Tema: Ultradawıs jáne onıń qollanıwı

Tema: Ultradawıs jáne onıń qollanıwı

Joba:
1.Ultradawıs ne?
2.Ultradawıs jáne onıń insan organizmine tásiri.
3.Ultradawıs terapiyasın qóllaw ushın kórsetpeler hám kontrendikatsiyalar.
Juwmaq
Paydalanilģan adebiyatlar

Ultradawıs ne?
Ultradawıs - chastotası 1520103 Gs den 10' Gs ge shekem bolǵan elastik terbelisler hám tolqınlar. Ol. ni tómen chastotalı (1, 5 104 Gs), orta chastotalı (105—107 Gs) hám joqarı chastotalı (107—10' Gs) Ol.ga bolıw múmkin.
Ol. terbelislerdi payda etiwde málim fizikalıq qubılıslarǵa tıykarlanıp jasalǵan Ol. nurlatkichlari qurılmalarınan paydalanıladı. Mexanik nurlatkichlarda Ol. terbelisler gaz yamasa suyıqlıq aǵımınıń mexanik energiyası esabına júz boladı. Elektromagnit nurlatkichlarning magnitostriksiya hám pyezoelektr hádiyselerine tiykarlanǵan túrleri keń tarqalǵan.
Ol. suw astı kemelerin izlewde, teńiz (okean) tereńligin aniklashda, texnologiyalıq processlerdi tezletiwde, qıyın keshetuǵın birpara ximiyalıq reaksiyalardı ámelge asıriwde, massa almasınıw, kristall ósiriw, elektroliz sıyaqlı processlerdi tezletiwde, elementlardıń fizikalıq qásiyetlerin úyreniwde, materiallar sapasın tekseriwde (qarang Defektoskopiya), elementlarǵa qayta islewde, diagnostika hám emlewde keń qollanıladı.
Ultradawıs - joqarı chastotalı ırǵaq (onıń terbelis chastotası o'nlab hám júz mińlaǵan gertsdan asadı ), elastik kúshler tásirinde suyıq, qattı materiallarda, sonıń menen birge gazsimon ortalıqta tarqala aladı.
Ultradawıs da jasalma, da tábiyiy kelip shıǵıwı bar. Sonday etip, tábiyaatda yarasalar, delfinlar, kitlar, gúbelekler, shekshekler, shekshekler, kriketlar, qus hám balıqlarning birpara túrleri ultradawıs tolqını tárepinen jaratılǵan terbelislerdi kóbeytiw hám aqıl etiw imkaniyatın beretuǵın sezim shólkemleri menen úskenelestirilgen. Bunıń járdeminde olar kosmosda, sonday-aq tunda jaqsı navigatsiya etiwleri hám aǵayınları menen ushırasıwları múmkin. Kitlar hám delfinlar maǵlıwmattı on mińlaǵan kilometr uzaqlıqqa jiberiwi múmkin. Pıshıqlar hám ıytlar da ultradawıstı alıwǵa ılayıq.
Ultradawıstıń tarqalıw tezligi hám intensivligine ol tarqalatuǵın elementtıń qásiyetleri tikkeley tásir etedi: hawa daǵı derekten uzaqlasqanda, dawıs júdá tez zaiflashadi; hám kerisinshe, suyıqlıqlarda hám qattı deneden ótkende onıń kúshi az-azdan azayadı. Derekten bir waqtıniń ózinde barlıq jónelislerde tarqalatuǵın ápiwayı dawıslardan ayrıqsha bolıp esaplanıw, ultradawıs tar nur formasındaǵı tolqın bolıp tabıladı.
Bul ayrıqshalıqlar sebepli ultradawıs teńiz hám okeanlıqtıń tubini úyreniw, suw astı kemeleri hám cho'kib ketken kemelerdi, sonıń menen birge, suw astında júzege keliwi múmkin bolǵan tosqınlıqlardı anıqlaw hám olarǵa bolǵan anıq aralıqtı anıqlaw ushın isletiledi.Biraq, suw ortalıǵında tarqalatuǵın ultradawıs tolqınları ol jaǵdayda jasawshı organizmlerge de zálel etkazishi múmkin. Ultradawıs tásirinde balıq suw maydanına teris suzadi, olardıń teń salmaqlılıq sezimi keskin buz'ladı hám nátiyjede olar ózleri ushın normal poziciyanı iyelemaydilar. Ultradawısqa uzaq waqıt dawamında intensiv tásir qılıw, ruxsat etilgen shegaralardan asıp ketiw, oxir-aqıbet, oǵada salmaqli aqıbetlerge alıp keledi. salmaqli jaralar hám balıqlarning ólimi. Ultradawıstıń tásiri waqtınshalıq jáne onıń intensivligi tómen bolǵan jaǵdaylarda, ol tawsılǵannan keyin, balıqning minez-qulqı hám turmıs tárizi birdey boladı.
