Univerzitet u Beogradu Fakultet političkih nauka
Yüklə 31,48 Kb. Pdf görüntüsü
|
| Stefan Radojković 1
Fakultet političkih nauka Evropa dugog 20. veka – slučaj Jugoslavije Mari Žanin-Čalić, Istorija
, Clio,
Beograd, 2013. D elo nemačke istoričarke, Mari Žanin-Čalić, bavi se jugoslovenskom idejom, otelotvorenjem te ideje, njenim tra- janjem, turbulentnim krajem i posle- dicama raspada Jugoslavije – mani- festacije ideje koja svoje korene vuče od Berlinskog kongresa 1878. godine, a čiji uticaj se oseća i danas, na počet- ku XXI veka. Bez namere da kritikuje Hobsbauma, čiju čuvenu periodizaci- ju na dugi XIX i kratki XX vek ne treba dodatno predstavljati, autorka poku- šava da kroz analizu četiri duga struk- turalna procesa – nacionalno pitanje, socioekonomsku (ne)razvijenost, re- gionalne razlike i Jugoslaviju u svet- skim okvirima – koji nadilaze pome- nutu periodizaciju, ponudi sintezu jugoslovenske istorije koja je pisana, po njenim rečima, „bez predrasuda ali ne i bez strasti“. Dnevno-politička pitanja koja danas opterećuju države-nasledni- ce Jugoslavije – Jugoslavija kao ta- mnica naroda ili istorijska greška, Jugoslavija kao diskontinuitet u okvi- ru kontinuiteta nacionalnog sazre- vanja etničkih zajednica na Balkanu, neizbežnost „večite mržnje“ i odgo- vornost za krvav raspad Jugoslavije, uloga političkih elita i / ili stranih sila u raspadu Jugoslavije – predstav- ljaju samo deo motiva za pisanje ove knjige, a tiče se pre svega laičkog au- ditorijuma koji je zainteresovan za ovu temu. Što se tiče stručne javnosti, glavni motiv je da se ponudi alterna- tiva i kritika tzv. instant istoriografiji, koja je plod pretežno stranih autora i koja u poslednje vreme pretenduje da preuzme primat u tumačenju ove kompleksne teme. Autorka, Mari Žanin-Čalić, bavi se u svom profesionalnom radu pre svega društvenom istorijom, s ak- centom na Balkan ali i evropsku po- litiku prema Balkanu. Ovo dolazi do značaja kada se uzme u obzir da je ova knjiga nastala u okviru projekta
i da je sama struktura knjige koncipirana tako da prati Jugoslaviju kroz dva okvi- ra – jedan uži, regionalni i lokalni, drugi širi, evropski i svetski. Posebnu težinu ovoj knjizi daju takozvane tačke preseka, u kojima se daju ana- lize društveno-političkih procesa u 1 Email: stefan.radojkovic@hotmail.com PRIK AZI Evropi i Jugoslaviji radi njihovog po- ređenja. Za to su uzeta četiri ključna vremenska perioda kao referentne tačke – vreme oko 1900. godine, sre- dina dvadesetih godina XX veka, pe- riod Drugog svetskog rata, šezdesete godine XX veka i vreme posle 1990. godine. Opravdanje za ovakav pri- stup leži u činjenici da je Balkan deo Evrope i sveta, te da su globalna de- šavanja u svetu imala izuzetno veliki uticaj na Balkan i obrnuto. Ispravno shvativši komplek- snost teme, njenu težinu u današnjoj političkoj situaciji na Balkanu i u Evropi – naročito kada se uzme u ob- zir da se bliži obeležavanje stogodiš- njice Prvog svetskog rata – autorka je izvanredno uočila da svako pojed- nostavljeno prikazivanje Jugoslavije ne može ponuditi konstruktivne odgovore na pitanja koja optereću- ju region danas, niti dati objektivnu sliku o istoriji Jugoslavije. Zbog toga je i struktura same knjige koncipira- na hronološki, kada se radi o istoriji Jugoslavije, ali i dijahrono-sinhrono kada se porede procesi koji su zahva- tili Evropu i Jugoslaviju. Hronološki gledano, knjiga po- kriva period od 1878. godine do danas i po tom principu podeljena je na šest poglavlja, ne računaju- ći uvod, predgovor, završno razma- tranje i dodatak. Prvi deo se odnosi na period od 1878. do 1918. godine kada je došlo do rađanja južnoslo- venske ideje i pokreta kao odgovora na okruženje u kome su se stvarali nacionalni identiteti južnosloven- skih naroda. Za tačku preseka uzeta je 1900. godina gde se porede proce- si stvaranja nacionalnih identiteta južnoslovenskih i ostalih evropskih naroda. Drugo poglavlje obuhvata peri- od kraljevine Jugoslavije (1918– 1941), a tri potpoglavlja obuhvata- ju