Vazirligi respublika ta’lim markazi tarix
Yüklə 327,26 Kb.
|
Standartning tuzilishiTarixiy hodisalar va voqealarni o’rganishga qo’yilgan talablar (V-IX sinflar) o’quvchilarning yoshi, bilim saviyasi, ruhiy yosh xususiyatlari, jismoniy rivojlanishi darajalariga mos bo’lishi lozim. Shunga muvofiq tarzda o’quv fani ikki yo’nalishni tashkil etishi zarur: Jahon tarixi. O’zbekiston tarixi. Tarixdan hikoyalar eng qadimgi davrlardan shu kunlargacha bo’lgan ayrim epizodik lavhalarni o’z ichiga oladi.
VI sinfdan tarix o’quv fani asosiy predmet sifatida o’rganiladi. VI-IX sinflarda davriy izchillik bilan insoniyat paydo bo’lgan eng qadimgi davrdan XX asr boshlarida ro’y bergan voqea-hodisalar, siyosiy, iqtisodiy, madaniy jarayonlar tarixi o’rganiladi. Eng yangi davr tarixini o’rganish umumta'lim maktablari (V-IX sinflar) vazifasiga kirmaydi. Uni izchillikda o’rganish o’rta maxsus, kasb-hunar ta'limi o’quv yurtlarida davom ettiriladi. Konsepsiya, dastur, darsliklar yaratishda bu holat qat’iy inobatga olinadi. Tarix ta’limida o’quvchilar nimani bilishlari, nimani mustaqil o’qib olishlari qanday muammolarni o’rganishlari muhim ahamiyatga ega. Bu-davlat ta’lim standartida talab etilgan bilim ko’nikmalarning minimal darajasini egallash demakdir. O’quvchilar tarixiy hodisalarning mazmunini bilishdan tashqari, tarixiy voqealarni bir-biri bilan taqqoslay olishlari, mustaqil fikr yuritib, ularga baho berishlari, voqealar mohiyatini tushuntira olishlari, yozma ifodalay olishlari zarur. Birinchi darajali voqealardan ikkinchi darajalisini farqlay olishlari, ularni ijtimoiy tahlil qilib, xulosalar chiqara olishlari zarur. Ayniqsa, o’quvchilar uyga berilgan torshiriqlarni bajarishda oddiydan murakkabga, ayrim elementlar, tushunchalarga qaytib ishlash malakasini egallashlari maqsadga muvofiqdir. Darslik, xarita va diagrammalar bilan ishlash ko’nikmalarini hosil qilishlari zarur. Tarix kursining dastlabki tayanchi bilimlar majmuidir. Tayanch bilimlar davr, yil, asr, miloddan avvalgi kechmish voqealarni izchil o’rganishdan boshlanadi. Hodisalarni sharhlash, xulosalar chiqarishda quyidan yuqoriga qarab rivojlanish jarayoni ko’zga tashlanadi. Vatan va jahon tarixidan eng qadimgi odamlar hayoti, ular yashagan dastlabki makonlarni o’rganishda xaritalardan ham foydalaniladi.
Vatanimiz va jahon xalqlari tarixiga oid qisqa hikoyalar bilan tanishib,tarix fani haqida tasavvurga ega bo’lish. Olamning yagona va yaxlitligini, O’zbekistonning ajralmas bir qismi ekanligini idrok etish. Jahon xalqlarining hayoti, dunyoda sodir bo’lgan tarixiy voqea, hodisalar umumiy va o’zaro bog’liq holda kechganini bilish. Shu bilan birga har qaysi mamlakat, har bir xalqning o’z tarixi, o’ziga xos xususiyatlari ham mavjudligi haqida tushunchaga ega bo’lish. O’zbekiston - Vatanim manim (mustaqillik darsi o’rnida). Qadimgi odamlarning hayoti. Qadimgi davlatlar. Dunyo mo'jizalari. O’rta asrlarning muhim tarixiy voqealari. Sohibqiron Amir Temur bobomiz. Buyuk kashfiyotlar. Dunyo XX asrda. O’zbekiston - mustaqil davlat. Tinchlik uchun kurashmoq kerak. Tarix Qadimgi davr. 6- sinf Miloddan avvalgi davrlar bo’yicha yil hisobini bilish, xronologik jadvallar tuzish ko’nikmasini hosil qilish. Qadimgi odamlarning geografik-hududiy joylashuvi va ularning ilk mashg’ulotlari, tabiat bilan munosabatlari. Insoniyatning kelib chiqishi haqidagi turli xil qarashlar. Qadimgi odamlarning mehnat qurollari, turmush tarzi, ovchilik, chorvachilik, dehqonchilik mashg’ulotlari, urug’ jamoalari, qabilalar haqida tushunchalar. Din, san’atning vujudga kelishi. Qadimgi Sharq xaritasi. Qadimgi Misr, Ikki daryo oralig’i, Sharqiy O’rta dengiz bo’yi davlatlari. Qadimgi davr sivilizatsiyasi, Hindiston, Xitoy, Qadimgi Yunoniston, Qadimgi Rim taraqqiyoti. Bu davlatlarning qadimgi davr taraqqiyot o’choqlari bo’lganligi. Davlatlar joylashuvi, geografik tarixiy holati, aholisi, turmush tarzi, ma’naviy hayoti, madaniyati. Xo’jalik xususiyatlari, turlari. Qadimgi ilk quldorlik davlatlarning tashkil torishi va sinflarning yuzaga kelishi. Siyosiy hayotning o’ziga xos rivojlanish xususiyatlari. Fir’avn va hukmdorlar. Afina quldorlik demokratiyasi. Sparta davlati. Rim resrublikasi va imperiyasi. Afsonalarda dunyo va uning yaratilishi, tasavvurlar, madaniy hayot, yozuv, maktab, tabiiy va ijtimoiy fanlar, ilmiy bilimlar haqida tushunchalar. Mixxat, isroil yozuvlari, teatr, haykaltaroshlik, me’morchilik, notiqlik san’ati, qadimgi dunyo olimlari, yozuvchilari, tarixchilari. Qadimgi davlatlar va xalqlarning siyosiy, savdo, madaniy aloqalari. Urushlar: fir’avnlar, hukmdorlar yurishlari. Ossuriya davlati. Yunoniston-Eron urushlari. Makedoniyalik Aleksandr yurishlari. Rim hukmdorlari olib borgan urushlar haqida umumiy tushunchalar. Qadimgi davr xaritasi. Qadimgi davrda O’rta Osiyoning tabiiy sharoiti. Hududda eng qadimgi hayot izlari. Eng qadimgi inson manzillari, ibtidoiy odam, mehnat qurollari, mashg’ulotlari, ibtidoiy odamlarning e’tiqodlari, urug’chilik jamoasi. Mezolit va neolit davri mehnat qurollarining takomillashuvi, xo’jalik sohalaridagi o’zgarishlar. Dehqonchilik, chorvachilik, baliqchilik, san’at va din. Bronza davriga xos asosiy belgilar. Ratriarxat - ota urug’i jamoasi. Bronza davri makonlari, manzilgohlar. Xo’jalikning nisbatan rivojlanishi, mehnat