Vii L e m I l L



Yüklə 5,13 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə6/220
tarix05.02.2018
ölçüsü5,13 Mb.
#25096
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   220

14 

 

edilən neftin 70-75 faizini, aviasiya benzini istehsalının 85-90 faizini Bakı verirdi. 



Bakı hərbi-dəniz qüvvələrini də yüksək keyfiyyətli mazutla təmin edirdi.

54

 



Azərbaycan,  onun  paytaxtı  əsil  mənada  sovet  ordusunun  mühüm 

cəbbəxanalarından birinə çevrilmişdi. 

1941-ci  ilin  ağır  çətinliklərinə  baxmayaraq,  Azərbaycan  neftçiləri  23481 

min  ton  neft  və  25864  min  kv.m  qaz  istehsal  etmişdilər.

55 

Bu,  respublika  neft 



sənayesi tarixində ən yüksək göstərici idi. 

SSRİ Ali Soveti Rəyasət Heyətinin 1942-ci il 6 fevral tarixli xüsusi fərmanı 

ilə 500 neftçi SSRİ-nin orden və medalları, o cümlədən 41 nəfər Lenin ordeni ilə 

təltif  olundu.  Leninneft  Trestinin  11-ci  mədəni  və  Bibiheybətneft  Trestinin  4-cü 

mədəni Lenin, Lökbatanneft trestinin 4-cü mədəni Qırmızı Əmək Bayrağı ordeninə 

layiq görüldü.

56

 

Lakin  neftçi  mütəxəssislərin  40  faizə  qədərinin  cəbhəyə  səfərbər  edilməsi, 



qazma  işlərinin  dayandırılması,  neft  maşınqayırma  zavodlarının  çoxunun  hərbi 

müdafiə  məhsulları  buraxmağa  başlaması  və  neft  sənayesinə  vəsait  qoyuluşunun 

kəskin  surətdə  azaldılması  nəticəsində  1942-ci  ildən  neft  hasilatı  aşağı  düşməyə 

başladı. 

1942-ci ildə 1941-ci ilə nisbətən 7772 min ton, 1943-cü ildə 10790 min ton, 

1944-cü ildə isə 11643 min ton az neft çıxarılmışdı.

57 

Lakin neft trestlərinin partiya və təsərrüfat təşkilatları, neftçilər qazma işini 



yaxşılaşdırmaq, daxili imkanlardan, aqreqatların və avadanlığın gücündən səmərəli 

istifadə  etmək,  mühəndis-texniki  işçilərin  və  qabaqcıl  fəhlələrin  yaradıcı 

təşəbbüsündən bəhrələnməklə çətinliklərdən çıxmaq üçün əzmlə çalışırdılar. 

SSRİ DMK bu sahədə yardımçı tədbirlər həyata keçirdi: DMK-nın 1942-ci 

il 6 dekabr qərarı və SSRİ Neft Komissarlığının 1942-ci il 15 dekabr sərəncamı ilə 

Azneftkombinatına qazma işini sürətləndirmək təklif olundu. Qısa müddət ərzində 

Orconikidzeneft,  Kirovneft,  Stalinneft,  Lökbatanneft  trestlərində  dörd  qazma 

kontoru  yaradıldı.

58

  Dövlət  Müdafiə  Komitəsinin  qərarı  ilə  minlərlə  gənc  ordu 



sıralarına  çağırışdan  azad  edilərək,  neft  sənayesinə  göndərildi.  Sonralar  onların  

sırasından    Sosialist  Əməyi    Qəhrəmanları    Qurban  Abbasov,  Musa  Bayramov, 

Yusif Fərzəliyev, Məmməd Qənbərov, Qaraş Əmirov, Məmməd Dünyamalıyev və 

digər məşhur qazma, tikinti-təmir ustaları yetişmişdi. 

Dövlət  Müdafiə  Komitəsi  həmçinin  yüksək  ixtisaslı  neft  mütəxəssislərinin 

ordu sıralarından vaxtından əvvəl tərxis olunması barədə də qərar qəbul etmişdi. 

Mədən  qazma  ustaları  Baba  Qafar  Muradov,  Rüstəm  Rüstəmov,  Gülbala 

Əliyev  və  başqaları  1943-cü  il  yanvarın  ilk  günlərindən  qazma  normasını  bir 

yarım-iki dəfə artıqlaması ilə yerinə  yetirdilər.  Yeni sürət  ustaları  meydana çıxdı. 

1943-cü  ildə  67,7  min,  1944-cü  ildə  138,8  min,

59

  1945-ci  ilin  on  ayı  ərzində  isə 



daha 14455 min metr neft quyusu qazıldı.

