Turkish Studies International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic Volume 6/3 Summer 2011, p. 1925-1949 turkey
Yüklə 0,53 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Anahtar Kelimeler
- Gülten Dayıoğlu
- Uçan Motor
- Yaşanmış Hayvan Öyküleri 1-2
| Turkish Studies - International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic Volume 6/3 Summer 2011, p.1925-1949 TURKEY GÜLTEN DAYIOĞLU’NUN ÇOCUK ÖYKÜLERİNİN “HİKÂYE HARİTASI” YÖNTEMİNE GÖRE İNCELENMESİ VE GENEL BİR DEĞERLENDİRME 1 Bekir GÖKÇE * Nesrin SİS
ÖZET Öykü, çocuğa okumayı sevdiren edebî metinlerden biridir. Okuma yoluyla kurulan bu ilişki, çocuğu yaşam boyu etkiler. Bu durum, araştırmacıların dikkatini çekmiş; öykü üzerine yapılan incelemeler birçok bilimsel araştırmanın konusu olmuştur. Bu çalışmada; çocuk edebiyatının önde gelen yazarlarından Gülten Dayıoğlu’nun çocuklar için yazdığı 12 öykü kitabında bulunan 67 öykü değerlendirilmiştir. Ancak çalışmanın kapsamı içinde her öykü kitabına ad olan toplam 12 öykü, metin öğretiminde kullanılan “hikâye haritası” yöntemine göre çözümlenmiştir. Öykülerin çözümlenmesinde kullanılan hikâye haritası yönteminin dört temel dil becerisinin (dinleme, konuşma, okuma, yazma) gelişiminde önemli bir rol oynadığı sonucuna ulaşılmıştır. Anahtar Kelimeler: Çocuk edebiyatı, öykü, hikâye haritası.
ACCORDING TO THE "STORY MAP" AND A GENERAL EVALUATION
The story is one of the literary products, making the taste of reading at the children. However, it is important that the relationship constituted by reading influence the life of the child. This case get attention of researchers and studies on the stories and become the subject of several scientific research. In this study, it considered 67 stories found in Gulten Dayıoglu’s 12 story books who is one of the leading writers of children literature. And it analyzed, by the method of “story map” used for the apprehension of text, 12 stories that are named of 12 story book of Dayıoglu. It concluded then that the method of the story map account plays an important role in the development of four basic language skills (listening, speaking, reading, writing).
1 Bu çalışma, İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Türkçe Eğitimi Ana Bilim Dalında Yrd. Doç Dr. Nesrin Sis’in danışmanlığında 2008 yılında tamamlanan “Gülten Dayıoğlu’nun Çocuk Öykülerinde Değer Eğitimi ve Öykülerin Türkçeye Katkısı” adlı yüksek lisans çalışmasından yararlanılarak oluşturulmuştur.
* Türkçe Öğretmeni MEB. El-mek: bekir198144@gmail.com
Yrd. Doç. Dr., İnönü Üniv., Eğitim Fakültesi Türkçe Eğitimi. 1926 Bekir GÖKÇE
Çocuk edebiyatı; çeĢitli tartıĢmalarla geliĢmiĢ, günümüze dek gelmiĢtir. Okuyucusu yalnızca çocuk olan yapıtların yazılması düĢüncesi daha yenidir; ama hedef kitlesi çocuk olan bir duyarlık geliĢerek devam etmektedir. Çocuk edebiyatı; geliĢme ve yetiĢme dönemindeki çocukların temel dil becerilerine (anlama ve anlatma), hayal, duygu ve düĢünce evrenine seslenen, yaĢamını zenginleĢtiren, onlarda “güzellik” duygusu uyandıran sözlü ve yazılı ürünlerin genel adıdır. Çocuk merkezli düĢünceyle yola çıkan çocuk edebiyatının temel kaygısı çocuğa göreliktir. Bu çalıĢmada Gülten Dayıoğlu tarafından çoğu 1970 ve 1980‟li, bazıları da 1990‟lı yıllarda Milliyet Çocuk Dergisi‟nde yayımlanmak amacıyla 8-10 yaĢ çocukları için yazılan, Altın Kitaplar Yayınlarından çıkan Gelincik Dizisini oluĢturan Uçan Motor (1965), Şenlik Günü (1983), Kır Gezisi (1983), Azat Kuşu (1984), Deli Bey (1984), Sıcak Ekmek (1984), Uçurtma (1984), Kumluktaki