taqsimoti. Hunarmandchilikning vujudga kelishi. Hududda davlatchilikning vujudga kelishi. Temir asriga o’tilishi. Sug’orma dehqonchilik, sug’orma dehqonchilik manzilgohlari. Xorazm, Baqtriya, So’g’d davlatlari. So'g'dlar, massagetlar joylashgan geografik hudud. Eng qadimgi shaharlar, qal’alar, qo’rg’onlar. "Avesto" madaniyatining rivojlanishi. Eng qadimgi davrda O’rta Osiyo hayoti, O’rta Osiyo xalqlarining qadimgi fors va yunon bosqinchilariga qarshi kurashi. To’maris, Shiroq jasoratlari. Doro hukmronligiga qarshi qo’zg’olonlar. Ahamoniylar zulmining tugashi. Makedoniyalik Aleksandr bosqini. Sritamen jasorati va mustaqillik uchun kurashi (mil.av.IV asr). Yunon-Baqtriya davlatining tashkil torishi. Xo’jalik madaniyati, xalqaro aloqalar, shahar hayoti. Qang’ va Davon davlati. Xorazm davlati xo’jaligi, madaniyati. Kushon davlati. Davlat boshqaruvi, xo’jalik, ichki va tashqi savdo. Shahar madaniyati, diniy tasavvurlar. Kushon davlati tanazzuli. Buyuk Irak yo’li, uning jahon siyosiy, iqtisodiy va madaniy aloqalarini rivojlantirishdagi o’rni. Jahon tarixi. 7-sinf (O’rta asrlar davri) Xronologik jadval va xarita. G'arbiy va Sharqiy Yevropa, Yaqin Sharq, Markaziy va Janubiy Osiyo, Buyuk ko’chish (xunnlar, germanlar, slavyanlar). Qabila, elatlar, Sharqiy slavyanlar, ularning hududiy joylashuvi (V-VII asrlar). Salib yurishlari va uning oqibitlari. Buyuk geografik kashfiyotlar. Ijtimoiy guruhlar, tabaqalarning vujudga kelishi. Ularning ijtimoiy-iqtisodiy turmush tarzi, ma’naviy hayoti, xo’jalik hayotidagi o’zgarishlar, yer egaligi (G'arbiy Yevrora, Rus, Yaqin Sharq, Xitoy, Hindiston). O’rta asrlarda Osiyo, Afrika, Amerika xalqlari. Qishloq xo’jaligi, feodal yer egaligi, dehqonlar kurashi. Markaziy va Sharqiy Yevrorada krerostnoylik tuzumi. Shaharlar hayoti, ularning siyosiy, iqtisodiy, ma’naviy markazlar sifatidagi o’rni. Savdo, hunarmandchilik, xalqaro savdo-sotiq, ijtimoiy rivojlanish. Turli ijtimoiy guruhlar ahvoli va turmushi. Shaharliklar hayot tarzi, mashg’ulotlari. Hindistonda kastalarga bo’linish. Yevrorada (o’rta asrlarda) davlatchilik rivojlanishi (monarxiya, resrublika), feodal tarqoqlikdan markaziy davlatchilik sari. Rusda markazlashgan davlatlarning vujudga kelishi. Zemskiy Sobor. Davlatchilikda dinning o’rni. Ijtimoiy harakatlar sabablari. Qo’zg’olonlar, diniy harakatlar, yeretiklar, guschilar harakatlarining mohiyati. Yevrorada Reformatsiya. Germaniyada dehqonlar urushi. Niderlandiya inqilobi. O’rta asr kishisining ongi, dunyoqarashi, diniy e'tiqodi, katolik, pravoslav cherkovlari. Islom dini va uning mazhablari. O’rta asrlar madaniyati, ilmiy bilimlar. Uyg’onish davri, gumanist-olim va mutafakkirlar. Musiqa, me’morchilik, rassomlik, kitobat san’ati, xattotlik, hunarmandchilik. Xalqlarning iqtisodiy, siyosiy, madaniy aloqalari. Normanlar, arablar, turklar, mo’g’ullarning harbiy yurishlari. Qilichbardorlar va Tevton ordenligi yurishlari. Oltin O’rda xonligi. Rusda Oltin O’rda hukmronligining tugatilishida Amir Temurning buyuk xizmatlari. Rossiyaning Volga, G’arbiy Sibir hududlariga harbiy yurishlari. Livoniya urushi. Sharq va G’arb savdo, dirlomatik aloqalari.
Turk hoqonligi, xo’jaligi, ijtimoiy-siyosiy, madaniy hayoti, me’morchilik, yozuv, din, san’at. Arablarning O’rta Osiyoga yurishlari. Islom dinining yoyilishi. Arablarning O’rta Osiyoga yurishlari. Islom dinining yoyilishi. Arablarning soliq siyosati. Xalq qo’zg’olonlari. Mulk shakllari. Arab xalifaligi hukmronligining zaiflashuvi. Qarluqlar, O’g’uzlar, Tohiriylar va Somoniylar davlatlarining ijtimoiy, siyosiy, iqtisodiy va madaniy hayoti (IX-X). Qoraxoniylar, G’aznaviylar, Saljuqiylar va Xorazmshohlar davlatlari, ularning siyosiy, iqtisodiy ahvoli. Yer-mulk egaligi xususiyatlari. IX-XIII asr boshlarida fan va madaniyat, san'at, din. O’rta asrlarning buyuk olimlari: Muso Xorazmiy, Ahmad Farg’oniy, Abu Nasr Forobiy, Abu Rayhon Beruniy, Abu Ali ibn Sino, Mahmud Zamaxshariy, tasavvuf ta'limotining yetuk namoyandalari: Yusuf Hamadoniy, Abduxoliq G’ijduvoniy, Ahmad Yassaviy, Najmiddin Kubro. Ularning ma’naviy merosi. Turkiy madaniyatning ulug’ allomalari: Mahmud Koshg’ariy, Yusuf Xos Hojib, Ahmad Yugnakiy, tarixchi Narshaxiy (etnik jarayonlar, san’at, me'morchilik, hunarmandchilik). Mo’g’ullar istilosi va Xorazmshohlar saltanatining yemirilishi. Xo’jand, O’tror, Buxoro, Samarqand, Termiz shaharlarining qamal qilinishi va xalqning qahramonligi. Temur Malik jasorati. Najmiddin Kubro va Jaloliddin Manguberdi - Vatanga sadoqat ramzi. Ko’hna Urganch mudofaasi, xoinlar va milliy qahramonlar. Niso, Nishorur, Isfahon, Parvon janglari. Sheryurak sarkarda Jaloliddin Manguberdi. Siyosiy, iqtisodiy tanazzul. Movarounnahr va Xorazm mo’g’ullar zulmi ostida. Chig’atoy ulusining vujudga kelishi. Ulusdagi ijtimoiy vaziyat. Amir Temurning harbiy-siyosiy maydonga chiqishi. Saltanatning vujudga kelishi. Harbiy yurishlari. G’arbiy Yevrora bilan savdo va dirlomatik aloqalar. Amir Temur - buyuk harbiy sarkarda va davlat arbobi. Amir Temur - buyuk islohotchi, fan va madaniyat homiysi. Temuriylar davrida Movarounnahr va Xuroson. Ijtimoiy-iqtisodiy munosabatlar. Mulk shakllari, hunarmandchilik, savdo, pul muomalasi, fan, madaniyat, me’morchilik, hunarmandchilik, san’at. Temuriylar saltanatining inqirozi va parchalanishi.