Tap sonday, ultradawıs da adamǵa tásir etedi. Tájiriybeler dawamında suw ıdıs formasında katlanmış kaftga quyıladı, keyininen sub'ekt qolın ultradawıs maydanına batırdı. Usınıń menen birge, ol yoqimsiz awrıwlı sezim-sezimlerge iye edi. Ulıwma alǵanda, ultradawıstıń biologiyalıq tásiriniń mánisi ele tolıq úyrenilmagan dep aytiwimız múmkin. Biraq, itimal, bul toqımalarda payda bolatuǵın jergilikli basımǵa hám terbelislerdi yumshatish waqtında júzege keletuǵın energiyanı jutıw menen tikkeley baylanıslı bolǵan jergilikli termal effektke tiykarlanǵan. Suyıqlıqlar hám gazsimon ortalıqlar ultradawıstı jaqsı sińira alıwı hám qattı elementlar onı ótkeziwi múmkinligi sebepli, suyek sisteması insan denesi de jaqsı dirijyor.
Birinshiden, ultradawısqa tásir qılıw insanda termal effekt payda bolıwına alıp keledi, bul ultradawıs tolqınınıń energiyasın ıssılıqqa aylandırıw nátiyjesi bolıp tabıladı.Bunnan tısqarı, ol toqımalardıń mikroskopik qısılıwı hám sozılıwı (mikromassaj dep ataladı ) hám qan aylanıwın xoshametlewge alıp keledi. Nátiyjede denediń túrli toqımalarınıń funkciyaları hám qan aǵımı jaqsılanadı.
Ultradawıs jáne onıń insan organizmine tásiri.
Insan qulaǵı chastotası sekundına 16 -20 000 terbelis aralıǵinda bolǵan dawıslardı qabıllawǵa ılayıq. Tómen chastotalı (infratovush; chastotası sekundına 16 terbelisten kem) hám joqarı chastotalı dawıs tolqınları (ultradawıs ; terbelis chastotası sekundına 20 mińnen aslam ) esitiw apparatı tárepinen qabıl etińmeydi, sol sebepli adam olardı anıqlaw ushın arnawlı qurılmalardan paydalanadı.. Maqset ultradawıs tolqınınıń qásiyetlerin hám ultradawıs tásirin úyreniw bolǵan júdá kóp izertlewler sebepli ultradawıstı túrli tarawlarda, medicinada, biologiyada, zamanagóy áskeriy texnikada keń qóllaw imkaniyatın beretuǵın zárúr shárt-shárayatlar payda boldı. milliy ekonomika hám óndiriste individual dáriler, fizikada hám kúndelik turmısda.Ultrasonik tolqın, sonıń menen birge, kóplegen mikroorganizmlarni joq etiwge ılayıq, bul poliomielit yamasa ensefalit sıyaqlı viruslardı aktivsizlantirishga múmkinshilik beredi. Ultradawıstıń belokǵa tásiri onıń bólekleri dúzilisiniń aynıwına hám olardıń bólekleniwine alıp keledi.
Ultradawıs tásirinde leykotsitlar hám eritrotsitlar joq etiledi jáne onıń viskozitesi hám koagulability sezilerli dárejede asadı, bunnan tısqarı, ROE tezlashadi.
Ultradawıs kletkalardıń dem alıwına susaytiruvchi tásir kórsetedi, olkáraınan tutınıw etiletuǵın kislorod muǵdarın azaytadı, sonıń menen birge, individual fermentler hám gormonlarning inaktivatsiyasiga járdem beredi.
Joqarı intensivlikdagi ultradawısqa tásir qılıw insan ushın tómendegi aqıbetlerge alıp keliwi múmkin:
kállik;
Qattı awrıw sindromining payda bolıwı ;
Kózdiń shaq perdesi hám linzalarining bultlanishi;
gemoliz;
Qanda xolesterin, sidik hám sút kislotası dárejesiniń asıwı ;
Denediń túrli toqımaları hám shólkemlerinde kishi qan ketiwler;
Esitiwdiń saldamlı aynıwı ;
Korti organınıń kletkaların joq etiw;
Nerv kletkaların joq etiw;
Patologikalıq rawajlanıw hám buzılıw suyek toqıması.
Ultradawısqa uzaq waqıt tásir qılıw nátiyjesinde uyquchanlik, charchoq, bas aylanıwı, vegetativ-qan tamır distoni kórinisleri (yad aynıwı, uyqı aynıwı, ǵayratsızlıq, apatiya, qáweter, ıshteydiń tómenlewi, depressiv jaǵdaylarǵa beyimlik hám basqalar ) payda boladı.
Medicinalıq maqsetlerde ultradawısqa tásir qılıw
Ultradawıstıń shıpabaxsh qásiyetleri onıń massaj qılıw hám toqımalardı qizdırıw qábiletine baylanıslı. Biraq, ultradawıs tolqını denege tásir qılıwdıń bir qatar ayriqsha qásiyetlerine iye. Tereń toqımalardı qizdırıw menen ámelge asırılıwı múmkin túrli usıllar, lekin tek ultradawıstan paydalanıw emlewde jaqsı nátiyjelerge erisiw múmkin.
Medicinada ultradawıs tekǵana awrıw orayına tásir qılıw ushın, bálki tikkeley bolmaǵan tásir qılıw ushın da keń qollanıladı. Bul tómendegi effektlerge erisedi:

Awrıw qaldıratuǵın qural ;

antispazmodik;
Isiwge qarsı ;
Bakteritsid.
Ultradawısqa tásir qılıwdıń basqa terapevtikalıq terapiya túrleri menen kombinatsiyasına ruxsat beriledi. Biraq, emleniw júdá ıqtıyatlılıq menen ámelge asırılıwı kerek. Bul ultradawıs tolqınınıń joqarı biologiyalıq aktivligi menen baylanıslı.
Kóbinese ultradawıs diagnostikası qollanıladı. Sol tárzde tekseriw denediń jumisına saldamlı aralasıwlarsız nátiyje alıw imkaniyatın beredi. Ultradawıs adamlar ushın zıyanlıma?
Adamlar ushın ultradawıstıń záleli hám paydaları
Ultradawıs sog'liq ushın qanshellilik qáwipli? Standart tekseriw menen denede radiatsiya toplanıwı joq. Qurılma toqtatilganda, ultradawıs tásiri toqtaydı.
Uzaq múddetli hám úzliksiz tásir qılıw salamatlıqqa unamsız tásir etedi. Ultradawıs menen isleytuǵın adamlar bayqaǵısh tez-tez ushraytuǵın kesellikler. Áwele, oraylıq nerv sisteması azaplanadı. Oraylıq nerv sistemasınıń jumısındaǵı buzılıwlar menen hár qıylı turmıslıq processlerdiń áwmetsizligi kesellikti anıqlaw etiledi.
Ultrasonik qurılmalar menen baylanıslı bolǵan xızmetkerler unamsız tolqın tásiriniń belgilerin kórsetedi.
Belgiler:
Turaqlı hálsizlik, charchoqning kusheytiwi;
Basqı awrıw ;
asabiylashish, hújim;
Uyquning aynıwı ;
Dawıslarǵa salıstırǵanda bayqaǵıshlıqtı asırıw ;
Teriniń oqarib ketiwi, birpara jaǵdaylarda qızarish;
yad máseleleri, konsentraciyanıń aynıwı ;
Suwıq ekstremitalar;
Sananı joytıw ;
Xızmetkerler aynıwı múmkin awqat as sińiriw qılıw sisteması, búyrekler, qalqansimon bóz hám jınıslıq bóz.
Kóbinese vegetativ bayqaǵısh yamasa vegetativ plevrit kesellikti anıqlaw etiledi. Bul jaǵday málim belgiler bar ekenligi menen xarakterlenedi.
Belgileri:
Qoldıń bayqaǵıshlıǵın buzıw ;
Epidermisning joqarı qatlamınıń kók reń ózgeriwi;
Teriniń peelingining kusheytiwi;
ısıp ketiw;
Júrektiń rawajlanıwı hám qan tamır kesellikleri. Itimal, qan muǵdarı ózgeriwi, gemoglobinning tómenlewi, minerallardıń etiwmasligi. Dene degi ózgerislerdiń payda bolıwında úsh basqısh bar.