(1991) adlarını taĢıyan 12 öykü kitabında yer alan 67 öykü değerlendirilmiĢtir. Ancak çalıĢmanın kapsamı içinde her öykü kitabına ad olan toplam 12 öykü, metin öğretiminde kullanılan “hikâye haritası” yöntemine göre çözümlenmiĢtir. Hikâye haritası; metnin dekor, ana ve yardımcı karakterler, baĢlatıcı olay, problem, problemi çözüm giriĢimleri, sonuç, ana fikir ve tepki olmak üzere sekiz elementin yardımıyla daha iyi anlaĢılmasını ve hatırlanmasını sağlayan zihinsel bir Ģema ya da yapıdır. Bu yöntemde adı geçen dekor, bir tiyatro terimi olmasına karĢılık, burada, metnin sınıf ortamında canlandırılması dikkate alınarak zaman ve mekân ögelerini karĢılamaktadır. Karakter-tip ayrımı gözetilmeksizin, karakter kavramı ile kahraman kastedilmiĢtir. Problem ise çatıĢma anlamındadır. Esasen burada metin elementi adıyla geçen ögelerin hepsinin, tepki dıĢında, klasik metin çözümlemesinde bir yeri vardır. BaĢlatıcı olay serimi, problem (çatıĢma) ve problemi çözüm giriĢimleri düğümü, sonuç ise çözümü karĢılamaktadır. Bu bağlamda öykünün, çocuğun dil geliĢimine katkısı üzerinde durmak gerekir.
Çocuk, kitapla kurduğu iletiĢimde ilkin edilgendir. Masal ya da öykü metnini anne babasından ya da büyüklerinden dinler. Böylece dinlemenin tadına varır. Çocuk dinleme yoluyla olayları belleğinde canlandırabilir, anlama ortak olma çabası içine girer. Söz gelimi öykü metnini dinleyen bir çocuktan beklenen bazı davranıĢlar Ģöyle sıralanabilir: Anladıklarını sözle ya da yazıyla bildirme, metinle ilgili sorulara kendisine göre yanıt verme, kendisini kahramanın yerine koyma, onun fiziksel ve ruhsal özelliklerini, kiĢilik yapısını anlatma, karĢılaĢtırmalara gitme... KuĢkusuz, bu tür sorulara verilen yanıtlar, özneldir; çocuktan çocuğa değiĢiklik gösterir. Biri, yanıt verirken unutamadığı bir anısını paylaĢabilir; öteki, olayları görselleĢtirerek ya da okuduğu bir kitaptan, izlediği bir filmden yararlanabilir; bir baĢkası da görüĢ belirtmeyebilir. Bütün bunlar; çocuğun dil geliĢimiyle ilgili yeterlik, yetersizlik, anlama güçlüğü ya da yaĢının üstünde oluĢuyla ilgili olabilir. Çocuk kitapları, öncelikle hedef kitlesi olan çocuklarda “güzel”e karĢı bilinçli bir duyarlık oluĢturmalıdır. Kitapla kurduğu iletiĢimde kendi gerçekliğine yanıt bulan çocuk, okuduklarından ya da dinlediklerinden anlam ve değer üretmeye baĢlar. Okuma eylemini üretme ve yaratmayla süsleyen okuyucu, bu sağlıklı iletiĢimle kitaba ve okumaya kendiliğinden yönelir. Bu nedenle çocuk-kitap etkileĢiminde yazarın dile yatkınlığı, söz varlığı ürünleri, düĢ gücünün zenginliklerini dilin anlatım olanaklarıyla sunma becerisi özellikle üzerinde durulması gereken konulardır. Özellikle okul öncesi dönemde çocuğun dinleme becerisini kazanmasında kitapların can alıcı iĢlevleri vardır. Ġlköğretimin ilk basamağında okumaya yönelen çocuk, kendi duyarlık ve gerçekliğine seslenen, zengin içerikli kitaplar aracılığıyla okumaya ilgi duyar ve okumayı sever. Gülten Dayıoğlu Yüklə 0,53 Mb. Dostları ilə paylaş:
|