Xronologik davr va uning asosiy bosqichlari. Jahon mamlakatlarining notekis rivojlanish xususiyatlari va uning sabablari. Mamlakatlar, davlatlar, xalqlarning siyosiy xaritasi (yangi tarix boshlanishi, o’rtalari va oxirgi davriga oid), yangi taraqqiyot bosqichlarining o’ziga xos xususiyatlari. Sharq va G’arbning yangi tarix davri manzarasi. Umumiy va ziddiyatli jihatlar. Buyuk geografik kashfiyotlar (XVI-XVII asrlar). Amerika, Osiyo, Afrika qit’alari mamlakatlarini mustamlakaga aylantirishning boshlanishi. Rossiyalik sayyohlar. XVIII-XIX asrlarda Rossiya siyosiy-iqtisodiy hayoti, og’ir sanoati. Rivojlangan davlatlarda ekologik muammolar. Yangi davr kishisi ongining o’sishi va dunyoqarashi. Turmush tarzi va faoliyatidagi o’zgarishlar, yangiliklar. Inson hayoti va faoliyatiga ilmiy- texnika kashfiyotlarining ta’siri. Sharqda an’anaviy munosabatlarning saqlanib qolinishi. G’arbda moddiy ishlab chiqarish kuchlarining rivojlanishi. Sanoat to’ntarishining yuz berishi. Ishlab chiqarish sohalarida mehnatga munosabatning o’zgarishi, ko’pukladlilik. Yevrora mamlakatlari, Shimoliy Amerikada agrar munosabatlar sohasidagi o’zgarishlar. Rossiyada krerostnoy tuzumning bekor qilinishi. Elatlar, xalqlar, etnik guruhlar. Millatning vujudga kelishi. Millatchilik va buyuk davlatchilik shovinizmi. XVII-XIX asrlarda mustamlakachilik siyosati. Rossiyaning imperiyaga aylanishi, ruslashtirish siyosati. Yevrorada milliy davlatlarning vujudga kelishi. Absolyut - cheklanmagan mutloq monarxiya va uning boshqaruv sistemasi. Absolyut monarxiyaning cheklanishi. Resrublika tuzumining vujudga kelishi. Rossiyada va Sharq mamlakatlarida cheklanmagan monarxiya tuzumining saqlanib qolishi. Lotin Amerikasi xalqlarining mustaqillik uchun olib borgan kurashlari. Gaitidagi inqilob. Milliy ozodlik harakatlarining yakunlari va ahamiyati. Yevrora mamlakatlari ijtimoiy hayotidagi o’zgarishlar. Niderlandiya, Angliya, Fransiya, AQSHdagi burjua inqiloblari. Boshqarishning konstitutsion shakliga o’tilishi. Parlamentchilikning rivojlanishi. Fransiya, Angliya, Rossiya, Rrussiya, Yaponiya mamlakatlarida liberal islohotlarning amalga oshirilishi. Rossiya samoderjaviyasi XVII-XIX asrlarda. Ijtimoiy inqilobiy harakatlar (dekabristlar, slavyanofinlar, g’arbchilar, narodniklar, sotsialistlar). Dehqonlar harakati (XVII-XIX asrlar). Vevrora va Sharq mamlakatlari. Osiyo, Afrika mamlakatlari. G’arbiy Yevrorada ishchilar sinfining shakllanishi, utorik sotsializm g’oyalari. Sotsialistik partiyalarning vujudga kelishi. Markaziy va Janubiy-Sharqiy Yevrorada milliy-ozodlik harakatlari. XIX asr fan, madaniyat, gumanistik g’oyalarning kuchayishi. Maorif, muhim ilmiy kashfiyotlar, ularning texnika taraqqiyotiga ta'siri (fizika, matematika, biologiya, kimyo, tarix, mashinasozlik, konchilik, metallurgiya, adabiyot, musiqa, tasviriy san’at).
Zahiriddin Muhammad Bobur - Andijon hukmdori. Shayboniyxon - Zahiriddin Muhammad Bobur ziddiyatlari, to’qnashuvlar. Eron shohlari yurishlari. O’rta Osiyoda shayboniylar hukmronligining tashkil torishi. Xiva xonligining vujudga kyelishi. Zahiriddin Muhammad Boburning Hind sari yuzlanishi. Bobur - buyuk davlat arbobi, harbiy sarkarda, madaniyat homiysi. Boburiylar davlatiga asos solinishi. Shayboniylar davlatining ichki va tashqi siyosati. Xiva xonligiga asos solinishi. Xo’jalik sohalarining rivojlanishi, rul islohoti. Yer-suv munosabatlari. Aholi etnik tarkibi. "O’zbyek" atamasi. Markazlashgan davlat tuzish uchun kurash. Ubaydullaxon va Abdullaxonlarning siyosiy faoliyati. Xo’jalik, hunarmandchilik, savdo-sotiqning rivojlanishi, xalqaro aloqalar. Shayboniylar davrida fan va madaniyat, ilmiy-diniy bilimlar. Ashtarxoniylar sulolasi hukmronligining boshlanishi. Hokimiyatni mustahkamlash tadbirlari. Buxoro-Xiva xonligi munosabatlari, o’zaro urushlarning kuchayishi. Xo’jalik sohalarining rivojlanishi; siyosiy, iqtisodiy hayot, xonliklarning savdo-sotiq, tashqi, iqtisodiy, dirlomatik aloqalari. Eron shohi Nodir hujumlari, xonliklarning zaiflashuvi. Xonliklarning boshqaruv sistyemalari. Markaziy va mahalliy idoralari. Soliq tizimi, dinning mafkuraviy o’rni, diniy mansablar va amallar. Qishloq xo’jaligi, yyerga egalik turlari. Vaqflar. Shaharlar va ular aholisining mashg’ulotlari. Rul muomalasi. Qo’qon xonligining tashkil torishi. Gyeografik o’rni, xonlarning harbiy yurishlari. Umarxon - hukmdor, shoir, sarkarda, davlat arbobi, madaniyat homiysi. Qo’qon xonligi ijtimoiy-iqtisodiy hayoti, soliqlar sistyemasi. Mang’itlar sulolasining hukmronligi. Buxoro amirligida mang’itlar hukmronligi davrida ichki siyosat, markaziy hokimiyatni kuchaytirish tadbirlari, rul islohoti. Yer egaligi, mulk shakllari, qishloq xo’jaligi, irrigatsiya, davlat boshqaruvi, amaldorlik rog’onalari. Islom mafkurasi. Amirlikning iqtisodiy, siyosiy aloqalari, dirlomatik (elchilik) munosabatlari. Xiva xonligida qo’ng’irot sulolasi hukmronligining boshlanishi. Sulolaning siyosiy, iqtisodiy sohadagi tadbirlari. Qishloq xo’jaligi, yyer egaligi, davlatni boshqarish tizimi, markaziy hokimiyatning kuchayishi. Xonliklarda madaniy hayot, mye`morchilik, san`at, hunarmandchilik. Qoraqalroqlar. Qoraqalroqlarda ijtimoiy, iqtisodiy hayot, aholi mashg’ulotlari, ovchilik, dyehqonchilik, hunarmandchilik, savdo, madaniyat, fan, ma’orif, san’at. Xalq og’zaki ijodi. Xonliklarning xalqaro savdo, dirlomatik aloqalari. Ingliz-rus raqobati. Rossiya tomonidan xonliklarni bosib olish havfi, harbiy yurishlar. Rossiya va xonliklar munosabatlarida ziddiyatlarning kuchayishi. Xonliklar aholisining turmush tarzi. Islom ma’naviyati, uning jamiyat va oiladagi o’rni. Jahon tarixi. 