dva perioda (od 1918. do 1929. i od 1929. do 1941. godine) i jednu tačku preseka koja se bavi dvadese- tim godinama XX veka, kada dolazi do sudara modernizacije i tradicio- nalnog života kako u Evropi, tako i na Balkanu. Doduše, na Balkanu sa određenim vremenskim kašnjenjem u odnosu na Evropu. Sledeće poglav- lje bavi se Drugim svetskim ratom i neizbežnim pitanjima okupacije, kolaboracije i otpora koja optere- ćuju danas podjednako balkanske i evropske zemlje. Iako daje pojedine informacije o primerima kolaboraci- je i otpora, akcenat ovog poglavlja je pre svega na glavnoj odlici ovog rata – njegovog totalnog karaktera – bez čijeg razumevanja se ne može pra- vilno shvatiti, i danas vrlo delikatna, tema o kolaboraciji, tj. otporu. Četvrto i peto poglavlje obuhva- taju period republike Jugoslavije, s tim da četvrto poglavlje opisuje vre- me od 1943. godine, kada počinje proces konsolidacije komunističke vladavine u Jugoslaviji, do 1980. i smrti Josipa Broza Tita. Procesi koji su obeležili ovaj period, i koji su uzeti kao referentna tačka za poređenje sa ostatkom Evrope, prelazak sa agrar- nog u industrijsko društvo, glavna su odlika šezdesetih godina XX veka u Jugoslaviji. Naravno, ovaj proces je u Evropi uveliko bio prisutan u na- značenom periodu. Peti deo analizi- ra krizu socijalističke moderne i ano- miju koja je zahvatila jugoslovensko 112 PRIK A ZI društvo osamdesetih godina, a koji su nagoveštavali kraj Jugoslavije. Šesto, ujedno i poslednje po- glavlje bavi se finalnom dezintegra- cijom Jugoslavije u periodu od 1991. do 1995. godine, kao i posledicama koje je ono ostavilo na društvima koja se smatraju naslednicima ove zemlje. Tačku preseka ovde čini za- pravo analiza sveta posle 1990. godi- ne, dakle nakon završetka Hladnog rata, kada dolazi do prestanka bipo- larnosti sveta i kada proces industri- jalizacije biva zamenjen razvojem tržišta usluga. Ispostaviće se da na- rodi Jugoslavije nisu shvatili koliko se svet promenio oko njih i koliko ih hronično kašnjenje za svetom čini ranjivim ali i povezanim i zavisnim od globalnog okruženja. Ovo je i da- nas jedna od glavnih odlika, bolje reći boljka, društava koja su nasledila Jugoslaviju. Zajednica južnoslovenskih na- roda kao istorijska pojava XX veka, kako je to prikazala Mari Žanin-Čalić, ne može biti objašnjena bez da se hronološki zagazi u vreme koje čini poslednje decenije XIX veka, niti da se pravilno razume ako se ne uzmu u obzir četiri duga strukturalna proce- sa sagledana iz dve perspektive – lo- kalne i globalne. Iako ova knjiga neće ponuditi jednostavne odgovore, ko- jima su ljudi skloni, na kompleksna pitanja, pružiće čitaocu odmerenu i vešto skrojenu istoriju Jugoslavije koja će dati laičkoj i stručnoj javno- sti objektivni uvid u ovu izuzetno za- nimljivu temu, ali i vrednosni okvir kada je reč o mnogobrojnoj literaturi koja je napisana o Jugoslaviji, a naro- čito o njenom raspadu. Andrijana Jovanović 2
Urbana
politikologija Snežana Đorđević, Savremene urbane studije – Preduzetnički, kreativni, demokratski gradovi , Fakultet političkih nauka i Čigoja štampa, Beograd, 2012. I zučavanje fenomenologije gra- dova-metropola danas dobi- ja novu dimenziju, posebno sa stanovišta gradova kao administra- tivnih, političkih, kulturnih i eko- nomskih centara modernog doba. Urbana politikologija i ekistika da- nas predstavljaju značajne discipli- ne koje treba da istraže i prikažu kre- tanje i razvoj gradova u interakciji sa nekoliko ključnih faktora: antropo- loškim, ekološkim, ali posebno po- litičkim, ekonomskim i kulturnim. Prema predviđanjima Ujedinjenih nacija, 2025. godine 61% svetskog stanovništva će živeti u gradovima, a u razvijenim zemljama taj proce- nat danas iznosi već oko 80%. Veliki gradovi kao višemilionska naselja danas predstavljaju središta druš- tvenog života i indikatore napret- ka pojedinih društava, i imaju po- sebnu odgovornost za upravljanje 2 Email: andrijana.jovanovic@fpn.bg.ac.rs 113 PRIK A ZI Yüklə 31,48 Kb. Dostları ilə paylaş:
|