60

 




15 

 

SSRİ  Dövlət  Müdafiə  Komitəsi  Azerbaycan  neft  sənayesinə  daim  yardım 



göstərirdi.  1944-cü  il  fevralın  21-i  və  iyunun  2-də  DMK  respublikanın  neft 

sənayesinin maddi-texniki əsasını möhkəmləndirmək haqqında yeni qərarlar qəbul 

etdi. 

1941-1945-ci  illərdə  SSRİ-nin  neft  sənayesi  110  milyon  ton  neft  hasil 



etmişdi ki, onun 75 milyon tonu Azərbaycanın payına düşürdü.

61

 



Görkəmli 

dövlət  xadimi  N.Voznesenski  yazırdı:  "Sovet  Bakısı 

arasıkəsilmədən cəbhəni və SSRİ xalq təsərrüfatını neft məhsulları ilə təmin edirdi 

və yüzlərlə motoru havada və yerdə hərəkətə gətirirdi".

62

 

Müharibə illərində Bakı neftçiləri ölkənin şərqində yaradılmağa başlanan və 



"İkinci Bakı" adını almış neft rayonlarının inkişafına da öz töhfələrini vermişdilər. 

Dövlət Müdafiə Komitəsi Bakı neftçilərinə müraciət edərək xam neft yataqlarının 

işlənilməsi, neft hasilatının hər vasitə ilə sürətləndirilməsi üçün onları perspektivli 

neft  rayonlarına  köçməyə  çağırdı.  1942-ci  ilin  iki-üç  ayı  ərzində  Bakının  doqquz 

qazma kontoru, neft-kəşfiyyat, neft-tikinti trestləri, boru bazaları və bəzi başqa neft 

müəssisələri  bütün  şəxsi  heyəti,  mexanizmləri  və  avadanlığı  ilə  şərqə  köçürüldü. 

Bakının on mindən çox neft istehsalı komandiri, yüksək ixtisaslı mühəndis-texniki 

işçilər, mahir neft ustaları mütəşəkkil surətdə şərq rayonlarına göndərildi. 

Bakı  neftayıranları  aviasiya  benzininin  və  müxtəlif  müdafiə  məhsullarının 

istehsalını  artırmaqda  davam  edirdilər.  Bakının  neft  emalı  müəssisələri 

Azərbaycanın  mühəndis-texniki  işçilərinin  və  alimlərinin  səyi  sayəsində  cəbhə 

üçün  yüksək  oktanlı  benzin  istehsalını  uğurla  həyata  keçirirdilər.  Azərbaycanın 

neft  emalçıları  1941-ci  ildə  neft  emalı  planını  102,4  faiz,  yeni  növ  benzin 

istehsalını 118 faiz  yerinə  yetirmişdilər. Cəbhə 1339 min ton benzin, o cümlədən 

218169  ton  B-78,  203996  ton  B-74,  325148  ton  B-70  markalı  benzin  almışdı.

63

 



1942-ci  ildə  Bakı  neft  emalçıları  aviabenzin  planını  114,4  faiz  ödəmişdilər. 

Cəbhəyə  340,1  min  ton  aviabenzin  göndərilmişdi.

64

  1943-cü  ildə  hasil  olunmuş 



11839  min  ton  neftdən  5  milyon  ton  neft  məhsulları,  o  cümlədən  795  min  ton 

benzin, 3332 min ton liqroin, ağ neft, dizel yanacağı, 640 min ton donanma mazutu 

və solyar yağı, 420 min ton aviayağ və avtol alınmışdı. 1944-cü ildə plandan əlavə 

450 ton neft məhsulları  istehsal olunmuşdu.

65 

1941-1945-ci  illərdə  neft  emalçıları 



22  milyon  ton  neft  məhsulları  istehsal  etmişdilər.  Onun  yarıdan  çoxu  yanacaq  və 

sürtkü  məmulatları,  o  cümlədən  3314  min  tonu  aviasiya  benzini,  1216  min  tonu 

avtomobil benzini, 4612 min tonu yağ və 2 milyon tona qədəri dizel yanacağı idi. 

Həmin illərdə  Bakının  neft emalı  zavodları  cəbhəyə  bir  milyon ton və  ya  20540-

dan çox sistern B-78 aviabenzini göndərmişdi.

66

 



Belə  ki,  müharibədə  ordunun  döyüş  texnikasının  75-80  faizi  Azərbaycan 

neftçilərinin  qəhrəman  əməyi  nəticəsində  hərəkətə  gətirilmişdi.

67

  Bakının  Böyük 



Vətən  müharibəsində  rolunu  sovet  ordusunun    sərkərdələri  -    Sovet  İttifaqı  


Yüklə 5,13 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   220




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©www.genderi.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

    Ana səhifə