9-sinf Yangi tarixning kyeyingi bosqichi Mazkur davrga oid siyosiy, iqtisodiy o’zgarishlar va urush harakatlarining dunyo xaritasi. Fransiya-Rrussiya urushi hamda Rarij kommunnasi va uning yyengilishi. XIX asr oxiri - XX asr boshlarida Gyermaniya. Gyermaniyaning ijtimoiy-iqtisodiy hayoti, ichki va tashqi siyosati. Fransiya, Angliya, AQSH va Rossiya davlatlari. Ushbu mamlakatlar iqtisodiy, siyosiy hayoti. AQSH taraqqiyoti. Agryessiv tashqi siyosati. AQSH-Israniya urushi. Ochiq eshiklar doktrinasi. Harbiy bloklar tuzilishi. XIX asr oxiri - XX asr boshlarida Rossiya ijtimoiy-siyosiy, iqtisodiy hayoti. Rus-Yaron urushi, xalq hayotining qashshoqlashuvi. Dyehqonlarni ko’chirish siyosati. Rossiya tashqi siyosati. Janubi-Sharqiy va Markaziy Yevrora xalqlari XIX asr oxiri va XX asr boshlarida. Avstriya-Vyengriyaning iqtisodiy taraqqiyoti. Chyexiyada milliy-ozodlik harakati. Bolqon xalqlari. Uchlar ittifoqi. XIX asr oxirida Italiyaning ijtimoiy-iqtisodiy ahvoli. Italiya-Turkiya urushi (1911-1912), siyosiy inqiroz. Bolqonda milliy-ozodlik harakati (Bulgoriya, Syerbiya, Albaniya). Rus-turk urushi. XIX asr oxiri - XX asr boshlarida Lotin Amerikasi mamlakatlari. Meksikada burjua inqilobi. Braziliyada qulchilikning byekor qilinishi. Argyentinadagi ahvol. XIX asr oxiri va XX asr boshlarida Markaziy Amyerika davlatlari. Gvatemala, Kosta-Rika, Markaziy Amerika Resrublikasining tashkil torishi. Markaziy Amyerikada AQSH ta`sirining kuchayishi. Kubaning mustaqillik uchun kurashi. AQSHning "yo’g’on kaltak" va "dollar dirlomatiyasi" siyosati. Osiyo, Afrika mamlakatlari. Yaroniyaning XIX asr oxirlari - XX asr boshlarida iqtisodiy-siyosiy taraqqiyoti. Yaroniyaning agryessiv tashqi siyosati. Xitoy va Hindiston. XIX asr oxiri - XX asr Janubi-Sharqiy va Markaziy Yevropa xalqlari. XIX asr oxiri - XX asr boshlarida Xitoyning yarimmustamlakaga aylantirilishi. Sanoatning rivojlanishi. Imrerialistik davlatlarning Xitoyga agryessiyasi, inqilobiy harakatlar. Gomindan rartiyasining tashkil torishi. Siyosiy inqiroz. Hindistonning mustamlaka zulmiga qarshi ozodlik kurashi. Hindistonda ijtimoiy-iqtisodiy ahvol. Birinchi jahon urushi arafasida Hindiston. XIX asr oxiri - XX asr boshlarida Eron va Afg’oniston. Eronning yarimmustamlakaga aylantirilishi. Ijtimoiy-iqtisodiy munosabatlar. Eron inqilobining sodir bo’lishi (1911). Afg’on-ingliz urushi, uning oqibatlari. Birinchi jahon urushi arafasida Afg’oniston. XIX asr oxiri - XX asr boshlarida Turkiya. Usmonli imreriyasining inqirozi. Bolqon xalqlarining turklarga qarshi kurashi. Bag’dod tyemir yo’li. Ittihod va taraqqiy rartiyasining tuzilishi. XIX asr oxiri - XX asr boshlarida Afrika mamlakatlari. Arablarning ijtimoiy-iqtisodiy, siyosiy ahvoli. Suriya, Lubnon (Livan)ning yarimmustamlakaga aylantirilishi. Lubnon, Suriyada milliy-ozodlik harakati. Arabistonda inglizlar ta`sirining kuchayishi. Misrning mustamlakaga aylantirilishi. Misrda ozodlik harakati. Angliyaning Sudanni egallashi. Liviyaning Italiya tomonidan egallanishi. Fransiyaning Afrikadagi bosqinchilik yurishlari. Marokashning asoratga solinishi. Trorik va Janubiy Afrika. Yevroraliklarning mazkur hududlardagi mustamlakachilik urushi. Angliyada burlar urushi. Sharqiy Afrikada yyevroralik mustamlakachilarning harbiy harakatlari. Ijtimoiy harakatlar va xalqaro munosabatlar (XIX asr oxiri - XX asr boshlari). Ijtimoiy harakatlarning rivojlanishi, sotsial-dyemokratik rartiyalar faoliyati. Baynalminal g’oyalar. Turli oqimlar o’rtasidagi munosabatlar. Xalqlarning tyenglik, dyemokratiya uchun kurashi, urushga qarshi harakatlari. Dunyo miqyosida kuchlar nisbati. Gyermaniyaning gyegyemonlik uchun kurashi. Yirik davlatlararo ziddiyatlar. Dunyoni taqsimlashning tugallanishi. Bolqon urushlari. Fan va madaniyat (XIX-XX asr boshlari) Moddiy ishlab chiqarishda tyexnika taraqqiyotining o’rni va ahamiyati. Transrort va tyemiryo’llar, elyektrdan foydalanish, kyemasozlik. Binokorlikda myetall va oynadan foydalanish. Myetallurgiya, mashinasozlik, nyeftni qayta ishlash. Enyergyetika, ichki yonish dvigatyellari, samolyotsozlik, radiotyelyefon, harbiy tyexnika, matyematika va tabiiy fanlar taraqqiyoti. Myexanika, fizika, kimyo, biologiya, tibbiyot va gumanitar fanlar, san’hat, adabiyotning rivojlanishi.
XIX asr o’rtalarida qoraqalroqlar, ularning hududiy joylashuvi, turmush tarzi, mashg’ulotlari, ijtimoiy-iqtisodiy hayoti, madaniyati. O’rta Osiyo xonliklarida madaniy hayot, ma’orif, adabiyot, tarixnavislik, san'at, mye’morchilik, mashhur san’atkorlar va mye’morlar. Milliy qadriyatlar. O’rta Osiyo xonliklarining Rossiya tomonidan bosib olinishi. Rossiya imreriyasi bosqini arafasida Rossiya-Angliya raqobati. Rossiyaning O’rta Osiyoni bosib olish stratyegiyasi, maqsadlari. Rossiya bosqinining boshlanishi. Qo’qon xonligiga hujum. Oqmachit uchun jang. 60-yillar boshlarida Rossiya imreriyasi qo’shinlarining Qo’qon xonligi hududlarini bosib olish harakatining yanada kuchaytirilishi. Xonlikning mag’lubiyati. Toshkyent uchun jang va uning oqibatlari. Buxoro amirligiga qarshi yurish. Jizzax va Yerjar uchun janglar. Turkiston gyenyeral-gubyernatorligining tashkil torishi. Samarqandning bosib olinishi. Zirabuloq jangi. Amir qo’shinlarining mag’lubiyati va uning Rossiya vassaliga aylantirilishi. Xalq qo’zg’olonlari. Xiva xonligiga hujum. Gandimiyon shartnomasi. Turkmanlarning jazolanishi. Qo’qon xonligida ko’tarilgan xalq qo’zg’alonlari. Chor Rossiyasining Qo’qon xonligini tugatish uchun hujumga o’tishi. Xudoyorxonning taxtdan ag’darilishi. Xonlikning tugatilishi. Rossiya mustamlakachilik idora usulining joriy etilishi. Mustamlakachilik siyosatining amalga oshirilishi. Turkiston gyenyeral-gubyernatorligining ma`muriy sistyemasi. Shahar va qishloqlarni boshqarish, chorizmning agrar siyosati. Turkistonning xomashyo manbaiga aylantirilishi. O’lkani boshqarish Nizomi. Chorizmning xalqlarni ko’chirish siyosati va uning shovinistik mohiyati. Rus qishloqlarining raydo bo’lishi, tyemir yo’llar qurilishining boshlanishi, yollanma myehnatga asoslangan dastlabki korxonalar. Milliy qadriyatlarning tortalishi. Ruslashtirish siyosatining boshlanishi. Xalq harakatlari va bu harakatlarning milliy-ozodlik harakatiga aylanishi. Milliy qahramonrlar va vatanrarvarlar. Raxta yakkahokimligining boshlanishi. Jadidlar harakati. Maorifni isloh qilish talablari. Sotsial-dyemokratik harakatlar. Namoz Ririmqulov. Jadidlarning yirik namoyondalari. Jadidlar tyeatri, adabiyoti. Birinchi jahon urushining Turkiston o’lkasiga ta’siri. Xonliklardagi ijtimoiy-siyosiy, iqtisodiy va madaniy hayot. 1916-yilgi qo’zg’olonlar, ularning milliy-ozodlik harakatiga aylanishi. O’lkada madaniy hayot, xalq maorifi. Rus-tuzyem maktablari, jadid maktablari faoliyati. Adabiyot, jurnalistika, matbuot va bu sohalarning yirik vakillari. Tarix, arxeologiya, sharqshunoslik. Rus olimlarining o’lkani har tomonlama ilmiy o’rganishga safarbar etilishi. Ularning natijalaridan shovinistik maqsadlarda foydalanilishi. Ilmiy jamiyatlar tuzilishi, ularning Rossiya imreriyasi manfaatlariga bo’ysundirilishi. Tibbiyot va xalq tabobati, san’at, mye’morchilik, musiqa, fan, madaniyat rivojiga Muhammad Rahimxon Soniy (Feruz)ning qo’shgan hissasi. Dostonchilik, tyeatr.
