Üzv dövlətlərin Nazirlər Komitəsindəki nümayəndəlikləri
Fevral, 2014
Mövzu: "Mahmudov və Ağazadə Azərbaycana qarşı" və "Fətullayev Azərbaycana qarşı"
işləri üzrə Azərbaycan hökumətinin Nazirlər Komitəsinə (NK) verdiyi cavabları ilə bağlı
QHT-lərin şərhləri
NK-in 4-6 mart 2014-cü il tarixində keçiriləcək insan hüquqları ilə bağlı iclası
Biz, Bakıda fəaliyyət göstərən Media Hüquqları İnstitutu (MHİ), Reportyorların Azadlıq və
Təhlükəsizlik İnstitutu (RATİ) və Hüquq Maarfiçiliyi Cəmiyyəti, Beynəlxalq Mediaya Dəstək
(IMS) təşkilatı ilə əməkdaşlıq şəraitində,NK-in 4-6 mart 2014-cü il tarixində keçiriləcək iclası
zamanı müzakirəsi gözlənilən Mahmudov qrupu Azərbaycana qarşı işlərindəki son yeniliklərlə
bağlı sizin Nümayəndəliyə müraciət etmək istərdik. Bu müraciəti imzalayan bütün təşlkilatlar
Azərbaycanda media azadlığı sahəsində fəaliyyət göstərir və bu sahədə durumu yaxından
izləyir.
1
3 yanvar 2014-cü ildə Azərbaycan hökuməti (AH) Nazirlər Komitəsi tərəfindən göndərilən
sualları cavablandırıb və müvafiq işlərə dair 13 yanvar 2014-cü il tarixli yenilənmiş fəaliyyət
planını təqdim edib.
2
Ölkədə ifadə azadlığının ağır durumunu nəzərə almaqla, biz, qeyd olunan
qərarların icrasınıngedişatı ilə bağlı AH-nin təqdim etdiyi informasiyaya dair öz şərhimizi
bildirmək istərdik.
Nazirlər Komitəsinin aşağıda qeyd olunan suallarına bu cür cavab verilib.:
1. Müvafiq qanunvericiliyin Konvensiyaya uyğun şəkildə tətbiqini təmin etmək üçün
həyata keçirilmiş və ya həyata keçirilməsi nəzərdə tutulan tədbirlər hansılardır?
2. Azərbaycan hakimiyyəti Venesiya Komissiyası ilə əməkdaşlığı davam etdirməyi və yeni
qanunun qəbulundan əvvəl onun tövsiyələrini nəzərə almağı planlaşdırırmı?
Nümayəndə heyəti təkrar-təkrar bildirib ki, Məhkəmənin qərarlarının milli məhkəmə
praktikasına böyük təsiri olub. Hər iki işdə Avropa İnsan Hüquqları Məhkəməsi (AİHM)
diffamasiyaya görə tətbiq olunan bir sanksiya kimi jurnalistlərin həbsini pisləyib və bunu Avropa
1
Media Hüququ İnstitutunun bu işlərlə bağlı Nazirlər Komitəsi ilə individual kommunikasiyasını aşağıdakı linkdə
əldə edə bilərsiniz
https://wcd.coe.int/com.instranet.InstraServlet?command=com.instranet.CmdBlobGet&InstranetImage=234793
6&SecMode=1&DocId=2051068&Usage=2
2
https://wcd.coe.int/com.instranet.InstraServlet?command=com.instranet.CmdBlobGet&InstranetImage=241951
0&SecMode=1&DocId=2093214&Usage=2
İnsan Hüquqları Konvensiyası ilə qorunan ifadə azadlığı hüququnun pozuntusu hesab edib.
Bundan qısa müddət sonra, AH diffamasiyanın tənzimlənməsi sahəsində islahat keçirmək
təşəbbüsü göstərib.
AH öz cavabında vurğulayıb ki, AİHM-nin qərarlarınauyğun olaraq Azərbaycanın Ali
Məhkəməsi ərizəçilər barədə çıxarılmış qərarları ləğv etmək qərarıverib. Bundan başqa qeyd
olunub ki, 2010-cu ilin 11 noyabrında Ali Məhkəmə, appellyasiya məhkəmələri və ilkin
instansiya məhkəmələrindən olan hakimlərinin və Prokurorluq nümayəndələrinin iştirakı ilə Ali
Məhkəmədə plenum keçirilib və cinayət qanununun böhtan və təhqirlə bağlı müddəalarının
tətbiqi ilə bağlı məhkəmə praktikası müzakirə olunub. Belə bir müzakirələrin keçirildiyi
vətənaş cəmiyyətinə və hüquqşünaslara məlum deyil - bizim bildiyimiz oldur ki, plenumda
yalnız ərizəçi Eynulla Fətullayevin cəzası nəzərdən keçirilib və AİHM-nin qərarına uyğun olaraq
ilkin qərar ləğv olunub.
AH-nın bu təqdimatıyla bağlı bildiririk ki, Ali Məhkəmənin Plenumu milli qanunvericiliyin milli
məhkəmələrdə tətbiqi praktikasına dair xüsusi şərhlər qəbul etmək səlahiyyətinə malikdir
(Məhkəmələr və hakimlər haqqında Azərbaycan Respublİkasının Qanunu, maddə 79). Lakin nə
AH-nın təqdimatında göstərilən tarixdə (2010-cu ilin 11 noyabrında) nə də sonra Ali Məhkəmə
diffamasiya ilə bağlı hər hansı belə qərar əbul etməyib. 1999-cu il mayın 14-də Ali Məhkəmə
"Şərəf və ləyaqətin müdafiəsi barədə qanunvericiliyin məhkəmələr tərəfindən tətbiq edilməsi
təcrüməsi haqqında" şərh verib.