Basqıshlar :

Baslanǵısh. Nerv sisteması hám ishki organlardıń jumısında kishi ózgerisler belgilengen.
Ortasha. Kiyim-kenshek dárejedegi diensefalik buzılıw, semptomlar kúshlilew bolıp tabıladı.
kórsetilgen. Bul basqıshda nerv sistemasınıń buzılıwları anıq kórinedi.
Biraq, ultradawıstan ortasha paydalanıw bar paydalı ayrıqshalıqlar. Bul hádiyse fizioterapiya hám basqa medicinalıq emlewlerde qollanıladı.
Paydalı ayrıqshalıqlar :
Jaralar hám jaralardı emlew tezirek;
Skar toqıması eriydi;
Suyek toqımalarında, bulshıq etlerde awrıwdı kemeytiw;
Teriniń dárilerge tásirliligi pasayadi;
Zıyanlı bakteriyalar kletkaları joq etiledi;
Ultradawıs tekseriwi arzan, biraq tolıq maǵlıwmat ishki organlardıń jaǵdayı hám jumısı haqqında. Kóbinese hámledarlıq waqtında, xirurgiya aralasıwǵa tayarlanıwda buyıriledi. Hámledarlıq dáwirinde tekseriw balanıń jinsini, onıń túrli waqıtlarda rawajlanıwın, iyiwlerdiń joq ekenligin anıqlaw imkaniyatın beredi.
Tislerińizdi ultradawıs menen juwıw paydalıma? Tislerińizdi sol tárzde juwıw emaldagi qattı qaldıqlardan qutılıwǵa járdem beredi. Process ushın medicinalıq ásbap - skaler isletiledi. Nawqas awrıw hám qolaysızlıq sezim etpeydi.
Qurılma járdeminde emal ústindegi taslardı alıp taslaw, tıs góshi astındaǵı boslıqtı tazalaw múmkin. Ultradawıs patogen bakteriyalardı alıp taslaydı, emalni tábiyiy sayaǵa yoritadi, túbir hám periodontal kanallardı juwıw, tıs góshi toqımalarınıń jaǵdayın bahalaw imkaniyatın beredi. Tuwrı isletilse, tıs hám emalga zálel etkazmaydi.
Processtiń tiykarǵı kemshilikleri jumsaq toqımalarǵa zálel etkazish qáwipi esaplanadı. Birpara jaǵdaylarda periodontal qaltalardıń kuretaji talap etiledi, bul bolsa jıyeklerdiń qan ketiwine alıp keledi.
Tazalaw sapası tıs shıpakeriniń professionallıǵına hám isletiletuǵın apparat túrine baylanıslı. Áyyemgi qurılmalardan paydalanıw jumsaq toqımalardıń zaqım aliw qáwpin asıradı.
Ultradawıs paydalı hám zıyanlı bolıwı múmkin. Tájiriybeli shıpaker nawqasqa zálel etkazmasdan tekseriw ótkeredi. Biraq, ultradawıs qurılmaları menen isleytuǵın adamlar ıqtıyat bolıwları hám qorǵaw qurallarından paydalanıwları kerek.
Ultradawıslar elastik ortalıqtıń mexanik terbelisleri bolıp, olar dawıslar menen birdey fizikalıq ózgeshelikke iye, biraq esitiletuǵın chastotanıń joqarı shegarasınan (20 kHz den artıq ) asadı. Tómen chastotalı ultradawıslar (chastota - o'nlab kilogerts) hawada tarqalıw qábiletine iye, joqarı chastotalı (chastota - júzlegen kilogerts) - demde sonadı.
