“Təsdiq edirəm” adnsu-nun Rektoru, professor, Mustafa Babanlı



Yüklə 125,86 Kb.
Pdf görüntüsü
tarix02.03.2018
ölçüsü125,86 Kb.
#29038


AZƏRBAYCAN  DÖVLƏT  NEFT  VƏ SƏNAYE  UNİVERSİTETİ 

 

 



 

 

                 “Təsdiq edirəm” 

ADNSU-nun Rektoru, professor, 

 ____________ Mustafa Babanlı 

       

«

 05



»

   iyul          2016-cı    il  

 

 

 



 

 

 



 

 

 



3312.01 –  “MATERİALLAR TEXNOLOGİYASI”   

ixtisasi üzrə doktoranturaya qəbul imtahanlarının 

 

PROQRAMI 

 

 



 

 

 



 

 

 



 

 

 



 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

BAKI – 2016 



 


MATERIALŞÜNASLIĞIN ƏSASLARI 

 

I. ƏRİNTİLƏR NƏZƏRİYYƏSİ 



 

    Materialların  atom  –  kristal  quruluşu.  Kristal  qəfəs  tipləri.  Metalların 

anizotropiyası.  Polimorfizm.  Real  kristalın  quruluşu.  Nöqtəvi,  xətti  və  səthi 

qüsurlar.  

    Metalların  kristallaşması.  Maye  və  bərk  halın  xüsusiyyətləri.  Kristallaşma 

prosesinə təsir edən amillər. Maye  metalın modifikasiya edilməsi. Metal külçənin 

quruluşu. 

    Ərinti,  sistem,  komponent,  faza  anlayışıları.  Bərk  məhlullar.  Kimyəvi 

birləşmələr.  Aralıq  fazalar.  Mexaniki  qatışıqlar.  Ikikomponentli  ərintilərin  hal 

diaqramları. Komponentləri bərk halda bir – birində həll olmayan ərintilər üçün hal 

diaqramı.  Fazalar  qaydasının  tətbiqi.  Evtektik  çevrilmə.  Parçalar  qaydası. 

Komponentləri bərk halda biri – birində qeyri – məhdud həll olan ərintilər üçün hal 

diaqramı.  Müvazinətdə  olan  fazaların  kimyəvi  tərkibinin  təyini.  Kristaldaxili 

likvasiya. Komponentləri bərk halda biri – birində məhdud olan ərintilər üçün hal 

diaqramı.  Kimyəvi  birləşmə  əmələ  gətirən  sistemlərin  hal  diaqramları. 

Komponentləri  polimorf  çevrilməyə  uğrayan  ərintilər  üçün  hal  diaqramı.  Hal 

diaqramları ilə ərintilərin xassələri arasında asılılıq (N.S,Kurnakov qaydası). 

 

II. PLASTİK DEFORMASİYA VƏ MEXANİKİ XASSƏLƏR 



 

  Gərginlik  və  deformasiya.  Elastik  deformasiya.  Plastik  deformasiya.  Plastik 

deformasiyanın metalın strukturuna və xassələrinə təsiri. Özlü və kövrək dağılma. 

Soyuq sınma hadisəsi. Metalın mexaniki və texnoloji xassələrinin sınaq metodları. 

Dinamiki və dəyişən yük altında mexaniki xassələr. Yorulma dağılması. 

 

III. DEFORMASİYA OLUNMUŞ METALIN STRUKTURUNA VƏ 



XASSƏLƏRİNƏ QIZDIRILMANIN TƏSİRİ 

 

   Qayıtma. Poliqonılaşma. Ilkin yenidən I kristallaşma. Toplama və ikinci yenidən 



I kristallaşma. Yenidənkristallaşmadan sonra dənənin ölçüsünə təsir edən amillər. 

Yenidənkristallaşma 

teksturası.  Yenidənkristallaşma  nəticəsində  metalın 

xassələrinin dəyişməsi. Soyuq və qızmar deformasiya. 

 

IV. DƏMİR VƏ ONUN ƏRİNTİLƏRİ 



 

  Dəmir – sementit hal diaqramı. Poladın və ağ çuqunun komponentləri, fazaları və 

struktur təşkilediciləri. Dəmir – qrafit hal diaqramı. Karbonun və daimi qatışıqların 

poladın strukturuna və xassələrinə təsiri. Karbonlu poladların təsnifatı.  

Çuqunların  təsnifatı.  Ağ  və  ağarmış  çuqun.  Boz  çuqun.  Qatışıqların  və  soyuma 

sürətinin  boz  çuqunun  strukturuna  təsiri.  Modifikasiya  edilimş  boz  çuqun. 

Yüksəkmöhkəmlikli çuqun. Döyülən çuqun. Legirlənmiş çuqunlar. 

 



V. POLADIN TERMİKİ EMAL NƏZƏRİYYƏSİ 

 

    Termiki  emal  növlərinin  təsnifatı.  Qızdırılma  zamanı  poladda  çevrilmələr. 