3
Milli məhkəmələr diffamasiya ilə bağlı mülki və cinayət işlərinə
baxan zaman çox vaxt qeyd olunan şərhə istinad edir. Lakin bu Şərhin özü AİHM tərəfindən
müəyyən olunmuş ifadə azadlığı standartlarına cavab vermir və ona təkrar baxılmalıdır.
Məktubda AH təkrarən qeyd edir ki, məhkəmə sisteminin müstəqilliyinin təmin olunması,
məhkəmələrin fəaliyyətini tənzimləyən qanunlara yenidən baxılması və onların
təkmilləşdirilməsi istiqamətində bir sıra tədbirlər həyata keçirib. Nəticədə, hakimlərin və
məhkəmələrin müstəqil fəaliyyətinə kənar müdaxilələrin qarşısını almaq üçün Məhkəmə-
Hüquq Şurası yaradılıb. Bundan başqa, Hakimlərin Seçki Komitəsi yaradılıb və hakim
vəzifəsinə namizədlərin seçilməsi qaydaları qəbul olunub.
AH-nin bu təqdimatıyla bağlı bildiririk ki, adıçəkilən iki qurumun strukturu və idarə olunması,
onların icra hakimiyyətindən müstəqilliyi nöqteyi-nəzərindən bir çox narahatlıqlar doğurur.
Ədliyyə Naziri Məhkəmə-Hüquq Şurasının sədridir. Şuranın 15 üzvündən çoxu icra hakimiyyəti
tərəfindən təyin olunur. Bu cür seçim proseduru Şuranı məhkəmə hakimiyyətinin özünü-idarə
qurumu hesab edən "Məhkəmələr və Hakimlər haqqında Qanun"un özünə ziddir. Digər üzvlər
Ali Məhkəmə, Vəkillər Kollegiyası və Hakimlər Assosiasiyası tərəfindən təyin olunur; lakin
namizədlərin irəli sürülməsi və təyinatı daxil olmaqla bütün bu prosesin necə həyata keçirilməsi
barədə heç bir məlumat yoxdur. Vətəndaş cəmiyyəti bir neçə dəfə müvafiq məlumatı əldə
etməyə cəhd göstərsə də, bütün cəhdlər uğursuzluqla nəticələnib.
Hakimlərin seçimi haqqında yeni qaydalar bütün seçim mexanizminin şəffaflığı və neytrallığı
haqqında narahatlığa səbəb olur. İlk öncə, Hakimlərin Seçki Komitəsi Məhkəmə-Hüquq Şurası
tərəfindən yaradılmışdır. Ali Məhkəmənin, Appellyasiya Məhkəməsinin və Ağır Cinayətlər Üzrə
Məhkəmənin sədrləri Azərbaycan Prezidenti tərəfindən hər hansi dövlət orqanı ilə müşavirə və
yaxud onların təsdiqi olmadan birbaşa təyin edilir. Bütün digər hakimlərin isə Azərbaycan
Prezidenti tərəfindən namizədlikləri irəli sürülür və Milli Məclis tərəfindən təsdiqlənir. Bu cür
proses Azərbaycanda məhkəmənin icraedici orqandan müstəqilliyini ciddi şübhə altına alır.
AH həmçinin hüquqi sistemdə hakimlərin sayının artımına da istinad edir. Hərçənd biz bu cür
artımın hüququn müstəqilliyini necə möhkəmləndirəcəyini görmürük.
3
http://www.supremecourt.gov.az/?mod=2&cat=3009&id=215&c=7&lang=az&f=1
AH eyni zamanda Avropa Şurasıyla özü arasında hazırlanmaqda davam edən Fəaliyyət planının
inkşafına da istinad edib. AHbildirib ki, bu Fəaliyyət Planı qeyd edilən ifadə azadlığı və media
azadlığı məsələrini özündə cəmləşdirir. Təəssüf hissi ilə qeyd edirik ki, Azərbaycanda vətəndaş
cəmiyyəti media azadlığının ölkədə inkşafı üzrə olan fəaliyyət planının təkmilləşdirilməsi
prosesinə cəlb olunmur.
Nazirlər Komitəsinə xatırlatmaq istərdik ki, başlanğıcda Azərbaycan Hökuməti cinayət
diffamasiyanın ləğvi üçün qanunvericiliyin inkşafı üzrə təklifləri işləyib hazırlamaq öhdəliyini
üzərinə götürmüşdü (2011-ci il Dekabrda qəbul edilmiş İnsan Haqları və Azadlıqların
qorunmasının effektivliyini artırılması üzrəMilli Fəaliyyət Proqramının 1.2.7-ci maddəsi). Az
sonra bu məsələ ilə əlaqədar Venesiya Komissiyası ilə dialoq təşşəbbüsü irəli sürüldü və
Venesiya Komissiyası Azərbaycanda 14 Oktyabr 2013-cü il tarixindəDiffamasiyadan Müdaifə
haqqında qanun layihəsinərəy verdi.
Venesiya Komissiyası hazırlanmış qanunun bir çox aspektdən AİHK prinsiplərinə və
presedent hüququna uyğun olmaması və bu sahədə ölkənin öhdəliklərini adekvat icra etməsini
təmin edə bilməməsi nəticəsinə gəlib. Bundan əlavə, görünür, bu qanun yerli qanunvericilikdən
tamam təcrid edilmiş şəkildə hazırlanmış və cinayət defamasiyasının ləğvi yönündə heç bir
irəliləyişbaş verməyib.