Elastik ortalıqta - suw, metall hám basqalar - ultradawıs jaqsı tarqaladı jáne bul ortalıqlardıń temperaturası tarqalıw tezligine sezilerli tásir kórsetedi.Terbelislerdiń tarqalıw usılına kóre, ultradawıs baylanıs (qol yamasa insan denesiniń basqa bólimleri ultradawıs dáregi menen baylanıs etkende) hám hawaǵa (akustikalıq ) bólinedi.
Juwmaq
Ultrasonik texnologiyanıń tiykarǵı elementleri ultradawıs transduserlari hám generatorları bolıp tabıladı. Házirgi waqıtta ultradawıs mashinasozlik, metallurgiya, ximiya, radioelektronika, qurılıs, geologiya, jaqtılıq hám basqa tarawlarda keń qollanıladı. Azıq-túlik sanaatı, balıqchilik, medicina hám basqalar. Islep shıǵarıw sharayatında ásbaptı, jumıs bólegin ustap turıw, ónimlerdi vannalarga júklew, olardı túsiriw hám basqa operatsiyalardı orınlawda ultradawıstıń qısqa múddetli hám dáwirli kontaktli tásiri júz boladı.
Hár qıylı ultradawıs dáreklerinen paydalanıwdıń tarqalıwı hám kelesheklerin analiz qılıw sonı kórsetdiki, ultradawıstıń unamsız tásiri sharayatında isleytuǵınlardıń 60 -70 procenti defekt detektorları, tazalaw, sabıw, kesiw mashinaları operatorları, ultradawıs shıpakerleri (ultradawıs ), fizioterapevtlar, xirurgler hám basqalar.
Ultradawıs (hawa hám kontakt) tásirinde júz bolatuǵın ózgerisler ulıwma sxema boyınsha júz boladı : tómen intensivlik xoshametlentiredi hám aktivlestiredi, orta hám úlken bolǵanlar bolsa funkciyalardı susaytiradi, inhibe etedi hám pútkilley bastırıwı múmkin.
Ultradawıstıń eń kóp úyrenilgen biologiyalıq tásiri onıń kontakt háreketi bolıp tabıladı. Tájiriybe sonı kórsetdiki, ultradawıslı terbelisler denege tereń kirip, toqımalarda saldamlı jergilikli buzılıwlardı keltirip shıǵarıwı múmkin: isiw reakciyası, qan ketiwler hám joqarı intensivlikda - nekroz.

Paydalanilģan adebiyatlar

https://trainingtools.ru/uz/stretch-marks-scars-scars/ultrazvuk-i-ego-vliyanie-na-organizm-cheloveka-pokazaniya-i/
https://uz.m.wikipedia.org/wiki/Ultratovush
https://uz.m.wikipedia.org/wiki/Ultratovush_bilan_davolash
https://trainingtools.ru/uz/stretch-marks-scars-scars/ultrazvuk-i-ego-vliyanie-na-organizm-cheloveka-pokazaniya-i/
https://apteka.uz/uz/offer/ugol-aktivirovannyy-aveksima-0-25-n50-tabl