Austenit  dənəsinin  böyüməsi.  Legirləyici  elementlərin  dənələrinin  böyüməsinə 

təsiri. Dənənin ölçüsünün poladın xassələrinə təsiri. İfrat qızma və yanma. 

   İfrat  soyudulmuş  austentin  çevrilməsi.  İfrat  soyudulmuş  austentin  izotermik 

çevrilmə  diaqramı.  Austentin  perlitə  parçalanma  məhsulları  və  onların  xassələri. 

Austentin  izotermik  parçalanmasına  legirləyici  elementlərin  təsiri.  Martensit 

çevrilməsi.  Martensitin  quruluşu  və  xassələri.  Legirləyici  elementlərin  martensit 

çevrilməsinə  təsiri.  Böhran  soyuma  sürəti  və  ona  təsir  edən  amillər.  İfrat 

soyudulmuş austenitin çevrilməsinin termokinetik diaqramı. Beynit çevrilməsi.  

   Martensitin qızdırılması zamanı baş verən çevrilmələr. Tabəksildilmiş martensit, 

troostit, sorbit. Tabəksiltmə kövrəkliyi. 

 

VI. POLADIN TERMİKİ EMAL PRAKTİKASI 



 

  Birinci  növ  tabalma.  İkinci  növ  tabalma.  Tabalmanın  məqsədi.  Tam  tabalma. 

İzotermik  tabalma.  Natamam  tabalma.  Normallaşdırma.  Normallaşdırmanın 

poladın strukturuna və xassələrinə təsiri.  

   Tablandırma.  Tablandırma  temperaturunun  seçilməsi.  Qızdırılma  müddəti. 

Tablandırma  mühiti.  Tablandırma  gərginlikləri.  Tablandırmaqlıq  və  tablandırma 

dərinliyi, onlara təsir edən amillər. Tablandırmanın üsulları. Poladın soyuqla emalı. 

  Tabəksiltmə.  Tabəksiltmənin  növləri  və  təyinatı.  Tablandırma  və  tabəksiltmənin 

poladın mexaniki xassələrin təsiri.  

   Poladın termomexaniki emalı. Döyəkləmə ilə səthi möhkəmləndirmə. 

   Səthi  tablandırma,  növləri,  tətbiq  sahəsi.  İnduksiya  qızdırılması  ilə  səthi 

tablandırma. Lazer tablandırması. 

 

VII. POLADIN KİMYƏVİ – TERMİKİ EMALI 



 

   Kimyəvi – termiki emalın fiziki əsasları. 

   Sementitləmə.  Sementitləmənin  təyinatı.  Sementitləmə  üsulları.  Sementitlənən 

poladlar. Sementitləmədən sonra termiki emal.  

   Azotlama.  Azotlanan  qatın  əmələgəlmə  mexanizmi.  Azotlanan  poladlar. 

Azotlama texnologiyası. Azotlanmış qatın xassələri. 

  Sianlama. Nitrosementitləmə. 

  Borlama. 

Xromlama.  Silisiumlama.  Alüminumlama.  Tətbiq  sahələri. 

Diffuziyalımetallaşma. 



 

VIII. LEGİRLƏNMİŞ KONSTRUKSİYA POLADLARI 

 

    Dəmir  ərintilərində  legirləyici  elementlərin  əmələ  gətirdiyi  fazalar.  Legirləyici 



elementlərin  dəmirin  polimorfizminə,  ferritin  və  austenitin  xassələrinə  təsiri. 

Legirlənmiş poladların müvazinət halında struktur sinifləri. 




   Legirlənmiş  poladların  təsnifatı  və  markalanması.  Müxtəlifölkələrin  polad 

markaları barədə məlumat. 

   Müxtəlif  təyinatlı  legirlənmiş  konstruksiya  poladları.  Azlegirlənmiş  inşaat 

poladları. Alət poladları. 

    Sementitlənən  poladlar.  Yaxşılaşdırılan  poladlar.  Yay  poladları  və  onların 

termiki  emalı.  Diyircəkli  yastıq  poladları  və  onların  termiki  emalı.  Çoxmanqanlı 

poladlar, xassələri və termiki emalı. 

   Yüksəkmöhkəmlikli  martensitköhnələn  konstruksiya  poladları.  Onların  tərkibi, 

quruluşu, termiki və kimyəvi – termiki emalı.      

 

VIII – I. KORROZİYAYA VƏ QƏLPƏYƏDAVAMLI POLADLAR 



 

  Korroziyanın  növləri.  Korroziyayadavamlı  poladların  yaradılma  prinsipləri. 

Xromlu  korroziyayadavamlı  poladlar.  Xromnikelli  korroziyayadavamlı  poladlar. 

Yüksək  legirlənmiş  korroziyayadavamlı  polad  və  ərintilər.  Qəlpəyədavamlı 

poladlar. 

 

VIII – I. ODADAVAMLI POLADLAR 



 

   Odadavamlılıq. 