4
Venesiya Komissiyasi aşağıdakıları xüsusilə vacib hesab edir:
Diffamasiya ilə əlaqədar müddəalarmüəyyən olunması zamanı həddən artıq sərt qaydalar
və sanksiyalara yol verilməməsitəmin olunsun. Komissiya hesab edir ki, diffamasiyaya
görə tutarlı və effektiv, eyni zamanda mütənasib, tədbirlər mülki hüquqla da təmin oluna
bilər.
Qanunvericiliyin AİHK-nın prinsiplərinə uyğunluğunu təmin etmək üçün hərtərəfli və
ardıcıl yanaşma, yəni mülki qanunvericilikdə tutarlı və səmərəli müddəaların yaradılması
və cinayət qanunvericiliyinin müvafiq müddəalarının çıxarlması və ya əsaslı dərəcədə
dəyişdirilməsi vacibdir.
5
Biz, Cinayət Məcəlləsinin diffamasiyaya görə azadlıqdan məhrum etmə daxil olmaqla ağır
cəzalar nəzərdə tutan müddəalarının ləğvini və diffamasiyaya nəticəsində dəyən ziyana görə
müəyyən olunan kompensasiyanın məbləğinin azaldılmasını nəzərdə tutan müddəaların
Venesiya Komissiyasına təqdim olunan qanun layihəsindən çıxarılmasından xüsusilə narahatıq.
6
Bundan əlavə, 2013-cü ilin mayında Cinayət Məcəlləsinə edilmiş dəyişikliklər müvafiq
müddəaların internetdə yayılan məzmuna da şamil olunmasını təmin etdi ki, bu da yuxarıda
qeyd olunan öhdəliklərə ziddir. Nazirlər Komitəsi dərin təəssüf hissi ilə qeyd etdi ki, "Venesiya
Komissiyası ilə əməkdaşlıq prosesinin davam etməsinə rəğmən 14 may 2013-cü ildə azərbaycan
Parlamenti Azərbaycanın Cinayət və İnzibati Xətalar Məcəllələrinə internetdə diffamasiya və
təhqirə görə cinayət məsuliyyəti müəyyən edən dəyişikliklər etdi.
7
Yeni müddəalara əsaslanan
4
Paraqraf 117,
http://www.venice.coe.int/webforms/documents/?pdf=CDL-AD(2013)024-e
5
Həmin yerdə 3, paraqraf 120
6
Vətəndaş cəmiyyəti və ATƏT-in Bakı Ofisi tərəfindən hazırlannış və Prezident Administrasiyasına nəzərdən
keçirilməsi üçün təqdim edilmiş diffamasiya haqqında qanun layihəsinə diffamasiyanın dekriminalladırılması
müddəası da daxil idi
http://www.mediarights.az/docs/pa_defamatIon_law_eng.pdf
7
Nazirlər Komitəsinin 6 iyun 2013 qərarı
2013
https://wcd.coe.int/ViewDoc.jsp?Ref=CM/Del/OJ/DH(2013)1172/4&Language=lanFrench&Ver=original
&Site=&BackColorInternet=B9BDEE&BackColorIntranet=FFCD4F&BackColorLogged=FFC679
ilk hökm artıq 2013-cü ilin iyulunda çıxarılıb, lakin sonradan Appelyasiya məhkəməsi hökmü
ləğv edərək təqsirləndirilən şəxsə bəraət verib.
8
Venesiya Komissiyasının rəyində qeyd olunduğu kimi, "hakimiyyətin Venesiya Komissiyası ilə
əməkdaşlıq şəraitində diffamasiyanın dekriminallaşdırılması istiqamətində işləmək öhdəliyini
dəfələrlə bəyan etməsinə baxmayaraq, diffamasiyaya görə tətbiq olunan ağır cinayət
sanksiyalarının, o cümlədən azadlıq məhrum etmə cəzasının hələ də qalması Komissiyanı
narahat edir."
9
Biz, buna görə də milli qanunvericiliyin Konvensiya standartlarına uyğunlaşdırılmasını
təmin etmək istiqamətində hökumətin atdığı addımları yetərsiz hesab edirik. Biz, sizdən
Azərbaycan hökumətini Venesiya Komissiyası ilə dialoqu davam etdirməyə və diffamasiya
ilə bağlı yeni qanun qəbul etməzdən əvvəl Komissiyanın tövsiyələrini nəzərə almağa
çağırmağınızı xahiş edirik.
3. Azərbaycan hakimiyyəti hal-hazırda Məhkəmənin presedent hüququna uyğun olaraq
diffamasiyaya görə, xüsusilə də, zorakılıq və nifrət çağırışı olmadıqda, həbs cəzasının
tətbiqi üzrə de-fakto moratorium olduğunu təsdiqləyə bilərmi?
Biz, 2011-2013-cü illərdə diffamasiyaya görə azadlıqdan məhrum etmə cəzasının verilməməsi
faktını yüksək qiymətləndiririk. Lakin bildirmək istərdik ki, qeyri-rəsmi moratorium olmasına
baxmayaraq, yüksək vəzifəli dövlət məmurlarının tənqidçilərə qarşı cinayət diffamasiya
ittihamları irəli sürməsi praktikası mediaya böyük mənfi təsir göstərib. Təkcə 2013-cü ildə
mediaya qarşı aşağıdakı cinayət məsuliyyətinə cəlb olunma və həbs iddiası irəli sürülüb:
Daxili İşlər Naziri Ramil Usubov və Fövqəladə Hallar Naziri Kəmaləddin Heydərov əsas
müxalifət qəzeti olan "Azadığ"ın baş redaktoru Qənimət Zahidin həbsi iddiası ilə
məhkəməyə müraciət edib; iddialar qəzetdə iki nazir arasında mübahisə haqqında yazının
dərc olunmasından sonra irəli sürülüb. Beynəlxalq təşkilatlar və beynəlxalq
ictimaiyyətdən bu işə böyük reaksiya göstərilib. Müəllifin üzr istəməsindən sonra,
nazirlər öz iddialarını geri götürüb.
