"tiqxmmi" milliy tadqiqot universitetining qarshi irrigatsiya va agrotexnologiya instituti yo’nalish: Iqtisodiyot Guruh: 332-sirtqi Fan: Qishloq xo’jaligi iqtisodiyoti Bajardi: Hayitboyev Jamshid Tekshirdi: Muhammadiyeva Dilafruz

-Ba'zi hollarda qisqa vaqt ichida katta yuklarni tashish kerak;

-Turli transport vositalari talab qilinadi;

-Tashiladigan yukning turi, hajmi va xarakteri har xil;

-Yuk tashish masofalari farq qiladi;

• Qishloq xo'jaligida transport vositalaridan foydalanishning bu xususiyatlari qishloq xo'jaligi mahsulotlari tannarxida transport xarajatlarining oshishiga olib keladi. Hisob-kitoblarga ko'ra, transport xarajatlari mahsulot tannarxining 30-40%, don tannarxining 26% va makkajo'xori narxining 15% ni tashkil qiladi.

Ayni paytda korxona xo‘jaliklarida tashilayotgan yuklarning 80 foizi avtomobil transporti, 16 foizi traktor transporti va 4 foizi yo‘lovchi tashish transportiga to‘g‘ri kelmoqda. Xo‘jaliklararo yuk tashishning asosiy qismini avtomobil transporti, xo‘jaliklararo yuk tashishning asosiy qismini traktor transporti tashkil etadi. Qishloq xoʻjaligi ishlab chiqarishida havo, suv va temir yoʻl transportidan ham foydalaniladi.

• Ayni paytda korxona xo‘jaliklarida tashilayotgan yuklarning 80 foizi avtomobil transporti, 16 foizi traktor transporti va 4 foizi yo‘lovchi tashish transportiga to‘g‘ri kelmoqda. Xo‘jaliklararo yuk tashishning asosiy qismini avtomobil transporti, xo‘jaliklararo yuk tashishning asosiy qismini traktor transporti tashkil etadi. Qishloq xoʻjaligi ishlab chiqarishida havo, suv va temir yoʻl transportidan ham foydalaniladi.

Bozor iqtisodiyoti va sog‘lom raqobat sharoitida avtotransport korxonalari o‘z mijozlari, ya’ni yuk egalarini yuklarni o‘z vaqtida va sifatli tashish va, albatta, belgilangan narxlarda tashish va boshqa ish va xizmatlardan mamnun bo‘lishiga intilishi kerak. Xo‘jalik yuritishning ma’muriy-buyruqbozlik sharoitida avtotransport xizmatlarining narxlari (tariflari) davlat tomonidan markazlashtirilgan tartibda belgilanadi va har bir avtotransport korxonasi uchun bir xilda hisoblanadi.

Natijada ko‘plab korxonalar zarar ko‘rgan. Bozor iqtisodiyotiga o‘tish munosabati bilan avtotransport korxonalari narxlarini (tariflarini) belgilash tizimiga o‘zgartirishlar kiritish zarur. Hozirgi vaqtda har bir kompaniya o'z narx siyosatini ishlab chiqadi, chunki tariflarni doimiy ravishda kuzatib borish va tahlil qilish kerak,