Uluslararasi siyasal iKTİsat



Yüklə 19,32 Kb.
tarix23.09.2018
ölçüsü19,32 Kb.
#70202

ULUSLARARASI SİYASAL İKTİSAT

Uluslararası siyasal iktisat (USİ/International Political Economy –IPE), 1971’de ABD’nin Bretton Woods Sisteminden çıkacağını açıklaması ve 1973 Petrol Krizi ile teoricilerin dikkatlerinin iktisat ve siyasal iktisada yoğunlaşmasıyla önem kazanmıştır ancak daha önceden de kullanılmaktadır. USİ uzmanları, kendilerinden önceki teoricilerin hukuk, siyaset ve diplomasi tarihi konularına fazlasıyla yoğunlaştıklarını; klasik iktisatçıların da teori yerine iktisat tarihi üzerine çalıştıklarını iddia ederler.



Temel Unsurlar: Uluslararası Siyasal İktisat, siyasal ve ekonomik analizlerin bir karmasıdır. Bu durumda da Batılı toplum bilimlerinin temel analiz birimi olarak ulus-devleti almasını uygun bulmaz ve uluslararası sistemin önemini vurgularlar. Ancak, USİ de yine Konstrüktivizm gibi bir genel teoriden çok bir ontoloji olduğundan, üç ana yaklaşım tarafından yönlendirilir.

USİ Türleri: Uluslararası Siyasal İktisat, üç ana gruba ayrılır. Bunlar, 1) Merkantilist USİ, 2) Ekonomik Liberal USİ ve 3) Marksist USİ’dir.

  1. Merkantilist USİ, Realizme dayanır. Buna göre, siyaset iktisada hükmeder ve iktisat devletin gücünün bir parçası olarak kabul edilir. Uluslararası Pazar ulusal çıkarlar tarafından yönlendirilir. Her devlet diğer devletlerden bağımsız bir iktisat politikası oluşturmalı ve her ülkenin kendi ürünleri pazarında yer almalıdır, çünkü bir üründe başka bir ülkeye bağımlılık demek kendi ülkenizin zayıflaması demektir. Devletin güvenliği ve devamlılığı mutlaka kârdan önce düşünülmelidir. Merkantilist USİ, Uluslararası iktisadi ortamı bir sıfır-sonuçlu oyun olarak görür, yani bir kazanan varsa mutlaka bir kaybeden de olmalıdır. Robert Gilpin’e göre, devletler arasında iki tür rekabet vardır. Eğer bir devlet kendi ulusal çıkarları için ekonomik çıkarlarını gözetiyorsa buna selim/savunmacı merkantilizm denilir. Eğer bir ülke diğer ülkelerin kaynaklarını sömürerek yayılmacı bir strateji izliyorsa da buna habis/saldırgan merkantilizm denilir.

  2. Ekonomik Liberal USİ, Liberalizme dayanır ve piyasaların toplum hayatındaki yerine odaklanır. Liberaller pazarın herkesin kazancını arttıracağına ve liberal ekonomi prensiplerine dayanan iktisadi etkileşimlerin bireylerden şirketlere, uluslararası örgütlerden devletlere herkese faydalı olacağına inanırlar. Birey seviyesinden küresel seviyeye kadar iktisat bir işbirliği ve karşılıklı kazanç ortamı yaratır inancındadırlar. Ekonomik Liberaller, David Ricardo’nun Karşılıklı Avantaj Teorisini kabul ederler ve her ülkenin kendi en iyi ürettiği mamulleri pazara sunması gerektiğini belirtirler. Bu çerçevede, hem üretici hem tüketici olarak birey en önemli aktördür. İktisat, herkesin bir arada kazançlı çıkabileceği bir artı-sonuçlu oyundur ve insanlığın ilerlemesi serbest pazar ekonomisinin sürekli gelişmesi ve genişlemesi ile mümkün olacaktır.

  3. Marksist USİ, iki türe ayrılır. Klasik Marxistler, uluslararası iktisadı sürekli bir sınıf mücadelesi olarak görürler. Egemen Burjuvazi ile ezilen Proleterya arasındaki rekabette Küçük Burjuvazi (orta sınıf) hatalı olarak Burjuvaziden yana olmaktan vaz geçtiği zaman onların da yardımıyla tek tek ülkelerde ve sonunda da küresel olarak bir Proleter devrim olacak ve çeşitli Sosyalizm aşamaları sonrasında Komünizme ulaşılacaktır.

Immanuel Wallerstein, Henrique Cardoso ve Andre Gunder Frank gibi araştırmacılar, Dünya Sistemi Analizi yapmaktadır. Bu Neo-Marxist yaklaşıma göre ise, dünya üç tür ülkeden oluşur. Bunlar, dünyanın kaynaklarına yön veren Merkez (Core), endüstriyel anlamda gelişmemiş ve görece fakir ülkelerden oluşan Çevre, ve ikisinin ortasında yer alan Yarı-Çevre ülkeleridir. Merkez, Yarı-Çevrenin işbirliği ile Çevre’yi kontrol etmekte ve bu sayede zenginleşmeye devam etmektedir.


Yüklə 19,32 Kb.

Dostları ilə paylaş:




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©www.genderi.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

    Ana səhifə