İmişli rayon icra başçısı Vilyam Hacıyev "Gündəm Xəbər" qəzetinin baş redaktoru
Nəsimi Şərəfxanlının və Bakı Dövlət Universitetinin bir qrup heyətinin dəstəyi ilə bir
direktor "Hüriyyət" qəzetinin redaktoru Anar Həsənlinin böhtan və təhqir maddələri
ilə həbsini tələb edib. İşə sonradan xitam verilib.
Biz, internet də daxil olmaqla təhqiredici fikirlərdən müdafiə və şəxsi həyatı müdafiənin
əhəmiyyətini başa düşürük. Lakin, biz ondan narahatıq ki, praktikada bu cür qanunvericilik
müddəaları ən çox Azərbaycan hökumətinə münasibətdə tənqidi mövqe tutan jurnalistlərə,
bloggerlərə və sosial media fəallarına qarşı həddən artıq istifadə olunur.
Nazirlər Komitəsinə məktubunda qeyd olunduğu kimi, Azərbaycan hökumətininyuxarıda
qeyd olunan məqsədlər üçün cinayət diffamasiyasının ləğvi niyyətində olmadığını nəzərə
alaraq, sizdən, Azərbaycan hökumətini onlayn diffamasiya daxil olmaqla, diffamasiyaya
görə azadlıqdan məhrum etmə cəzasını Cinayət Məcəlləsindən çıxarmağa çağırmağınızı
xahiş edirik.
8
30 iyul 2013 cü ildə Facebook istifadəçisi Mikayıl Talıbov sosial şəbəkədə paylaşdığı “Accessbank- Haqsızbank”
(“Accessbank-Unfairbank”) şərhlərinə görə Cinayət Məcəlləsinin 147.1 maddəsi (böhtan atma) ilə 1 il müddətinə
ictimai əməyə məhkum olunmuşdu. Facebook səhifəsi Talıbov işdən azad edildikdən sonra bankın fəaliyyətini
tənqid etmək üçün yaradılmışdı. Media Hüququ İnstitutunun iş ilə bağlı
bəyanatı,
http://www.mediarights.az/index.php?lngs=eng&id=79.
1 yanvar 2014 cü ildə Rayon Məhkəməsi
Appelyasiya Məhkəməsi tərəfindən göndərilmiş işi bir daha nəzərdən keçirmiş və son qərar olaraq müttəhimə bəraət
qazandırmışdı.
9
Həmin yerdə 3, paraqraf 119
4. Fərdi və cinayət ittihamı proseduru arasında fərq nədir? Məsələn, sanksiya tətbiqində
fərq varmı? Fərdi ittiham da həbs cəzası ilə nəticələnə bilərmi?
Milli qanunvericiliyə əsasən, diffamasiya üzrə cinayət ittihamları ilə iddia yalnız fərdi ittiham
proseduruna uyğun olaraq irəli sürülə bilər. Başqa sözlə, belə bir iddia yalnız zərərçəkən
tərəfindən irəli sürülə bilər. Prezidentin və ya dövlət bayrağının təhqiri və nifrət çağırışı istisna
olmaqla, eyni ittihamlarla dövlət ittihamı irəli sürülə bilməz.
Mülki işlərdə yalnız zərərçəkən olduğunu iddia edən fiziki şəxs şikayətçi ola bilər.
Cinayət Məcəlləsinin böhtan və təhqirlə bağlı maddələrinə (maddə 147 və 148) uyğun olaraq,
şəxsi ittiham proseduru həbs cəzası ilə nəticələnə bilər.
5. Komitənin sentyabrda müzakirə etdiyi işdən sonra internetlə bağlı hər hansı bir iş
olubmu?
Biz Mikayıl Talıbovun Facebook işindəki bəraətini alqışlayırıq. 2013-cü ilin əvvəlində Talıbov,
Accesbankın keçmiş işçisi özünün Facebook səhifəsində bank haqqında tənqidi informasiya
yaydığına görə məhkəmə onu diffamasiya ittiham əsasında təqsirli bilib. Talıbov aylıq əmək
haqqının 20 faizi tutulmaqla 1 il ictimai iş cəzası alıb. 2013-cü ildə Şirvan Appellyasiya
Məhkəməsinin işi Astara Rayon Məhkəməsinə göndərməsindən sonra 24 yanvar 2014-cü ildə
təkrar baxışda müttəhimə bəraət verilib.