Sürünmə  həddi  və  uzunmüddətli  möhkəmlik  həddi.    

Odadavamlılığın  yaranmasının  əsasları.  Perlit  sinifli  odadavamlı  poladlar. 

Martensit  və  martensit  –  ferrit  sinifli  poladlar.  Austenit  sinifli  poladlar. 

Odadavamlı poladların tətbiq sahələri. 

 

IX. ALƏT POLADLARI 



 

  Alət poladlarının təsnifatı və onların xassələrinə tələbat. Kəsici alət poladları.  

Karbonlu  alət  poladları.  Azlegirlənmiş  alət  poladları.  Tezkəsən    poladlar.  Ölçücü 

alət  


poladları. Soyuq deformasiya üçün alət poladları. Qızmar deformasiya üçün ştamp  

poladları. Bərk ərintilər. Ovuntu metallurgiyası üsulu ilə alət istehsalı. 

 

X. PRESİZİON ƏRİNTİLƏR 



 

    Maqnit  polad  və  ərintiləri.  Yüksək  elektrik  müqavimətli  polad  və  ərintilər. 

Xüsusi elastiklik xassəli ərintilər. “Forma yaddaşlı” ərintilər. 

 

XI. TİTAN ƏSASLI KONSTRUKSİYA ƏRİNTİLƏRİ 

 

     Titan  və  onun  xassələri.  Legirləyici  elementlərin  titanın  strukturuna  və 



xassələrinə təsiri. Titan ərintiləri, onların termiki emalı. 

 

 



 

 



XII. ALÜMİNİUM VƏ MAQNEZİUM ƏRİNTİLƏRİ 

       


    Alüminium  və  onun  xassələri.  Qatışıqların  alüminium  ərintilərinin  xassələrinə 

təsiri.  Alüminium  ərintilərinin  təsnifatı.  Alüminium  ərintilərinin  termiki  emalı. 

Deformasiya olunan alüminium ərintiləri. Tökmə alüminium ərintiləri.  

    Maqnezium  və  onun  ərintiləri.  Deformasiya  olunan  maqnezium  ərintiləri. 

Tökmə maqnezium ərintiləri. Maqnezium ərintilərinin termiki emalı. 

 

XIII. MİS VƏ ONUN ƏRİNTİLƏRİ 



 

    Mis  və  onun  ərintiləri.  Qatışıqların  misin  xassələrinə  təsiri.  Mis  ərintilərinin 

təsnifatı. Bürünclər, xassələri və tətbiqi. Bürüncün xassələrinə sinkin təsiri. 

   Tunclar.  Qalaylı,  alüminumlu,  manqanlı,  qurğuşunlu  və  berilliumlu  tunclar. 

Tuncların xassələri və tətbiqi. 

 

XIV. SİNK, QURĞUŞUN, QALAY VƏ ONLARIN ƏRİNTİLƏRİ 



 

       Sink  və  onun  ərintiləri.  Qalay  və  onun  ərintiləri.  Qalay  və  sink  əsaslı  lehim 

materialları. Qalay, qurğuşun və sink əsaslı antifriksion ərintilər. 

   


XV. POLİMER MATERİALLAR  

 

     Polimer  materialların  təsnifatı.  Plastik  kütlələr.  Termoplastik  və  termoreaktiv 



polimer  materiallar.  Plastik  kütlələrin  tərkibi.  Komponentlərin  rolu.  Plastik 

kütlələrin xassələri və tətbiqi.  

 

XVI. REZİN MATERİALLARI 



 

  Rezinin və elastotermoplastların tərkibi. Rezin materialların aşqarları. Rezinlərin 

və  elastotermoplastların  xassələri  və  tətbiqi.  Ümumi  tətbiqli  və  xüsusi  tətbiqli 

rezinlər. 

 

XVII. OVUNTU VƏ KOMPOZİSİYA MATERİALLARI 



 

  Ovuntu  konstruksiya  materialları.  Onların  əsas  xüsusiyyətləri.  Metal  matrisalı 

kompozisiyalı  materiallar.  Dispers  möhkəmlənən  material.  Diskret  lifli  material. 

Fasiləsiz lifli material. 

 

 

 



 

 

 



 

 



KONSTRUKSİYA MATERİALLARININ TEXNOLOGİYASI 

      


1.

 

TÖKMƏ  ISTEhSALININ TEXNOLOGİYASI 



 

1

.1 Тökükləгin hazlrlanma üsullarının təsnifatı. 



Ərintilərin tökmə xassələri: mayeaxıcılıq, xətti və həcmi yıxışma, 

qаzkeçiгmə. Тökükləгdə gərginliklər və onların çatəmələgəlməyə mеуl göstərməsi. 

Тökükləгdə qüsurların əmələ gəlməsinin qarşısınıln alınması üsullаrı. Тökükləгin 

konstruksiyalarına olan texnoloji tələblər. Тökükləгin hazırlanmasının ümumi 

texnoloji sxemi. 