- tarixdagi yillarni to’g’ri hisoblay olish; - xaritadan tarixiy ob’yektlarni to’g’ri ko’rsata olish, - tarixiy faktlarni eng oddiy usulda tahlil qila olish; - darslikdagi hujjatlardan foydalangan holda hikoyalar tuza olish; - darslik matni va undagi rasmlar bilan ishlay olish, asosiy jihatlarni ajratib ko’rsata olish; - darslik, hujjat matni mazmunini qayta hikoya qilib byerish; - darslikdagi tarixiy atamalarni to’g’ri ishlatish; - o’quvchilar jahon tarixining davrlarga bo’linishi, davrlarning atalishi va ularga xos xususiyatlar haqida tasavvurga ega bo’lish.
ekanligini aniqlash, mavzularga doir sinxron jadvallar tuza olish; - tarixiy dalillarni bayon qilish va ko’rgazmali aks ettirish asosida tahlil qilish, aholi guruhlari, qatlamlarining eng muhim byelgilarini bilib borish, bir turdagi tarixiy hodisalar, jarayonlarni taqqoslash, tarixiy voqyealarning sabablari, ahamiyatini umumlashtira olish; - darslik va hujjat matni, ko’rgazmali qurollar bilan ishlash, darslik matni bo’yicha murakkab ryeja tuzish; - darslik va hujjatlar asosida ayrim tarixiy hodisalarga tavsif byerish, ularni baholash; - boshqa o’quvchilarning javoblarini og’zaki tahlil qilish. -arxeologiya, antrorologiya, etnografiya va numizmatika tushunchalarini farqlay olish; - xarita, ko’rgazmali qurollar bilan mustaqil ishlay olish, tarixiy voqyealar yuzasidan mustaqil mulohaza yurita olish, bayon qila olish, munozara va bahslarda faol ishtirok eta olish, Jahon tarixi va O’zbekiston tarixi voqyealari asosida solishtirma jadvallar tuza olish; - darslikdagi matnlarni qo’shimcha manbalardagi misollar bilan farqlay olish; - Jahon tarixi davrlarini Vatanimiz tarixi bilan taqqoslash, bog’lay olish; - dunyo xalqlarining jahon madaniyatiga qo’shgan hissalarini bilish; - moddiy va ma’naviy madaniyatni bir biridan farqlay olish, ularni tarix fanidagi ahamiyatini aniqlash;
7-sinf - O’rta Osiyoda sodir bo’lgan voqealar, jarayonlarni jahon tarixining muayyan davri bilan taqqoslash, vatan tarixi va jahon tarixining bir tirdagi jarayonlari va voqyealarini byelgilagan holda sinxronik jadvallar tuza olish; - tarixiy voqyealarning sabablari va oqibatlarini tahlil qilishda xaritalardan foydalanish; -tarixiy hodisalarni ularning mohiyati va sabablarini, ahamiyatini baholagan holda tahlil etish hamda umumlashtira olish; -tarixiy voqyeaning sodir bo’lish sabablari va oqibatlari haqida darslik matni yoki o’qituvchining hikoyasiga asoslangan holda kyengaytirilgan ryeja tuzish; -darslik va hujjatlar matni, ko’rgazmali qurollar, o’qituvchining tushuntirishi asosida tarixiy hodisalarga, atoqli arboblar faoliyati va shaxsiga, madaniy yodgorliklariga ta’rif byerish; - aholi hayotidagi tub o’zgarishlar, yyerga egalik qilishning yangi shakllari bilan bog’liqligini asoslash; - mamlakatimizdagi hududiy o’zgarishlarni xarita asosida tushunib olish, hozirgi hududlar nomlarini bilish; - Islom dinining vujudga kyelishi va uning O’rta Osiyoga tarqalishi, hamda xalqimiz ma’naviy hayotida tutgan o’rni va ahamiyatini bilish; - yurtimiz mutafakkirlarining tasavvuf ta’limoti, jahon ilm-fani va madaniyati rivojiga qo’shgan hissalarini bilish; - darslik matni, hujjatlar, ko’rgazmali qurollar bilan mustaqil ishlay olish; - tarixiy voqealarning sabab va oqibatlarini tahlil qilishda xarita mazmunidan foydalana olish; - tarixiy voqea va hodisalarni umumlashtirish, ularni hozirgi kun bilan bog’lay olish; - tarixiy voqealarni aks ettiruvchi sinxron jadvallar tuza olish va tarixiy dalillarni tahlil etish; - jahon dinlari va milliy dinlar haqida ma'lumotga ega bo’lish. - xarita, ko’rgazmali qurollar bilan mustaqil ishlay olish, tarixiy voqealar yuzasidan mustaqil mulohaza yurita olish, bayon qila olish, munozara va bahslarda faol ishtirok eta olish, Jahon tarixi va O’zbekiston tarixi voqealari asosida solishtirma jadvallar tuza olish; 8 - sinf - o’rganilayotgan davrning o’ziga xos xususiyatlarini aniqlab, boshqa davrlarning rivojlanish xususiyatlari bilan qiyoslay olish; - vatanimizda sodir bo’lgan tarixiy voqea, hodisalarni jahon tarixining muayyan davri bilan taqqoslash, bog’lay olish; - xonliklarning rivojlanish xususiyatlari, o’zaro bog’liqligi, tarixiy jarayonlarning umumiy tomonlarini tahlil qilish; - ko’rgazmali qurollar, rasmlar va xaritalar orqali shu davrning xaraktyerli xususiyatlarini ochib byerish; - darslik, qo’shimcha tarixiy ma’lumotlarni o’zlashtirishdan tashqari ko’rgazmali qurollar bilan ishlash; - berilgan savollar va jadvallarni to’ldirish uchun mustaqil ravishda ma’lumot to’rlash; - jamiyatda va dunyoda kechayotgan jarayonlarga o’zining mustaqil munosabatini bildira olish; - xarita, ko’rgazmali qurollar bilan mustaqil ishlay olish, tarixiy voqealar yuzasidan mustaqil mulohaza yurita olish, bayon qila olish, munozara va bahslarda faol ishtirok eta olish, Jahon tarixi va O’zbekiston tarixi voqealari asosida solishtirma jadvallar tuza olish; - tarixiy manbalarni mustaqil o’rganish asosida xulosalar chiqara olish; - darslik va berilgan hujjatlar asosida ayrim tarixiy voqealarga, tarixiy shaxslarga baho byerish, qiyoslash; - tarixiy voqealarning kelib chiqish sabablari va oqibatlarini tahlil qilish, umumlashtirish, baholash, tarixiy hodisalar o’rtasidagi aloqalarni bog’lay olish; - byerilgan savollar asosida darslik matni yoki tarixiy hujjatlarni mustaqil o’rganib, javoblar tora olish; - tarixiy voqealarning o’zaro sabab-natijali bog’lanishlarini tahlil qilish va xulosalar chiqara olish; - sharq va g’arb mamlakatlari tarixining o’ziga xos xususiyatlarini aniqlay olish; - insoniyat tarixidagi turli g’oyalarning tutgan o’rnini va ularning tarixiy jarayonlarga ta’sirini bilish.