Daha öncə Talıbov AccessBank Qapalı Səhmdar Cəmiyyətində çalışıb. O, bankda işdən azad
edilməsini qeyri qanuni hesab edib, müvafiq orqanlara şikayət etmiş və bankın fəaliyyətini sərt
şəkildə tənqid etdiyi Accessbank-Haqqsizbank (Accessbank-Unfairbank) Facebook səhifəsini
yaradıb. Bank səhifənin böhtan xarakterli olduğunu bildirərək Talıbovun məhkəməyə cəlb
olunmasını tələb edib. Astara Rayon Məhkəməsi iddianı müstəntiqin Facebook səhifəsindən
götürdüyü mətn əsasında araşdırıb və Məhkəmə şərhdəki ifadənin böhtan xarakterli olduğu
qənaətinə gəlib. "Accessbank-Haqqsizbank (Accessbank-Unfairbank)", "Azərbaycanlılar
tərəfindən qazanılmış pullarla Azərbaycana qarşı", "Accessbank siyasi gərginliyə töhfə verir"
insanları hökumətdən narazı salır", "bank 50 min dəyər depozitinə görə 5min rüşvət alır" və
digər oxşar ifadələr. Bank Talıbovu təqsirli hesab edərək onu aylıq gəlirinin 20 faizinin tutulması
ilə bir il ictimai işlə cəzalandırıb. Məhkəmə həmçinin Talıbovun Facebook da yazdıqlarını təkzib
etməsini də tələb edib.
Lakin biz 2013-cü ilin mayında Cinayət Məcəlləsinin 147 və 148-ci maddələri ilə böhtan və
təhqirə görə nəzərdə tutulan cinayət cəzalarının internetdə yayılan məzmuna şamil
olunmasından narahatlığımızı bildiririk. Mikayıl Talıbovun işi bu müddıaların tətbiq
olunduğu ilk iş idi. Biz qəti şəkildə hesab edirik ki, bu cür müddəaların mövcudluğu və
internetdə tənqidə görə həbs ehtimalı öz fikrini ifadə edən tənqidçi şəxslərin fəaliyyətinə
mənfi təsir göstərir, buna görə də ləğv olunmalıdır.
6. Jurnalistlərin və bloqqerlərin jurnalistika fəaliyyıti ilə bağli olmayan şübhəli
ittihamlarla həbs olunması
Media Hüququ İnstitutu daha öncədə Nazirlər Komitəsini həbs olunmuş və ya azadlıqdan
məhrum olunmuş jurnalist və bloqqerlərin işi haqqında 2013-cü il məlumatında və 2013-cü ilin
dekabr ayında Nazirlər Komitəsinin nümayəndəliyinə Komitənin insan hüquqları iclasından
əvvəl yenilənmiş muraciətində məlumatlandırıb. Bunun müqabilində Azərbaycan Hökuməti
Nazirlər Komitəsinin səhifəsində yayımlanan Media Hüququ İnstitunun 2013-cü il məlumatında
göstərilmiş səkkiz jurnalist və bloqqerin işinə istinad edir. Nazirlər Komitəsinin 2013-cü il
dekabr ayı iclasına qədər Azərbaycanda jurnalist və bloqqerlərə qarşı saxta ittihamla 4 əlavə iş
də açılıb ki, bunlar da QHT müraciətinə əlavə edilib. Daha bir cinayət işi 2014 cü il yanvarında
açılıb.
Hal-hazırda 15 jurnalist və bloqqeronların tənqidlərinə əvəz olaraq jurnalistika fəaliyyəti ilə
bağlı olmayan şübhəli ittihamlarla həbsdədir. Jurnalistlərə, bloggerlərə və digər tənqidi
yanaşanlara qarşı saxta xuliqanlıq, rüşvətxorluq, vergidən yayınma, silah daşıma, ixtişaş törətmə
ittihamları irəli sürülür. (zəhmət olmasa müraciətin sonunda işlərin tam siyahısına baxın).
Avropa Şurası İnsan Hüquqları üzrə Komissarı Nils Muizniesk özünün 2013-cü il Azərbaycana
səfəri hesabatında jurnalistlərin və digər tənqidi munasibətli insanlara qarşı düşünülmüş cinayət
işlərində və ədalətsizlikdə açıq aydın intensivləşmə ilə bağlı ciddi narazılığını bildirmişdi.
10
Buna cavabında AH nifrət çağırışları və zorakılığa təhrik ittihamları ilə təqsirləndirilən Hilal
Məmmədov, Nicat Əliyev və Araz Quliyevin işlərinə xüsusilə istinad edir. Qeyd edilməlidir ki,
ilk başda hər üç jurnalist xuliqanlıq və narkotik maddə saxlama ittihamları ilə həbs olunuşdu.
Sonradan isə onlara qarşı nifrəti qızışdırma ittihamları irəli sürüldü ki, bu da onların həbsinin
yazıları ilə bağlı olması barədə ciddi narahatlıq doğurur.
AH həmçinin qeyd edir ki, Tofiq Yaqublu jurnalist və ya blogger yox, siyasi partiyanın sədr
müavinidir. Həbsinə qədər, Tofiq Yaqublu "Yeni Müsavat" qəzetinin köşə yazarı olaraq çox vaxt
hökumət siyasətinə qarşı tənqidi yazılar yazırdı. O həmçinin müxalifət partiyası olan Müsavatın
sədr müşaviridir.
Biz, sizi Azərbaycan hökumətini jurnalist və bloggerlərə qarşı bütün davam edən cinayət
işlərinə dərhal yenidən baxmağa, ədalətsiz olaraq həbs olunmuş şəxsləri azad etməyə və öz
tənqidçilərinə qarşı düşünülmüş cinayət işlərinin açılmasına son verməyə təhrik etməyə
çağırırıq.