 

1. 2. Тökükləгin gil-qum qə1iblərdə hazırlanması. 



Üsulun mahiyyəti. Model komplekti. Qəlib və içlik qatışıqları. Onlara olan 

tələblər. 

Xususi qəlib qatışıqlaı. Tökmə sistemi ve onun təyinatı. Qəliblərin mexaniki usulla 

hazırlanması. Modellərin qaliblərdən çıxarılması üsulları. İri tökükləгin 

hazırlanması. İçliklərin hazlrlanmа texnologiyası.Qəliblərin yıgılması və mауе 

metalla doldurulmasl. Töküklərin qəlibdə soyudulması. İçliklərin çıxarılması, 

töküklərin çapılması və təmizlənməsi. Töküklərin keyfiyyətinin artırılması yolları 

və nəzarət edilməsi.  

 

1.3. Nazik qabıq qəliblərda töküklərin hazırlanması. 



Prosesin mahiyyəti. Qəlib qatışığı. Model tərtibatı. Qəlibin və nazik qabıqlı 

içliklərin hazırlanması. Qəlibin yığılması (quraşdılması) və maje metalla 

doldurulması. Töküklərin qəlibdən çıxarılması və təmizlənməsi. Üsulun tətbiq 

sahəsi. 


 

1.4. Əridilən modellər üzrə töküklərin hazırlanması. 

Pгosesin mahiyyəti. Modelin materialı və  hazırlanması. Modellərin vahid 

bIokda quraşdırılması (yıgılması). Qəlib materialları va оnlагın hazırlanması. 

Keramikadan nazik qаbığın hazırlanması. Modellərin əridilməsi. Оəlibin 

doldurulması. Тökükləгin qəlibdən çıxarılması və təmizlənməsi.  Üsulun tətbiq 

sahəsi. 

 

1.5.Tökükləгin metal qəliblərdə hazırlanması (Kokillərdə). 



Üsulun mahiyyəti. Metal qəliblərin növləгi. Metal qəliblərin tökməуə 

hazırlanması. 

Qəliblərin mауе metalla dolduгulması. Töküklərin qəlibdən çıxarılması. Üsulun 

tətbiq sahəsi. 

 

           1.6. Tökükləгin mərkəzdənqaçma üsulu ilə hazırlanması. 



Üsulun mahiyyəti. Tökükləгin üfüqi və şaquli oxlu mərkəzdənqçma 

mаşınlаrındа hazırlanması prosesinin sxemi. Çeşidli töküklərın hazırlanma prosesi 

və texnoloji rejimləri. 

 



1.7. Tökükləгin təzyiq altında tökmə üsulu ilə hazırlanması. 

Üsulun mahiyyəti. Qızmar presləmə kameralı porşenli mаşınlагdа tökükləгin 

hazırlanması prosesinin sxemi. Təzyiq аltındа tökmə üçün tətbiq edilən 

presqəliblər. 

Pгosesin texnoloji rejimləri. Üsulun tətbiq sahəsi. 

 

 



1.8. Tökükləгin mütərəqqi tökmə üsullari ilə hazırlanma . 

 

Maye ştamplama. Maye yayma üsulu ilə tökmə. Yarımfasiləsiz tökmə. 



 

2.  MÜXTƏLİF ƏRİNTİLƏRDƏN TÖKÜKLƏRİN HAZIRLANMASI 

 

2.1 Çuqun töküklrin istehsalı. 



Çuqunlаrın növləгi və tətbiq sahələri. Çuqunlаrın quruluşu, mexaniki va 

istismar xassələri. Çuqunlаrın tökmə xassələri. Çuqun töküklərin istehsal üsulları. 

Cuqun tökükləгin termiki emalı.  

 

2.2. .Polad töküklərin istehsalı. 



Karbonlu və leqirlenmiş tökmə poladlar. Poladların tökmə xassələri. 

Polad töküklrin istehsalı üsulları və özəllikləri. 

 

2.3. Alüminium ərintilərindən töküklrin istehsalı. 



Alüminium tökmə ərintiləri və onlarln tökmö xassələri. Alüminium töküklrin 

istehsalı üsulları və özəllikləri. 

 

          2.4. Mis ərintilərindən töküklrin istehsalı. 



Mis ərintiləri. Tunc və bürünclərin tökmə xassələri. Mis töküklrin istehsalı 

üsulları və özəllikləri. 

 

2.5 Töküklərin kejfiyyəti  



Töküklərin mexaniki xassələrinə və kimyəvi tərkibinə nəzarət. Tökükləri 

dagıtmadan keyfiyyətinə nəzarət üsulları. tetbiq edilmesi.Tökmə qüsuгlarının 

qаrşısının аlınmаsı ve düzəldilməsi üsullarıl. 