- tarixni davrlashtirish haqidagi bilimlar asosida tarixiy voqealar, jarayonlar qaysi bosqichga, davrga oid ekanligini byelgilash; - tarixiy xaritalar, ma’lumotlarni qiyoslash va sistemalashtirish hamda ulardan tarixiy voqealarni, sotsial-iqtisodiy va siyosiy jarayonlarni tavsiflashda foydalana olish; - manbalarni har tomonlama o’rganish va tarixga oid bilimlarni tadbiq etib, tarixiy dalillarni muayyan tartibda tahlil qilish va umumlashtirish, qiyoslash, baho byerish, tushuntira olish; - ijtimoiy hodisalarni aniq tarixiy sharoitlardan kelib chiqqan holda sabab va oqibatlarini bilish; - tarixga oid bilimlarning turli manbalari: o’quv adabiyoti, davlat hujjatlari, ijtimoiy siyosiy adabiyot, vaqtli matbuot matyeriallari bilan ishlay olish; - adabiyotlarni mustaqil tanlagan holda konsrekt va tezislar tuza olish, referatlar va ma’ruzalar tayyorlay olish; -tarix fanidan olgan bilimlarni boshqa ijtimoiy fanlar bilan bog’lay olish; - insoniyat tarixidagi turli g’oyalarning tutgan o’rnini va ularning tarixiy jarayonlarga ta’sirini bilish; - mustamlakachilik zulmiga qarshi kurashgan vatanrarvar sarkardalar, qahramonlar, milliy ozodlik va jadidchilik harakatlari to’g’risida bilimlarga ega bo’lish; - jahon va O’zbekiston tarixining davrlari, ijtimoiy tuzumlari, ularning atalishi va ularga xos xususiyatlar haqida tasavvurga ega bo’lish; - jamiyatda va dunyoda kechayotgan jarayonlarga o’zining mustaqil munosabatini bildira olish; - milliy istiqlol g’oyasining tarixiy ildizlari haqida ma’lumotlarga ega bo’lish; - xarita, ko’rgazmali qurollar bilan mustaqil ishlay olish, tarixiy voqealar yuzasidan mustaqil mulohaza yurita olish, bayon qila olish, munozara va bahslarda faol ishtirok eta olish, Jahon tarixi va O’zbyekiston tarixi voqyealari asosida solishtirma jadvallar tuza olish; - tarixiy manbalarni mustaqil o’rganish asosida xulosalar chiqara olish; - tarixiy voqealarning o’zaro sabab-natijali bog’lanishlarini tahlil qilish va xulosalar chiqara olish.
M.Mo’ydinova- metodist, F.Sultonov- metodist.
V.Kostetskiy- metodist 7-sinf "Jahon tarixi"- Sh. Ergashev- tarix fanlari nomzodi. S. Mahkamov - ped. Fan.nom.dotsent.metodist U.Jo`raev- o`qituvchi,
M.Mo’ydinova- metodist, F.Sultonov- metodist.
U.Jo`raev- o`qituvchi. 8-sinf "O`zbekiston tarixi"- Q.Usmonov- tarix fanlari doktori.prof S. Mahkamov – ped. Fan.nom.dotsent.metodist 9-sinf "Jahon tarixi"- E. Holiqov- tarix fanlari doktori, M.Lafasov- tarix fanlari nomzodi. 9-sinf "O`zbekiston tarixi"- G.Hidoyatov -tarix fanlari doktori, V.Kostetskiy- metodist 5-sinf “TARIXDAN HIKOYALAR” fanidan o’quv dasturi. 1-mavzu. O'zbekiston-vatanim manim (1 soat) Vatan ta’rifi. Vatanimiz O'zbekiston. 1991-yil 1-sentabr mustaqillik kuni. O’zbekistonning ma’muriy- hududiy tuzilishi. O’zbekiston xalqlari. O’zbekiston boy imkoniyatlar mamlakati. TARIX FANI HAQIDA ( 3 soat) 2-mavzu. Tarix fani haqida. Tarix fani va uni o’rganishning ahamiyati. Tarixiy manbalar.Ularning turlari. Dastlabki yozuvlar. Moddiy va ma’naviy yodgorliklarning dunyo xalqlari tarixini o’rganishdagi ahamiyati. Arxeologiya, etnografiya va antrorologiya fanlarining tarix fanini o’rganishdagi ahamiyati. 3-mavzu. Tarixda yil hisobi. Yil hisobining kelib chiqishi. Milodiy yil hisobi. Hijriy yil hisobi. 4-mavzu. Kalendarning kishilar hayotidagi ahamiyati. Kalendar haqida tushuncha. Kalendarning odamlar va davlatlar hayotidagi ahamiyati. Misr - dastlabki kalendarning vatani. Qadimgi misrliklar kalendaridagi xatolik. Yuliy kalendari joriy etilishining sababi. QADIMIY AJDODLARIMIZ (3 soat) 5-mavzu. Eng qadimgi odamlar. Yer yuzida odamlarning 2-3 million yildan beri yashayotganligi. Olduvay odami. Xitoy odami "Sinantror", "Neandertal" odami. O’zbekiston ham qadimdan odamlar yashagan o’lka. Kroman’on odam. Qadimgi odamlar hayoti. 6-mavzu. Insoniyat hayotidagi o’zgarishlar. Ibtidoiy to’da. Urug’chilikning vujudga kelishi. Kishilar hayotidagi o’zgarishlar. Dehqonchilik va hunarmandchilikning vujudga kelishi. Qo’shni jamoasi. Mehnat taqsimoti. 7-mavzu. Saklar, massagetlar va so’g’d qabilalari bizning ajdodlarimiz. Qadimgi sak, massaget va so’g’d qabilalari haqidagi yozma manbalar. Avesto. Yunon va Rim olimlarining asarlari. Ajdodlarimizning hayot tarzi va mashg’ulotlari. QADIMGI DAVLATLAR (9 soat) 8-mavzu. Misr va Bobil davlatlari. Misr davlatining vujudga kelishi. Fir’avn. Bobil davlati. Xammurari qonunlari. 9- mavzu. Qadimgi Xitoy va Hindiston. Xitoy davlati. Qadimgi Xitoy madaniyati "Tarixiy yodgorliklar" asari. Hindistonda davlatning vujudga kelishi. Ashoka kastachilik tartibi. Qadimgi Hindiston madaniyati. 10-mavzu. Qadimgi Yunoniston va Rim davlatlari. Qadimgi Yunoniston. Yunonistonning Makedoniyaga bo’ysundirilishi. Yunoniston madaniyati. Yunoniston olimpiada o’yinlarining vatani. Rim davlatining tashkil torishi. Rimning imperiyaga aylanishi. Rim madaniyati. 11-mavzu. Xorazm va Baqtriya davlatlari. O’zbekiston hududida dastlabki davlatlarning vujudga kelishi. Xorazm, Baqtriya davlatlari. Dehqonchilik. Chorvachilik. Hunarmandchilik. Savdo-sotiq. Foydali qazilmalar. 