Hörmətlə,
Rəşid HACILI, Media Hüquqları İnstitutu
Gülnarə AXUNDOVA, Hüquq müdafiəçisi
Emin HÜSEYNOV, Sədr və Direktor, Reportyorların Azadlıq və Təhlükəsizlik İnstitutu
İntiqam ƏLİYEV, Prezident, Hüquq Maarifçiliyi Cəmiyyəti
10
https://wcd.coe.int/com.instranet.InstraServlet?command=com.instranet.CmdBlobGet&InstranetImage=23434
54&SecMode=1&DocId=2050674&Usage=2
Birbaşa peşə fəaliyyəti ilə bağlı olmayan saxta ittihamlarla həbs olunmuş
jurnalist və bloqçuların siyahısı
1. Əvəz Zeynallı, “Xural” qəzetinin baş redaktoru (rüşvət almaq, vergidən yayınma və
məhkəmə qərarlarını icra etməmək ittihamları) - 9 il müddətinə azadlıqdan məhrum
edilib
Ə
vəz Zeynallı 2011-ci ilin oktyabr ayında millət vəkili Gülər Əhmədovanın şikayəti əsasında
həbs edilib. Anti-Korrupsiya İdarəsi jurnalistə Cinayət Məcəlləsinin 311.3.3 və 311.3.4-cü
maddələri (rüşvət almaq) üzrə cinayət işi açıb. Ə.Zeynallıya qarşı sonradan məhkəmə
qərarlarını icra etməməyə (Cinayət Məcəlləsi, Maddə 306) və vergidən yayınmağa (Cinayət
Məcəlləsi, Maddə 213) görə ittihamlar irəli sürülüb. Jurnalistə qarşı sürülən ittihamlar
ə
sassız idi, onu davamlı olaraq yuksək vəzifəli məmurları kəskin tənqid etdiyinə görə həbs
etmişdilər. Məhkəmə 2013-cü ilin mart ayında jurnalistə qarşı irəli sürülən ittihamları
təsdiq edərək onu 9 il müddətinə azadlıqdan məhrum edib.
2. Hilal Məmmədov, “Talışi Sədo” qəzetinin baş redaktoru (narkotik vasitələr
hazırlama, istehsal etmə, əldə etmə, saxlama, dövlətə xəyanət, milli, irqi, sosial və ya
dini nifrət və düşmənçiliyin salınması ittihamları) – 5 il müddətinə azadlıqdan
məhrum edilib
Hilal Məmmədov 21 iyun 2012-ci il tarixdənarkotik vasitələr hazırlama, istehsal etmə,
ə
ldə etmə, saxlama (Cinayət Məcəlləsi, Maddə 234.4.3) ittihamı ilə həbs edilib. İyul ayının
3-də jurnalistə qarşı dövlətə xəyanətə (Cinayət Məcəlləsi, Maddə 274) və milli, irqi, sosial
və ya dini nifrət və düşmənçiliyin salınmasına (Cinayət Məcəlləsi, Maddə 283.2.2)
görəittihamlar irəli sürülüb. 2013-cü ilin sentyabrında jurnalist 5 il müddətinə azadlıqdan
məhrum edilib.
Cənab Məmmədov həbs olunmazdan əvvəl Azərbaycanda yeganə talışdilli qəzet olan “Talışi
Sədo” qəzetinin baş redaktoru idi. Həmin qəzetin Cənab Məmmədovdan əvvəlki baş
redaktoru casusluq ittihamı ilə həbs olunmuş, 10 il müddətinə azadlıqdan məhrum edilmiş,
2009-cu ildə həbsxanada vəfat etmişdi. Cənab Məmmədov baş redaktor və fəal olaraq talış
xalqının haqları barədə ictimai çıxışlar edir, hökumətin milli azlıqlarla bağlı siyasətini
tənqid edirdi.
3. Nicat Əliyev, www.azadxeber.org saytının baş redaktoru (narkotik vasitələri
hazırlama, istehsal etmə, əldə etmə, saxlama, daşıma, göndərmə və ya satma, dini
təyinatlı ədəbiyyatı, əşyaları istehsal, idxal etmə, satma və ya yayma, hakimiyyətin
zorla ələ keçirilməsinə açıq çağırışlar etmə milli, irqi, sosial və ya dini nifrət və
düşmənçiliyin salınmasına çağırışlar ittiahmları) – 10 il müddətinə azadlıqdan
məhrum edilib
Nicat Əliyev 20 may 2012-ci il tarixdənarkotik vasitələri hazırlama, istehsal etmə, əldə
etmə, saxlama, daşıma, göndərmə və ya satma (Cinayət Məcəlləsi, Maddə 234.1) ittihamı
ilə həbs olunub. Hüquq müdafiə təşkilatları inanır ki, cənab Əliyev Eurovision Mahnı
Müsabiqəsi ilə bağlı aşırı xərcləmələr, cinsi azlıqların haqları, habelə dini məzmunlu
yazılarına görə həbs olunub. Həbs olunmasından 8 ay sonra, 2013-cü ilin yanvar ayında
N.Əliyevə qarşı daha 3 ittiham irəli sürülüb: dini təyinatlı ədəbiyyatı, əşyaları istehsal,
idxal etmə, satma və ya yayma (Cinayət Məcəlləsi, Maddə 167-2.2.1); hakimiyyətin zorla
ə
lə keçirilməsinə açıq çağırışlar etmə (Cinayət Məcəlləsi, Maddə 281.2); milli, irqi, sosial
və ya dini nifrət və düşmənçiliyin salınmasına çağırışlar (Cinayət Məcəlləsi, Maddə
283.2.3). Nicat Əliyev 2013-cü ilin dekabrında 10 il müddətinə azadlıqdan məhrum edilib.