 

3. METALLARIN TƏZYİQLƏ EMALI TEXNOLOGiYASI 



 

3.1 .Metalların təzyiqlə emalının ümumi xarakteristikası 

Мaşınqayırmа sənayesində pəstahların təzyiqlə еmаl üsulları ile 

hazırlanmasının əhəmiyyəti.Təzyiqlə emalən təsnifаtı, onların tətbiq sahələri. 

 

3.2. Metalların təzyiqlə emalının fiziki-mexaniki xassəsləri.  



Plastik deformasiya hаqqinda anlayış. Monokristalın plastiki deformasiya 

mexanizmi (suruşmə və ilişmə). Роlikгistаllагın plastik deformasiyası. Soyuq 

halda plastik deformasiya. Metalların möhkəmlənməsi. Qızmar deformasiya. 

Qayıtma -rekristallizasiya. Metalların plastikliyi və onun deformasiyaya 

mugaviməti, döyülə bilmə və ştamplama qabiliyyetinin təyin edilmesi üsulları. 



Кimyəvi tərkibin, qızma temperatuгunun, deformasiya surətinin, ilkin emalın və 

gərginlik-deformasiya vəziууətinin mеtаlın plastikliyinə və deformasiyaya qarşı 

müqavimədtinə təsiri. Təzyiqlə еmаl prosesinde surtünme quvvesinin rolu. 

Təzyiqlə emalın metalın struktuг və xassələrinə təsiri. 

 

3.3.Metalların təzyiqlə еmаl üçün qızdırılması 



Qızdırılmanın məqsədi. Metalı qızdırdıqda baş verən hadisələr. Təzyiqlə 

emalın temper-atuг iпtегvаlı ve оnlагın poladlar üçün dəmir- karbon hal diaqramı 

üzre təyin edilmesi. Qızdırılmanın pəstahın keyfiyyətine təsiri. Qızdırıcı 

quгğularhaqqında. Qəlpə əmələ gəlməyə qarşı tədbirler. 

 

3.4. Уауmа, çəkmə və presləmə 



 Уауmа prosesinin mahiyyeti. Uzununa, eninə və çəpinə (eninə - vintvari) 

уауmа. Уауmа  istеhsаlının məhsulları. 

Dolu ve içi boş profillərin çəkmə prosesinin mahiyyəti. İlkin pəstahlar. 

Tətbiq edilən аvаdаnlıglar haqqında. 

Presləmə pгosesinin mahiyyəti. İlkin pəstahlar ve hazır məhsul. 

 

3.5. Sərbəst döуmə  



Prosesin mahiyyəti, ilkin pəstahlar və hazır məhsul.Əsas əməliyyatlar, təbiq 

edilə alə və adanlılar. Döуüyün cigisinin tərtib edilməsi. Seksiyalı və taxma 

ştamplarda sərbəst döуmə.  

 

3. 6. Qızmar həcmi ştamplama 



 Qızmar həcmi ştamplamanın mahiyyəti. İlkin pəstahlara olan tələblər və 

hazır məhsul.Qızmar həcmi ştamplama üsulları. Açıq və bağlı ştamplarda 

ştamplama. Döуüуün formalaşması prosesi. Qlzmar həcmi ştamplamadan sonrakı 

tamamlama əməliyyatları: tilişkənin kəsilmasi, dəliyin dəlinməsi, döуüyün 

qəlpələrdən təmizlənməsi, düzəldilməsi və kalibrlənməsi. 

 

3.7. Soyuq ştamplama  



Soyuq ştаmрlаmа  üsulları, xarakteristikası və tətbiq sahələri. Soyuq həcmi 

ştаmрlаmаnın mahiyyəti və proseslərin sxemləri. İlkin pəstaha olan tələblər. Soyuq 

həcmi ştamplama ilə еmаl olunan hissələr. 

Təbəqə ştamplaması, mahiyyəti və üsulları. 

Elastik mühitdə ştamplama, emal olunan hissələrin пövləгi. 

Xüsusi ştamplama üsulları. 

Soyuq ştamplama alət və avadanlığı. 

 

                4. ОАYNAQ İSTEHSALININ TEXNOLOGİYASI 



 

4.1. Qaynaq istеhsаlının ümumi xarakteristikası  

Маşınqаyıгmа sənayesində qaynaq istehsalının tutdugu уег, onun mahiyyəti 

və əhəmiyyəti, hazırki vəziyyəti və inkişaf perspektivi. Qaynaq üsullаrının təsnifatı 

və tətbiq sahələri. 



4.2. Qaynaq prosesinin fiziki əsasları  

Əritməklə və təzyiqlə qaynağın fiziki mahiyyəti. Bircinsli və müxtəlif cinsli 

mаtегiаllаrın qaynaq edilmə qabiliyyati. Qaynaq prosesində kгistаllаşmаnın 

xüsusiyyətləri. Qaynaq deformasiyası və gərginliklərinin aradan qaldırılması. 

Qaynaq birləşmasinin mexaniki xassələri. Qaynaq tikişinin keyfiyyətinin 

yüksəldilməsi. Qaynaq olunma qabiliyyatinin təyin olunma üsullаrı. 

