- Var olan veya olası doku hasarına eşlik eden veya bu hasar ile tanımlanabilen hoşa gitmeyen duysal ve emosyonel deneyim. - Var olan veya olası doku hasarına eşlik eden veya bu hasar ile tanımlanabilen hoşa gitmeyen duysal ve emosyonel deneyim. of Pain - Ağrı her zaman subjektiftir. Eğer hastalar bir duyuyu ağrı olarak tanımlıyorlarsa bu ağrı olarak kabul edilmelidir
Taksonomi: Canlı organizmaların sınıflandırıl- ması anlamına gelir. Klinik uygulamada ise nesnelerin sistematik olarak sınıflandırılmasıdır Taksonomi: Canlı organizmaların sınıflandırıl- ması anlamına gelir. Klinik uygulamada ise nesnelerin sistematik olarak sınıflandırılmasıdır -IASP 5 eksenli sınıflaması -Multi aksiyel sistem (Multi axiel assesment of pain –MAAP) -Tıbbi ağrı sınıflaması
Avantajları Avantajları Bulguların ve araştırma sonuçlarının kaydedilmesini
Kronik ağrılı hastaların psikososyal durumlarının ve davranışlarının da göz önünde bulundurulduğu çok eksenli ve güvenli bir değerlendirme yöntemidir. Kronik ağrılı hastaların psikososyal durumlarının ve davranışlarının da göz önünde bulundurulduğu çok eksenli ve güvenli bir değerlendirme yöntemidir.
Nörofizyolojik mekanizma Nörofizyolojik mekanizma Nosiseptif Somatik Viseral Nöropatik (nonnosiseptif) Psikojenik Süre Akut Kronik
Etyoloji Etyoloji Kanser ağrısı Artrit Postherperik nevralji Bölgesel ağrı Baş ağrısı Yüz ağrısı Pelvik ağrı Bel ağrısı gibi
Nosiseptif ağrı: Nosiseptif ağrı: Nosiseptörler sinir sistemi dışında tüm doku ve organlarda bulunan reseptörlerdir. Ağrı olarak algılanan uyarıları ileten lifler omurilik vasıtasıyla talamusa ve oradan da serebral kortekse ulaşır Viseral ağrı: Sempatik liflerle taşınır, yaygın bir alanda hissedilir ve zor lokalize edilir
Somatik ağrı Somatik ağrı Duysal liflerle iletilir, daha yoğun ve acı vericidir ve daha iyi lokalize edilir Nöropatik ağrı Nörolojik bir yapı veya işlevin değişmesi ile ortaya çıkar Psikojenik ağrı
Ağrı nörofizyolojisi Ağrılı uyaranın iletimi
Nosiseptör Tahrip edici bir uyaran vücudun deri gibi hassas bir bölgesini uyardığında dokunun ağrıyı algılamasını sağlayan reseptörlere nosiseptör denir.
Nosiseptörlerce algılanan uyarının spinal korda kadar iletimi iki çeşit lifle sağlanır; Nosiseptörlerce algılanan uyarının spinal korda kadar iletimi iki çeşit lifle sağlanır; Hızlı iletim, mekanik ve ısıya uyarımına hassas (Mekanotermal nosiseptörler) -Myelinsiz C lifleri Yavaş ileti, mekanik, termal ve kimyasal uyaranlara hassas (Polimodal)
Nörotransmitterler MSS ve periferik afferent sinirler arasındaki sinapslarda uyarı iletiminde rol oynayan kimyasal maddelerdir. Nörotransmitterler MSS ve periferik afferent sinirler arasındaki sinapslarda uyarı iletiminde rol oynayan kimyasal maddelerdir. Primer afferent sinapsta bulunmalıdır Ağrılı uyaranla serbestleşmelidir Antagonisti bulunmalıdır
Primer afferent nosiseptörler spinal arka boynuzunda 3 guruba ayrılır; Primer afferent nosiseptörler spinal arka boynuzunda 3 guruba ayrılır; Projeksiyon nöronları Bilgiyi daha üst merkezlere iletir Ağrılı uyaranı spinal refleksleri uyaran motor nöronlara iletir İnhibitör nöronlar Nosiseptif uyarı kontrolü
Ağrılı uyaran A delta ve myelinsiz C lifleri ile arka köklerdeki spinal ganglionlarda bulunan birinci nörona gelir. 2 tür çıkan yol tanımlanmıştır; Ağrılı uyaran A delta ve myelinsiz C lifleri ile arka köklerdeki spinal ganglionlarda bulunan birinci nörona gelir. 2 tür çıkan yol tanımlanmıştır; 1-Spinotalamik yol Ağrının yer, şiddet ve zaman gibi boyutlarının algılanmasını sağlar 2-Paleospinotalamik yol Ağrının ızdırap verici özelliğinin algılanmasının temelini oluşturur
Ağrı iletiminde rol oynayan supraspinal sistemler; Medüller retiküler formasyo Mezensefalik retiküler formasyo Diensefalon Korteks 1-Ağrılı uyaranın duyulması ve algılanması 2-Ağrıya karşı reaksiyon ve ağrının bilinçli olarak algılanmasını sağlar
Spinal kord düzeyinde primer afferent nöronları deprese ederek ağrılı uyaranı kontrol altında tutan sistemler ‘inen kontrol sistemleri’ olarak adlandırılır. Spinal kord düzeyinde primer afferent nöronları deprese ederek ağrılı uyaranı kontrol altında tutan sistemler ‘inen kontrol sistemleri’ olarak adlandırılır. Bu sistemlerin çalışmasıyla çeşitli kimyasal maddeler salgılanır. MSS ile endokrin sistem arasında iletişimde rol oynayan bu maddelere ‘nöroregülatuar maddeler’ denir.
Nöroregülatuar maddeler 1-Nörohormonlar (Vazopressin, oksitosin) Uzak mesafelere mesaj iletmek Sinir uçlarından salgılanır 2-Nörotransmitterler (Nöromediatörler) MSS de nöronlar arasındaki ilişkiden sorumludur
İçi boş organlarda distansiyon, aşırı düz kas kasılması, gerilme ve yırtılma İçi dolu organlarda kapsülün gerilmesi ve yırtılması Viseral kasın akut anoksemisi Ağrıya yol açan maddelerin birikimi Kimyasal maddelerin doğrudan etkisi İnflamasyon Damar ve ligamanların gerilmesi ve baskısı Bazı dokularda nekroz (myokard, pankreas gibi)
Viseral ağrı başka bölgelere yansıma şeklinde ortaya çıkabilir. Viseral ağrı başka bölgelere yansıma şeklinde ortaya çıkabilir. 1-Primer afferentin dallanması 3-Algılama-projeksiyon 4-Konverjans ve projeksiyon
Dostları ilə paylaş: |