4. Araz Quliyev, www.xeber44.com saytının redaktoru (qanunsuz olaraq odlu silah
saxlama, ictimai qaydanın pozulmasına səbəb olan hərəkətləri təşkil etmə, milli,
irqi, sosial və ya dini nifrət və düşmənçiliyin salınması, hakimiyyət nümayəndəsinə
müqavimət göstərmə, dövlət bayrağı və ya gerb barədə təhqiredici
hərəkətlərittihamları) – 8 il müddətinə azadlıqdan məhrum edilib
Araz Quliyev 2012-ci ilin sentyabrında Masallı rayonunda keçirilən folklor festivalına etiraz
etdiyi üçün xuliqanlıq ittihamı iləhəbs olunub. Dini məzmunlu yazıları ilə tanınan
jurnalistə qarşı sonradan 5 ittiham - qanunsuz olaraq odlu silah saxlama (Cinayət
Məcəlləsi (CM), Maddə 228.1); ictimai qaydanın pozulmasına səbəb olan hərəkətləri
təşkil etmə (CM, Maddə 233); milli, irqi, sosial və ya dini nifrət və düşmənçiliyin salınması
(CM, Maddə 283.1); hakimiyyət nümayəndəsinə müqavimət göstərmə (CM, Maddə 324);
dövlət bayrağı və ya gerb barədə təhqiredici hərəkətlər ittihamı irəli sürülmüşdü.
Jurnalisti 8 il müddətinə azadlıqdan məhrum edilib.
5. Fərəməz Novruzoğlu, müstəqil jurnalist (kütləvi iğtişaşlara çağırışlar etmə, dövlət
sərhədini qanunsuz keçmə ittihamları) - 4 il 6 ay müddətinə azadlıqdan məhrum
edilib
Fərəməz Novruzoğlu 2012-ci ilin aprelində, sosial mediada hökuyməti sərt tənqid edən
yazılar paylaşdıqdan, vətəndaşları etiraz aksiyalarına dəvət etdikdən sonra həbs olunub.
Jurnalist 2012-ci ilin mart ayında çap olunan “Azərbaycandan İtaliyaya göndərilən neftin
taleyi” və “Rusiyadan gələn şamlar hara gedir?” sərlövhəli məqalələrində hökuməti sərt
tənqid etmişdi. Həmin məqalələrdə dövlət büdcəsindən ayrılan külli miqdarda vəsaitlərin
mənimsənilməsindən bəhs olunurdu. Jurnalist həbs olunarkən ona qarşı hədə-qorxu yolu ilə
pul tələb etmə (Cinayət Məcəlləsinin 182-ci maddəsi) ittihamı irəli sürülüb. Sonradan
jurnalistə qarşı irəli sürülən ittihamlar dəyişib. F.Novruzoğlu kütləvi iğtişaşlara, habelə
vətəndaşlara qarşı zorakılıq etməyə çağırışlar etmədə (Cinayət Məcəlləsi, Maddə 220.2),
Azərbaycan Respublikasının dövlət sərhədini qanunsuz keçmədə (Cinayət Məcəlləsi, Maddə
318.1) ittiham edilib. F.Novruzoğlu 4 il 6 ay müddətinə azadlıqdan məhrum edilib.
6. Fuad Hüseynov, müstəqil jurnalist (xuliqanlıq ittihamı) – 6 il 6 ay müddətinə
azadlıqdan məhrum edilib
F.Hüseynov 2010-cu ilin oktyabrında - yaşadığı Ucar rayonunun yerli hüquq mühafizə
qurumlarındakı qanunsuz əməllər barədə yazıları yayıldıqdan sonra həbs olunub.
Jurnalist 2010-cu ildə Ucar rayonunun polis orqanları əməkdaşlarının narkotika və insan
alveri ilə məşğul olduğunu yazmışdı. F.Hüseynov xuliqanlıqda (Cinayət Məcəlləsi, Maddə
221.3) ittiham olunaraq 6 il 6 ay müddətinə azadlıqdan məhrum edilib.
7. Tofiq Yaqublu, “Yeni Müsavat” qəzetinin yazarı (hakimiyyət nümayəndəsinə
müqavimət, kütləvi zorakılıqların törədilməsi ittihamları) - məhkəmə prosesi
davam edir
Tofiq Yaqublu 4 fevral 2013-cü il tarixdə həbs olunub. Jurnalist 2013-cü ilin yanvar ayında
İsmayıllı rayonunda baş vermiş etiraz aksiyalarında vətəndaşları ictimai qaydanın
pozulmasına çağırışlar etməkdə ittiham olunaraq həbs edilib. Jurnalistə qarşı
ə
vvəlcəictimai qaydanın pozulması (Cinayət Məcəlləsi, Maddə 233) ittihamı irəli sürülüb.
İttihamlar sonradan dəyişdirilib - Tofiq Yaqublu hakimiyyət nümayəndəsinə
müqavimətdə (Cinayət Məcəlləsi, Maddə 315) və kütləvi zorakılıqların törədilməsində
(Cinayət Məcəlləsi, Maddə 220.1) günahlandırılır. Jurnalistin məhkəmə prosesi davam
edir.
8. İlkin Rüstəmzadə, bloqçu vəsosial şəbəkə fəalı (xuliqanlıq və ictimai əsayişin
pozulması ittihamları) – məhkəmə prosesi davam edir
“Azad Gənclik” təşkilatının üzvü İlkin Rüstəmzadə 17 may 2013-cü il tarixdə xuliqanlıq və
ictimai əsayişin pozulması ittihamı ilə həbs olunub. Bloqçunun həbsi YouTube paylaşma
şəbəkəsindəgeniş yayılan “Harlem Shake” videosunun hazırlanmasında iştirak etməsi ilə
bağlıdır. 2013-cü ilin sentyabrında bloqçuya qarşı irəli sürülən ittihamlar dəyişdirilib.