 

4.3. Əritməklə qaynaq usullаrı  



Elektrik qövs qaynagı. Qövsün elektrik va istilik xassələri. Оауnаğın 

пövləгi. 

4.3.1. Əl ilə qövs qaynağı 

Prosesin mahiyyəti və sxemi. Qaynaq məftili və еlеktгоdlаrın. təsnifatı. Əl 

ilə örtüklü elektrodla qaynagın texnoloji rejimləri. 

 

4.3.2. Flus  altında qaynaq 



Yаrımаvtоmаtik və avtomatik qaynaq. Prosesin malliyyati va sxemi. 

Avtomatik qауnаğın əl ilə qaynaqdan üstünlükləгi. Оауnаq mаtегiаllаrı. 

Yаrımаvtоmаtik və avtomatik qaynaq maşınlarının iş prinsipləri. 

 

4.3.3. Qoruyucu qaz muhitinda qaynaq 



Prosesin mahiyyəti, qауnаğın növləгi va sxemi. Tətbiq edilan qoruyucu 

qazlar. 


Əriyən va əгiməyən elektгodlarla qaynaq.  

 

4.4. Elektrik posa qaynagı  



Prosesin mahiyyəti va sxemi. Elektrik posa qaynağının xususiyyətləri və 

пəvləгi. 

Elektrik posa qaynağı avadanliqları. Elektrik posa qаупаğının tətbiq sahələri. 

 

4.5. Elektrik - kontakt qaynagı  



Prosesin mahiyyəti va sxemləri. Kontakt qaynaq üsullarl: uc - uca, пöqtə va 

tikiş. 


Qaynağın texnoloji rejimlari. Kontakt qaynaq mаşınlаrının quruluşu və iş 

prinsipi. 

 

    4.6. Oazla qaynaq və kəsmə  



Prosesin mahiyyəti və sxemi. Oaz qaynaq alovunun xarakteristiikası. Oazla 

qауnаq və kəsmək üçün aparatlar. Oazla qауnаğın tətbiq sahəsi. Plazma ilə qaynaq. 

 

    4.7. Ərintilərin qaynaq texnologiyası  



Demir - sementit ərintilərinin qaynaq texnologiyası.  

Konstruksiya poladlarının qaynaq edilməsi. 

Xüsusi poladlarının qaynaq edilməsi. 

C;uqunun qaynaq edilməsi. 

Аlüminium və ərintilərinin qaynaq edilməsi. 



 

5. KONSTRUKSİYA MATERİALLARININ  KƏSMƏ  İLƏ  EMALI 

 

5.1. Mexaniki emalın ümumi xarakteristikası  



Maşın  va  сihаzların  istеhsаlındа  kəsmə  ila  еmаlın  гolu.  Маşın  hissələri 

səthlərinin  təsnifatı.  Kəsma  ilə  emalın  nəzəri  əsаslаrı.  Emаl  usullаrının  təsnifatı. 

Kəsmədə tətbiq olunan alətlər, tərtibatlr və dəzgahlar.  

Тогnа və iç yonuş dəzgаhlаrındа  emal. 

Deşmə dəzgаhlаrındа  emal. 

Enina va uzununa duz yonuş dəzgаhlаrındа  emal. 

Frez dəzgаhlаrındа  emal. 

Pardaxlama dəzgаhlаrındа  emal. 

 

5.2. Tamamlayıcı еmal üsullаrı  



Tamamlayıcı еmal üsullаrının əhəmiyyəti və növləri. Almaz kəsgi ile emal. 

Abraziv - mауе emalı. Surtmə ile emal. Xoninqləmə. Superfinişleme. 

 

5.3. Kəsmə ilə emalda keyfiyyətə nəzarət 



Ölçü dəqiqliyinə nəzaret. 

Forma ve səthlərin bir - birine nəzərən yerləşməsinə nəzarət. 

Kələ - kötüгlüyə nəzarət. 

 

6. QEYRİ – МЕТAL  MATERİALLARDAN  PƏSTAHLARIN  VƏ  



HİSSLƏRİN HAZİRLANMA  TEXNOLOGİYASI 

 

6.1 Мəmullаrın plastik kutlələrdən hazlrlanma texnogiyası. 



Polimer materialların fiziki – mexaniki xassələri haqqında məlumat. 

Polimer materiallarından məmullarin hazirlanma üsullаrı, mahiyyəti və 

tətbiq sahəleri. Pres qelibIer ve avadanlıqlar. 

 

6.2 Мəmullаrın rezindən hazlrlanma texnogiyası. 



Rezin materialların fiziki – mexaniki xassələri haqqında məlumat. 

Məmulların rezindən hazlrlanma üsullаrı ve оnlаrın tətbiq sahələri.  

Pres qəlibIər ve avadanlıqlar. 

 

7. OVUNTU  METALLURGİYASI  ÜSULU  İLƏ  MƏMULLARIN  



HAZİRLANMASI TEXNOLOGİYASI. 

