyla ekim için en uygun yumurta beyaz kabuklu yumurtalardır.

• Beyaz kabuklu yumurtalarda embriyonun ve damarlanmaların görülmesi daha kolaydır.

• Ekim yapılacak yumurtaların taze olması, fekonde olması, sarsılmamış olması, serin bir ortamda muhafaza edilmiş olması gerekir.

• Kolay bulunması ve çoğu virüslerin izolasyonu için uygun olması nedeniyle genellikle tavuk yumurtaları kullanılır. Bunun yanında diğer hayvanların yumurtaları da kullanılabilmektedir.

• Özellikle inkübasyon süresi uzun olan virüslerin izolasyonunda, kuluçka süresi daha uzun (28 gün) olan ördek veya kaz yumurtaları kullanılır.

Yumurta Muayene Kutusu

Ekim Yerleri

• Embriyonlu yumurtada sarı keseye, amniotik keseye, allantoik keseye, corioallantoik membrana ekim yapılır.

Embryonlu Yumurta Ekim Yerleri

Embryonlu Yumurta Ekim Yerleri

Ekim Yapılan Yumurtaların İnkübasyonu ve İncelenmesi

• Ekim yapılan yumurtaların, ekim yapıldığı yerdeki delikler parafilm ya da sellofan bant ile kapatıldıktan sonra, bu yumurtalar inkübatörüne konulur.

• İnkübatörün ısısı ekilen virüsün özelliğine göre ayarlanır.

• O virüsün en ideal üreme ısısı kaç derece ise, inkübatör o ısıya ayarlanır.

• Ekilen virüsün inkübasyon süresi kadar yumurtalar etüvde inkübe edilir.

• Yumurtalar her gün etüvden alınarak embriyonun ölüp ölmediği araştırılır.

• İlk 24 saat içinde olan ölümler virüse bağlı olmayacağı için deneyden çıkarılır.

• Daha sonraki günlerde embriyosu ölen yumurtalar incelemeye alınır.

• İnkübasyon süresi sonunda embriyo ölmemiş bile olsa, yumurtalar alınarak virüs üreme belirtisi olup olmadığına bakılır.

Virüs Üreme Belirtileri

• Embriyonlu yumurtada virüs üremesine bağı olarak şu etkiler görülür:

• Embriyonun ölümü

• Embryonal zarlarda lezyonların oluşumu

• Embriyonal sıvılarda hemaglutininlerin oluşumu

• Emryonik dokularda ve zarlarda viral antijenlerin oluşumu

• Hücrelerde inklüzyon cisimciklerinin oluşumu

Embryonal Zarlarda Oluşan Lezyonlar

HÜCRE KÜLTÜRÜ

• Canlı organ ve dokulardaki hücrelerin izole edilerek laboratuvar koşullarında üretilme ve çoğaltılmalarına hücre kültürü adı verilir.

• Kültürün temeli uygun bir canlıdan alınmış yaşayan hücreler ve bu hücrelerin yaşama ve üremesini sağlayan besleyici nitelikteki fizyolojik sıvıdır.

Hücre Kaynağı

• Hücre kaynağı olarak üreme özelliği güçlü olan organ ve dokular seçilir.

• Bu organlar insan ve hayvan embriyosuna ait amnion, deri, kas, bağırsak, akciğer, böbrek, testis, uterus, tonsilla, konjuktiva, karaciğer, maymun böbreği ve insanlara ait kötü huylu tümör dokusudur.

• Bu organlar içinde ise en çok kullanılan maymun böbrek hücreleri, insan embriyonu amniotik dokusu, Habis tümörlerden He-la hücreleridir.

Hücre Kültürü Hazırlanışı

• Kültür hazırlanacak doku veya organdan alınan parçaların hücreleri özel yöntemlerle ayrıştırılarak saf olarak elde edildikten sonra içerisinde besleyici sıvı bulunan hücre kültürü şişelerine konularak bu hücrelerin üretilmesiyle elde edilir.

Kültürdeki Hücrelerin Üremesi

• Canlı hücrelerin üremek için gösterdiği en önemli özellik, katı bir yüzeye tutunmasıdır.

• Bu nedenle kültürdeki hücreler, hücre kültürü şişesinin yüzeyine tutunarak üremeye başlarlar.

• Üreyen hücreler yan yana dizilerek tek tabaka oluştururlar.

• Belirli süre inkübe edildikten sonra tek tabaka haline gelen hücre kültürleri ekim için hazır hale gelmiş olurlar.

• Tek tabaka hücre kültürleri virüslerin üretilmesi ve oluşturduğu sitopatik etkinin tanımlanması yönünden iyi bir inceleme sistemidir.