İ.Rüstəmzadə kütləvi iğtişaşların təşkilində ittiham olunur. İttihamlar təsdiqlənsə onu 12
il azadlıqdan məhrumetmə cəzası gözləyir. Məhkəmə prosesi davam edir.
9. Sərdar Əlibəyli, tanınmış jurnalist, “Psnota.com” saytının rəhbəri (silahdan
istifadə etməkləxuliqanlıq ittihamı) - 4 il müddətinə azadlıqdan məhrum edilib
Sərdar Əlibəyli 2013-cü ilin iyulunda həbs olunub. Məhkəmə 2013-cü ilin noyabrında
Sərdar Əlibəylini xuliqanlıqda (Cinayət Məcəlləsi, maddə 221.3) günahkar bilərək, onu 4 il
müddətinə azadlıqdan məhrum edib. Müdafiəçiləri Sərdar Əlibəyliyə qarşı ittihamların
qurama olduğunu, onun həbs olunmasının əsas səbəbinin sərt tənqidi yazıları olduğunu
bildirirlər. Jurnalistin təsisçisi olduğu “Psnota.com” saytı onun həbsindən sonra
faəliyyətini dayandırıb. Eyni adlı qəzetin çapından da imtina edilib.
10. Pərviz Həşimli,
www.moderator.az
saytının direktoru, “Bizim yol” qəzetinin
ə
məkdaşı, Mülki və Siyasi Hüquqlar Mərkəzinin rəhbəri (odlu silah saxlama
ittihamı) - həbsdədir, məhkəmə prosesi davam edir
Pərviz Həşimli sentyabrın 17-də Milli Təhlükəszilik Nazirliyinin əməkdaşları tərəfindən
həbs olunub. Jurnalist odlu silahın və döyüş sursatının qaçaqmalçılığı və qanunsuz olaraq
odlu silah, onun komplekt hissələrini və döyüş sursatını əldə etmə, saxlama, daşımada
ittiham olunur. Jurnalist, onun yaxınları bütün ittihamların qurama olduğunu bəyan
ediblər. Jurnalist saxlandığı təcridxanada işgəncəyə, pis rəftara məruz qalıb.
11. Rəşad Ramazanov, bloqçu (külli miqdarda narkotik maddə saxlama ittihamı) - 9
il müddətinə azadlıqdan məhrum edilib
Sosial şəbəkələrdə hökumətə yönəlik sərt tənqidi fikirləri ilə tanınan R.Ramazanov 2013-
cü ilin noyabrında narkotik maddə saxlama (Cinayət Məcəlləsi, Maddə 234.4.3) itiihamı
iləhəbs olunub. R.Ramazanovun hökumətə yönəlik çox sərt tənqidlərindən az sonra
saxlanılması ona qarşı irəli sürülən rəsmi ittihamların doğruluğunu şübhə altına salır.
Bloqçunun vəkilləri R.Ramazanova Daxili İşlər Nazirliyinin Baş Mütəşəkkil Cinayətkarlıqla
Mübarizə İdarəsində işgəncələr verildiyini, təhqiredici rəftara məruz qaldığını
açıqlayıblar. Bloqçu 9 il müddətinə azadlıqdan məhrum edİlib.
12. Əbdül Əbilov, sosial şəbəkə fəalı (narkotik maddə saxlama ittihamı) həbsdədir,
istintaq davam edir
Sosial şəbəkə fəalı, facebook şəbəkəsindəki „Yaltaqlara dur deyək!”, „Seçki saxtakarlıqları“
səhifələrinin idarəedicilərindən olan Əbdül Əbilov noyabr ayının 22-də Daxili İşlər Nazirliyinin
Baş Mütəşəkkil Cinayətkarlıqla Mübarizə İdarəsinin əməkdaşları tərəfindən həbs olunub. Həmin
idarədə saxlanılarkən bloqçunun idarə etdiyi facebook səhifələri ləğv olunub. Nərimanov
Məhkəməsində barəsində 3 ay müddətinə həbs qətiimkan tədbiri seçilib. Əbdül Əbilova qarşı
narkotik maddə saxlama (Cinayət Məcəlləsi, Maddə 234.4.3) itiihamı irəli sürülüb. Bloqçunun
istintaqı davam edir.
13. Ömər Məmmədov, bloqçu (narkotik maddə saxlama ittihamı) - həbsdədir,
istintaqı davam edir
Ömər Məmmədov facebook şəbəkəsində çox populyar olan, hökuməti və onun ayrı-ayrı
fiqurlarını sərt tənqid edən “AZ TV-dən seçmələr” səhifəsinin administratorlarından biri olub.
Ö.Məmmədov 6 fevral 2014-cü il tarixdə narkotik maddə saxlama ittihamı ilə həbs olunub.
İstintaqı davam edir.
14-15. Məmməd Əzizov və Bəxtiyar Quliyev, sosial şəbəkə fəalları. Həbslərinə qədər
Facebookda geniş tanınan tənqidçi-satirik “Heydər Əliyev adına səhifə”nin administratorları
olublar. Bloqçular kütləvi iğtişaşları təşkil etmə və ya belə iğtişaşlarda iştirak etmədə, qanunsuz
olaraq narkotik vasitələri əldə etmə, saxlama və ya satmada, qanunsuz olaraq silah, partlayıcı
maddələr və qurğular əldə etmə, saxlama, daşıma və gəzdirmə ittihamları ilə həbsə atılıblar.
Dostları ilə paylaş: |