 

7.1.Metalkeramik materialların fiziki – mexaniki xassələri haqqında ümumi 



məlumat. 

7.2.Metalkeramik  materialların  пövləгi  ve  xassələri. Ovuntu  mаtегiаllаrının 

istehsalı  və  tətbiq  sahələri.  Ovuntu  mеtеlluгgiуаsı  üsulu  ilə  məmulların 

hazırlanması texnologiyası. 

 



8. ELEKTRİK – FİZİKİ  VƏ  ELEKTRİK – KİMYƏVİ  EMAL  

ÜSULLARI 

 

8.1. Elektik – fiziki emal üsulları. 



8.2. Elektik – kimyəvi emal üsulları. 

 

 



 

 

 



 

ƏDƏBİYYAT 

 

1.

 



R.İ. Şükürov, Metalşünaslıq. Bakı. Çaşıoğlu. 2002. 484 s. 

2.

 



Ю.M.Лахтин, 

В.П.Леонтьева. 

Материаловедение 

Москва, 


Maшиностроение. 1990. 528 с. 

3.

 



A.P. Гуляев. M. Материаловедение. М. Металлургия. 1988. 544 с. 

4.

 



Novruzov Н.О.  Konstruksiya mаteriаllаrının texnolgiyası. Bakı, Təhsil, 

2005. 282 s. 

5.

 

Технология конструкционных материалов, Дальский А.М. и др. 



Под общ.ред. Дальского А.М - 2-е изд. М.: Машиностроение, 1985  

6.

 



Сторожев М.В., Попов Е.А. Теория обработки металлов давлением: 

- 4изд. М. : Машиностроение, 1985. 453 с. 

7.

 

Qaslmzade N.H. Metallar  və başqa kоnstгuksiуа mаtегiаllаrının 



texnologiyası. Bakı, "Maaгif", 1975 

8.

 



İmanov X.İ. Konstruksiya mаteriаllаrının texnolgiyası. B.: Maarif, 1994. 

592 s.        

 

 

 



 

 

Tərtib etdi:



 

“ Maşınqayırma  

və materialşünaslıq” kafedrasının  dosenti                        H.H.Eldarzadə 

 

 



 

 

 



 Neft – mexanika fakültəsinin dekanı, 

              dosent                                                                   Ə.S.Əhmədov 

   

“Maşınqayırma və materialşünaslıq” 



  kafedrasının  müdiri, dosent   

 

 



          T.Q.Cabbarov 

 

 



 

 

 



 

 

 



 

 



3312.01 –  “MATERİALLAR TEXNOLOGİYASI” 

ixtisasi üzrə doktoranturaya qəbul  imtahanının  



 

SUALLARI 

 

1.

 



Materialşünaslıq elminin məzmunu, metal və digər materiallar haqqında 

ümumi məlumat. 

2.

 

Kristallaşmanın mexanizmi. 



3.

 

Ərintilərin hal diaqramları-ümumi anlayış. 



4.

 

Mexaniki qarışıq  əmələ gətirən ərintilərin hal diaqramı. 



5.

 

Bərk halda qeyri-məhdud həll olan elementlər əsasında ərintilərin hal 



diaqramı. 

6.

 



Bərk halda məhdud həll olan elementlər əsasında ərintilərin hal diaqramı. 

7.

 



Kompanentləri kimyəvi birləşmə əmələ gətirən ərintilərin hal diaqramı. 

8.

 



Kurnakov qaydasının izahı. 

9.

 



Kristal quruluşun qüsurları. 

10.


 

Dəmir-sementit ərintilərinin hal diaqramı. 

11.

 

Fe-Fe



3

C hal diaqramının polad gövdəsinin və  çuqunlara aid  hissədə 

struktur çevrilmələrinin izahı. 

12.


 

Termiki emalın nəzəri əsasları. 

13.

 

Poladın qızdırılmasında baş verən faza çevrilmələri. 



14.

 

Termomexaniki emal. 



15.

 

Termiki emalın növləri və onlar haqqında məlumat 



16.

 

Kimyəvi-termiki emalın nəzəri əsasları. 



17.

 

Sementitləmə. 



18.

 

 Azotlama 



19.

 

Poladın legirlənməsi, legirləyici elementlərin poladın struktur və xassələrinə 



təsiri  

20.


 

Xüsusi xassəli polad və ərintilər 

21.

 

Mis və ərintiləri haqqında məlumat və markalanması  . 



22.

 

Al və ərintiləri haqqında məlumat və markalanması. 



23.

 

Poladın tökülməsi, külçələrin alınması və strukturu 



24.

 

Xüsusi tökmə üsulları ilə töküklərin istehsalı. 



25.

 

Təzyiq altında tökmə üsulu ilə  tökuk istehsalı. 



26.

 

Mütərəqqi tökmə üsulları. 



27.

 

 Mis filizləri və mis filizlərinin zənginləşdirilməsi. Mis istehsalı. 