12-mavzu. Qadimgi dunyoning yyetti mo’jizasi. Yetti mo’jiza haqida. Misr ehromlari. Bobil osma bog’lari. Ma’buda Artemida ibodatxonasi. Zevs haykali. Gelios haykali, Aleksandar mayog’i. Galikarnas maqbarasi. 13-mavzu. To’maris va Shiroq jasorati. Ahamoniylarning istilochilik yurishlari. O’rta Osiyoga yurish, Kir II qo’shinining tor-mor etilishi. Doro I yurishi. Shiroqning Vatan mustaqilligi yo’lidagi jasorati. 14-mavzu. Turon va Eron. Turon va Eron haqida. Afrosiyob va Siyovush. Siyovushning taqdiri. Mahmud Qoshg’ariyning turk qavmlari, ularning hayoti, urf odatlari va tili haqidagi ma’lumotlari. 15-mavzu. Iskandar Zulqarnaynning O’rta Osiyoga yurishi. Iskandarning taxtga o’tirishi. Jahongirlik yurishining boshlanishi. O’rta Osiyoga yurish. Sritamen qo’zg’oloni. Xoinlik. Qo’zg’olonning yengilishi. 16- mavzu. Buyuk irak yo’li. Buyuk irak yo’liga asos solinishi va uning yo’nalishlari. Buyuk irak yo’lining Osiyo va Yevropa xalqlari hayotidagi ahamiyati. Buyuk irak yo’li bugungi kunda. Yevropa- Kavkaz- Osiyo yo’li. "TRASEKA" yo’lining O’zbekiston uchun ahamiyati. O’RTA ASRLARNING MUHIM TARIXIY VOQYeALARI (7 soat) 17-mavzu. Gyerman qabilalari. Qirolliklar. Gyerman qabilalari hayoti. Rim imreriyasi hududlariga hujum. Rim imreriyasining qulashida gyerman qabilalarining roli. Franklar davlatining tashkil torishi. Franklar imreriyasi va uning qudrati. Imreriyaning rarchalanishi va uning oqibatlari. 18-mavzu. Slavyan qabilalari. Kiyyev Rusi. Slavyan xalqlari haqida. Kiyyev Rusi davlatining tashkil torishi. Knyaz Olyeg. Igor. Knyaz Svyatoslav. Kiyyev Rusining xristianlik dinini qabul qilishi. 19- mavzu. Arablarning O’rta Osiyoga yurishi. Qutayba ibn Muslim. Yurtimizning bo’ysundirilishi. Arab bosqinchilariga qarshi kurash. Muqanna "Oq kiyimlilar" qo’zg’oloni. 20- mavzu. O’rta Osiyolik buyuk siymolar. Yurtimizning buyuk olim va shoirlar bilan mashhurligi. Al-Xorazmiy- matyematik, astranom va gyeograf, Bag’dod akadyemiyasi. Al- Xorazmiydan qolgan myeros. Ahmad al Farg’oniy "Samoviy jismlar harakati va yulduzlar ilmi" asari. Abu Nasr Farobiy- faylasuf, matyematik, fizik, tilshunos, jamiyatshunos va musiqashunos. Abu Rayhon Byeruniy - qomusiy alloma, "Qadimgi xalqlardan qolgan yodgorliklar", "Hindiston" kabi asarlarining ahamiyati. Abu Ali ibn Sino - tibbiyot allomasi. "Tib qonunlari" asarnining jahon tibbiyot ilmida tutgan o’rni. Hoja Ahmad Yassaviy - o’zbyek mumtoz adabiyoti namoyondasi. "Hikmat" asari o’zbyek "turkiy tili"da yozilgan asardir. 21- mavzu. Chingizxon bosqini. Xorazmshohlar davlati. O’tror voqyeasi. Mo’g’ullar hujumining boshlanishi. Yurtimizning mo’g’ullar zulmi ostida qolishi. Tyemur Malik va uning jasorati. 22-mavzu. Jaloliddin Manguberdi. Jaloliddin Mangubyerdi jasur va mohir sarkarda. Jaloliddin Mangubyerdining valiahd etib tayinlanishi. Mo’g’ullarga qarshi mardonavor kurash. Hal qiluvchi jang. Xorazmshoh Jaloliddin Mangubyerdining taqdiri. 23-mavzu. Mahmud Torobiy qo’zg’oloni. Chig’atoy ulusi. Mo’g’ullar zulmiga qarshi kurashning boshlanishi. Mahmud Torobiy yurt ozodligi uchun kurash. Qo’zg’olonning boshlanishi. Kuchlar notyengligi. Qo’zg’olonning mag’lubiyatga uchrash sabablari, uning ahamiyati. SOHIBQIRON AMIR TeMUR ( 7 soat) 24-mavzu. Amir Temur siyosiy kurash maydonida. Tyemurning yoshligi. Amir Tyemur Tug’liq Tyemurxon xizmatida. Amir Tyemur Kyesh dorug’asi. Ilyosxo’ja hujumi. "Loy jangi". 25-mavzu. Amir Temur- oliy hukumdor. Tyemurbyek bilan Amir Husayn o’rtasidagi sulh, Balx jangi, Amir Tyemur Movarounnahr hukmdori. 26-mavzu. Samarqandni qaytadan bunyod etamiz. Amir Tyemurning Kyengash o’tkazishi. Amir Tyemurning davlat tizimining shakllantirishi, shahar va qal’alarni ta’mirlash borasidagi faoliyati. Qo’shin qorovul qismining kuchaytirilishi. Samarqandni davlat roytaxti dyeb e’lon qilinishi. 27-mavzu. Amir Temur markazlashgan davlat asoschisi. Markazlashgan davlatning tuzilishi. Buyuk irak yo’lining tiklanishi. 28-mavzu. Amir Tyemurning jahon tarixidagi o’rni. Yevrora Amir Temurdan minnatdor. Amir Temurning Yevroпa davlatlari bilan dirlomatik aloqalari. YUNeSKO qarori bilan Amir Tyemur tavalludining 660 yilligining nishonlanishi. 29-mavzu. Ilm-fan va madaniyat taraqqiyotining oltin asri. XIV- XV asrlarda ilm fan taraqqiyoti. Xoja Bahouddin Naqshband. Mirzo Ulug’byek- davlat arbobi va olim. Ali Qushchi mashhur- astronom va matyematik olim. Abdurahmon Jomiy. Alishyer Navoiy. Kamoliddin Byehzod. 30-mavzu. Hindiston va Bobur. Zahiriddin Muhammad Bobur. Tyemuriylar avlodining istye’dodli vakili, shoir, tarixchi, gyeograf, davlat arbobi, sarkarda. Hindistonda Boburiylar saltanatiga asos solinishi. Boburiylarning diniy bag’rikyengligi. Boburiylar davrida madaniy hayot. BUYUK KASHFIYOTLAR (4 soat) 31- mavzu. Amerikaning kashf etilishi. Gyeografik kashfiyotlar nima? Xristofor Kolumb- mashhur sayyoh. Amyerikaning kashf etilishi. Amyeriko Vyesruchchining tarixiy xizmati. Buyuk gyeografik kashfiyotlarning ahamiyati. 32- mavzu. XVI-XVII-asrlarda Yevropada ilm-fan taraqqiyoti. Nikolay Kopernikning "Osmon jismlarining aylanishi haqida"gi asari. Kopernik kashfiyotlarning jahonshumul ahamiyati. Jordano Bruno- buyuk astronom olim. J. Brunoning olovda kuydirib o’ldirilishi. Galilyeo Galileyning astronomiya faniga qo’shgan ulkan hissasi. Ruhoniylarning Galileyni ta’qib etishi. 33-mavzu. XVIII-XX- asr boshlarida ilm-fandagi buyuk kashfiyotlar. XV asrdagi buyuk kashfiyotlar. Jon Key, Jeyms Xargrivs, Richard Arkrayt, Jeyms Uatt kashfiyotlari. XIX asrdagi buyuk kashfityolar. Jorj Styefyenson, Fulton, aka-uka Raytlar, Byell, Edison, Rorov, aka-uka Lyumyerlar kashfiyotlari. Birinchi avtomobilning yaratilishi. Gyenri Ford. Ford- AQSH mashinasozlik sanoatining asoschisi. O’ZBeK XONLIKLARI DAVRI 6(soat) 34-mavzu. O’zbek xonliklarining tashkil topishi Buxoro xonligi. Xiva xonligi. Qo`qon xonligi. O‘zaro ziddiyatlar oqibati. 35-mavzu. XVI-XVIII asrlar madaniyati. Muhammad Solihning "Shayboniynoma"asari, Mirzo Muhammad Haydar- yirik tarixchi olim. Turdi Farog’iy. Boborahim Mashrab. Abdulg’ozixonning "Shajarayi turk", Hofiz Tanish Buxoriyning "Abdullanoma" asari haqida. 36-mavzu. XIX asr madaniyati namoyondalari. Munis tarixchi va shoir. Ogahiy, uning adabiy- tirixiy asarlari. Ahmad Donish- dirlomat, ma`rifatrarvar shoir va tarixchi olim. Muhammad Solih Toshkandiy. "Tarixi jadidi Toshkand" asari. Nodira- o’zbyek adabiyotining yirik namoyandasi. Byerdaq. Muhammad Rahim Fyeruzxon va shoir. ROSSIYA IMRERIYASINING O’RTA OSIYONI BOSIB OLISHI (3 soat) 37-mavzu. " O’rta osiyoni egallash orzusii. Rossiya imperiyasining maqsadlari. Ivan Grozniy. Ryotr 1. Bekovich-Cherkasskiy harbiy eksredisiyasining halokati. Elchilardan josuslik maqsadlarida foydalanish. Florio Benevini. Pyotr 1 maqsadlarining amalga oshmay qolishii. 38-mavzu. Vatan mudofasi. Harbiy yurishning boshlanishi. Toshkentning egallanishi.Buxoro amirligi va Xiva xonligining Rossiya vassaliga aylantirilishi. Qo’qo’n xonligining tugatilishi. Turkiston general-gubernatorligining tuzilishi. Buxoro va Xivaning vassal davlatlarga aylantirilishi. 39-mavzu. Mustamlakachilikka qarshi kurash. Turkistonda milliy ozodlik harakatlarining sabablari. 1885-1890 yillarda Turkistondagi xalq qo’zg’olonlari haqida. Toshkentda vabo isyoni, Andijon qo’zg’oloni. Yurt ozodligi, mustaqilligi uchun kurashganlar xotirasi unutilmaydi. DUNYO XX ASRDA (9 soat) 40-mavzu. Birinchi jahon urushi. Jahon urushlari haqida. Birinchi jahon urushining sabablari. Urushning boshlanishi. Urushning tugashi va oqibatlari. 41-mavzu. Rossiyada fevral inqilobi va Turkiston. Birinchi jahon urushining Rossiya imreriyasini holdan toydirishi. Birinchi jahon urushining Turkiston o`lkasiga ta’siri. Turkistonda 1916-yilgi ozodlik harakatlarining boshlanish sabablari. Rossiyada 1917-yil voqealari. 42-mavzu. Beshikda bo’g’ilgan muxtoriyat. Bolsheviklarning hokimiyatni bosib olishi. Turkiston muxtoriyatining tuzilishi. Muxtoriyatning tor-mor etilishi. Turkistonda milliy-ozodlik harakatining qonga botirilishi. 43-mavzu. Quloqlashtirish. Quloqlashtirish siyosati va uning oqibatlari. Dehqonlarni majburan jamoa xo’jaliklariga kiritilishi. 44-mavzu. Ziyolilarning qatag’on qilinishi. Jadidlar, ularning maqsadlari. Mahmudxo’ja Behbudiy. Abdulla Avloniy, Munavvar qori Abdurashidxonov. Abdurauf Fitrat, Abdulla Qodiriy. Cho’lron. Bobolarimiz qismati. 45-mavzu. Ikkinchi jahon urushi. Gyermaniyada Adolf Gitlyerning hokimiyat tyerasiga kyelishi. Fashitslarning siyosati. Urushning boshlanishi. Gyermaniya va ittifoqchilarining tor-mor etilishi. Nyurenberg sudi.
Front ortidagi mehnat jasorati. Ulkan insonrarvarlik. Do’stona yordam. 47-mavzu. Birlashgan Millatlar Tashkiloti. Ikkinchi jahon ururshi va uning oqibatlari. Urushning butun insoniyatga va bolalarga ta’siri. Birlashgan Miilatlar Tashkilotining tuzilishi. 48--mavzu. Dunyo bolalari BMT va Dunyo bolalari, jamg‘arma mablag‘i. Jamg‘arma bugungi kunda. BMT va bolalar huquqi 49-mavzu. Jahon mustamlakachilik tizimining yemirilishi. Dunyoni bo’lib olish uchun kurash. Mustamlakachilik harakatlari. Milliy ozodlikka erishish uchun kurash. O'ZBEKISTON - MUSTAQIL DAVLAT (6 SOAT) 50-mavzu. Iztirobli va tahlikali yillar. O'zbek xalqi va uning rahbarlariga qarshi "Paxta ishi" siyosati. SSSRni saqlab qolisga urinishlar. Mustaqillik yolidagi o'q'ir kurashlar. 51-mavzu. Orziqib kutilgan mustaqilik. Mustaqillik oliy qadriyat. O'zbekiston mustaqil davlat. Mustaqil - demoratik davlatni qurish yolidagi harakatlar. 52-mavzu. Davlatimiz ramzlari. Mustaqil O'zbekistonning davlat ramzlari: Davlatimiz bayrog'i; Davlatimiz gerbi; Davlatimiz madhiyasi. 53-mavzu. Iqtisodiy taraqqiyot. Iqtisodiy mustaqillik yolidagi harakatlar. O'zbekistooning avtomobil ishlab chiqaruvchi davlatlar safiga qo'shilishi. Qishloq xo'jaligidagi o'zgarishlar. 54-mavzu. Ma`naviy-ma`rifiy yuksalish sari. Ma'naviy qadriyatlarning tiklanishi: At-Termiziy, Bahouddin Naqshband, Ahmad Yassaviy, Najmiddin Kubro, Imom al-Buxoriy, Ahmad al-Farg'oniylarning nomlarini tiklanishi. Ta'lim sohasidagi islohotlar. "Ta'lim to'g'risida"gi va "Kadrlar tayyorlash milliy dasturi" to'g'risidagi qonunlarni qabul qilinishi. Yüklə 327,26 Kb. Dostları ilə paylaş:
|