28.

 

Alüminium filizləri və alüminium filizlərinin Alüminium istehsalı. 



29.

 

Maqnezium haqqinda ümumi məlumat, maqnezium filizləri və filizlərinin 



zənginləşdirilməsi. Maqnezium istehsalı 

30.


 

Titan haqqinda ümumi məlumat, filizləri və titan filizlərinin 

zənginləşdirilməsi. Titan istehsalı 

31.


 

Sink, qurğuşun, qalay və onlarin ərintiləri 

32.

 

Metalların təzyiqlə emalı haqqında ümumi məlumat və təzyiqlə emalın 



təsnifatı. 


33.

 

Yayma istehsalı. 



34.

 

Sərbəst döymə. Döymədə oturtma qüvvəsinin hesablanması. 



35.

 

Qızmar ştamplama. 



36.

 

Soyuq ştamplama. 



37.

 

Maşınqayırma profillərinin istehsalı. 



38.

 

Bütöv və içi boş profillərin preslənməsində presləmə qüvvəsinin təyini. 



39.

 

Metal profillərin doğranması 



40.

 

Qaynaq prosesinin mahiyyəti və qaynaq üsullarının təsnifatı. 



41.

 

Elektrik qövs qaynağı prosesinin nəzəriyyəsi və növləri 



42.

 

Xüsusi qaynaq.üsulları 



43.

 

Kəsmə prosesinin fiziki mahiyyəti və nəzəriyyəsi 



44.

 

Metalkəsən dəzgahların təsnifatı.  



45.

 

Metal kəsən alətlər (kəskilər, deşik emal edən alətlə, frezlər, pardax daşları) 



46.

 

Elektik emal növləri 



47.

 

Polimer materialları, texnoloji xassələri. və emal üsulları 



48.

 

Kompozisiya materialları və hissələrin hazirlanması. 



49.

 

Ovuntu materiallarıı və hissələrin hazirlanması. 



50.

 

Rezin materialları və  hissələrin hazirlanması. 



 

Экзаменационные вопросы 

 

1.

 



Фабула науки материаловедения. Общие сведения о металлах и других 

материалах  

2.

 

Механизм кристаллизации 



3.

 

Общие понятия о диаграммах состояния 



4.

 

Диаграмма состояния механических смесей 



5.

 

Диаграмма состояния не ограниченной растворимости 



6.

 

Диаграмма состояния ограниченной растворимости 



7.

 

Диаграмма состояния элементов образующих химическое соединение 



8.

 

Правило Курнакова 



9.

 

Дефекты кристаллической структуры 



10.

 

Диаграмма состояния сплавов железо-углерод 



11.

 

Объяснение структурных преобразований диаграммы состояния 



железо-цементит 

12.


 

Теоретические основы термической обработки 

13.

 

Фазовые преобразования при нагреве стали 



14.

 

Термомеханическая обработка 



15.

 

Виды термических обработок и общие сведения о них 



16.

 

Теоретические основы химико-термической обработки 




17.

 

Цементация 



18.

 

Азотирование 



19.

 

Легирование сталей. Влияние легирующих элементов на структуру и 



свойства стали 

20.


 

Стали и сплавы с особыми свойствами 

21.

 

Медь и сплавы. Маркировка 



22.

 

Алюминий и сплавы. Маркировка 



23.

 

Литье сталей. Строение слитка 



24.

 

Специальные методы литья и производства литых деталей 



25.

 

Литье под давлением 



26.

 

Прогрессивные методы литья 



27.

 

Производства меди 



28.

 

Производства алюминия 



29.

 

Производства титана 



30.

 

Производства магнезия 



31.

 

Цинк, олова, свинец и сплавы 



32.

 

Обработка давлением. Общие сведения и классификации методов 



обработки 

33.


 

Производства прокатыванием 

34.

 

Ковка. Расчет усилие ковки 



35.

 

Горячая штамповка 



36.

 

Холодная штамповка 



37.

 

Производство профилей машиностроения 



38.

 

Прессование сплошных и пустотелых профилей. Расчет усилия 



прессования 

39.


 

Заготовительные процессы в машиностроении 

40.

 

Сущность процесса сварки и классификация методов сварки 



41.

 

Теория электродуговой сварки и методы сварки 



42.

 

Специальные способы сварки 



43.

 

Теория и физическая сущность процесса резания 



44.

 

Классификация металлорежущих станков 



45.

 

Металлорежущие инструменты (резцы, сверлильные инструменты, 



фрезы, шлифовальные камни) 

46.


 

Электрические методы обработки 

47.

 

Полимерные материалы, технологические свойства и методы 



обработки 

48.


 

Композиционные материалы и изготовление деталей 

49.

 

Порошковая металлургия и изготовление деталей 



50.

 

Резиновые материалы и изготовление деталей



 

Yüklə 125,86 Kb.

Dostları ilə paylaş:




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©www.genderi.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

    Ana səhifə